Πρόλογος για: «Από την Αχαϊκή γη έως του κόσμου τα πέρατα»

[Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα, εκδόσεις Αρμός 2022]

Του Θανάσης Ν. Παπαθανασίου*

   Διαβάζουμε μερικές φορές σε βιβλιοπαρουσιάσεις και βιβλιοκρισίες, ότι κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο συντίθεται από κείμενα «άνισα». «Άνισα», υπό την έννοια ότι έχουν ποικιλία θεμάτων και ποικιλία χαρακτήρα, όπως π.χ. αφηγήσεις μαζί με μελετήματα. Το βιβλίο αυτό του Παναγιώτη Μπούρδαλα σίγουρα αξίζει στο έπακρο αυτόν τον χαρακτηρισμό. Είναι κυριολεκτικά πολυαξονικό.

   Μα τότε, υπάρχει άραγε κάτι που δένει αυτά τα κείμενα;

   Η απάντησή μου είναι πως ναι. Τα κείμενα τα τόσο ποικίλα τα δένει μια πολύτιμη οπτική: Η κατανόηση του τοπικού ως υποστασιοποίησης του οικουμενικού. Δίχως την τοπική, ενσώματη, ιδιαίτερη πραγμάτωση, το οικουμενικό γίνεται φάντασμα. Χωρίς την ανοιχτωσιά στο οικουμενικό, το τοπικό γίνεται φυλακή. Ο τόπος σου λοιπόν και οι άνθρωποί σου αληθεύουν ως ο τρόπος δεξίωσης του πανανθρώπινου. Σπουδαίοι τόποι και σπουδαίοι άνθρωποι είναι εκείνοι, στων οποίων την ταυτότητα οι αεραγωγοί για το πανανθρώπινο είναι δομικά στοιχεία˙ όχι ενδεχόμενες, κατοπινές προσθήκες.

Μετανάστευση και μετανάστες από θε-ανθρωπολογική σκοπιά

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Μια σύντομη θε-ανθρωπολογική τοποθέτηση

Κατά την Παλαιά Διαθήκη, οι πνευματικοί απόγονοι του Άβελ και οι σαρκικοί του Κάϊν διασκορπισμένοι στο χώρο της όλης γης και διαμοιρασμένοι στο χρόνο της ιστορίας, παλεύουν για την τελική επικράτηση. Η γη, ακόμη και κατά την παλαιά διαθήκη, ανήκει στο δημιουργό του «σύμπαντος κόσμου», ο οποίος έχει και την «ψιλή κυριότητα», ενώ οι άνθρωποι αποτελούν τους διαχειριστές και έχουν την «επικαρπία». «Του Κυρίου η γη και το πλήρωμα αυτής». Ο δημιουργός έχει λοιπόν και την «ψιλή κυριότητα» στο πλήρωμά της, δηλαδή στη φύση, στη βιοποικιλότητα και φυσικά στην ανθρωπότητα. Όλη την ανθρωπότητα, και όχι μόνο κάποιους εκλεκτούς. «Ανατέλλει τον ήλιο επί δικαίους και αδίκους». Η ανθρωπότητα, λοιπόν, ουσιαστικά αποτελείται από δύο έθνη: Τους πνευματικούς απογόνους του δικαίου Άβελ και τους σαρκικούς του άδικου φονιά Κάϊν.

Με την εκλογή του Άβραμ από τα βάθη της Μεσοποταμίας, την νέα ονομασία του συμβολικά σε Αβραάμ, και την μετατροπή του σε νέο γεννήτορα του έθνους των δικαίων, η αντίληψη περί των δύο «εθνών» ξεφεύγει από το φυλετικό και πάει στο ουσιαστικό. Γι’ αυτό ο Θεός δεν ενδιαφέρεται μόνο για τους απογόνους του νόμιμου τέκνου του Ισαάκ, αλλά και για τους «εθνικούς» απογόνους του Ισμαήλ. Εξάλλου η αποστολή του προφήτη Ιωνά -άνθρωπος σύμβολο του Ιησού-, που η ιστορία του διαβάζεται στον εσπερινό προ του Πάσχα, γίνεται προς τους εθνικούς, στους Θαρσείς της σημερινής Ισπανίας, μεταναστεύοντας, διακινδυνεύοντας, κηρύττοντας και φέρνοντας ανέλπιστα αποτέλεσμα. 

Εν τέλει, ενώ ο Αδάμ και η Εύα δεν ήταν τοπικοί μετανάστες από τον «Παράδεισο», αλλά πνευματικοί, ο Αβραάμ ήταν με βάση τις εντολές στα βάθη της συνείδησής του, ο πρώτος γήϊνος μετανάστης προς τη «Γη της επαγγελίας». Τα συναποτελούντα πρόσωπα κάθε ενός από τα δύο «έθνη» συχνά δεν είναι όπως φαίνονται, αλλά όπως αισθάνονται, όπως βούλονται, όπως δρουν, όπως σχετίζονται, όπως ζουν και εν τέλει όπως πεθαίνουν. Και φυσικά δεν είναι αυτά όπως τα δείχνουν οι δυνατοί και οι συστημικοί, αφού αυτοί συνήθως ανήκουν στο «έθνος» του Κάϊν. 

Γράμμα ενός παιδιού από το Καρά Τεπέ

Της Μάιρας Ζαρέντη*

Και θα με λέγαν Ιόλη και Γωγώ και Σταυρούλα.
Και θα πήγαινα σχολείο κανονικά χωρίς να παλεύω ανάμεσα σε Χ και ψ και ο και r και f και z.
Και θα είχα μαμά και θα είχα μπαμπά.
Και σε κάποιο σύμπαν παράλληλο θα με προστάτευαν οι ενήλικοι και δε θα χρειαζόταν να κάνω το σώμα μου ασπίδα.
Και δε θα χρειαζόταν να κάνω το σώμα μου δοχείο για άνδρες πολλαπλούς πάρα τη θέλησή μου.
Και δε θα μου έκοβαν με νυστέρι την ηδονή.
Μπορεί να μου άρεσε να πίνω γάλα και να μη γυρεύω χουρμάδες.
Κι’ έτσι δε θα χρειαζόταν να απολογούμαι για την προτίμησή μου στο πρωινό.
Μπορεί να μη φοβόμουν το θεό ούτε και το σκοτάδι.
Κι αντί για κραυγές πριν κοιμηθώ να άκουγα ένα νανούρισμα από εκείνα που δεν ξέρω καν πως πάνε.

Η Μαύρη Μόρια

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Προδημοσίευση του ποιήματος που κλείνει την ποιητική συλλογή που έρχεται: «Αποστάξεις σε καιρούς δυστοπίας», 77 νύξεις άλλης βιωτής και πολιτείας.

Ευρωπαίοι και νατοϊκοί

με συνθήκες τα σύνορα σφραγίσαν,

προς τα βάθη Αλβιώνας της γηραιάς.

Υπέγραψαν των μνημονίων υποτακτικοί.

****

ΤΗ ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΤΗ ΛΕΝΕ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑ

Της Νίνας Γεωργιάδου*

Η γυναίκα της προσφυγιάς είναι δέκα φορές κυνηγημένη. Δεν υπάρχει πιο κυνηγημένος άνθρωπος στον πλανήτη. Θήραμα στο σαφάρι πολέμων, δεσμοφυλάκων, μαυραγοριτών και νταβατζήδων.

Μεγαλωμένη σε σκληρή πατριαρχία, συρρικνώνει την ύπαρξη της από παιδί, αν όχι απ’ την κοιλιά της μάνας της. Βομβαρδισμένη και ανέστια, πενθεί θανάτους, χωρίς καν τάφους για να θρηνήσει.

Δεν έχει σπίτι, δεν έχει πατρίδα, ούτε παρελθόν και συνήθως ούτε μέλλον. Δεν έχει ταυτότητα, ούτε υπόσταση και συνήθως ούτε ελπίδα. Κάποιες φορές δεν έχει ούτε γλώσσα. Οι Αφγανές καταπίνουν τη γλώσσα τους και τα φαρσί γιατί ξέρουν πως οι χιλιάδες βόμβες που ρήμαξαν τις ζωές τους, βαφτίστηκαν ‘μη πόλεμος’.

Δεν έχει χέρια. Δυο φορτωμένες προεκτάσεις των μωρών της. Δεν έχει ούτε πόδια. Δυο πληγές απ’ το νυχτερινό περπάτημα στα βουνά και στα χιόνια.

‘Εχει μόνο φόβο και βλέμματα. Τα δικά της διεσταλμένα μάτια και τα καχύποπτα ή πρόστυχα των άλλων. Οι συνοριοφύλακες παντού τη μεταχειρίζονται βίαια και χυδαία. Ο δουλέμπορας τη σπρώχνει στη βάρκα πρόστυχα. Δεν μπορεί ούτε να διαμαρτυρηθεί. Μπαίνει τρεκλίζοντας, σφίγγοντας τα μωρά της. Τους κλείνει το στόμα για να μην κλάψουν. Το ταξίδι στον Αχέροντα θέλει σκοτάδι και σιωπή.

Θηλάζει και εξαντλείται. Φτάνει κάπου που δεν είναι προορισμός. Είναι ένας τόπος άτοπος.
Είναι λάσπη, πηχτή πολυκοσμία σε λασπόνερα ή λιντσάρισμα. Ή δε φτάνει πουθενά, καθώς περιδινίζεται στο νερό μέχρι το πάτο της θάλασσας. Σαν εικόνα εκκλησιάς, φαρισαίε, τη φίλησες. Σαν άνθρωπο, τη φτύνεις.

Αν γεννηθεί ένας νέος Ευριπίδης, θα γράψει νέες Τρωάδες που θα τις πει Προσφύγισσες. Την Ανδρομάχη Αϊσά και την Εκάβη, Λάβαμπους. Για να μείνει ένα αποτύπωμα του παρόντος στο μέλλον.

Θα είναι η γυναίκα της προσφυγιάς. Κακοποιημένη από τις βόμβες στον πόλεμο και την παλιανθρωπιά στην ειρήνη.

ΠΗΓΗ: 08.03.2020, https://www.facebook.com/profile.php?id

* Η Νίνα Γεωργιάδου είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός.

Η καρδιά μας σταμάτησε στο Έσσεξ

Του Γιάννη Ποταμιάνου*

Τα φορτηγά ψυγεία στριγγλίζουν

        στους μεγάλους δρόμους της Ευρώπης

Άνθρωποι σφιχταγκαλιασμένοι

                στα παγωμένα σωθικά τους

                                        ικετεύουν μια ανάσα

“Ηθικές” ιστορίες

Του Θανάση Σκαμνάκη

Η Κυριακή των εκλογών προκαλεί αμηχανία αν σκοπεύεις να γράψεις ένα άρθρο, καθώς κάθε σχόλιο καθίσταται ανεπίκαιρο μέσα σε λίγες ώρες.

Να μιλήσεις για το γεγονός των εκλογών; Έχουν τελειώσει, αλλά όχι ακόμα. Να μιλήσεις για άλλα; Πως μπορείς να παρακάμψεις το κύριο;

Επί πλέον, ακόμα κι αν οι εκλογές είναι σαν τις σημερινές, τόσο ψοφοδεείς που κινδυνεύεις να τις μπερδέψεις, το μεγάλο μερίδιο της προσοχής είναι στραμμένο στο αποτέλεσμα και στα όσα συνεπάγεται.

Συνέχεια →

Απορία ψάλτου Je suis…;

Του Χρήστου Σκανδάμη*

Όταν φονταμενταλιστές ισλαμιστές

χτυπήσανε  τους  Δίδυμους,

σπουδαίοι άντρες

είπανε  πως

είμαστε

όλοι Αμερικανοί.

Συνέχεια →

Σεβασμό στην Αλκυόνη…

Της Νίνας Γεωργιάδου*

 «Μπουζουριαστείτε μέσα στο σακί και μην ακούσω κιχ»

Μ’ αυτή τη φράση μαζεύει ο Αίολος όλους τους υστερικούς αέρηδες, το Λεβάντε, τον Πουνέντε, το Γρέγο, το Γαρμπή, το Μαΐστρο, το Σορόκο, μέσα στο σακί του κάθε Γενάρη, για να γεννήσει η κόρη του και να χουχουλιάσει πάνω στ’ αυγά της, ώσπου να σκάσουν μύτη τ’ αλκυονόπουλα.

Και πού να ξέρει κανείς σίγουρα πως είναι κόρη του η Αλκυόνη ή είναι κόρη του Άτλαντα, έτσι που μπλέκονται οι ιστορίες των παθών και των ερώτων τον καιρό των μεγάλων, παλιών παραμυθάδων.

Συνέχεια →