Ο Γεώργιος Σφραντζής και το «Χρονικό της Άλωσης»

Της Γιούλας Κωνσταντοπούλου*

     Ο Γεώργιος Σφραντζής είναι γνωστός ως ένας από τους τέσσερις Βυζαντινούς «ιστορικούς της Άλωσης». Το έργο του (εν μέρει τα «απομνημονεύματά» του) αποτελεί μία από τις σημαντικότερες πηγές για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς (1453), παρά τις μεταγενέστερες διαστρεβλώσεις που υπέστη. Ο κυριότερος λόγος γι ’ αυτό δεν είναι άλλος από τη θέση του συγγραφέα ως γραμματέα του τελευταίου αυτοκράτορα, Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, η οποία του επέτρεπε να γνωρίζει σκοτεινές πτυχές πολλών γεγονότων.

     Ο 13ος αιώνας αποτέλεσε μία περίοδο ση­μαντικών εξελίξεων για τη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Στο διάστημα των δύο περίπου αι­ώνων (1261-1453), κατά τους οποίους κατείχαν την εξουσία οι Παλαιολόγοι, εντάθηκαν οι εμφύ­λιες διαμάχες, καθώς κορυφωνόταν ο αγώνας για τη διαδοχή του θρόνου. Βούλγαροι και Σέρβοι αναδιοργάνωσαν τα κράτη τους, ενώ στα μικρα­σιατικά υψίπεδα εμφανίσθηκαν οι Οθωμανοί Τούρκοι.

Στην αυγή του 15ου αιώνα, ο οποίος άρ­χιζε με δυσοίωνες προβλέψεις για τον βυζαντινό κόσμο, γεννήθηκε ο Γεώργιος Σφραντζής, ένας από τους σημαντικότερους ιστοριογράφους της Άλωσης, η δραστηριότητα του οποίου εξακτινώθηκε σε ποικίλους τομείς της πολιτικής, διπλω­ματικής και στρατιωτικής ζωής. Τα προ της Άλωσης και τα μετά την Άλωση γεγονότα καταγράφηκαν, μεταξύ άλλων, στο χρονικό του Σφραντζή (Minus), καθώς και σε αυτό που του αποδόθηκε ψευδεπίγραφα (Majus).

Συνέχεια →

Το πολύσημο ήθος του Κερτεζίτη νεομάρτυρα Γιαλαμά…

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Το νέο τοπίο και οι ερχόμενες πολλαπλές εκλογές

Ας κάνουμε σε αυτό το άρθρο μια διαφορετικού τύπου πολιτική παρέμβαση, εν όψει των πολλαπλών φετινών εκλογικών αναμετρήσεων. Θα ανασύρουμε το πρόσωπο και τις τελευταίες ώρες ενός γενναίου και ανθρωπιστή άνδρα πριν τρεις αιώνες στη δυτική Κοιλάδα του Βουραϊκού. Πρόκειται για τον θρυλικό Γιαλαμά. Τελικά πριν λίγες εβδομάδες τοποθετήθηκε και σχετική εγχάρακτη μαρμάρινη πλάκα στο Κεφαλόβρυσο της Κέρτεζης.

Είναι αλήθεια ότι η συνεχιζόμενη παγκόσμια κρίση των πολλών πόλων του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήματος, αφενός φέρνει τη συζήτηση σε πολλές προσωρινές πιθανά λύσεις του παρελθόντος, και αφετέρου δημιουργεί το γνωστό φονταμενταλιστικό κίνημα. Όσον αφορά το σοβιετικό μοντέλο του «υπαρκτού κρατικού σοσιαλισμού» η αυτοκριτική συζήτηση έχει γίνει μόνο εν μέρει, ενώ αντίθετα με το υπαρκτό σύστημα του κρατικού καπιταλισμού της Κίνας μάλλον όχι.

Συνέχεια →

Μια νέα θεατρική πρόταση της Καλαβρυτινής απελευθέρωσης

από τη συγγραφέα Αναστασία Ευσταθίου[1]

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα[2]

Ι. Προλογικά

     Για την σύγχρονη ιστορία της Χώρας, όσον αφορά την εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση του 1821, υπάρχουν τρεις τάσεις για την ανάγνωσή της. Μια κοσμοπολίτικη ανάγνωση, που προσπαθεί να την αναθεωρήσει για λόγους πολιτικού ρεαλισμού, στα πλαίσια της λεγόμενης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και των σχέσεων με την Τουρκία. Μια συντηρητική, που στο όνομα της προηγούμενης, αντιστέκεται σε κάθε επιστημονική έρευνα που αλλάζει κάποια από τα δεδομένα και την ερμηνεία της. Και μια τρίτη, που στέκεται ανεξάρτητα από τις δύο προηγούμενες. Δεν επηρεάζεται από τον λεγόμενο πολιτικό ρεαλισμό, ούτε αποδέχεται ό,τι βρήκε άκριτα και αντιεπιστημονικά. Ανοίγεται σε μια πλήρη και ολιστική θεώρηση.

     Στα πλαίσια της τρίτης άποψης συμμετέχω σήμερα, παρότι δεν είμαι ιστορικός αλλά απλός ιστοριοδίφης και συγγραφικός ερευνητής του ευρύτερου γενέθλιου τόπου. Πρόκειται για την ευρύτερη κοιλάδα του Βουραϊκού και την πρώην έδρα του Καζά Καλαβρύτων, δηλαδή την Κέρτεζη. Βγάζω στην επιφάνεια κάποια παλιά, αλλά και νέα στοιχεία. Στη συνέχεια δίνω και τις δικές μου ερμηνείες σ’ αυτά. Κατ’ ακολουθία όλων των προηγούμενων, κάνω και κάποιες προτάσεις είτε σε στενό είτε σε ευρύτερο επίπεδο.

Συνέχεια →

Σπάζοντας τα τεχνητά εμπόδια της ιστορίας:

από την Αχαϊκή Γη ως τα πέρατα του κόσμου του Παναγιώτη Μπούρδαλα

Παρουσίαση: Αγγελική Μαύρου[1]

   Με τιμή δέχθηκα την πρόσκληση να προλογίσω και εγώ το βιβλίο του κου Μπούρδαλα Παναγιώτη μιλώντας ως γυναίκα σύγχρονη, εργαζόμενη ιδιωτικά ως επιστήμων υγείας, μητέρα μικρών παλιά και μεγάλων «παιδιών» τώρα.  

   Διαβάζοντας τα περιεχόμενα είδα τα τόσα κεφάλαια –κάποια έμοιαζαν μακρινά από τα δικά μου γνωστικά αντικείμενα και ενδιαφέροντα! Σίγουρα έδειχνε ένα βιβλίο ΔΥΣΚΟΛΟ και ΟΓΚΩΔΕΣ σε νοήματα και αντικείμενα για το δικό μου νου….

   Όμως διαψεύστηκα και για άλλη μια φορά απόλαυσα και χάρηκα την ανάγνωση –μελέτη  χάρη στην ροή του λόγου, τον απλό τρόπο γραφής, την καλλιτεχνική πένα, την ακρίβεια  Φυσικού και τις γνώσεις Θεολόγου του συγγραφέα.

   Ο ίδιος ο συγγραφέας γράφει:

   «Αφιερώνεται

στους «δυνάμει και ενεργεία» χριστιανούς,

που κατανοούν τον σύγχρονο κόσμο

και παλεύουν θε-ανθρωπολογικά,

σπάζοντας τα τεχνητά εμπόδια της ιστορίας…»

Συνέχεια →