Αρχείο κατηγορίας Ιστορική τοπογραφία

Κέρτεζη: Από νεκρό ξενοδοχείο σε ζωντανό γηροκομείο;

Κέρτεζη: Από νεκρό ξενοδοχείο σε ζωντανό γηροκομείο;

1η σελίδα, ΩΡΑ των ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ, φ. 68, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2023

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΠΑΛΙ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Έρχονται (πάλι) αυτοδιοικητικές εκλογές. Περιφερειακές και δημοτικές. Οι κοινοτικές αποτελούν (πάλι) μέρος των δημοτικών, έχοντας χάσει πλήρως και το τελευταίο στοιχείο σχετικής τους αυτονομίας με το «νόμο Βορίδη». Θα θέσουμε, παρ’ όλα αυτά, στη διάθεση των αυτοδιοικητικών, για δημιουργία, ένα έργο που έμεινε στα αζήτητα επί τρεις δεκαετίες περίπου στον έτερο μεγάλο πόλο της κοιλάδας του Βουραϊκού, την ιστορική Κέρτεζη. Δεν πρόκειται για αμιγώς αναπτυξιακό ή εξωραϊστικό έργο. Αποτελεί ταυτόχρονα έργο ανθρωπιστικό, εργασιακό και ιστορικής αποκατάστασης.

Βλέπετε η Κέρτεζη έχει ιστορία, αλλά δεν αποτέλεσε «μαρτυρική πόλη» ώστε να παίρνει σχεδόν όλα τα μη εξωραϊστικά μεγάλα έργα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν πολλά εγκαταλειμμένα παλιά ιστορικά μνημεία: το προχριστιανικό Οχυρό της Κέρτεζης, το φράγκικο Κάστρο της Ντεσμένας, ο Εθνικός Πύργος των (Σ)φραντζή και «Λιάρου», ο νεοβυζαντινός Ι. Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Κοιμητήριο και το κτίριο (και σχολείο) των Τετρεμέλη/Στριφτόμπολα. Πλέον υποψήφιο είναι και το κτήριο του τελευταίου Δημοτικού σχολείου στον Αη Θανάση.

Τα πέντε βουλιάζουν, φθείρονται, καταστρέφονται και πέφτουν ακόμα μέχρι και στα χέρια αρχαιοκαπήλων. Το έκτο απέκτησε μια παράξενη «μπούργκα»! Μόνο για το κτίριο του Στριφτόμπολα δρομολογείται αποκατάσταση με λειτουργικότητα, αλλά από κερτεζίτες ιδιώτες… Θα επανέλθουμε σύντομα για όλα τα μνημεία σε επόμενο άρθρο.

Το πιο όμως πρόσφατο κτήριο, σχεδόν έτοιμο να λειτουργήσει, το οποίο εγκαταλείφθηκε με ευθύνες πολλών (ζώντων και τεθνεώτων), αποτελεί το λεγόμενο «Κοινοτικό Ξενοδοχείο της Κέρτεζης». Παραδόθηκε θεσμικά από την «Κοινότητα Κερτέζης»[1] στον «Δήμο Καλαβρύτων» επί προγράμματος «Καποδίστρια» λίγο πριν ολοκληρωθεί. Ακολούθησε κατόπιν το πρόγραμμα «Καλλικράτης» και ουσιαστικά η επικράτησή του μέχρι τις ημέρες μας.

Συνέχεια

Ο Βυζαντινός χρονογράφος της Αλώσεως Γεώργιος Σφραντζής

Ο Βυζαντινός χρονογράφος της Αλώσεως Γεώργιος Σφραντζής,

ο μετονομασθείς Γρηγόριος Μοναχός διά του Θείου και Αγγελικού Σχήματος

Του Μάξιμου Ιβηρίτη (Νικολόπουλου)*

[Αφιερωτική ιστορική μελέτη δίκην Συναξαριακού αναγνώσματος,

αφθάστου τιμής και μακαρίας μνήμης]

{Μέρος α ́}:

Ο Γεώργιος Σφραντζής υπήρξε σημαίνων διπλωμάτης, μυστικοσύμβουλος, ιστοριογράφος και ανώτατος αξιωματικός των τελευταίων ετών της εναπομεινάσης Βυζαντινής αυτοκρατορίας, και ο μόνος εκ των τεσσάρων ιστορικών όστις έζησεν ως αυτόπτης μάρτυς τα γεγονότα της Αλώσεως.

Οι άλλοι τρεις ιστορικοί και χρονογράφοι της Αλώσεως: Μιχαήλ Δούκας, Μιχαήλ Κριτόβουλος και Λαόνικος Χαλκοκονδύλης, συνεπλήρωσαν τας ιστορίας αυτών εκ διαφόρων πληροφοριών. Ο περιώνυμος Έλλην έφερε το Βυζαντινόν επώνυμον Σφραντζής, το οποίον όπως υποστηρίζεται υπέστη φωνητικήν απλοποίησιν και εγένετο Φραντζής εντός του περιγύρου της Βενετοκρατουμένης Κερκύρας, όπου έζησε κατά τα τελευταία έτη της ζωής του, καθότι εις τους Δυτικούς ήσαν γνώριμα τα ονόματα Frances και Francesko.

Η άποψις αύτη, ότι Σφραντζής είναι ο ορθός τύπος υπό της χειρογράφου παραδόσεως, αντί του Φραντζής δι’ ου εγένετο ευρύτερον γνωστός, εύρε δικαίωσιν εις τους νεωτέρους ερευνητάς· υπάρχουν όμως και τινες αντιδρώντες, ισχυριζόμενοι ότι το παλαιόν του επώνυμον ήτο Φραντζής.

Συνέχεια

Ονοματοδοσία δρόμων νοτιοδυτικής Κέρτεζης – Μέρος VIII

Ονοματοδοσία δρόμων νοτιοδυτικής Κέρτεζης – Μέρος VIII

Επιμελημένος χάρτης της νοτιοδυτικής Κέρτεζης. Με το καφέ δρόμο η κεντρική οδός Αγίου Ιωάννου

Συνολική πρόταση ονοματοδοσίας δρόμων και πλατειών του οικισμού της Κέρτεζης

Άμισθη μελέτη του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Συνέχεια από: Ονοματοδοσία δρόμων νότιας Κέρτεζης – Μέρος VII | Αποικία Ορεινών Μανιταριών (tomtb.com) .

Ουσιαστικά η νοτιοδυτική Κέρτεζη αποτελεί μια περιοχή που αναπτύχθηκε κοντά στο μεγάλο και μικρό Κεφαλόβρυσο, έχει ως κέντρο τον 2ο σε παλαιότητα σωζόμενο ναό του Αη Γιάννη (Γέννηση του Ιωάννη του Προδρόμου). Ο βασικό λόγος ήταν η ύδρευση μιας και τότε το νερό πήγαινε στα σπίτια με ειδικά ξύλινα βαρέλια ή βαρέλες πάνω σε ζώα ή στον ώμο.

Θεωρείται ότι αποτελεί τον αρχικό πυρήνα της Κέρτεζης, όταν έφυγε από την περιοχή μεταξύ δυτικών Αλωνιών και Αη Γιώργη, που πιθανά να ήταν η αρχαία Κύναιθα ή δορυφόρος πόλη της.

1) Οδός Αγίας Τριάδας (κίτρινο χρώμα)

Συνέχεια

Μια νέα θεατρική πρόταση της Καλαβρυτινής απελευθέρωσης από τη συγγραφέα Αναστασία Ευσταθίου

Μια νέα θεατρική πρόταση της Καλαβρυτινής απελευθέρωσης

από τη συγγραφέα Αναστασία Ευσταθίου[1]

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα[2]

Ι. Προλογικά

     Για την σύγχρονη ιστορία της Χώρας, όσον αφορά την εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση του 1821, υπάρχουν τρεις τάσεις για την ανάγνωσή της. Μια κοσμοπολίτικη ανάγνωση, που προσπαθεί να την αναθεωρήσει για λόγους πολιτικού ρεαλισμού, στα πλαίσια της λεγόμενης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και των σχέσεων με την Τουρκία. Μια συντηρητική, που στο όνομα της προηγούμενης, αντιστέκεται σε κάθε επιστημονική έρευνα που αλλάζει κάποια από τα δεδομένα και την ερμηνεία της. Και μια τρίτη, που στέκεται ανεξάρτητα από τις δύο προηγούμενες. Δεν επηρεάζεται από τον λεγόμενο πολιτικό ρεαλισμό, ούτε αποδέχεται ό,τι βρήκε άκριτα και αντιεπιστημονικά. Ανοίγεται σε μια πλήρη και ολιστική θεώρηση.

     Στα πλαίσια της τρίτης άποψης συμμετέχω σήμερα, παρότι δεν είμαι ιστορικός αλλά απλός ιστοριοδίφης και συγγραφικός ερευνητής του ευρύτερου γενέθλιου τόπου. Πρόκειται για την ευρύτερη κοιλάδα του Βουραϊκού και την πρώην έδρα του Καζά Καλαβρύτων, δηλαδή την Κέρτεζη. Βγάζω στην επιφάνεια κάποια παλιά, αλλά και νέα στοιχεία. Στη συνέχεια δίνω και τις δικές μου ερμηνείες σ’ αυτά. Κατ’ ακολουθία όλων των προηγούμενων, κάνω και κάποιες προτάσεις είτε σε στενό είτε σε ευρύτερο επίπεδο.

Συνέχεια

Δρόμοι και πάροδοι της βορειοδυτικής Κέρτεζης – Μέρος VΙ

Δρόμοι και πάροδοι της βορειοδυτικής Κέρτεζης – Μέρος VΙ

Συνολική πρόταση ονοματοδοσίας δρόμων και πλατειών του οικισμού της ΒΔ Κέρτεζης

Άμισθη μελέτη του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Συνέχεια από το μέρος V: https://www.tomtb.com/?p=15007

Λίγο πριν την επανάσταση του 1821, και μετά το ξέσπασμά της στο Μωριά η Κέρτεζη αποτελούσε, όπως και παλαιά ένα πλούσιο και ασφαλές μέρος για καλλιέργειες, ήταν το κέντρο με επτά δρόμους, αλλά είχε και πλούσια βλάστηση τόσο με το καστανόδασος, όσο και με τον έλατο, αλλά και με άλλα μικρότερα δάση, όπως της Ντεσμένας.

Έτσι έφτασαν παρά πολλοί φερτοί που ρίζωσαν στο χωριό μας. Σε αυτούς δόθηκε μια παρθένα οικιστικά περιοχή, δυτικά από του Παναγούρου το λαγκάδι και βόρεια του παραπόταμου Μοναστηριά, ώστε να είναι κοντά στον Απανόκαμπο και στα έλατα. Οι περισσότεροι απ αυτούς έγιναν κτηνοτρόφοι.

Σήμερα η περιοχή αυτή είναι πυκνοδομημένη και αποτελεί μία από τις καλύτερες περιοχές με ξηρό και ευήλιο κλίμα, ενώ από εκεί αντικρίζεται το ανατολικό  στενόχωρο ανατολικό άνοιγμα του όλου οικισμού και ο απέναντι Χελμός.

1) Οδός Πύργου Δημάρχου Οικονομογιώργη (Χρώμα μαύρο)

Συνέχεια

Παρακμή, πόλεμος και νέοι αμπελώνες στα βουνά μας

Παρακμή, πόλεμος και νέοι αμπελώνες στα βουνά μας

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΠΑΙΘΡΟΣ 

Η Ευρώπη γερνά δημογραφικά, αλλά γερνά και οικονομικά και πολιτικά. Ο πόλεμος έκλεισε επίσημα ήδη ένα έτος από τις 24 Φλεβάρη του 2022 με την εισβολή της Ρωσίας του νεοτσάρου Βλαντιμίρ Πούτιν στη σύγχρονη και νεαρή Ουκρανία. Δεν γνωρίζουμε εάν έπεσε στην παγίδα των Η.Π.Α., αλλά τα πράγματα δείχνουν περίπλοκα για το αν θα πάνε οι ισχυροί σε διπλωματική λύση ή ο πόλεμος θα αναβαθμιστεί σε Γ΄ παγκόσμιο και με πυρηνικά…

Βλέπετε η Κίνα αποτελεί κρίκο με τη Ρωσία κι από την άλλη οι Η.Π.Α. και οι χώρες της Ε.Ε. μέσω του Ν.Α.Τ.Ο., όχι μόνο συντηρούν τον πόλεμο, αλλά και τον εκτείνουν στο χρόνο και φαίνεται να τον αναβαθμίζουν. Αν και το κύριο είναι το αίμα που χύνεται, οι σακατεμένοι, η προσφυγιά και ο πολλαπλός πόνος των νέων παιδιών σε Ουκρανία και Ρωσία, υπάρχουν ισχυρές επιπτώσεις οικονομικής και γεωπολιτικής φύσης σ’ όλη την Ε.Ε..

Οι επιπτώσεις στην Ευρώπη πέραν της Ρωσίας -επομένως και στην Ελλάδα- δεν έχουν σχέση μόνο με την ενέργεια μονομερώς, αλλά ακόμη στα σιτηρά, στους σπόρους, στην κτηνοτροφία, στην ευρύτερη εργασία στα ορεινά κι επομένως στην επιδείνωση του δημογραφικού ζητήματος.

Στην ορεινότητα αυτά όλα σχεδόν αποτελούν το τελειωτικό κτύπημα, αν δεν ληφθούν άμεσα ευρωπαϊκά και ελλαδικά μέτρα στήριξης.

Να ελπίσουμε ότι η διπλωματία θα λειτουργήσει και δεν θα ξεκινήσει η ηγεσία της Ρωσίας με πυρηνικά για να μη χάσουν τον στρατιωτικό πόλεμο που ξεκίνησαν για να νικήσουν… Γιατί τότε όλα αυτά που συζητούμε δεν θα έχουν κανένα νόημα, αφού οι βοριάδες στη χώρα μας δεν θα αστειεύονται…

Συνέχεια

Ονοματοδοσίες οδών και παρόδων βόρειας-κεντρικής Κέρτεζης – Μέρος V

Ονοματοδοσίες οδών και παρόδων βόρειας-κεντρικής Κέρτεζης – Μέρος V

Άμισθη μελέτη του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ονοματοδοσίες οδών και παρόδων βόρειας-κεντρικής Κέρτεζης, μέρος ΙV άνω του Ι. Ν. της Παντάνασσας. Συνέχεια από το μέρος ΙV: www.tomtb.com/?p=14992.

1) Πάροδος Κώστα Σκαμβούγερα – κόκκινο χρώμα

Βρισκόμαστε νοερά στην Κέρτεζη και συγκεκριμένα στην «Οδό Γεωργίου Αν. Στριφτόμπολα». Μπροστά μας περνά ο ημισκεπασμένος μικροχείμαρρος του Άη Τρύφωνα από τα ανατολικά του λόφου του Λαρή. Επίσης βρισκόμαστε 100 μέτρα νότια και χαμηλότερα από την αφετηρία της χθεσινής οδού. Βλέποντας νοτιοδυτικά αντικρύζουμε μια νεοπαγή πάροδο που έχει ανοιχθεί τις τελευταίες δεκαετίες από συνορεύοντες ιδιοκτήτες.

Η πάροδος αυτή, όσον αφορά την Κοινότητα, πολύ πιθανόν να θεωρείται ιδιωτική. Στην προέκταση της και μετά τα σκαλιά συναντά την «Οδό ήρωα Ανδρέα Κόντη». Έτσι θα μπορούσε να θεωρηθεί, εάν ήταν δημόσια, η συνέχεια της.

Στις λίγες φωτογραφίες ξεκινάμε από τα ανατολικά βλέποντας στο βάθος το βουνό Κουλούρα με το βράχο της Κοκκινάδι. Προχωρώντας στα αριστερά μας είναι η παλιά οικία του Κώστα του Σκαμβούγερα του πρεσβύτερου και φυσικά των κληρονόμων του. Ο Κώστας Σκαμβούγερας ήταν γνωστός με το παρατσούκλι «Καραμούζας». Μετά τα σκαλιά συναντάμε την «οδό ήρωα Ανδρέα Κόντη».

Κατόπιν κάνουμε την αντίστροφη νοητή πορεία. Προτείνω, αν και ιδιωτική, τιμής ένεκεν, την ονομασία «Πάροδος Κώστα Σκαμβούγερα». Συνεχίζεται με δύο ακόμη παρόδους.

φ/β, 04.12.2021.

2) Οδός ήρωα Ανδρέα Γ. Κόντη – μπορντό χρώμα

Συνέχεια

Οι αρχέγονοι αμπελώνες στην Κέρτεζη και το πνεύμα του Οίνου

Οι αρχέγονοι αμπελώνες στην Κέρτεζη και το πνεύμα του Οίνου

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Στην εποχή μας η Κέρτεζη, όπως και όλος ο ορεινός όγκος, διαθέτει λίγους αμπελώνες[1]. Οι αιτίες πολλές, με κυριότερη το δημογραφικό ζήτημα και τις ευρύτερες ελληνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές. Οι λίγοι όμως αυτοί είναι σύγχρονοι και παράγουν εκλεκτό κρασί, όπως και άλλα παράγωγα, με νέες ποικιλίες.

Κατά την μεγάλη ανάπτυξη όμως της κωμόπολης (Κέρτεζης) αναπτύχθηκαν αμπελώνες σε όλα σχεδόν τα βορεινά μη αρδεύσιμα μέρη, που έβλεπαν δηλαδή προς τη μεσημβρία σε πλαγιές, αλλά αργότερα και στους βορεινούς πρόποδες της «Ντεσμένας», στα νότια της δυτικής κοιλάδας. Το 1906 καταγράφονται ότι ήταν περίπου 1000 στρ.. Συγκεκριμένα:

Συνέχεια

Κρητική Επανάσταση: ένας διαρκής εμφύλιος

Κρητική Επανάσταση: ένας διαρκής εμφύλιος

Του Χάρη Ναξάκη*

     Το 1669 οι Οθωμανοί υπό τον Μεχμέτ Κιοπρουλή κατέλαβαν την Κρήτη η οποία για 250 έτη έμεινε υπό οθωμανική κυριαρχία, παρότι οθωμανοί άποικοι δεν ήρθαν από την Ανατολία ούτε τα οθωμανικά στρατεύματα κατοχής ήταν άξια λόγου. Στην Κρήτη δεν έγινε ένας εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας ομοφύλων γηγενών εναντίον αλλοεθνών κατακτητών. Αν όμως η κυριαρχία δεν στηρίζεται στις δυνάμεις των κατακτητών τότε σε ποιούς; Στους λιγοστούς Ενετούς άρχοντες και τιμαριούχους που άλλαξαν εθνότητα και θρήσκευμα για να διατηρήσουν τα προνόμιά τους; Όχι, στους Κρητότουρκους. Πρόκειται για γηγενείς Κρητικούς χριστιανούς που εξομώτησαν κυρίως ενσυνείδητα, έγιναν μουσουλμάνοι με οθωμανική  εθνική συνείδηση. Ένα ποσοστό από αυτούς ήταν Κρήτες, που στο παρελθόν ήταν εξωμότες των Ενετών, είχαν γίνει καθολικοί στην διάρκεια των 450 ετών της ενετικής κατοχής, μουσουλμάνοι επί αραβοκρατίας και τώρα πρόθυμα έγιναν ξανά μουσουλμάνοι για να διατηρήσουν προνόμια και περιουσίες.

Συνέχεια

Σασμός: το δικαστήριο της κοινότητας

Σασμός: το δικαστήριο της κοινότητας

Του Χάρη Ναξάκη*

   Οι ερινύες, Αληκτώ (της οργής), Μέγαιρα (του μίσους), Τισιφόνη (της εκδίκησης) ήταν χθόνιες θεές με αποκρουστικά χαρακτηριστικά, που κατοικούσαν στον Άδη και η αποστολή τους ήταν η τιμωρία όσων είχαν διαπράξει ηθικά εγκλήματα ή εγκλήματα κατά της φυσικής τάξης και αρμονίας του κόσμου. Συχνά οι θνητοί τις επικαλούνταν όταν ήθελαν να καταραστούν έναν εχθρό τους για να τον τιμωρήσουν είτε με φρικιαστικό θάνατο είτε οδηγώντας τον στην τρέλα με τις κραυγές τους.

   Ο βίος όμως και η πολιτεία των ερινύων τελείωσε όταν καταδίωξαν τον Ορέστη που είχε σκοτώσει την μητέρα του Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της για να τους εκδικηθεί για την δολοφονία του πατέρα του. Ο Ορέστης σώζεται από τον θεό Απόλλωνα που τον απάλλαξε από το μίασμα του φόνου και στη συνέχεια από την απόφαση της θεάς Αθηνάς να διεξαχθεί δίκη, με θνητούς δικαστές, σε δικαστήριο, στον Άρειο Πάγο και στο οποίο αθωώνεται. Έκτοτε οι ερινύες γίνονται ευμενίδες, θεές της ευλογίας ή καλύτερα οι άνθρωποι-δικαστές γίνονται κατά μια έννοια ερινύες.

Συνέχεια