Αρχείο κατηγορίας Αγροτο-κτηνοτροφικό ζήτημα

Παρακμή, πόλεμος και νέοι αμπελώνες στα βουνά μας

Παρακμή, πόλεμος και νέοι αμπελώνες στα βουνά μας

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΠΑΙΘΡΟΣ 

Η Ευρώπη γερνά δημογραφικά, αλλά γερνά και οικονομικά και πολιτικά. Ο πόλεμος έκλεισε επίσημα ήδη ένα έτος από τις 24 Φλεβάρη του 2022 με την εισβολή της Ρωσίας του νεοτσάρου Βλαντιμίρ Πούτιν στη σύγχρονη και νεαρή Ουκρανία. Δεν γνωρίζουμε εάν έπεσε στην παγίδα των Η.Π.Α., αλλά τα πράγματα δείχνουν περίπλοκα για το αν θα πάνε οι ισχυροί σε διπλωματική λύση ή ο πόλεμος θα αναβαθμιστεί σε Γ΄ παγκόσμιο και με πυρηνικά…

Βλέπετε η Κίνα αποτελεί κρίκο με τη Ρωσία κι από την άλλη οι Η.Π.Α. και οι χώρες της Ε.Ε. μέσω του Ν.Α.Τ.Ο., όχι μόνο συντηρούν τον πόλεμο, αλλά και τον εκτείνουν στο χρόνο και φαίνεται να τον αναβαθμίζουν. Αν και το κύριο είναι το αίμα που χύνεται, οι σακατεμένοι, η προσφυγιά και ο πολλαπλός πόνος των νέων παιδιών σε Ουκρανία και Ρωσία, υπάρχουν ισχυρές επιπτώσεις οικονομικής και γεωπολιτικής φύσης σ’ όλη την Ε.Ε..

Οι επιπτώσεις στην Ευρώπη πέραν της Ρωσίας -επομένως και στην Ελλάδα- δεν έχουν σχέση μόνο με την ενέργεια μονομερώς, αλλά ακόμη στα σιτηρά, στους σπόρους, στην κτηνοτροφία, στην ευρύτερη εργασία στα ορεινά κι επομένως στην επιδείνωση του δημογραφικού ζητήματος.

Στην ορεινότητα αυτά όλα σχεδόν αποτελούν το τελειωτικό κτύπημα, αν δεν ληφθούν άμεσα ευρωπαϊκά και ελλαδικά μέτρα στήριξης.

Να ελπίσουμε ότι η διπλωματία θα λειτουργήσει και δεν θα ξεκινήσει η ηγεσία της Ρωσίας με πυρηνικά για να μη χάσουν τον στρατιωτικό πόλεμο που ξεκίνησαν για να νικήσουν… Γιατί τότε όλα αυτά που συζητούμε δεν θα έχουν κανένα νόημα, αφού οι βοριάδες στη χώρα μας δεν θα αστειεύονται…

ΙΙ. ΟΙ ΑΜΠΕΛΩΝΕΣ ΩΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΧΑΡΑΣ ΚΑΙ ΖΩΗΣ

Οι αμπελώνες και το εξ αυτών κρασί αποτελούν σημείο χαράς, ευζωΐας και πολιτισμού. Δεν ομιλώ για την διονυσιακή του κατάχρηση με τα εξ αυτής προβλήματα αλκοολισμού, που δεν έλειπαν ούτε τις παλιές εποχές στα χωριά μας. Το κρασί συνοδεύει το «ψωμί». Το φαγητό, αυτό που ο λαός μας ονομάζει «ψωμί», αποτελεί το λιγότερο αναγκαίο στοιχείο της βιολογικής επιβίωσης.

Αντίθετα το «κρασί» αφενός συμπληρώνει με τη δύναμή του τις θερμίδες για τη σκληρή χειρωνακτική εργασία, αλλά επί πλέον δίνει ευφορία κι ανοίγει καρδιές και στόματα. Προσφέρει χαρά, επικοινωνία και ειλικρινείς εξομολογήσεις, αρκεί να μη περαστούν οι κόκκινες γραμμές σε ποσότητα…

Κι αν σε άλλα μέρη του πλανήτη δεν καλλιεργούνται αμπέλια, οι λαοί έχουν εφεύρει παρόμοια ποτά που μπορούν εκεί να παραχθούν. Θα μνημονεύσω μόνο ότι στην υποσαχάρια Αφρική δεν πίνουν ντόπιο αμπελίσιο κρασί, αφού δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν αμπελώνες.

Στην Τανζανία π.χ. δημοφιλές ποτό είναι η τοπική μπίρα «Rubisi» που παράγεται από μπανάνες! Αυτό πίνουν στις χαρές της λογοδοσίας των νέων ζευγαριών.[1] Στην Νιγηρία αντίθετα πίνουν φοινικόκρασο κι αυτό είναι το ποτό σε γιορτές και σε γάμους![2]

ΙΙΙ. ΜΙΑ ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΗ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΣΤΗΝ ΚΕΡΤΕΖΗ

Στα τέλη του 20ου αι. με αρχές του 21ου, και ενώ η εσωτερική μετανάστευση συμπλήρωσε την εξωτερική, μια περίεργη ασθένεια κατέστρεφε με γρήγορο ρυθμό τους αμπελώνες των 2000 στρ. της Κέρτεζης κι όλες τις παλιές παραδοσιακές ποικιλίες. Οι γεωπόνοι δεν κατάφεραν δημοσίως ούτε να ερμηνεύσουν, ούτε να αναστρέψουν την κατάσταση, δυστυχώς.

Τα περισσότερα αμπέλια εγκαταλείφθηκαν, χωρίς να παλευτεί η ασθένεια. Εξάλλου ο μεγαλύτερος πληθυσμός, που έμενε στο χωριό, είχε ήδη προχωρημένη ηλικία. Ένας όμως πιο μικρός και προοδευτικός άνθρωπος τόλμησε να παλέψει γενναία για να σώσει τις παλιές ποικιλίες αιώνων! Είναι γνωστά τουλάχιστον για τον 19ο  και 20ο αι. τα «Κορί(ν)θια» τα «Ασπρούδια», τα «Μαυρούδια», οι «Αλεπούδες»… 

 Ήταν,  λοιπόν, ο αείμνηστος Βαγγέλης Βασ. Μάλλιαρης. Έκανε πρόβλεψη για το αντιαμπελουργικό μέλλον στα βουνά και αποφάσισε να δράσει γρήγορα και με σχέδιο. Ξερίζωσε δύο κομμάτια αμπέλι σύνολο 1,5 στρ. σε «Πατητήρα» και «Αη Γιώργη». Άφησε να «ξεκουραστεί» το έδαφος από τη καλλιέργεια δεκαετιών και ταυτόχρονα να «ξεπικρίσει» από τα φυτοφάρμακα των είκοσι τελευταίων ετών. Αυτά που κατέκλυσαν και τα βουνά, αντικαθιστώντας το παλιό, κουραστικό μεν, αλλά οικολογικό δε, σκάψιμο κάθε Άνοιξη.

Παράλληλα ανέπτυξε σε γλάστρες με καλό χώμα νέα κλήματα από τις παλιές ποικιλίες. Όταν μεγάλωσαν έσκαψε σε βάθος 40 πόντων και τις μεταφύτεψε στα δύο κομμάτια. Δημιουργήθηκαν λοιπόν πολύ ζωντανά κλήματα που τα χαίρονταν! Η περιποίηση ήταν σταθερή και παραδοσιακή. Μόνο σκάψιμο. Δυστυχώς όμως στα τρία χρόνια και λίγο πριν τα τρυγήσει για 1η φορά ξεράθηκε και το νέο αμπέλι!

IV. ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ  

Ποιά ήταν λοιπόν η αιτία της καταστροφής; Όλοι συζητούσαν ότι η μετάβαση από το σκάψιμο στο ράντισμα με άγνωστα και επικίνδυνα φυτοφάρμακα ήταν η αιτία. Ως γνωστόν από τον Νοέμβρη γινόταν το ξελάκκωμα για να συγκρατούνται τα νερά στις ρίζες των κλημάτων, αφού σχεδόν παντού υπήρχε κατωφέρεια. Με τον ερχομό του Φλεβάρη γινόταν το σκάψιμο και ταυτόχρονα το κουτρούλιασμα ανάμεσα στα κλήματα σε κάθε αμπέλι.

Το χώμα ήταν καλά βρεγμένο από τις βροχές και τα χιόνια. Έτσι σκαβόταν από τα στιβαρά χέρια σχετικά εύκολα, παρότι η κούραση ήταν αδιαμφισβήτητη. Το χώμα έτσι εμπλουτιζόταν με το άζωτο της ατμόσφαιρας. Τον Απρίλη με το άπλωμα των κουτρουλιών, αφενός καταστρέφονταν οι ρίζες των αγριόχορτων κι αφετέρου ήταν αφράτο το χώμα για να πιεί τα νέα νερά της όποιας βροχής.

Γιατί λοιπόν οι κάτοικοι άφησαν το σκάψιμο και πήγαν στο ράντισμα; Τα φυτοφάρμακα εκείνη την εποχή ήταν η νέα ανακάλυψη της χημικής επιστήμης και οι μεγάλες εταιρίες παραγωγής είχαν πολλούς τρόπους να τα διαφημίσουν.

Οι γεωπόνοι δεν άντεξαν την επίθεση και κανένας θεσμικός ή κάτοικος δεν έριξε την άποψη ότι μπορεί να «δηλητηριαστούν» από τη ρίζα τ’ αμπέλια. Εξάλλου τα χέρια λιγόστευαν, η ηλικία των αμπελουργών κατά μέσο όρο αύξανε, οι επιδοτήσεις της τότε Ε.Ο.Κ. «βούλωναν» μυαλά και στόματα, οπότε, μ’ ένα μικρό κόστος αγοράς, το ράντισμα χωρίς σκάψιμο έκανε τη δουλειά του, αφού κατέστρεφε τ’ αγριόχορτα. Μόνο που εκτός απ’ αυτά, «άνοιγε δουλειές» και με τις ρίζες των κλημάτων…

Τα κλήματα πάλεψαν κι άντεξαν ακόμα κάμποσα χρόνια. Δεν άντεξαν όμως μέχρι τέλους. Και τα παλαιά αμπέλια τελικά καταστράφηκαν ομαδικά. Το μόνο που κέρδισαν οι κάτοικοι ήταν τα «κούρβουλα» για τη σόμπα. Ελάχιστα αμπέλια μένουν ως μνημεία πριν την καταστροφή. Ίσως επειδή για άλλους λόγους δεν ραντίστηκαν.  

Επομένως αυτά τα λίγα, λόγω μετανάστευσης και μείωσης των γεννήσεων, γερασμένα χέρια λόγω των λίγων γάμων αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης, ήταν η αιτία να εγκαταλειφθεί το σκάψιμο. Απλά, πολύ απλά, η νέα χημική τεχνολογία βρήκε αυτό το πρόσφορο έδαφος και κόλλησε πάνω του εύκολα.  

Αυτά για να μαθαίνουμε να μη μυθοποιούμε τις επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις, ειδικά όταν προσφέρονται από μεγάλα συμφέροντα…

V. ΤΑ ΝΕΑ ΑΜΠΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΕΡΤΕΖΗΣ

Στα τέλη του 20ου αι. κάποιες οικογένειες μόνιμων κατοίκων της Κέρτεζης έφεραν νέες ποικιλίες. Οι περισσότερες φυτεύτηκαν διάσπαρτα και συνήθως σε υγιή χώματα. Ανάμεσά τους είναι ο «Ροδίτης/Αλεπού», το «Μοσχούδι», το «Ασπρούδι», το «Μαυρούδι»… Έτσι το χρώμα του κρασιού είναι μεταξύ ροζέ και κόκκινου, αναλόγως.

Φυτεύτηκαν αρχικά τα νέα αμπέλια και κατέλαβαν έκταση μόνο περί τα 10 στρ.. Πρώτοι έκαναν το νέο βήμα δύο προοδευτικοί καλλιεργητές της Κέρτεζης: ο Ε. Β. Μ. και ο Κ. Π. Φ. στον «Αη Γιώργη». Τ’ αμπέλια τους συνεχίζουν να καλλιεργούνται σήμερα από τους κληρονόμους τους. Πέτυχαν λοιπόν να εισάγουν μια νέα ελπιδοφόρα φάση στην αμπελουργία της Κέρτεζης.

Σε λίγα χρόνια ακολούθησε και ο Π. Β. Λ. με περί τα 2,5 στρ. στα νοτιοδυτικά «Εξάμπελα», αμπέλι (ποτιστικό), που καλλιεργεί και σκάβει μηχανικά μέχρι τις ημέρες μας. Κατόπιν συνέχισε ο Σ. Κ. Ο. με 1 στρ. στους νοτιοανατολικούς «Εγκρέμενους» (κάτω από τον κεντρικό δρόμο) και οι Α. Γ. Μ. και Π. Γ. Σ. στους νοτιοδυτικούς, αλλά πάνω από τον εν λόγω δρόμο. Στους κεντρικούς «Εγκρέμενους» έβαλε αμπέλι και αμπελουργός από το Καλλιφώνιο. Ακολούθησε ο Α. Β. στου «Νικολή τη Λάκκα». Αμπέλι έφτιαξε ακόμη ο Α. Σ. Τ. στο «Γκαλντιρίμι» (ποτιστικό).

Υπάρχουν ακόμα κάποιοι που έχουν κληματαριές ή κλήματα σε κήπους ή αυλές, κυρίως με τη νέα ποικιλία «Ιζαμπέλα» που ήλθε από τη βόρεια Ελλάδα. Με ανάμειξη φτιάχνουν κόκκινο κρασί ή πηγαίνουν σε πιστοποιημένους ειδικούς στην Αιγιάλεια για τσίπουρο.  Έτσι φτάσαμε στα 20 στρ. νέων αμπελιών. Από τα τρία τελευταία συνεχίζει ο γιός Σ. Α. Β. και ο Α. Σ. Τ..

Η καλλιέργεια γίνεται κατά βάση με τον παραδοσιακό τρόπο. Οι περισσότεροι όμως δεν σκάβουν με ξινάρια, αλλά με μικρά τρακτέρια. Ευτυχώς όλοι σταμάτησαν να ραντίζουν με φυτοφάρμακα τα χορτάρια στο χώμα.

Ακούγεται όμως ότι υπάρχει κάποια ασθένεια στα φύλλα ή τον καρπό. Πάντως ελάχιστοι τόλμησαν να ραντίσουν μία χρονιά, ενώ οι υπόλοιποι προτιμούν να χάσουν την ετήσια σοδειά, παρά να πίνουν κρασί με πιθανά χημικά.

Πηγαίνουν τέλος δείγματα σε οινολόγο στο Αίγιο για να ανεβάσουν τους βαθμούς περί το 12, αλλά και για συντήρηση, ώστε να μη ξινίσουν. Κάποιοι πωλούν και βγάζουν και μικρό εισόδημα.

Βεβαίως υπάρχουν ακόμη οικογένειες που αγοράζουν έτοιμο μούστο από την περιοχή της Αιγιάλειας και τον αποθηκεύουν σε βαρέλια για οικογενειακή χρήση.

VΙ. ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΩΝΩΝ;

Οι πολιτικές της Ελλάδας στην Ε.Ε. δεν ευνοούν τα τελευταία σαράντα χρόνια τους μικρούς οικογενειακούς αμπελώνες και γενικά την οικογενειακή παραγωγή μικρής κλίμακας. Αν συνυπολογίσουμε και την τεράστια εσωτερική μετανάστευση από τα χωριά προς τις μεγάλες πόλεις και την εξωτερική στα πέρατα του κόσμου, σε συνδυασμό με τεράστιο δημογραφικό  πρόβλημα, η κατάσταση φαίνεται μη αναστρέψιμη.

Πως μπορούν οι κάτοικοι στα βουνά μας να κρατήσουν έστω κι αυτά τα λίγα αμπέλια, αν δεν μειωθούν κι άλλο; Ποιες πολιτικές, έστω της ντόπιας πολιτικής ηγεσίας, θα δημιουργήσουν αναστροφή της κατάστασης, αν δεν είναι πλέον παραιτημένοι από αυτές;

Και αν, «ό μη γένοιτο», αντί να πάνε οι ισχυροί σε διπλωματική λύση στο «Ρωσο-ουκρανικό», τότε όλα μπορεί να τα διαλύσει η αναβάθμιση του πολέμου σε παγκόσμιο, ακόμη και με τη χρήση πυρηνικών όπλων…

Βλέπετε ο Πούτιν «αρνείται να χάσει» και οι ΗΠΑ συνεχώς αναβαθμίζουν την άμυνα της Ουκρανίας. Κλείνοντας λοιπόν ο πόλεμος αυτός ένα έτος, ο ηγέτης της Ρωσίας του 21ου αι. στις 21 Φλεβάρη έπαιξε (αναγκαστικά; ) ένα ακόμη επικίνδυνο «χαρτί»: «Η Ρωσία αποσύρεται από τη Συνθήκη ‘’New START’’ για τα πυρηνικά![3]

*  Ο Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κέρτεζη. Είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός ως φυσικός, πτ. θεολογίας, συγγραφέας και ειδικός ερευνητής της Κέρτεζης.


[1] Θανάση Ν. Παπαθανασίου, «Πες το στον άνεμο», εκδ. ΑΡΤΟΣ ΖΩΗΣ 2022, σελ. 209.

[2] Θανάση Ν. Παπαθανασίου, ό. π., σελ. 195.

[3] CNN, 21.02.2023, www.cnn.gr/kosmos/story/.

ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ

ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

               Αναφέρεται σε παραμυθάκι του παλιού καιρού ότι ένας βασιλιάς ανακοίνωσε ότι θα εξερχόταν από το ανάκτορό του, για να συναντήσει τους υπηκόους του και να ενημερωθεί για τα προβλήματά τους. Όρισε για τη συνάντηση τόπο και χρόνο. Όλες οι ομάδες έστειλαν τους εκπροσώπους τους στον καθορισμένο τόπο, όμως ο βασιλιάς, για άγνωστο λόγο, δεν υπήρξε συνεπής στην ώρα του. Κατάκοπος ο εκπρόσωπος των αγροτών πλάγιασε στον κορμό ενός δένδρου και αποκοιμήθηκε. Όταν, μετά από ώρα, αναγγέλθηκε η άφιξη του βασιλιά, όλοι ετοιμάστηκαν να τον υποδεχθούν. Έγινε προσκλητήριο από τον υπασπιστή του και διαπιστώθηκε ότι απουσίαζε ο αγρότης. Τον αναζήτησαν και τον βρήκαν να κοιμάται ακόμη. Το ανήγγειλαν και άκουσαν τον βασιλιά να αποκρίνεται. Αφήστε τον να κοιμάται. Αλίμονό μας, αν ξυπνήσει.

Συνέχεια

Απογραφικά της νοτιοδυτικής κοιλάδας του Βουραϊκού

Απογραφικά της νοτιοδυτικής κοιλάδας του Βουραϊκού

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα

Ι) Εισαγωγικά

Είναι γνωστό ότι ήδη η Χώρα μας δεν είναι ομοιόμορφη γεωφυσικά και ισοκατανεμημένη πληθυσμιακά, όχι μόνο λόγω της λεγόμενης αστυφιλίας, αλλά και λόγω της γεωφυσικής της ιδιαιτερότητας. Κύρια χαρακτηριστικά της η ορεινότητα που την τέμνει κατά κάποιο τρόπο από τη δύση προς την ανατολή την Μακεδονία και τη Θράκη, αλλά και την επιμήκη Κρήτη. Αντίθετα ο κεντρικός της κορμός χωρίζεται σχεδόν από βορρά προς νότο και την διαχωρίζει σε ανατολική και δυτική Ελλάδα, όπως και την Πελοπόννησο. Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε σχηματικά ότι χωρίζεται απογραφικά στις εξής πληθυσμιακές ομαδοποιήσεις: αστικότητα, πεδινότητα, παραλιακότητα, ορεινότητα και νησιωτικότητα. Είναι γνωστό πως από τη δεκαετία του 1950 με την βιομηχανική και όχι μόνο αστικοποίηση έπαθαν την μεγαλύτερη απογραφική μείωση οι πληθυσμοί τόσο της νησιωτικότητας, όσο και της ορεινότητας. Εμείς, ως πρώην επαρχία Καλαβρύτων, έχουμε υποστεί καίρια πλήγματα. Και αυτά δεν λένε να τελειώσουν.

Η Χώρα μας πέρασε στον εικοστό αιώνα τον βαλκανικό πόλεμο, εκστρατείες σε ξένες χώρες (Κριμαία, Κορέα, κλπ), δύο παγκόσμιους πολέμους, πανδημίες, κατοχή, δικτατορίες, πτωχεύσεις, δάνεια, μνημόνια, μεταναστεύσεις, πονηρά ενδιαφέροντα… Η ορεινότητα όμως, παρά τον υπερπληθυσμό, βοήθησε πολλαπλά. Κυρίως κράτησε στην επιβίωση το μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού μετά την ελληνική επανάσταση και του έδωσε τη δυνατότητα στο 2ο μισό να ορθοποδήσει, παρότι δεν έγινε με δίκαιους όρους στα διάφορα κοινωνικά στρώματα.

Σε τούτη την παρέμβασή μας θα σημειώσουμε στοιχεία απογραφικά, θα υπογραμμίσουμε θετικές και αρνητικές παρεμβάσεις και θα κλείσουμε με κάποιες συνοπτικές σκέψεις για το μόνιμο πληθυσμό, αλλά και τον διερχόμενο, στη νοτιοδυτική κοιλάδα του Βουραϊκού.

ΙΙ) Οικιστική κατανομή στο χώρο

ΕΝΑ “ΦΡΕΣΚΑΡΙΣΜΑ” ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΣΤΑΝΟ

ΕΝΑ “ΦΡΕΣΚΑΡΙΣΜΑ” ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΣΤΑΝΟ

Του Σταμάτη Σεκλιζιώτη*

ΑΛΛΟΥ ΠΑΙΡΝΕΙ ΤΑ ΕΠΑΝΩ ΤΟΥ…..

Μαθαίνουμε ότι στις ΗΠΑ έχει ξεκινήσει εδώ και μια δεκαετία μια καμπάνια προώθησης της καλλιέργειας και της κατανάλωσης κάστανου την οποία επιστημονικά την είχε αναλάβει μια ομάδα ειδικών για να την σχεδιάσει, στο κέντρο Αγροδασοπονίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Οι ΗΠΑ παράγουν κάτι περισσότερο από το 1% της παγκόσμιας παραγωγής κάστανου, είναι ελλειμματική χώρα και εισάγουν μεγάλες ποσότητες από την Ιταλία, την Κίνα και την Ν. Κορέα.

Η παραγωγή του αμερικανικού κάστανου έχει πολύ μικρή ιστορία με αρχή την δεκαετία του ’90, σε Πολιτείες όπως η Καλιφόρνια, το Μίσιγκαν, η Φλόριντα, το Όρεγκον, η Ουάσιγκτον, η Βιρτζίνια και η Αιόβα. Οι Αμερικανοί προτιμούν τα μεγάλου μεγέθους κάστανα ενώ η αγορά τους εμφανίζει μεγάλα περιθώρια και για την απορρόφηση της εγχώριας παραγωγής, αλλά και των εισαγόμενων. Ιδιαίτερα τώρα με τους υψηλούς δασμούς στα κινέζικα προϊόντα που εισέρχονται στις ΗΠΑ, αναμένεται αύξηση των πωλήσεων κάστανου από την Ιταλία και άλλες παραγωγικές χώρες κάστανου.

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (ως συνήθως) δεν βρίσκεται πουθενά, γεγονός που δεν εκπλήσσει κανέναν αλλά δεν παύει να είναι και ένας ανεκμετάλλευτος χώρος στα πλαίσια μιας σπουδαίας «αγροδασοπονικής» παραγωγικής δραστηριότητας η οποία θα μπορούσε κάτω από συνθήκες σοβαρής αγροτικής πολιτικής και στήριξης να ευδοκιμήσει σε ολόκληρη την ορεινή ζώνη της χώρας. Το κάστανο θεωρείται π.χ. στην Ιταλία και στις ΗΠΑ, ως υποκατάστατο πολλών ξηρών καρπών, σιτηρών ακόμη και της πατάτας, είναι απαλλαγμένο από λιπαρά συστατικά, εμπεριέχει μεγάλες ποσότητες από σύνθετους υδατάνθρακες που αποτελούν πηγή ενέργειας. Είναι απαλλαγμένο από χοληστερόλη και περιέχει μεγάλη ποσότητα Βιταμίνης C (40,2 mg/100gr). Το αλεύρι κάστανου είναι απαλλαγμένο από την γλουτένη και αποτελεί χρήσιμη τροφή σε άτομα που πάσχουν από Κοιλιοκάκη.

Η ΓΕΙΤΟΝΙΚΗ ΙΤΑΛΙΑ είναι η τέταρτη μεγαλύτερη παραγωγός κάστανου στον κόσμο με 8 εκατομμύρια στρέμματα, το 20% των οποίων είναι συστηματικοί οπωρώνες. Μόνο ένα 7% της συνολικής έκτασης (550.000 στρέμματα περίπου) δέχονται συστηματική φροντίδα (το 1/3 δηλαδή των κανονικών οπωρώνων). Τα υπόλοιπα αφορούν δασικές εκτάσεις (καστανοδάση). Η ετήσια παραγωγή στην Ιταλία είναι περί τους 60.000 ΜΤ (μετρικούς τόνους) συνολικής αξίας περί τα 75-80 εκατομμύρια € συν ένα εισόδημα 15-20 εκατομμυρίων € από την ξυλεία καστανιάς. Πριν 100 χρόνια, η παραγωγή της Ιταλίας ξεπερνούσε τους 800 χιλιάδες ΜΤ. Η πιο γνωστή και ζητούμενη ποικιλία είναι η Μαρόνι για τους Ιταλούς.

ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΘΕΙ, ότι οι παραγωγές έχουν μειωθεί δραματικά στην Ιταλία τα τελευταία χρόνια (μέχρι και 40%-60% κατά χρονιές) λόγω της προσβολής από την σφήκα του κάστανου προέλευσης Κίνας, με το λατινικό της όνομα Dryocosmus kuriphilus (Hymenoptera, Cynipidae) η οποία σύμφωνα με δημοσιεύματα του Μπενακείου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου και του Δασικού Ινστιτούτου (ΙΔΕ), αποτελεί έναν από τους βασικότερους εχθρούς της καστανιάς σε παγκόσμια κλίμακα, προσβάλλοντας κατά αποκλειστικότητα τα διάφορα είδη του γένους Castanea. Είναι ενδημικό έντομο της Κίνας, όπου όμως στην περιοχή καταγωγής βρίσκεται σε ισορροπία με τους φυσικούς του εχθρούς, χωρίς να προκαλεί σημαντικά προβλήματα. Το 2002 εντοπίστηκε για πρώτη φορά στο Piemonte της Ιταλίας και από τότε άρχισαν τα προβλήματα. Η καταπολέμηση γίνεται με βιολογικές μεθόδους και ήδη καταγράφονται αποτελέσματα. Στη χώρα μας πρόγραμμα καταπολέμησης έχει αναλάβει το ΙΔΕ.

Επίσης έχει παρατηρηθεί έντονη εξάπλωση του «έλκους της Καστανιάς», στη χώρα μας. Πρόκειται για πολύ βλαπτικό μύκητα που προσβάλλει εδώ και πολλά χρόνια τα δένδρα καστανιάς (εγκαθίσταται κάτω από τον φλοιό) και εμφανίζονται σχισίματα στους κορμούς. Επειδή εμφανίζεται σε όλες σχεδόν τις περιοχές της Ελλάδος και η Καστανιά αποτελεί δασικό είδος η καταπολέμηση είναι αντικείμενο και αρμοδιότητα της Δασικής Υπηρεσίας. Το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών (ΙΔΕ) υποστηρίζει ότι με χημικά φάρμακα δεν καταπολεμάται εύκολα, σχεδόν τζάμπα ο κόπος. Η μόνη λύση είναι η βιολογική καταπολέμηση με ιούς οι οποίοι σκοτώνουν τον μύκητα και οι κατά τόπους Δασάρχες πρέπει να το γνωρίζουν, γιατί είχαν διανεμηθεί πολλά σκευάσματα με τον ιό αυτό με σκοπό την καταπολέμηση σε περιοχές που είχαν προσβληθεί από έλκος. Από ότι πληροφορούμαστε, επεμβαίνουμε μόνο σε μερικά δένδρα και σιγά σιγά ο ιός μεταδίδεται και στα υπόλοιπα και σκοτώνεται ο μύκητας. Αυτοί ξέρουν πως γίνεται η καταπολέμηση, αλλά το κυριότερο είναι να υπάρχει το σκεύασμα διαθέσιμο και εξαρτάται για πόσα δένδρα καστανιάς.

ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΠΤΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Η ΙΤΑΛΙΑ αναγκάστηκε να εισάγει κάστανα από την μεγάλη της ανταγωνίστρια την Κίνα το 2013, αλλά και διάφορες ποσότητες από Ισπανία, Τουρκία και Πορτογαλία. Στην Ιταλία υπάρχει εκτεταμένο το φαινόμενο της «Ιταλοποίησης» των κάστανων εισαγωγής. Πρόσφατα η ομάδα παραγωγών Castel del Rio κατήγγειλε ότι εντοπίστηκαν στην Ιταλική αγορά 5500 ΜΤ κάστανου Κίνας με ετικέτες της ομάδας τους όταν όλη και όλη τους η παραγωγή ήταν 550 ΜΤ!!

ΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΕΣ σύμφωνα με τον FAO, της Κίνας εκτιμάται (για το 2016) στους 1.879,000 ΜΤ με αυξητικές τάσεις (διάσπαρτες εκτάσεις με λίγους συστηματικούς οπωρώνες) και ακολουθούν η Τουρκία με 65.000 ΜΤ (κυρίως οι περιοχές του Μαρμαρά, του Πόντου και στις ακτές του Αιγαίου. Η πιο γνωστή ποικιλία ανθεκτική σε προσβολές είναι η Marigoule, ή Μαριγούλα…!!), η Ν. Κορέα με 56.000 ΜΤ, η Ιταλία με 60.000 ΜΤ και η Ελλάδα με 32.000 ΜΤ (από 11.000 ΜΤ παραγωγή το 2000, αν και ακούγεται κάπως υπερβολική η εκτίμηση), η Πορτογαλία με 27.000 ΜΤ και η Ισπανία με 16.000 ΜΤ. Η Τουρκία εξάγει περί τους 12-15.000 ΜΤ ετησίως κυρίως σε Ευρωπαϊκές και σε Αραβικές χώρες και με την μορφή σκευασμάτων (κατάψυξη, γλυκίσματα, κλπ). Λέγεται ότι στην Ευρώπη διαδόθηκε η καστανιά από τον Μ. Αλέξανδρο και μετά από τους Ρωμαίους με δένδρα που έφερε από τις Σάρδεις της Μ. Ασίας. Σε συστηματικούς οπωρώνες οι παραγωγές μπορούν να φτάσουν σε μια καλή χρονιά και τα 350 κιλά/στρέμμα.

ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Οι Ιταλοί προσφεύγουν και στο Ελληνικό κάστανο για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Οι τιμές παραγωγού στο ελληνικό ανάλογα με το μέγεθος και την ποιότητα κυμαίνονται από 1,5 έως και 4 €/κιλό. Οι διεθνείς τιμές το 2018 κυμαίνονται μεταξύ 1000-3200 δολάρια ΗΠΑ/ΜΤ ανάλογα με την ποικιλία, την ποιότητα, εάν είναι ξεφλουδισμένα και κατεψυγμένα, ψημένα ή νωπά μη αποφλοιωμένα, κλπ.

ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ δεν έχει ακόμη δοθεί η αναγκαία σημασία στην καλλιέργεια της καστανιάς και οι παραγωγές που αναφέρονται από τον FAO για 30 και 32.000 ΜΤ κρίνονται υπερβολικές, ενώ στην πραγματικότητα η πραγματικά εμπορεύσιμη συγκομιδή δεν υπερβαίνει τους 19-20.000 ΜΤ σε μια καλή χρονιά. Η ελληνική πάντως παραγωγή κάστανου είναι περιφρονημένη, προωθούνται άλλες καλλιέργειες και μάλιστα ξενικές και όχι το καταπληκτικό κάστανο, που μπορεί σίγουρα να ανακάμψει και να αποτελέσει σημαντικό πόρο εσόδων για τις ορεινές περιοχές της χώρας, αρκεί να υπάρξει σοβαρή πολιτική προς αυτή την κατεύθυνση και με το δεδομένο της διεθνούς ζήτησης κυρίως από Ιταλία και ΗΠΑ που είναι οι δύο πιο σημαντικές αγορές με εμφανιζόμενη αυξητική ζήτηση.

ΕΚΤΑΣΕΙΣ

Μπορεί η καστανιά να αξιοποιήσει χιλιάδες στρέμματα τα οποία σήμερα παραμένουν ακαλλιέργητα. Η καλλιέργεια εμφανίζεται σε πολλές περιοχές της χώρας, αλλά η καστανοκαλλιέργεια χαρακτηρίζεται από καθεστώς εγκατάλειψης.

ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ κατατάσσουν πλέον το κάστανο στα προϊόντα «Αγροδασοπονίας», οι καταναλωτές για λόγους διατροφικούς και γεύσης πληρώνουν ακόμη και ακριβές τιμές, γεγονός που κάνει την καστανιά ακόμα πιο σημαντική ως δένδρο αποκατάστασης των ημιορεινών και ορεινών Τοπίων μας, με θετικό περιβαλλοντικό πρόσημο αλλά και με οικονομικό ενδιαφέρον, εάν συνδυαστεί με έξυπνες πρακτικές επεξεργασίας και με μονάδες μεταποίησης του κάστανου που θα προσφέρουν προστιθέμενη αξία στο ελληνικό προϊόν το οποίο είναι υψηλής ποιότητος, άριστης γεύσης και απαιτεί απλά μια καλύτερη φροντίδα, σοβαρή στάση από την Πολιτεία και στήριξη όσων αποφασίζουν να ασχοληθούν μ’ αυτό…

* Ο Σταμάτης Σεκλιζιώτης είναι Γεωπόνος (ΑΠΘ), Αρχιτέκτονας Τοπίου και πρώην Β’ Ακόλουθος Γεωργικών υποθέσεων Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ. Έχει τιμηθεί δυο φορές (2002, 2009) με τα Βραβεία Αριστείας για το Αγροτικό Ρεπορτάζ (Honorary Awards «Excellence in Reporting») του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ.

ΠΗΓΗ: Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο facebook στη προσωπική σελίδα του κ. Σεκλιζιώτη. Το είδα: 15.11.2020, ΕΝΑ “ΦΡΕΣΚΑΡΙΣΜΑ” ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΣΤΑΝΟ – dasarxeio.com.

Η Κέρτεζη δεσπόζει στις αρχές της κοιλάδας του Βουραϊκού

Η Κέρτεζη δεσπόζει στις αρχές της κοιλάδας του Βουραϊκού

Των Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα* και Παναγιώτη Χρ. Κούρτη**

Η Κέρτεζη δεσπόζει στις αρχές της κοιλάδας του Βουραϊκού και κατοικήθηκε πριν την μυκηναϊκή εποχή. Στα όριά της πιθανολογείται παλαιά πόλη, που πιθανά να είναι και η αρχαία Κύναιθα, η 5η πόλη των Αρκάδων / Αζάνων. Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα κεφαλοχώρια, στις παρυφές του Καλλιφωνίου, με παραδοσιακά «βαρβαρίτικα» σπίτια, γραφικό κεφαλόβρυσο, πυκνά δάση, αποτελώντας ένα ειδυλλιακό τοπίο στο σύνολο της.

Συνέχεια

Οι ιστορικές και γεωφυσικές απαρχές του Βουραϊκού

Οι ιστορικές και γεωφυσικές απαρχές του Βουραϊκού

Βουραϊκός: Στην περιοχή της Κάτω Παναγιάς στην είσοδο της στενόχωρης κοιλάδας της Κέρτεζης

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Εισαγωγικά

Ας μιλήσουμε αυτή τη φορά για την κοιλάδα του Ερασίνου – Βουραϊκού από την πλευρά των νερών, αφού αποτελεί ακόμα μια καλλιεργητική κοιλάδα, την μεγαλύτερη στον ορεινό διευρυμένο δήμο Καλαβρύτων. Ο Γ. Παπανδρέου με την γλώσσα της εποχής την χαρακτηρίζει ως εξής: «Ποταμία κοιλάς του Ερασίνου (κάμποι Συρμπανίου, Κερτέζης, Βυσωκάς, Καλαβρύτων)»[1]. Μιας κι έχει ανοίξει και η συζήτηση για νέα θεσμική αναδιανομή της γης (2ος αναδασμός) ας δούμε δύο πλευρές της υδρευτικής της διάστασης. Να ξεκινήσουμε με τη θεωρία της λίμνης και το άδειασμα των νερών της, τη δημιουργία του νέου ποταμού (Ερασίνου) με τις ονομασίες αργότερα και ως Καλαβρυτινού ποταμού και εδώ και εκατό χρόνια με την ενιαία ονομασία Βουραϊκός ποταμός μέχρι τις απαρχές του.

Όταν η λίμνη άδειασε οριστικά πλέον στις «Πόρτες», δημιουργήθηκαν αρχικά άναρχες ροές των μεγάλων και μικρών πηγών, αλλά και των καταρρακτωδών βροχών και των υγροποιημένων χιονιών στα νοτιοδυτικά της σημερινής έδρας του δήμου. Οι άναρχες ροές δημιούργησαν το σχετικά επίπεδο οροπέδιο ανάμεσα στους ορεινούς όγκους, αλλά και αρκετές επικλινείς επίπεδες λάκκες από τη Ζαχλωρού μέχρι την Κέρτεζη. Στους αιώνες που πέρασαν η κοιλάδα πήρε το σημερινό της σχήμα και το Καλαβρυτινό ποτάμι χάραξε τις οριστικές του διαδρομές.

Συνέχεια

ΠΥΡΚΑΪΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΣΥΜΦΟΡΕΣ

ΠΥΡΚΑΪΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΣΥΜΦΟΡΕΣ

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

            Ο παρατεταμένος καύσων που επικρατεί σε μεγάλη έκταση του πλανήτη, ήταν αναπόφευκτο να συντελέσει στην εκδήλωση πυρκαγιών, αναμενομένων βέβαια κατά το θέρος όχι όμως αυτής της έκτασης και της έντασης. Όπως σε κάθε ανάλογη περίπτωση στο παρελθόν άρχισαν οι σχολιασμοί και η άσκηση κριτικής κατά παντός υπευθύνου με τη βεβαιότητα ότι κατέχουμε τη λύση του προβλήματος, ώστε αυτό να μην επαναληφθεί. Θα επαναληφθεί πάντως με βεβαιότητα, καθώς ο άνθρωπος έχει διαπράξει πολλά σφάλματα και παραμένει αδιόρθωτος.

Η Κυβέρνηση …αρπάζει τη γη των φτωχών αγροτών στην Κρήτη

Η Κυβέρνηση …αρπάζει τη γη των φτωχών αγροτών στην Κρήτη

Της Αρετής Σπαχή*

Η Κυβέρνηση …αρπάζει   τη γη  φτωχών αγροτών στην Ορεινή και Ημιορεινή Ζώνη της Κρήτης, για να τη χαρίσει στις Ενεργειακές Εταιρείες, κακοποιώντας και το περιβάλλον.​

Διακόσια χρόνια από την έναρξη της επανάστασης του 1821, εκατόν ενενήντα από τη συγκρότηση του πρώτου μικρού ελληνικού κράτους -που εμφανίστηκε στον ιστορικό χάρτη ως «προστατευόμενο»  και «υπό την επιτήρησιν των τριών Αυλών», δηλ. ως προτεκτοράτο- το ζήτημα της «Εθνικής Γης» παραμένει, όπως όλα τα ζωτικής σημασίας θέματα που μαστίζουν τη δημόσια ζωή, άλυτο ή πιο σωστά αντιμετωπίζεται με τον ίδιο άδικο, αντιλαϊκό, εχθρικό τρόπο  προς τους ξωμάχους,  τους αγωνιστές της πατρίδας και της ζωής, τους  λαϊκούς ανθρώπους.

Η κυβέρνηση της Ν.Δ, που δεν έχει χρόνο, όπως φαίνεται, και βούληση να λάβει τα στοιχειώδη μέτρα υγειονομικής προστασίας του λαού, αποδεικνύεται  πανέτοιμη στην επίθεσή της σε κάθε  λαϊκή κατάκτηση και  δικαίωμα, μορφωτικό, υγείας, εργασίας, κοινωνικής και πολιτικής δράσης, αλλά και ιδιοκτησίας.

Η ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΜΑΣ

Η ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΜΑΣ

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

Η κτηνοτροφία είναι ο δεύτερος κύριος τομέας της πρωτογενούς παραγωγής. Διαχρονικά αυτή διακρινόταν σε αγελική και οικόσιτη. Την πρώτη ασκούσαν κατά επάγγελμα κτηνοτρόφοι, ιδίως στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές. Τη δεύτερη όλοι οι κάτοικοι της υπαίθρου χώρας. Οι κτηνοτρόφοι των ορεινών και ημιορεινών περιοχών ήσαν υποχρεωμένοι κατά τους χειμώνες να μετακινούνται σε πεδινές περιοχές, καθώς οι καιρικές συνθήκες δεν ευνοούσαν την παραμονή τους στους θερινούς τόπους κατοικίας και βοσκοτόπους. Έχουμε μαρτυρίες ότι η μετακίνηση αυτή γινόταν από αρχαιοτάτων χρόνων και συνεχίστηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους, αλλά και κατά την τουρκοκρατία. Μάλιστα κατά την τελευταία περίοδο είχε τόσο πολύ αναπτυχθεί στην Πίνδο από Βλάχους κυρίως κτηνοτρόφους, ώστε να μην επαρκούν οι βοσκότοποι της περιοχής για την εκτροφή του πολύ μεγάλου πλήθους των κοπαδιών. Εξ αυτού πολλοί μεγαλοκτηνοτρόφοι, ακολουθούμενοι από μικρότερους, αναγκάζονταν να αναζητήσουν θερινούς βοσκότοπους σε άλλες περιοχές. Έτσι οι της γρεβενιώτικης Πίνδου έφθαναν μέχρι τα υψίπεδα του Δομοκού και τα άλλα παρά την λίμνη Αχρίδα και κάποιοι τελικά εγκαταστάθηκαν οριστικά εκεί.

Οκτώβρης στα βουνά μας

Οκτώβρης στα βουνά μας

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα

Κέρτεζη!

Χώρος ακαλλιέργητος

φαντάζει στα δυτικά του κάμπου,

γεμάτος πλέον πράσινο.

Σφύζουν τα πλατάνια,

στου φιδιού την τροχιά.

Ο Βουραϊκός. Ωμέγα τρία.