Σύγχρονοι «νονοί» της πιο διεστραμμένης διαστρέβλωσης της γλώσσας

Του Χρήστου Κάτσικα*

Όποιος είχε στοιχειώδη εμπειρία από τους μάγιστρους της επικοινωνιακής πολιτικής,  των κυβερνήσεων, δεν είναι πια δύσκολο διακρίνει με γυμνό οφθαλμό τις αθέατες σκοπιμότητες.

Το βασικό εργαλείο για τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας είναι η «μαϊμουδοποίηση» των λέξεων. Αν μπορείς να ελέγξεις την έννοια των λέξεων, μπορείς να ελέγξεις τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν τις λέξεις.

Οι επικοινωνιολόγοι των μνημονιακών κυβερνήσεων έγιναν οι καλύτεροι νονοί της πιο διεστραμμένης διαστρέβλωσης των λέξεων, των εννοιών, της γλώσσας.

Κυρίαρχο παράδειγμα της προηγούμενης περιόδου, αλλά όχι μοναδικό, η «ιστορία» με τους δημόσιους υπαλλήλους.

Οι ιστορικές και γεωφυσικές απαρχές του Βουραϊκού

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Εισαγωγικά

Ας μιλήσουμε αυτή τη φορά για την κοιλάδα του Ερασίνου – Βουραϊκού από την πλευρά των νερών, αφού αποτελεί ακόμα μια καλλιεργητική κοιλάδα, την μεγαλύτερη στον ορεινό διευρυμένο δήμο Καλαβρύτων. Ο Γ. Παπανδρέου με την γλώσσα της εποχής την χαρακτηρίζει ως εξής: «Ποταμία κοιλάς του Ερασίνου (κάμποι Συρμπανίου, Κερτέζης, Βυσωκάς, Καλαβρύτων)»[1]. Μιας κι έχει ανοίξει και η συζήτηση για νέα θεσμική αναδιανομή της γης (2^ος αναδασμός) ας δούμε δύο πλευρές της υδρευτικής της διάστασης. Να ξεκινήσουμε με τη θεωρία της λίμνης και το άδειασμα των νερών της, τη δημιουργία του νέου ποταμού (Ερασίνου) με τις ονομασίες αργότερα και ως Καλαβρυτινού ποταμού και εδώ και εκατό χρόνια με την ενιαία ονομασία Βουραϊκός ποταμός μέχρι τις απαρχές του.

Όταν η λίμνη άδειασε οριστικά πλέον στις «Πόρτες», δημιουργήθηκαν αρχικά άναρχες ροές των μεγάλων και μικρών πηγών, αλλά και των καταρρακτωδών βροχών και των υγροποιημένων χιονιών στα νοτιοδυτικά της σημερινής έδρας του δήμου. Οι άναρχες ροές δημιούργησαν το σχετικά επίπεδο οροπέδιο ανάμεσα στους ορεινούς όγκους, αλλά και αρκετές επικλινείς επίπεδες λάκκες από τη Ζαχλωρού μέχρι την Κέρτεζη. Στους αιώνες που πέρασαν η κοιλάδα πήρε το σημερινό της σχήμα και το Καλαβρυτινό ποτάμι χάραξε τις οριστικές του διαδρομές.

Τι σημασία μπορεί να έχει σήμερα η ενασχόληση με την Ελληνική Επανάσταση;

Του Λάμπρου Ψωμά*

«Οι Κινέζοι επενδύουν στο μέλλον την ίδια ώρα που εμείς ασχολούμαστε πάλι με γεγονότα που έγιναν 200 χρόνια πριν». Με τον τρόπο αυτό το ένθετο Βήμα Science της εφημερίδας Το Βήμα της Κυριακής (φύλλο 20ής Δεκεμβρίου 2020) σχολίασε τη σημασία που αποδίδουν οι Κινέζοι στην ενασχόληση με τη Διαστημική. Το σχόλιο αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει αφετηρία προβληματισμού: Τι σημασία έχουν για εμάς σήμερα γεγονότα που έλαβαν χώρα πριν από 200 χρόνια; Μια λογική απάντηση νομίζω ότι θα πρέπει να βασίζεται σε μια οξεία κριτική που οφείλουμε στον σύγχρονο πολιτισμό μας (νεωτερικότητα): είναι ο πολιτισμός που αναζητά την ευτυχία του ατόμου μέσα από τον προσωπικό πλουτισμό. Είναι ο πολιτισμός του εγώ και όχι του εμείς, όπου το εγώ πρέπει να έχει όσο περισσότερα γίνεται και όχι απαραίτητα να είναι.

Δυϊκός αριθμός

Του Νίκου Προσκεφαλά*

Μα πόση ανοησία να αφήσω πάλι εκτός ύλης

το δυϊκό αριθμό.

Να μην τον προτείνω ούτε σαν σπουδή προαιρετική.

Συνέχεια →

Ο άγνωστος Βύρων της Κρήτης

Του Περικλή Κοροβέση

Η τύχη ενός απελευθερωτικού-επαναστατικού αγώνα, που κατά κανόνα παίρνει χρόνια, δεν κρίνεται μόνο μέσα στη χώρα που διεξάγεται. Αν δεν δημιουργηθεί ένα τεράστιο διεθνές κίνημα συμπαράστασης, η έκβαση του αγώνα μπορεί να μη φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

Ενα παράδειγμα είναι το Βιετνάμ που έγινε παγκόσμιο κίνημα, ακόμα και στις ΗΠΑ. Λέγεται χαρακτηριστικά πως ο θρίαμβος του αγώνα των Βιετναμέζων κρίθηκε σε δύο μάχες. Η μία στη Σαϊγκόν και η άλλη στον Μισισιπή. Ο ελληνικός λαός (τουλάχιστον ο προηγούμενος από τον σημερινό) έχει δώσει πολλές μάχες για την ελευθερία του, αρχής γενομένης από το 1821.

Συνέχεια →

Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΑΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΥΦΑΝΣΗ ΜΥΘΟΥ ΚΑΙ ΛΟΓΟΥ

Του Χρήστου Τσουκαλά*

«…κόσμον τόνδε, τὸν αὐτὸν ἁπάντων, οὔτε τις θεῶν οὔτε ἀνθρώπων ἐποίησεν,  ἀλλ᾽  ἦν  ἀεὶ  καὶ                  ἔστιν  καὶ  ἔσται πῦρ ἀείζωον, ἁπτόμενον  μέτρα καὶ                            aποσβεννύμενον μέτρα… γινομένων γὰρ  πάντων κατὰ τὸν λόγον…»,

Ηράκλειτος.

Εικοσιπέντε αιώνες τώρα, από την αρχή σχεδόν της εμφάνισης του »λόγου», της φιλοσοφίας και της επιστήμης, απασχολεί φιλοσόφους, στοχαστές, θεολόγους, επιστήμονες, ποιητές και άλλους η σχέση του μύθου με το λόγο, όπως και η μετάβαση της ανθρώπινης νόησης από τον ένα τρόπο νόησης στον άλλο, κάτι που συνδέεται άρρηκτα με τη γέννηση της φιλοσοφίας και της επιστήμης. Προφανώς το ζήτημα είναι θεμελιακό, κομβικό, έχει πολλές πτυχές, επιδέχεται πολλές προσεγγίσεις και γι’ αυτό θα συνεχίσει να προσφέρεται ως θέμα μελέτης σε πολλούς ερευνητές στο απροσδιόριστο μέλλον. Ο όγκος των εργασιών, των βιβλίων, των άρθρων, των σχολίων που έχει παραχθεί είναι τεράστιος και ανεξάντλητος, καθώς έχουν δουλέψει τόσοι πολλοί, για γενεές πολλές, σε πλανητική κλίμακα, πάνω σε αυτό το ζήτημα.

Συνέχεια →

Στον Γιώργο Σεφέρη

Επιστολή του Φίλιππου Σέρραρντ*

2.11.1966

Κατούνια,

Αγαπητέ Γιώργο,

Μιλούσες σοβαρά πριν λίγες μέρες, όταν με ρωτούσες για την κόλαση; Όπως και να ‘χει, από εκείνη την ημέρα με απασχολεί αυτό το θέμα. Σκέφτηκα ότι η απάντησή μου μπορεί να ήταν συνοπτική, αλλά όχι πολύ βοηθητική και ένιωσα την ανάγκη να προσθέσω ένα δύο πράγματα. Επομένως, αν δεν μιλούσες σοβαρά, θα πρέπει τώρα να με συγχωρέσεις.

Καταρχάς υπάρχουν δύο τινά, τα οποία φαίνεται ότι δημιουργούν σύγχυση γύρω από το ζήτημα αυτό. Το πρώτο είναι η αντίληψη πως η αιώνια κόλαση είναι κάτι που παρατείνεται συνεχώς μέσα στο χρόνο ή μάλλον που παρατείνεται αιώνια, σαν να μην ήταν δυνατό να τερματιστεί ποτέ. Αυτή η αντίληψη συνδέεται πιθανόν με το ότι η λέξη «αἰώνιος» εκλαμβάνεται εξ ολοκλήρου με την κατά γράμμα σημασία της, σαν να αφορούσε δηλαδή σε μονάδα μέτρησης χρόνου. Στην πραγματικότητα η λέξη αυτή χρησιμοποιείται στη Βίβλο περισσότερο για να περιγράψει μια ποιότητα ζωής – είτε την εμπειρία της πληρότητας της ζωής είτε της απουσία της. Κατά κύριο λόγο, επομένως, η κόλαση είναι κάτι που σχετίζεται με την έλλειψη της ζωής, την έλλειψη της πραγματικότητας, τη στέρηση.

Συνέχεια →

Οργή για το εγκαταλειμένο Στριφτομπολέϊκο σχολείο στην Κέρτεζη

Μικρό μνημόσυνο  στον Αναγνώστη Δημήτριο Στριφτόμπολα

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Φέτος οι επετειακές εκδηλώσεις για τον δάσκαλο, αγωνιστή, ήρωα και πρώτο νεκρό οπλαρχηγό κερτεζίτη Αναγνώστη Δημήτρη Στριφτόμπολα είχαν καινούρια δεδομένα. Δεν αναφέρομαι βεβαίως στην περίεργη (και εθνοφυλετικού τύπου επικίνδυνη – άλλο ίσως άρθρο) ομιλία του απεσταλμένου του οικείου μητροπολίτη Αμβρόσιου Καλαβρύτων και Αιγιαλείας (Ηγουμένου Μ. Σπηλαίου κ. Ιερώνυμου). Αναφέρομαι στην παρουσία του σημερινού Δημάρχου «Τριπολιτσάς» κ. Δημήτριου Παυλή, αλλά και στα πρώτα στίγματα για το δάσκαλο Στριφτόμπολα. Αυτά τα στίγματα αποτελούν και την αφορμή για το σημερινό μου άρθρο.

*******

Οι Στριφτομπολαίοι είχαν ένα μικρό, αλλά ηχηρό πέρασμα από την Κέρτεζη του 18^ου και 19^ου αιώνα. Λίγο μετά τα μέσα του 18^ου αι. ο Αργύρης Στριφτόμπολας, γιος του Δήμου που έλαχε να είναι ξάδελφος του Θόδωρου Κολοκοτρώνη, εγκαταστάθηκε στο μεγαλοχώρι Κέρτεζη που αποτελούσε κέντρο της περιοχής (μέχρι περίπου το 1800). Πλήθος εσωτερικών και όχι μόνο μεταναστών κατεύταναν να ζήσουν σ’ αυτήν. Έτσι το 1788 γεννήθηκε στην Κέρτεζη και ο Δημήτριος (Αναγνώστης) Στριφτόμπολας. (Βορύλλας, ΚΕΡΤΕΖΗ, σελ. 44, 68 και ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΚΕΡΤΕΖΙΤΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ, σελ. 45).

Συνέχεια →

Η ΛΗΞΗ ΕΝΟΣ ΠΟΛΕΜΟΥ

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

Η 9^η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως ημέρα μνήμης της λήξης του Β΄ μεγάλου πολέμου του 20ού αιώνα. Τι προέχει κατά μία ημέρα σαν κι αυτή και πού εστιάζεται ο εορτασμός; Αποτελεί πάγια συμπεριφορά των νικητών να επιβάλλουν την άποψή τους επιρρίπτοντας την ευθύνη για όλα τα δεινά του πολέμου στους ηττημένους. Έτσι κατ’ έτος αναμασούν οι πάντες την καταδίκη του ολοκληρωτισμού, αναπέμπουν κάποια ευχολόγια για επικράτηση διαρκούς ειρήνης και επανέρχονται στην πληκτική ή τυραννική πραγματικότητα.

Συνέχεια →

Ο ΠΕΖΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΣΕΙΣ

Του Χρήστου Τσουκαλά*

Ο προφορικός λόγος προηγείται του γραπτού. Χρειάστηκαν χιλιετίες εξέλιξης του ανθρώπινου πολιτισμού μέχρι να εφεύρει ο άνθρωπος τη γραφή. Αυτή πάλι πέρασε πολλά στάδια εξελικτικών μετασχηματισμών από τα εικονογράμματα και τα ιδεογράμματα στη φωνητική-συλλαβική (π.χ Μινωική) και εν τέλει στην αλφαβητική γραφή. Ανάλογη λίγο-πολύ ακολουθία παρατηρείται και οντογενετικά, το παιδί πρώτα μιλά και μετά γράφει. Επειδή προφανώς η γραφή απαιτεί υψηλότερο στάδιο νοητικής ανάπτυξης του ανθρώπου.

Επιπλέον το γράψιμο, ιδιαίτερα στην αρχαία εποχή, ήταν διαδικασία χρονοβόρα, δαπανηρή και επίπονη. Όσοι κατέχουν την τέχνη της γραφής, γράφουν μόνο ό,τι είναι ανάγκη και ό,τι αξίζει να γραφεί κατά την υποκειμενική τους εκτίμηση ή κατά την εκτίμηση των εντολέων τους. Έτσι έχουν βρεθεί γραπτά κείμενα σε ναούς, σε παλάτια, στις έδρες των κρατικών διοικητικών μηχανισμών, σε ταφικά μνημεία, σε επιγραφές, σε αγγεία και πινακίδες κλπ. Συνήθως γράφονταν ονόματα θεών, βασιλιάδων, νικητών αγώνων, ύμνοι προς τιμήν των θεών και των βασιλιάδων, λογιστικοί κατάλογοι, λογαριασμοί, κρατικά αρχεία κλπ.

Συνέχεια →