Αρχείο κατηγορίας Αναμνήσεις

Τα σχολεία της Κέρτεζης – ΜΕΡΟΣ Β΄

Τα σχολεία της Κέρτεζης – ΜΕΡΟΣ Β΄

Πινακίδα ανέγγιχτη από το 1876 στο ιστορικό και διατηρητέο κτήριο Στριφτόμπολα

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΡΟΣ Α΄

VΙ. ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

   Δεν είναι και τόσο απλό στην έρευνα για να ξεχωρίσουμε με πλήρη ακρίβεια τα είδη των σχολείων και τα κτήρια κατά την περίοδο της Νεο-Ελληνικής Πολιτείας, που λειτούργησαν στην Κωμόπολη της Κέρτεζης, πόλου της δυτικής κοιλάδας του Βουραϊκού.

   Οι λόγοι γι’ αυτό είναι πολλοί. Πρώτον υπάρχουν αρκετές άμεσες προφορικές ακόμα μαρτυρίες, αλλά αφορούν περισσότερο τη δεκαετία του 1930 και κατόπιν. Για τις προηγούμενες δεκαετίες οι μαρτυρίες αποτελούν αναπαραγωγή από ακούσματα μεγαλύτερων, οπότε χρειάζονται διασταυρώσεις. Υπάρχουν κάποια επίσης γραπτά στοιχεία τα οποία χρησιμοποιούμε σε σύνθεση με τις προφορικές μαρτυρίες για να δούμε πιο καθαρά την εικόνα.

   Δεν είχαμε, επίσης, στην Κέρτεζη μέχρι το 1876 σταθερά σχολικά κτήρια, πλην ίσως ενός ακόμα. Κάποια είχαν την μορφή ενοικίασης, κάποια τη μορφή προσωρινότητας, ενώ για μια αγορά σχολικού κτηρίου διαθέτουμε ως ντοκουμέντο τη συμβολαιογραφική πράξη πώλησής του σε ιδιώτη, τέλη της δεκαετίας του 1950, αλλά και έκθεση του 1955 από τον τότε διευθυντή του τελευταίου Δημ. Σχολείου.

   Τέλος, υπάρχει ακόμα άλλη μία σημαντική πλευρά. Αφορά το πλήθος των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων. Αυτό το πλήθος σε άλλα ζητήματα μας βοηθά και μας ξεκαθαρίζει το είδος των σχολείων που λειτούργησαν στην Κέρτεζη, ενώ σε άλλα μας αφήνει μια θαμπάδα.

   Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της μετεξέλιξης της Ελληνικού Σχολείου, που ήταν μια ανώτερη βαθμίδα από το πρωτοβάθμιο σχολείο. Η Δρ Γιούλα Γ. Κωνσταντοπούλου μου τόνισε σε πρόσφατη γραπτή συνομιλία μας:

   «…Τα ημιγυμνάσια λειτούργησαν κατά κύριο λόγο σε κωμοπόλεις, ως  μορφή μετεξέλιξης του σχολαρχείου, το οποίο είχε τρεις τάξεις και παρείχε ανώτερες σπουδές από το Δημοτικό, δηλαδή, δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού και μια του γυμνασίου. Στην συνείδηση πολλών αυτή η ενδιάμεση βαθμίδα ταυτίστηκε με το επίσης τριτάξιο Ελληνικό που θεσπίστηκε στην Οθωμανική περίοδο».[1]

   Επίσης δεν φθάσαμε στο Δημοτικό Σχολείο του 20ου αι. από παρθενογένεση. Προεπαναστατικά υπήρχε το Κοινό Σχολείο, ενώ επί Ιωάννη Καποδίστρια εισάχθηκε το Αλληλοδιδακτικό Σχολείο που εξελίχθηκε σε πλήρως Δημοτικό Σχολείο. Και τα δύο τα διέθετε η Κέρτεζη με βεβαιότητα.

   Η Κέρτεζη, λοιπόν, διέθετε Κοινό Σχολείο, αλλά και Αλληλοδιδακτικό. Κάποια στιγμή απέκτησε και Ελληνικό Σχολείο που εξελίχθηκε σε Σχολαρχείο. Για χάρη του δωρήθηκε το σπίτι του Στριφτόμπολα. Τα Σχολαρχεία καταργήθηκαν στην Ελλάδα το 1929. Όμως στοιχεία αναφέρουν ότι μέχρι και την Κατοχή υπήρξε Ημιγυμνάσιο στην Κέρτεζη, ως Παράρτημα του Γυμνασίου Καλαβρύτων, τουλάχιστον από τα μέσα ης δεκαετίας του 1930.

   Το πλήθος αυτών των στοιχείων θα προσπαθήσουμε να τα χωρέσουμε σε δύο ή τρία άρθρα. Επομένως θα έχουμε και συνέχεια στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας. Για όποιες πλευρές δεν υπάρχουν διασταυρωμένες πληροφορίες, αφού χρειάζεται περαιτέρω έρευνα, θα τις προσφέρουμε με την μέθοδο της λεγόμενης σοβαρής υπόθεσης, δηλαδή ως ένα σοβαρό ενδεχόμενο.

VΙΙ. ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΟ ΚΤΗΡΙΟ ΣΤΡΙΦΤΟΜΠΟΛΑ

   Το 1876, ο γιός του Αναγνώστη (Δημητρίου) Στριφτόμπολα Γεώργιος, επί δημαρχίας του επανασυσταθέντα το 1870 Δήμου Καλλιφωνίας (με έδρα την Κέρτεζη) Χρήστου Σκαμβούγερα, δωρίζει το τριώροφο κτήριο που αγόρασαν στις 22 Μαρτίου 1821.  Τότε, με 5 τάλιρα στη «Δίκη της άμμου», ο πατέρας του Αναγνώστης, ο απελευθερωτής των Καλαβρύτων (21 Μαρτίου) και στις 22 Μαρτίου της Κέρτεζης, εξανάγκασε τον φιλότουρκο Κερτεζίτη Τετρεμέλη να το πουλήσει. Η γειτονιά λεγόταν «Άμμος», διότι το έδαφος αποτελείται από καφετί στουρνάρι.

   Ο Γεώργιος ήδη εργαζόταν στην Φάλαγγα και έμενε στο Μιντιλόγλι Πατρών. Βλέποντας τις δυσκολίες για σταθερό και μεγάλο κτήριο για τη στέγαση και δημιουργία Ελληνικού σχολείου (Σχολαρχείου) και στην Κέρτεζη, αλλά και θέλοντας να τιμήσει τον ήρωα και οπλαρχηγό Αναγνώστη Στριφτόμπολα, πρωτίστως ως δάσκαλο, δωρίζει το κτήριο στο Δήμο (βλέπε επιγραφή). Στην επιγραφή τονίζεται ότι πρόκειται για «Ελληνικό σχολείο Ο ΣΤΡΕΙΦΤΟΜΠΟΛΑΣ».

   Στο κτήριο πρέπει να λειτούργησε το Σχολαρχείο (η εξέλιξη του Ελληνικού σχολείου) για πολλές δεκαετίες. Εκεί μετακόμισε  το Δημοτικό σχολείο μετά από περιπλάνηση 30 ετών το 1929 και λειτούργησε μέχρι το 1951. Μου επιβεβαιώνουν πολλοί γέροντες που ήταν εκεί μαθητές, αλλά και η έκθεση (1955) του Αντωνίου Χρ. Οικονόμου, Διευθυντή τότε του Δημοτικού σχολείου. Υπενθυμίζουμε ότι το 1929 καταργήθηκαν τα Σχολαρχεία.

   Το σχολικό κτήριο πέρασε στην ιδιοκτησία της Κοινότητας Κερτέζης με την κατάργηση των μικρών και εκτεταμένων δήμων και τη δημιουργία Κοινοτήτων από τον Ελευθέριο Βενιζέλο (1913). Το 1951 δημοτικό σχολείο μεταφέρθηκε στο τελευταίο μας δημοτικό σχολείο, στον Αη Θανάση.

   Το Δημοτικό σχολείο ήταν μικτό (αρρένων και θηλέων). Λειτουργούσαν τέσσερις αίθουσες στο κτίριο του Στριφτόμπολα. Δύο στο ισόγειο και δύο στον όροφο. Δεν γνωρίζουμε την χρήση του υπογείου.

   Οι μαθητές προαυλίζονταν κυρίως στα ΝΑ του κτηρίου που υπάρχει μέχρι τις ημέρες μας δρόμος με διχάλι και μεγάλο άνοιγμα. Ρόλο προαυλίου έπαιζε εν μέρει και ο κεντρικός δρόμος στα βόρεια, όπου είχε γίνει και η «δίκη της Άμμου».

VΙΙΙ. ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΕΡΤΕΖΗ

   «…Η δημογραφική αύξηση που σημειώνεται κατά τη δεκαετία του 1930 στην επαρχία Καλαβρύτων είναι ευθέως ανάλογη και του αριθμού των μαθητών που συνεχίζουν τις σπουδές τους στο Γυμνάσιο.  Είναι εμφανές ότι όλο και περισσότερο γίνεται συνείδηση πως η γνώση εξασφαλίζει καλύτερες προοπτικές και συνθήκες διαβίωσης (βλ. πιν. 2). 

   Με βάση τα ελάχιστα αρχειακά κατάλοιπα [(τα Μαθητολόγια και το άλλο αρχειακό υλικό του Σχολείου κατακάηκαν από τους Γερμανούς (Καλδίρης, χ.χ.)] που ερεύνησα, διαπιστώνεται πως από το 1935-36 και τουλάχιστον έως το 1947-48 λειτουργούσε και γυμνασιακό παράρτημα στην Κέρτεζη που βρίσκεται σε απόσταση 15 περίπου χιλιομέτρων ΝΔ της πόλης των Καλαβρύτων (βλ. πιν.3).

   Το Γυμνασιακό αυτό παράρτημα κάλυψε τις εκπαιδευτικές ανάγκες των παιδιών των γύρω χωριών και της πόλης των Καλαβρύτων στα δύσκολα γι’ αυτήν, χρόνια της Κατοχής και ιδιαίτερα στην περίοδο 1943-44 που τα Καλάβρυτα και η ευρύτερη περιοχή δοκιμάστηκαν βάναυσα από τα Γερμανικά τάγματα κατοχής.  Είναι χαρακτηριστικό πως το σχολικό έτος 1936-37 ο αριθμός των παιδιών που φοιτούν στο γυμνασιακό παράρτημα Κερτέζης (συν. 148 <20>) προσεγγίζει εκείνο του Γυμνασίου Καλαβρύτων (συν. 143 <13>). 

   Το σχολικό έτος 1943-44 το Γυμνασιακό παράρτημα Κερτέζης εύλογα  με βάση τις τοπικές δημογραφικές συνθήκες συγκεντρώνει 195 μαθητές εκ των οποίων  34 είναι κορίτσια, ενώ το 1947-48 ο αριθμός μειώνεται στους 86 μαθητές και μαθήτριες. Ήδη από το 1946-47 επαναλειτουργεί ως οκτατάξιο το Γυμνάσιο Καλαβρύτων με 295 μαθητές και 75 μαθήτριες (βλ. πιν. 4)…».[2]

   Κατά το γέροντα Γεώργιο Παν. Λαφογιάννη οι νέοι μαθητές έδωσαν το 1944 εισαγωγικές εξετάσεις στο κτήριο του Στριφτόμπολα και κατόπιν φοίτησαν στο νέο κτήριο (Αη Θανάσης). Το ίδιο πρέπει να γινόταν και πριν την Κατοχή). Αντίθετα ο Χρίστος Φωτεινόπουλος αναφέρει ότι φοίτησαν στον Στριφτόμπολα:[3] «Στην περίοδο 1944-47 υπολειτούργησαν δύο (2) Γυμνάσια, το ένα στην Κέρτεζη – στεγάστηκε στο σπίτι του Στριφτόμπολα και το άλλο στα Καλάβρυτα, το οποίο στεγάστηκε στο στενόχωρο και ‘’καταθλιπτικό’’ κτίριο Τσεντούρου…». Μάλλον η αλήθεια γέρνει στον αυτόπτη μάρτυρα.[4]

   Διαθέτω αρκετές πληροφορίες από του Μαρκέους, αλλά και άλλους Κερτεζίτες ότι το Δημοτικό σχολείο μετακόμισε στο διπλανό ανατολικά κατά 50 μέτρα (σε σχέση με την παλιά του θέση έναντι του Δημητράκη) μακρόστενο ισόγειο με τις πολλές αίθουσες του κτηρίου του Λερούνη και κατόπιν του γέρο Κώστα Μάρκου, πατέρα και του Βασιλείου Κ. Μάρκου, δικηγόρου Καλαβρύτων.  Ο Αντώνης Χρ. Οικονόμου αναφέρει στην έκθεσή του το 1955 ότι αυτό έγινε μετά το 1900, αλλά όχι μόνο στο κτίριο των Μαρκέων.

Κτήριο των Λερούνη – Μάρκου κοντά στην κεντρική πλατεία της Κέρτεζης

   Έτσι Δημοτικό σχολείο και σχολαρχείο ήταν στα δυο κτήρια. Πάντως μετά το 1929 το δημοτικό ήλθε στου Στριφτόμπολα με βεβαιότητα. Επομένως εκείνη την περίοδο το Ημιγυμνάσιο (Παράρτημα του Γυμνασίου Καλαβρύτων) πρέπει να στεγαζόταν στο ισόγειο του κτηρίου Λερούνη/Μάρκου. Μόνο μετά το ολοκαύτωμα ήλθε στον Αη Θανάση, που ήδη είχε ανοικοδομηθεί το νέο κτήριο για το Δημοτικό σχολείο (έως το 1948).

IX. ΤΟ ΣΧΟΛΑΡΧΕΙΟ

   Το κτήριο του Στριφτόμπολα αποτέλεσε αρχικά το κτήριο για το Ελληνικό σχολείο (Σχολαρχείο) για κάποιες δεκαετίες, με βεβαιότητα μέχρι το 1929. Φοίτησαν και αποφοίτησαν πολλοί Κερτεζίτες και λίγες Κερτεζίτισσες. Φοιτούσαν ακόμη και μαθητές από τη δυτική κοιλάδα του Βουραϊκού, αλλά και μαθητές από τα Λαπατοχώρια, την Κούτελη και γύρω χωριά. Αυτοί έρχονταν από τον δρόμο που τα συνδέει με την Κέρτεζη και διέρχεται από το διάσελο του Αη Θόδωρου. Έμεναν βεβαίως στην Κέρτεζη.

   Οι προφορικές πληροφορίες μου αναφέρουν, μεταξύ άλλων, ότι αποφοίτησαν οι αείμνηστοι από την Κέρτεζη: Σπήλιος Πανόπουλος (Δημητράκας), Γεώργιος Παρασκευόπουλος/«Τζόβολος», Γεώργιος Δημ. Κανελλόπουλος (Σαμαράς), ο Γεώργιος Σπηλιόπουλος (Παντοπώλης και Γραμματέας της Κοινότητας), η Αικατερίνη σύζ. Μιχάλη Δ. Ανδριόπουλου (Κρησαρομιχάλη, το γένος Ρέλλα), η  Αγγελική Πολ. Αγγελοπούλου, η Βασιλική Τριανταφυλλοπούλου/«Τσίκολα» (σύζ. Ανδρέα Δ. Βορύλλα/«Ζάντα»), κ.ά.

   «Με διάταγμα της  31ης  Δεκεμβρίου 1836 ιδρύθηκαν ως σχολεία Μ.Ε. τα τριτάξια Ελληνικά Σχολεία και τα Τετρατάξια Γυμνάσια».[5] Η Κέρτεζη δεν διέθετε για κάποιες δεκαετίες. Η δωρεά όμως του κτηρίου του Στριφτόμπολα το 1876 έγινε για ίδρυση Ελληνικού Σχολείου που μετεξελίχθηκε σε Σχολαρχείο, το οποίο συναντάμε και στις αρχές του 1900. Η σχετικά θαμπή αυτή εικόνα θέλει κι άλλη έρευνα, που ίσως την καθαρίσει.

   Ως δομή στην Παλαιά Ελλάδα μαρτυρείται από το 1871 με την ονομασία Ελληνικό Σχολείο. Ήταν προβαθμίδα του Γυμνασίου. Αποτελεί ιστορικά το παλιότερο τριτάξιο σχολείο στην Ελλάδα (ανώτερο από το δημοτικό σχολείο και κατώτερο από το γυμνάσιο). Για την εποχή εκείνη οι απόφοιτοι θεωρούνταν σχετικά μορφωμένοι. Έκλεισαν όλα οριστικά το 1929, μετά από ευρεία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.

   «…Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που συντελέστηκε το 1929 (Μπουζάκης, 1997), ήταν η συνέχεια των σχεδιασμών του 1913 και 1917 και κρίθηκε αναγκαία, όπως ορθά γράφει ο Σπ. Ευαγγελόπουλος (Ευαγγελόπουλος, 1999), για μια συνολική αντιμετώπιση και εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού μας συστήματος. 

   Η θέσπιση της υποχρεωτικής φοίτησης στο εξατάξιο Δημοτικό σχολείο, η πρόβλεψη για σύσταση ημιγυμνασίων σε επαρχιακά κέντρα και η αύξηση του χρόνου παρεχόμενης φοίτησης σε (12) δώδεκα χρόνια είχε θετικά αποτελέσματα όσον αφορά στην καταπολέμηση του αναλφαβητισμού στα ευρύτερα λαϊκά στρώματα…».[6]

   ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 1) 1η δημοσίευση στην ΩΡΑ των ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ, φ. 84, ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2024, σελ. 28-29. 2) Στο δημοσιευμένο κείμενο έγιναν κάποιες μικρές διορθώσεις.

   ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.


Παραπομπές

[1] Δρ Γιούλα Γ. Κωνσταντοπούλου, 22.12.2024.

[2] Γιούλα Γ. Κωνσταντοπούλου, Δρ Ιστορίας, Συγγραφέας στο «Η παρουσίαση έγινε στο 20 ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ» – «ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ» – «Β5. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΤΟΠΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ», 2002, Πάτρα.

[3] Χρίστος Α. Φωτεινόπουλος, «Το σχολείο στο εκτελεστικό απόσπασμα», Καλάβρυτα 2004, σελ. 166.

[4] Γεώργιος Παν. Λαφογιάννης, 26.12.2024, τηλεφωνική πληροφορία.

[5] Γιούλα Γ. Κωνσταντοπούλου, ό. π.

[6] Γιούλα Γ. Κωνσταντοπούλου, ό. π.

Τα σχολεία της Κέρτεζης – ΜΕΡΟΣ Α΄

Τα σχολεία της Κέρτεζης

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

ΜΕΡΟΣ Α΄

Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

   Για λόγους μεθοδολογικούς, επειδή τα γνωστά κτήρια που λειτούργησαν από τον 18ο αι. έως τις μέρες μας ως σχολεία είναι έξι στην Κέρτεζη, αλλά και επειδή είχαμε πέντε διαφορετικά είδη σχολείων, αποφάσισα να ακολουθήσω την αντίστροφη πορεία στο χρόνο κατά την ανάλυση.

   Τα πέντε διαφορετικά είδη σχολείων στην Κέρτεζη, κατά χρονολογική σειρά εμφάνισης στο δημόσιο προσκήνιο, είναι τα εξής: 1) Ελληνικό σχολείο, 2) Δημοτικό σχολείο, 3) Σχολαρχείο (Ημιγυμνάσιο), 4) Γυμνάσιο (Καλαβρύτων) και 5) Νηπιαγωγείο.

   Επειδή το νηπιαγωγείο τις τελευταίες λίγες δεκαετίες λειτούργησε παράλληλα και μαζί με το δημοτικό θα αναφερθούν μαζί. Επίσης σε ξεχωριστές ενότητες στο τελευταίο μας δημοτικό σχολείο θα αναπτύξουμε επί πλέον τα του προαυλίου του αφενός και τα τέσσερα μικρά προσαρτημένα βοηθητικά του κτήρια αφετέρου.

   Στη συνέχεια θα περάσουμε στο δημοτικό σχολείο που λειτούργησε στο ιστορικό και διατηρητέο κτήριο των Τετρεμέλη – Στριφτόμπολα. Θα υπάρξουν ξεχωριστές ενότητες για το κτήριο που στεγάστηκε το σχολαρχείο, το δημοτικό σχολείο πριν δωρισθεί το κτήριο από τον υιό Στριφτόμπολα και τέλος τα δύο κτήρια που στεγάστηκε το ελληνικό σχολείο.

ΙΙ. ΤΟ ΕΚΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΚΤΗΡΙΟ (ΔΗΜΟΤΙΚΟ) ΤΗΣ ΚΕΡΤΕΖΗΣ

Συνέχεια

Οι εκπαιδευτικοί αγώνες και οι ριψάσπιδες – Μια ιστορική αναδρομή στην 35ετία (1988-2023)

Οι εκπαιδευτικοί αγώνες και οι ριψάσπιδες – Μια ιστορική αναδρομή στην 35ετία (1988-2023)

Του Γιώργου Καββαδία*

Εδώ και τριάντα πέντε χρόνια οι κυβερνήσεις επιδιώκουν τις  αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις – μεταρρυθμίσεις της εκπαίδευσης σύμφωνα με τις ΕΟΚικές –τότε- και σήμερα της ΕΕ ντιρεκτίβες. Αυτές συνδέονται στενά με τους εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς αγώνες. Η μεγάλη απεργία του 1988 παίζει καταλυτικό ρόλο στη συγκρότηση σε πανελλαδικό επίπεδο των Αγωνιστικών Παρεμβάσεων-Συσπειρώσεων-Κινήσεων που αποτέλεσαν και αποτελούν τον ταξικό πόλο του εκπαιδευτικού κινήματος, αλλά και την ατμομηχανή της Εκπαιδευτικής Αριστεράς. Σε αυτό το πλαίσιο ο «Εκπαιδευτικός Όμιλος και το περιοδικό  «Αντιτετράδια» προσπάθησαν να αρθρώσουν ένα ριζοσπαστικό, ανατρεπτικό λόγο, όπως υποδηλώνει και ο τίτλος, «εφ’ όλης της ύλης”. Προσπάθησαν να ξεπεράσουν τη συνδικαλιστική επιφάνεια και να συνδέσουν τα εκπαιδευτικά με τα κοινωνικά προβλήματα και να φωτίσουν τις αιτίες τους, που είναι ριζωμένες στη δομή της σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας.

Η μεγάλη απεργία των 37 ημερών του 1988

Συνέχεια

Ο Κάρολος κι εγώ. (Κατάθεση)

Ο Κάρολος κι εγώ. (Κατάθεση)

Του Αλέξανδρου Σταθακιού*

Ήμουν 16 χρονών όταν έπεσε στα χέρια μου το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος «.

Τότε ήρθα σε επαφή πρώτη φορά με τον Κάρολο.

 Είχα γίνει ήδη Κομμουνιστής και ψαχνόμουν, χωρίς να έχω διαβάσει ούτε μια αράδα Κομμουνιστική.

Μάλλον είχα προετοιμαστεί για «Καλός Σαμαρείτης» από το περιβάλλον μου, αλλά είδα με τη φωτιά της νιότης, ότι όσο και να προσπαθείς να δώσεις λύση ατομικά σε κάποιους, το κοινωνικό κακό όλο και μεγαλώνει.

Συνέχεια

Σφαγή των Καλαβρύτων: Ο μύθος του Καλού Αυστριακού και η αλήθεια για τη φωτιά στο Σχολείο από καταθέσεις επιζώντων

Σφαγή των Καλαβρύτων: Ο μύθος του Καλού Αυστριακού και η αλήθεια για τη φωτιά στο Σχολείο από καταθέσεις επιζώντων

Του Νίκου Τζιανίδη*

Τα γεγονότα και η ταινία

Είναι από εκείνες τις σελίδες της Ιστορίας που πολλοί ονομάζουν «μαύρες», που άλλοι έχουν σκίσει για να μην πονάει η μνήμη κι άλλοι τις έχουν κεντήσει βελονιά βελονιά στο νου για να μην ξεχάσουν ποτέ: Η σφαγή των Καλαβρύτων.

Με λίγα λόγια – πόση αξία έχουν άλλωστε τα λόγια σε ένα τόσο αποτρόπαιο έγκλημα; – Γερμανοί Ναζί εκδικούμενοι τον θάνατο συμπατριωτών τους χίμηξαν σαν λυσσασμένα σκυλιά σε χωριά και πόλεις της Πελοποννήσου και άφησαν πίσω τους αίμα, πόνο και θρήνο.

Η γη των Καλαβρύτων σκέπασε 499 ανθρώπους! Η πόλη των Καλαβρύτων ακόμη είναι μια πληγή που σαν την ξύσεις ματώνει. Κι αυτό έγινε με την ταινία «Καλάβρυτα 1943»: Έξυσε παλιές πληγές και μάτωσαν οι μνήμες! 

Η σκηνή της ταινίας, που έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων στον μαρτυρικό τόπο, είναι αυτή που προβάλλεται (και) στο τρέιλερ και αναβιώνει έναν μύθο περί δήθεν «Καλού Αυστριακού Ναζί», που παράκουσε τις εντολές ανωτέρων του και έσπασε την πόρτα του Δημοτικού Σχολείου που έχει τυλιχτεί στις φλόγες, για να σώσει τα γυναικόπαιδα.

Ένα βιβλίο που απαντάει σε πολλά

Δημόσια Υγεία: Τι «ξέχασε» να μας πει ο κ. Τσίπρας;

Τι «ξέχασε» να μας πει ο κ. Τσίπρας;

Του Δημήτρη Ζιαζιά*

Αν έχεις τέτοιους φίλους (αντιπολίτευση), τι τους θέλεις τους εχθρούς (κυβέρνηση)

Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης παρουσίασε το πρόγραμμα για το Νέο ΕΣΥ σε διαδικτυακή εκδήλωση σε μια προσπάθεια να βγάλει τον ΣΥΡΙΖΑ από την αντιπολιτευτική ανυποληψία στην οποία έχει περιέλθει εδώ και ένα χρόνο. Παράλληλα, σα να μην κυβέρνησε ποτέ, σαν όλα τα αδιέξοδα και οι ελλείψεις στο ΕΣΥ να προέκυψαν μόλις τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, δεν έκανε καμιά στοιχειώδη αυτοκριτική για τη διάρκεια της δικής του διακυβέρνησης. Με ευχολόγια, αναμάσημα τετριμμένων τσιτάτων και εκθέσεις ιδεών επιχειρεί να στήσει ένα δίπολο ανάμεσα στην «κακιά ΝΔ» και τον καλό ΣΥΡΙΖΑ, στη λογική του ώριμου φρούτου.

Αναμνήσεις από τις μακρινές ημέρες του Πάσχα στην Κέρτεζη

Αναμνήσεις από τις μακρινές ημέρες του Πάσχα στην Κέρτεζη

Σχόλια για την φωτογραφία του Παναγιώτη Σπανού στο τέλος

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Οι μέρες του Πάσχα στην Κέρτεζη είχαν έναν εορταστικό ανάμικτο τρόπο ανάδειξης, λαμβάνοντας υπόψιν τόσο τις εργασίες των κατοίκων (κυρίως μικροαγροτών και τσοπάνηδων), όσο και επιρροές του μοναστηριακού τυπικού! Φυσικά και συμμετείχαν και πολλά γνωστά λαογραφικά στοιχεία, όπως τα λεγόμενα κάλαντα. Το εκκλησιαστικό και λαογραφικό τυπικό με αργίες ημερών και ωρών ξεκινούσε από το Σάββατο του Λαζάρου και τελείωνε την Κυριακή του Θωμά! Πολλά στοιχεία απ’ αυτά διατηρούνται ακόμα.

Το πρωινό του Λαζάρου στον μεν ναό γιορταζόταν η προσδοκία της «κοινής Ανάστασης», ενώ στα σπίτια τα παιδιά έψαλλαν: «Ήλθε ο Λάζαρος, ήλθαν τα βάγια,/ ήλθε κι ο Υιός της Παναγίας./ Κάπου λάλησε πουλί κι αηδόνι/ κι απλοήθηκε το χελιδόνι./ Έβγα Λάζαρε δος μου λεμόνι,/ να το φύτευα στο περιβόλι…». Από την προηγούμενη τα παιδιά είχαν στολίσει με άγρια πορτοκαλί άνθη τα καλαθάκια και πρωί-πρωί περνούσαμε από τα σπίτια. Στο ψάλσιμο οι κυράδες μας φίλευαν κυρίως φρέσκα αυγά και σπάνια κουλούρια. Τα λαμπροκούλουρα φτιαχνόντουσαν την ίδια μέρα, αλλά μετά το σχόλασμα της εκκλησίας. Ήταν δύο ειδών: Τα αρτύσιμα με αυγά και γάλα και τα λαδερά με προζύμι.

Η επόμενη ημέρα, Κυριακή των βαΐων, ήταν εορταστική με τα βάγια ως ευλογία και το μεσημεριανό με μπακαλιάρο τηγανιτό και σκορδαλιά από πουρέ πατάτας.

Η πορεία

Η πορεία

Του Νίκου Προσκεφαλά*

Όνειρο έβλεπα χθες, επετειακό. Πως ήμουν τάχα στην εσωτερική αυλή του Πανεπιστημίου, ανήμερα δεκαεφτά Νοέμβρη, είκοσι και βάλε χρόνια πίσω, λίγο πριν την καθιερωμένη πορεία προς τη Νομαρχία και πίσω πίσω απ’ το πανό των Ρηγάδων. Με τα χέρια στις τσέπες, με σκούφο για το κρύο, συντονισμένος, καλοκουρδισμένος, έτοιμος. Κατέβαινα εκστασιασμένος τη Δωδώνης κι ο φρέσκος αέρας που μου μαστίγωνε το πρόσωπο, δρόσιζε τα πλακάτ του μυαλού, φούσκωνε το νεανικό μου στήθος. Μέρες του ‘90. Τι κι αν ο υπαρκτός ο ανύπαρκτος κατέρρεε ανατολικά; την είχα κάνει εγώ την κριτική μου. Κι ο οίστρος της επετείου με είχε απόλυτα συνεπάρει. Όπως κι η πορεία, που κατηφόριζε με παλμό.

Ο δολοφονημένος άγνωστος ήρωας του Πολυτεχνείου Γιάννης Καΐλης

Ο δολοφονημένος άγνωστος ήρωας του Πολυτεχνείου Γιάννης Καΐλης

Της Βάσως Βέτσικα*

«Δεν μπορούσαμε ούτε να τον κλάψουμε»

Στις 22 Φεβρουαρίου 1974, τρεις μήνες μετά την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο, σε ένα οικόπεδο της οδού Βαλτετσίου, δίπλα σε μια νεοανεγειρόμενη οικοδομή της Αθήνας, περαστικοί ανακάλυπταν το πτώμα ενός 24χρονου άνδρα. Χτυπημένος μέχρι θανάτου, με σπασμένα τα δάχτυλα και κατακρεουργημένο το κεφάλι, ο νεκρός παρουσίαζε μια εικόνα που δεν δικαιολογούσε την επίσημη αιτία θανάτου. Η εκδοχή της «αυτοκτονίας» δεν έπειθε κανέναν. Τις αμφιβολίες ενίσχυε το γεγονός ότι ο 24χρονος φοιτητής της Σχολής Καλών Τεχνών καταζητούνταν από τη χούντα, είχε εξαφανιστεί επί μέρες από τους οικείους του και οι πληροφορίες έλεγαν ότι είχε ήδη συλληφθεί. Ονομαζόταν Γιάννης Καΐλης. Ηταν ο φοιτητής που είχε γράψει με το πινέλο του στην πύλη του Πολυτεχνείου τα δύο συνθήματα που έμειναν άσβηστα στην Ιστορία: «Έξω αι ΗΠΑ», «Έξω το ΝΑΤΟ»…

ΜΕΡΑ25: Διεκδικώντας μια γωνίτσα στο νέο πολιτικό σκηνικό

ΜΕΡΑ25: Διεκδικώντας μια γωνίτσα στο νέο πολιτικό σκηνικό

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Η έκπληξη των ευρωεκλογών ήταν το ποσοστό του ΜΕΡΑ 25 (Μετώπου Ευρωπαϊκής Ρεαλιστικής Ανυπακοής), που αν κι έφτασε σχεδόν το 3% δεν κατάφερε να εκλέξει ευρωβουλευτή μόλις για 400 ψήφους. Αυτή η επίδοσή του ωστόσο το καθιστά πλέον υπολογίσιμη πολιτική δύναμη. Πολύ περισσότερο αν λάβουμε υπ’ όψη μας την υποχώρηση της Αριστεράς σε όλες τις εκδοχές της: από τη συστημική νεοφιλελεύθερη Αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ, μέχρι την εξωκοινοβουλευτική της ΑΝΤΑΡΣΥΑ.

Συνέχεια