Ληστές, Δολοφόνοι, Τρομοκράτες,  Άγιοι και Απεργία Πείνας (upd)

Της Λαμπρινής Θωμά*

Δύο απεργίες πείνας συντάραξαν, τον 20ο αιώνα, την ρωμαιοκαθολική εκκλησία της Ιρλανδίας. Εκείνη του Τέρενς Μακ Σουίνυ, το 1920, την εποχή του απελευθερωτικού αγώνα της χώρας, ενάντια στην αποικιοκρατία και τη Βρετανία, κι εκείνη των μαρτύρων του H-Block, γνωστότερος εκ των οποίων είναι ο ηγέτης τους, Μπόμπυ Σαντς, το 1981, για τους ίδιους ακριβώς λόγους. 

Ο Τέρενς Μακ Σουίνυ (Terence MacSwiney) είχε συλληφθεί για προτροπή σε εξέγερση και δικάστηκε από στρατοδικείο. Ξεκίνησε την απεργία πείνας και άντεξε 74 ημέρες, πολλαπλά βασανιζόμενος, πριν παραδώσει το πνεύμα. Στην αρχή άφηναν δίπλα του, στο κελί του, ποσότητες φαγητών, κατόπιν προσπάθησαν να τον ταΐσουν με το ζόρι.. Η βαρβαρότητα της αυτοκρατορίας απέναντι του είχε προκαλέσει παγκόσμιες αντιδράσεις και ήταν η πρώτη φορά που έφερε τον Ιρλανδικό αγώνα στο προσκήνιο με τόσο θετικό τρόπο. Πορείες στην Ευρώπη, ψηφίσματα οργανώσεων, από την Καταλωνία ως τη Γερμανία, τέσσερις χώρες της Λατινικής Αμερικής επισήμως απευθύνθηκαν στον Πάπα, ζητώντας την παρέμβασή του… Η βρετανική κυβέρνηση δεν άκουσε. Επρόκειτο, είπε, για τρομοκράτη. Στην κηδεία του «τρομοκράτη» παραβρέθηκαν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι.

Ερανίσματα λόγων από τους Τρεις Ιεράρχες και άξονες της σύγχρονης εκπαίδευσης

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Πρωτολογία

Καλησπέρα. Χρόνια πολλά σε όλους και όλες, από όποιον τρόπο κι αν συμμετέχουν σ’ αυτή την τηλε-συζήτηση. Θα ήθελα να ξεκινήσω από δύο εκφράσεις της Μεγάλης Συνόδου της Κρήτης (Κολυμπάρι 2016), πριν από πέντε περίπου χρόνια, που αφορούν το θέμα μας.

Η μία έκφραση βρίσκεται στην εγκύκλιο της Συνόδου, που αναφέρεται στο κυρίαρχο εκπαιδευτικό σύστημα και όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλο το δυτικό κόσμο κυρίως. Αυτό, λοιπόν, είναι «εκκοσμικευμένο» και «ατομοκεντρικό», με ό,τι μπορεί να σημαίνουν και οι δύο αυτοί επιθετικοί προσδιορισμοί. Το σύστημα αυτό ταλανίζει τις νέες γενιές και προβληματίζει βέβαια και την Μεγάλη Σύνοδο[1].

Το δεύτερο σημείο, το οποίο θέλω να σημειώσω, είναι το γεγονός ότι η Μεγάλη Σύνοδος θεωρεί ότι τα μεγάλα ζητήματα: τα εκκλησιαστικά, τα θεολογικά, οι επιπτώσεις τους σε διάφορες όψεις της κοινωνίας και της ζωής, στο βίο και στην πολιτεία των ανθρώπων χρειάζονται, για να είναι προφητική η μαρτυρία της Εκκλησίας, επαναδιατύπωση[2].

Ας πάμε να επαναδιατυπώσουμε στη σημερινή εποχή ζητήματα, που έθεσαν πριν από 1600 χρόνια, από την ώριμη ηλικία των Τριών Ιεραρχών μέχρι σήμερα[3]. Για να δούμε δυο -τρία σημεία σε αυτά τα 1600 χρόνια.

Προτεσταντισμός και Καπιταλισμός: τι είπε στ’ αλήθεια ο Weber

Του Μύρωνα Ζαχαράκη*

Μια από τις πρώτες διαφωνίες στην κοινωνιολογία, που άρχισε με τον Marx και συνεχίστηκε με τον Max Weber, αφορούσε το πρόβλημα της προέλευσης του καπιταλισμού. Μετά τον Weber, η διαμάχη έλαβε έναν νέο χαρακτήρα και στράφηκε στην αναζήτηση του ρόλου που διαδραμάτισαν οι θρησκευτικές παραδόσεις για τον πρώιμο καπιταλισμό. Μάλιστα, η προβληματική του ξεπέρασε το μονόπλευρο ντετερμινισμό του Marx διευρύνοντας σημαντικά τους ορίζοντες και την κατανόησή μας όσον αφορά τη σχέση των θρησκειών με τους οικονομικούς παράγοντες.

Το έργο του Max Weber Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του Καπιταλισμού (Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus, 1904-1905), που δημοσιεύθηκε αρχικά με τη μορφή δύο άρθρων στο Archuv fur Sozialwissenschaft und Sozialpolitik, αποτελώντας την πρώτη μελέτη στο έργο του Gesammte Aufsatze zur Religionsoziogologie, ξεπέρασε γρήγορα το στενό κύκλο των ειδικών και απέκτησε δημοσιότητα σπάνια για επιστημονικό κείμενο. Αρκεί να θυμηθούμε πως πριν από μερικά χρόνια, γνωστή εφημερίδα προσέφερε το συγκεκριμένο βιβλίο στο πλαίσιο της εκδοτικής της προσφοράς «Βιβλία που άλλαξαν τον κόσμο», από κοινού με έργα όπως η Εισαγωγή στην Ψυχανάλυση του Freud και το Κομουνιστικό μανιφέστο του Marx.

Οι μεγάλοι χαμένοι από τη συμφωνία

Του Παντελή Καλαϊτζίδη*

Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Πρωθυπουργού και Αρχιεπισκόπου, που αφορά την αλλαγή του ισχύοντος καθεστώτος μισθοδοσίας του κλήρου και θέματα αξιοποίησης της εκκλησιαστικής περιουσίας, φαίνεται ότι άνοιξε τον ασκό του Αιόλου τόσο στο εσωτερικό της Εκκλησίας όσο και στη σχέση της με την Πολιτεία. Πρόκειται για μια συμφωνία από την οποία επρόκειτο να βγουν κερδισμένοι ο Πρωθυπουργός και ο Αρχιεπίσκοπος και χαμένοι η Εκκλησία ως κοινότητα πιστών (κληρικών και λαϊκών) και το δημοκρατικό αίτημα εκκοσμίκευσης των θεσμών και νέας ρύθμισης των σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας.

Ο Πρωθυπουργός υπολόγιζε να «πουλήσει» στο αριστερόστροφο ακροατήριό του μια τολμηρή απόφαση στο συμβολικό επίπεδο (καθώς στα οικονομικά εξακολουθούν να ισχύουν οι δεσμεύσεις έναντι των δανειστών), πετώντας έξω από το μισθολόγιο του Δημοσίου τον κλήρο και ελευθερώνοντας την ίδια στιγμή 10.000 θέσεις δημοσίων υπαλλήλων, υποσχόμενος ισάριθμους διορισμούς και προσλήψεις.

Συνέχεια →

Όταν η συζήτηση θεωρείται αγγαρεία και η συνοδικότητα γίνεται πρόσχημα…

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Ακολουθεί εκτενές κείμενο. Συγγνώμην…

Στο Δελτίο Τύπου της Ιεράς Συνόδου (16 Νοεμβρίου) αποτυπώνονται οι ομόφωνες (προσοχή: ομόφωνες!) τρεις αποφάσεις της.

Μερικές παρατηρήσεις μου:

Με την 2η απόφαση αποφασίστηκε η συγκρότηση επιτροπής από ιεράρχες, νομικούς, εμπειρογνώμονες και εκπροσώπους του εφημεριακού κλήρου «για την μελέτη των θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος«. Με δε την επόμενη (3η) απόφαση η Σύνοδος εμμένει στο υφιστάμενο καθεστώς μισθοδοσίας των κληρικών και των λαϊκών υπαλλήλων της Εκκλησίας της Ελλάδος. Άρα, η επιτροπή θα ασχοληθεί με διάφορα θέματα, όχι όμως με το μισθολογικό! Άρα, όχι επιτροπή εφ’ όλης της ύλης!

Συνέχεια →

Χριστιανός και κομμουνιστής;

Παρουσίαση του βιβλίου του Νικολάϊ Μπερδιάγιεφ, Οι πηγές και το νόημα του ρώσικου κομμουνισμού

Του Γιώργου Λιερού

«Η επανάσταση είναι μια αποκάλυψη σε μικρογραφία. Είναι αυτό το δικαστήριο το εγκατεστημένο στο εσωτερικό της ιστορίας για να της απαριθμεί τα λάθη της»
Νικολάι Μπερδιάγιεφ

Χριστιανός και κομμουνιστής;

Ερώτημα και συγχρόνως άποψη, μια διατύπωση με την οποία ο πολύ σημαντικός Ρώσος φιλόσοφος, σύγχρονος της Οκτωβριανής επανάστασης, Νικολάϊ Μπερδιάγιεφ δίνει την σκοπιά από την οποία ασκεί κριτική στο εξαιρετικό βιβλίο του «Οι πηγές και το νόημα του ρώσικου κομμουνισμού». Υποστηρίζοντας ότι «το κομμουνιστικό κοινωνικό σύστημα είναι κατά μεγάλο μέρος δίκαιο [και] οπωσδήποτε βρίσκεται πιο κοντά στον Χριστιανισμό απ’ ότι ο καπιταλισμός» [265], αναγνωρίζοντας ότι «η κομμουνιστική επανάσταση… απελευθέρωσε τις λαϊκές δυνάμεις, τις έφερε στην ιστορική πραγματικότητα: σ’ αυτό βρίσκεται όλη της η σπουδαιότητα» [17], ασκεί ταυτόχρονα μια σφοδρή πολεμική στον μπολσεβικισμό.

Το βιβλίο είναι γραμμένο στα τέλη της δεκαετίας του τριάντα και ωστόσο διατηρεί μια τέτοια επικαιρότητα που το κάνει αναπόσπαστο μέρος της αναγκαίας βιβλιογραφίας για τη σημερινή συζήτηση με αφορμή τα 100 χρόνια από την Οκτωβριανή επανάσταση. Η θεματολογία, το εύρος της κριτικής του, καθόλου δεν αφορά μόνο ένα χριστιανικό ή ένα χριστιανοσοσιαλιστικό κοινό, αλλά ακόμα περισσότερο, όλους εκείνους που εντάσσουν τους εαυτούς τους στην μεγάλη παράδοση της κομμουνιστικής ιδέας, θεωρούν ανοιχτά σήμερα τα μεγάλα κοσμοθεωρητικά ζητήματα και θέλουν να αποτιμήσουν κριτικά την επαναστατική εμπειρία του 20^ου αιώνα.

Συνέχεια →

Τομή του χρόνου αναζητείται

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα

Κάθε τομή,

μαχαίρι αιχμηρό ή γεγονός θεσπέσιο

έχει ως αιτία.

Κάθε απάτη,

στόματα πολλά ψευδή ή νόμο απαίσιο

θέτει ως ηδονή.

Συνέχεια →

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

Μετά την επικράτηση της γαλλικής επανάστασης συνέβησαν θεαματικές κοινωνικές μεταβολές. Μεταξύ αυτών, κατά την περίοδο της αναρχίας, πολύ σημαντική είναι η αλλαγή του ημερολογίου και η υποκατάσταση των θρησκευτικών εορτών με φυσιολατρικές. Έτσι καταργήθηκε και ο εορτασμός των Χριστουγέννων. Το εγχείρημα των επαναστατών είχε δεκαετή χρονική διάρκεια. Οι ηγέτες της επανάστασης αλληλοεξοντώθηκαν και από το χάος, το οποίο ενέτεινε η εξωτερική απειλή των μοναρχών της Ευρώπης, επωφελήθηκε ο Ναπολέων, ο οποίος επανέφερε τη λατρεία του Θεού στον δημόσιο βίο όχι βέβαια από σεβασμό προς τον θεό, αλλά από ρεαλιστική αντιμετώπιση της κατάστασης.

Συνέχεια →