Οι γυναίκες στην εκκλησία:

Μεταξύ ευαγγελίων και ανδροκρατίας

(Προδημοσίευση από συλλογικό τόμο[1])

Μέρος Α΄

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΠΕΡΙ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗΣ

    Έχουν περάσει πάνω από εκατό χρόνια που η γυναικεία χειραφέτηση στον ευρωπαϊκό κόσμο -και εν γένει στο «δυτικό»- έχει φτάσει σ’ ένα βαθμό μέσα και στα λαϊκά στρώματα. Μέχρι τότε ελάχιστες γυναίκες είχαν περάσει το φράγμα της υποτέλειας, της ανδροκρατίας και της πατριαρχίας. Ενδεικτικά θυμίζουμε κάποιες γυναίκες «βασιλομήτορες» στην ανατολική ρωμαϊκή αυτοκρατορία (λόγω ανήλικων τέκνων και πολύ αργότερα στη ρωσική). Φαινόμενα τέτοια δεν γνωρίζω στην εγγύς και μέση Ανατολή, ούτε στη Βόρεια Αφρική.

   Η αναφορά σ’ αυτόν το γεωγραφικό χώρο γίνεται διότι στις περιοχές αυτές άνθησε κατά καιρούς η χριστιανική πίστη, όχι πάντα με αυθεντικό τρόπο. Αργότερα η επέλαση και η κυριαρχία του Ισλάμ επέτεινε αυτή την υποβάθμιση της γυναίκας. Πέρασαν πολλοί αιώνες μέχρι να έλθει η νεωτερικότητα στο δυτικό κόσμο για να ξεκινήσει θεωρητικά και πρακτικά η γυναικεία χειραφέτηση, τόσο από την ανδροκρατία, όσο και από ένα ισχυρό πλέγμα κοινωνικής, θρησκευτικής και πολιτικής υποταγής. Φυσικά στο δρόμο αυτό υπήρξαν και λανθασμένες απολήξεις, αλλά αυτό ήταν μοιραίο.

Γυναίκες στην Εκκλησία: Με την συνήθεια ή τη θεολογία;

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ

Τον τελευταίο καιρό, ειδικά μετά την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο των δέκα (εκ των 14 τότε) τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών στο Κολυμπάρι της Κρήτης (Εβδομάδα Πεντηκοστής του 2016), αυξήθηκε η κινητικότητα σε θεολογικούς και συγγραφικούς κύκλους για την πληρότητα της θέσης των γυναικών στο θεσμικό χώρο των ορθοδόξων εκκλησιών.

Βεβαίως πολλά χρόνια πριν έχει τεθεί ανοικτά στις θεολογικές σχολές, αλλά και σε εφημερίδες και περιοδικά το ζήτημα αυτό. Όμως στην «Εκκλησία της Ελλάδας» και το ζήτημα αυτό αντιμετωπίζεται, υπόκωφα, κατά περίπτωση, περιστασιακά και ανάλογα με τις προσωπικές οπτικές του οικείου Μητροπολίτη. Θεσμικά όμως ποτέ δεν αντιμετωπίστηκε στα ίσια, με θεανθρωπολογικά κριτήρια και όχι με τη λογική της μακρόχρονης συνήθειας.

Δεν είναι τυχαίο ότι η συντηρητική πλειοψηφικά Εκκλησία της Ελλάδος, με δύο θεολογικές σχολές και τρεις εκκλησιαστικές ακαδημίες, δεν είχε καμία γυναικεία συμμετοχή!

Όντως «…το ζήτημα αυτό είναι στην εποχή μας και πολύπλοκο και ακανθώδες. Το ακανθώδες οφείλεται στη σχέση του με δύο σοβαρά ζητήματα. Το ένα είναι ότι η σύγχρονη εποχή είναι εικονοκλαστική. Το δεύτερο ότι συνυπάρχει το δίπολο πατριαρχίας και φεμινισμού.

Για το θεανθρωπολογικό δοκίμι του Παναγιώτη Μπούρδαλα

Του Νεκτάριου Στελλάκη*

Διάβασα πρόσφατα: «Διαβάζοντας ένα βιβλίο δεν μπορείς να κλείσεις τα μάτια, ούτε να κρυφτείς.»

Νομίζω πως αυτό δεν ισχύει για όλα τα βιβλία. Ισχύει, ωστόσο, για το βιβλίο που μας «κερνά» ο αγαπητός Παναγιώτης και οι εκδόσεις ΑΡΜΟΣ.

Εξηγούμαι: Το βιβλίο αυτό δεν μας αφήνει να «κλείσουμε τα μάτια» και με τις δύο έννοιες της φράσης: μας κρατά αφενός «ξύπνιους», δηλαδή σε εγρήγορση, αλλά και μας αποκαλύπτει αλήθειες από τον εκκλησιαστικό χώρο που πολλές φορές δεν θέλουμε να δούμε ή κάποιες άλλες φορές αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε λόγο να δούμε – κυρίως εμείς οι λαϊκοί -, κι αυτό μάλλον είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί σε όσους από εμάς έχουμε αποδεχτεί την κλήση και θέλουμε να γίνουμε Σώμα Χριστού, δηλαδή Εκκλησία, αφού «διότι το όλο νόημα της Εκκλησίας είναι η κοινωνία των προσώπων μεταξύ τους» (π. Βασίλειος Θερμός).

Ο συγγραφέας χαρακτηρίζει το βιβλίο ως «θεανθρωπολογικό δοκίμιο».

Πρόλογος για: «Από την Αχαϊκή γη έως του κόσμου τα πέρατα»

[Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα, εκδόσεις Αρμός 2022]

Του Θανάσης Ν. Παπαθανασίου*

   Διαβάζουμε μερικές φορές σε βιβλιοπαρουσιάσεις και βιβλιοκρισίες, ότι κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο συντίθεται από κείμενα «άνισα». «Άνισα», υπό την έννοια ότι έχουν ποικιλία θεμάτων και ποικιλία χαρακτήρα, όπως π.χ. αφηγήσεις μαζί με μελετήματα. Το βιβλίο αυτό του Παναγιώτη Μπούρδαλα σίγουρα αξίζει στο έπακρο αυτόν τον χαρακτηρισμό. Είναι κυριολεκτικά πολυαξονικό.

   Μα τότε, υπάρχει άραγε κάτι που δένει αυτά τα κείμενα;

   Η απάντησή μου είναι πως ναι. Τα κείμενα τα τόσο ποικίλα τα δένει μια πολύτιμη οπτική: Η κατανόηση του τοπικού ως υποστασιοποίησης του οικουμενικού. Δίχως την τοπική, ενσώματη, ιδιαίτερη πραγμάτωση, το οικουμενικό γίνεται φάντασμα. Χωρίς την ανοιχτωσιά στο οικουμενικό, το τοπικό γίνεται φυλακή. Ο τόπος σου λοιπόν και οι άνθρωποί σου αληθεύουν ως ο τρόπος δεξίωσης του πανανθρώπινου. Σπουδαίοι τόποι και σπουδαίοι άνθρωποι είναι εκείνοι, στων οποίων την ταυτότητα οι αεραγωγοί για το πανανθρώπινο είναι δομικά στοιχεία˙ όχι ενδεχόμενες, κατοπινές προσθήκες.

Ερωτηματικά και σχόλια στην 3^η απόφαση της ΔΙΣ της Εκκλησίας της Ελλάδας

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Με πολλή περίσκεψη, χαρά, αγωνία, αλλά και γενικότερο φόβο, διάβασα τα 9 σημεία της 3^ης απόφασης της Δ.Ι.Σ. της Εκκλησίας της Ελλάδας (01.04.2020 [3]). Σας καταθέτω σχολιασμούς, παρατηρήσεις και ερωτήματα. «Ήρεμα ρωτώ»…

Ένα γενικό ερώτημα: Τελικά λειτουργικά και ευχαριστιακά έχει κάποιο θεολογικό νόημα να τελείται η Θεία Λειτουργία «κεκλεισμένων των θυρών» χωρίς να διακονούνται ευχαριστιακά οι πιστοί στα εγκλωβισμένα σπίτια τους; Αποτελεί απάντηση η τηλεοπτική ή διαδικτυακή ανα-μετάδοση;

Α). Στα σημεία 1), 2), 3) και 4) ευθυγραμμίζεται σχεδόν πλήρως με τις αποφάσεις της κυβέρνησης (Κυριάκου Μητσοτάκη), αλλά διαφοροποιείται από τις δύο προηγούμενες αποφάσεις της (09.03.2020 [1] και 16.03.2020 [2]). Να σημειώσουμε ότι η σύνθεση είναι η ίδια και έγινε με τηλεδιάσκεψη των μελών. Αυτό από μόνο του ούτε μεμπτό είναι, ούτε επαινετό, αφού το πολιτικό πλαίσιο έχει αλλάξει, όπως και το «άδειασμα» του Πρωθυπουργού αμέσως μετά την 2^η, σαφώς σοφότερη κατά την ταπεινή μου γνώμη, ανακοίνωσή της. Δεν προτρέπει όμως την κυβέρνηση να διαθέσει όσα αναγκαία ποσά χρειάζονται και ζητούν θεσμικά οι γιατροί. Αν το έκανε, θα ήταν βεβαίως μια υπέρβαση, αλλά λυτρωτική στον τρόπο σχέση της με την Πολιτεία. Δεν τόλμησε ή δεν γνώριζε.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΠΟΥΡΔΑΛΑ «ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ  ΑΝΘΡΩΠΟΥ»: Παρουσίαση στο βιβλιοπωλείο «Πρωτοπορία» Πάτρα 03.10.2019

Του Νίκου Προσκεφαλά*

«Στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου» ο τίτλος, «55 σημαδούρες κοινωνικής και υπαρκτικής θεανθρωπολογίας» ο υπότιτλος, προδιαθέτουν τον αναγνώστη εξ αρχής για ό,τι πρόκειται να συναντήσει στις σελίδες του βιβλίου. Γίνεται λοιπόν εξ αρχής απόλυτα σαφές πως, παρόλο που το βιβλίο αποτελεί ένα συμπίλημα άρθρων, παρεμβάσεων και συνολικότερα δημοσιεύσεων του συγγραφέα με κοινωνικό, πολιτικό, ή πολιτιστικό περιεχόμενο, η αφετηριακή του βάση αλλά και ο βασικός συνεκτικός άξονας όλων τούτων των άρθρων είναι ξεκάθαρα θεολογικός με την ευρύτητα των σημειολογικών και οντολογικών σημάνσεων  που η γνήσια θεολογία εξ ορισμού διαθέτει.

Η συλλογή υπογραφών συνεχίζεται για την σωτηρία του ναού της Κοίμησης στην Κέρτεζη

Από την επιτροπή Πρωτοβουλίας

Η συλλογή υπογραφών συνεχίζεται για την σωτηρία της Κοίμησης της Θεοτόκου σο χώρο του Κοιμητηρίου στην Κέρτεζη συνεχίζεται με σταθερούς ρυθμούς. Ξεκίνησε το βράδυ στις 21 Αυγούστου και πήρε μεγαλύτερη έκταση σήμερα αφού διαβάστηκε το σχετικό δαβιβαστικό μετά το τέλος της σημερινής Θείας Λειτουγίας στη Παντάνασσα της Κέρτεζης.

Συνέχεια →

Στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου

Το βίντεο της 1^ης παρουσίασης [στον Αρμό – 11.05.2019]

Παρουσίαση του νέου βιβλίου του Παναγιώτη Μπούρδαλα: «Στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου» με υπότιτλο «55 σημαδούρες υπαρκτικής και κοινωνικής θε-ανθρωπολογίας».

Ανοίγει την συζήτηση: ο συγγραφέας του βιβλίου Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας

Συνέχεια →