Ερωτηματικά και σχόλια στην 3^η απόφαση της ΔΙΣ της Εκκλησίας της Ελλάδας

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Με πολλή περίσκεψη, χαρά, αγωνία, αλλά και γενικότερο φόβο, διάβασα τα 9 σημεία της 3^ης απόφασης της Δ.Ι.Σ. της Εκκλησίας της Ελλάδας (01.04.2020 [3]). Σας καταθέτω σχολιασμούς, παρατηρήσεις και ερωτήματα. «Ήρεμα ρωτώ»…

Ένα γενικό ερώτημα: Τελικά λειτουργικά και ευχαριστιακά έχει κάποιο θεολογικό νόημα να τελείται η Θεία Λειτουργία «κεκλεισμένων των θυρών» χωρίς να διακονούνται ευχαριστιακά οι πιστοί στα εγκλωβισμένα σπίτια τους; Αποτελεί απάντηση η τηλεοπτική ή διαδικτυακή ανα-μετάδοση;

Α). Στα σημεία 1), 2), 3) και 4) ευθυγραμμίζεται σχεδόν πλήρως με τις αποφάσεις της κυβέρνησης (Κυριάκου Μητσοτάκη), αλλά διαφοροποιείται από τις δύο προηγούμενες αποφάσεις της (09.03.2020 [1] και 16.03.2020 [2]). Να σημειώσουμε ότι η σύνθεση είναι η ίδια και έγινε με τηλεδιάσκεψη των μελών. Αυτό από μόνο του ούτε μεμπτό είναι, ούτε επαινετό, αφού το πολιτικό πλαίσιο έχει αλλάξει, όπως και το «άδειασμα» του Πρωθυπουργού αμέσως μετά την 2^η, σαφώς σοφότερη κατά την ταπεινή μου γνώμη, ανακοίνωσή της. Δεν προτρέπει όμως την κυβέρνηση να διαθέσει όσα αναγκαία ποσά χρειάζονται και ζητούν θεσμικά οι γιατροί. Αν το έκανε, θα ήταν βεβαίως μια υπέρβαση, αλλά λυτρωτική στον τρόπο σχέση της με την Πολιτεία. Δεν τόλμησε ή δεν γνώριζε.

Δερμάτινοι χιτῶνες

Του (+) Παναγιώτη Νέλλα*

Πρὶν ἀπὸ ὅλα πρέπει νὰ τονισθῆ ότι οἱ δερμάτινοι χιτῶνες, ὅπως τὸ δείχνει καθαρὰ ἡ διήγηση τῆς Γενέσεως, προστέθηκαν στὸν ἄνθρωπο μετὰ τὴν πτώση καὶ ὅτι δὲν ἀποτελοῦν φυσικὸ συστατικὸ στοιχεῖο του. Αὐτὸ ποὺ ἡ ἐμπειρικὴ παρατήρηση ὀνομάζει «φυσικότητα» τοῦ ἀνθρώπου εἶναι γιὰ τὴ βιβλικοπατερικὴ διδασκαλία μιὰ μεταγενέστερη, ἡ μετὰ τὴν πτώση κατάσταση, ὄχι ἡ ἀρχικὴ καὶ συνεπῶς ἀληθινὴ φύση του. «Ὅτι οἰκεία μὲν καὶ κατὰ φύσιν τοῖς ἀνθρώποις ἐστὶν ἡ ζωὴ ἡ πρὸς τὴν θείαν φύσιν ὡμοιωμένη» (Γρηγόριος Νύσσης). 

Καλεῖται συνεπῶς ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, ἂν θέλη νὰ κατανοήση πλήρως τὴν ὕπαρξή του, τὰ καλὰ στοιχεῖα ἀλλὰ καὶ τὰ δεινὰ ποὺ τὸν μαστίζουν, νὰ διευρύνη τὸν ὁρίζοντά του, νὰ διερωτηθῆ μήπως αὐτὸ ποὺ θεωρεῖ «φυσικὸ» δὲν εἶναι τόσο αὐτονόητο. Καὶ πρέπει νὰ σημειώσουμε πὼς εἶναι εὐοίωνο τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ ἐπιστήμονες θέτουν τὰ τελευταῖα χρόνια στὸ χῶρο τῶν ἀνθρωπολογικῶν ἐπιστημῶν αὐτὸ τὸ ἐρώτημα. Πάντως γιὰ ὅποιον θέλει νὰ κινηθῆ στὸ χῶρο τῆς ὀρθόδοξης βιβλικοπατερικῆς ἀνθρωπολογίας ἡ διάκριση αὐτὴ ἔχει ἀποφασιστικὴ σημασία καὶ πρέπει νὰ τὴν ἔχη συνέχεια κατὰ νοῦ.

Καλή Ανάσταση!

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου

Ξεχειλίζει γύρω μας η ευχή, καθώς ζυγώνει το Πάσχα! Και προσοχή: Την διατυπώνουν και ένθεοι και άθεοι. Άλλοι κυριολεκτικά, άλλοι μεταφορικά, πάντως την κάνουν όλοι, κι αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία: Φανερώνει δίψα για ζωή, ελπίδα για ζωή αληθινή, απελευθερωμένη από κάθε θανατίλα!

Δυο σκέψεις έχω, ωστόσο:

Συνέχεια →

Extra pauperes nulla salus

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Εισήγηση στην στρογγυλή τράπεζα «Πλούσιοι και φτωχοί στην Καινή Διαθήκη, τον πρώιμο μοναχισμό και το Βυζάντιο» (Θεολογική Σχολή ΑΠΘ, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, Τομέας Ιστορίας, Δόγματος και Διαχριστιανικών Σχέσεων), Πέμπτη 21 Μαρτίου 2019.

Το 1935 ο Μπέρτολντ Μπρεχτ  μας χάρισε το ποίημα «Ερωτήσεις ενός εργάτη που διαβάζει». Με το ποίημα αυτό, ως γνωστό, ο Μπρεχτ διατύπωσε υπό τύπον ερωτήσεων την εξής απλή διαμαρτυρία: Πίσω από πολλά έργα υψηλού πολιτισμού (πίσω από την επτάπυλη Θήβα, από το Σινικό τείχος, από τις αψίδες της Ρώμης, από τα παλάτια του Βυζαντίου) υπάρχει κάτι πραγματικό, αλλά αθέατο: Ο κόπος και ο πόνος των φτωχών, οι οποίοι έστησαν αυτά τα έργα, κι όμως, όχι απλώς μένουν ανώνυμοι, αλλά ούτε καν υπάρχουν στον οπτικό ορίζοντα του ανθρώπου που θαυμάζει αυτά τα επιτεύγματα.

Κι αν άραγε ο Μπρεχτ συναντούσε τον άγιο Ισίδωρο Πηλουσιώτη, στα τέλη του 4^ου αιώνα;

Συνέχεια →

Άνθρωπος, ζώο και μηχανή – Νέες εκδοχές μιας παλιάς σχέσης

Του Διονύση Σκλήρη

Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις θέτουν ξανά με έναν νέο τρόπο ένα παλιό ερώτημα για τη σχέση του ανθρώπου με το ζώο και τη μηχανή, κάνοντας περισσότερο επίκαιρη από ποτέ μια ανανέωση του ορισμού για το τι είναι το ιδιαζόντως ανθρώπινον.

Ως παρόμοιες εξελίξεις θα αναφέραμε αφενός τη «βιομηχανική κτηνοτροφία», που μας οδηγεί σε μία νέα σχέση ανθρώπου και ζώου, και, αφετέρου, την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, που θέτει νέα δεδομένα στη σχέση ανθρώπου και μηχανής.

Αλληλεγγύη με τα ζώα αντί για αφ’ υψηλού φιλοζωία

Συνέχεια →

Περί της δημιουργίας του Αδάμ

 Ανάλυση Θεόπνευστης ερμηνείας του Αγίου Σεραφείμ τού Σαρώφ*

Του Ν. Μ.

Καταυγασμένος από το Άκτιστο Φως τού Θεού, (Δηλαδή ΘΕΟΠΝΕΥΣΤΩΣ), ο άγιος Σεραφείμ τού Σαρώφ, ερμηνεύει ορθά τη Γένεση περί τής Δημιουργίας τού Αδάμ.

«Έχουμε γίνει τόσο απρόσεκτοι στο έργο της σωτηρίας μας, ώστε να παρανοούμε και πολλά άλλα λόγια από τις Αγίες Γραφές…». Έτσι ξεκινάει τα λόγια αυτά που θα αναλύσουμε ο άγιος Σεραφείμ τού Σαρώφ, δείχνοντας ότι όσα θα ερμηνεύσει τη συνέχεια, έχουν ΣΩΤΗΡΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΞΙΑ. Μα το σημαντικότερο είναι ότι την ακόλουθη ερμηνεία που έδωσε, την έδωσε καταυγασμένος από το Άκτιστο Φως τού Θεού, δηλαδή ευρισκόμενος σε κατάσταση Θέωσης, κάτι που σημαίνει ότι η ερμηνεία του, δεν είναι απλά πατερική, αλλά και ΘΕΟΠΝΕΥΣΤΗ! Και ως εκ τούτου, αποτελεί Δόγμα τής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Πρόκειται για μια ερμηνεία που κάνει και η συντριπτική πλειονότητα τών αγίων πατέρων!

1. Το απόσπασμα τών λόγων τού αγίου που θα αναλύσουμε

Συνέχεια →

Ἡ χριστιανικὴ ἀντίληψη τοῦ χρόνου καὶ ἡ Ἱστορία ὡς Παράδοση

Του Νίκου Νησιώτη*

Τὸ ἀξίωµα, νοµίζω, τὸ ὁποῖο ὁ χριστιανισµὸς προσπαθεῖ νὰ ξεδιπλώσει καὶ νὰ διαδώσει σ’ ὅλο τὸν κόσµο µὲ τὴν ἱεραποστολὴ καὶ τὸν εὐαγγελισµὸ εἶναι ὅτι ἡ θεία ἐν Χριστῷ ἀποκάλυψη δὲν συνέβη µόνο σ’ ἕνα σηµεῖο ἐν χρόνῳ, ὅπως ὁποιοδήποτε ἱστορικὸ γεγονὸς τῆς κοσµικῆς ἱστορίας, ἀλλὰ εἶναι παροῦσα σήµερα µέσῳ τῆς ζώσας πίστης, καὶ θὰ εἶναι παροῦσα σ’ ὅλες τὶς γενιὲς καὶ θὰ τελειωθεῖ καὶ συµπληρωθεῖ µὲ τὴ Δευτέρα Παρουσία. Ἡ οὐσία τῆς ἀποκάλυψης, ἡ ἐν Χριστῷ λύτρωση, δὲν εἶναι ἁπλῶς οὐσία, ἀλλὰ γίνεται µέσῳ τῆς πίστης στὴν Ἐκκλησία µιὰ παρ-οὐσία.

Συνέχεια →

Τριάντα μέρες νύχτας

Του Γιώργου – Νεκτάριου Παναγιωτίδη*

«Τριάντα μέρες νύχτας» είπες
και το βλέμμα μου πήγε ανεπαίσθητα ψηλά
ψηλά στο καμπαναριό
με το πέτρινο σκαλιστό ρολόι.
Θα δεις τώρα τους δείκτες
να αλλάζουν την ώρα αργά, σταδιακά
ο χρόνος να μην φεύγει σαν και πρώτα.
Και τη ζωή να μην πηγαίνει
με χαραγμένη ρότα.

Συνέχεια →

Ο Γρηγόριος Παλαμάς και η ησυχαστική έριδα

Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, τοιχογραφία Αγίων Αναργύρων Ι. Μ. Μ. Βατοπαιδίου. Ο Άγιος εκοιμήθη το 1359 και αγιοκατατάχθηκε το 1368, ενώ η τοιχογραφία χρονολογείται είτε προ του θανάτου του κτίτορα Ιωάννου Ούγκλεση (σκοτώνεται το 1371 στην μάχη του Έβρου) ή κατ΄ άλλους στα τέλη του 14ου αιώνα. Θεωρείται η παλαιότερη απεικόνιση του Αγίου.

Του Κωνσταντίνου Κόττη*

Η ησυχαστική έριδα, αποτελεί ένα από τα πιο διάσημα θέματα της Βυζαντινής Ιστορίας, συνδεδεμένο, ασφαλώς, με τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης (1296-1359). Εφαλτήριο για την δημιουργία του ζητήματος, υπήρξε ο Βαρλαάμ, μοναχός του καθολικού τάγματος του Αγίου Βασιλείου. Το 1326 κατέφθασε στην ενετοκρατούμενη, τότε, Αιτωλία, όπου και ενεδύθη, για πρώτη φορά, ανατολικό ράσο. Την περίοδο 1326–30 εγκαταστάθηκε στην Θεσσαλονίκη, συγγράφοντας, μάλιστα, αντιπαπικά συγγράμματα. Αμφότερες οι πράξεις του αντιμετωπίσθηκαν με καχυποψία, αν όχι ως στρατευμένες και προσχηματικές. Κατηγορήθηκε μεταξύ άλλων για την πρώτη πράξη από τον Νικηφόρο Γρηγορά, ενώ για την δεύτερη από τον Ιωάννη Καντακουζηνό.

Συνέχεια →

Η Σάρκωση και τα Μυστήριά της

Σε Video από τον Θανάση Παπαθανασίου

Ο Θανάσης Παπαθανασίου, προσκελημένος του π. Αλεξάνδρου Καρυώτογλου μίλησε την 1η Δεκεμβρίου 2017 για την Σάρκωση και τα Μυστήριά της, στο σπιτάκι της ενορίας του Αγίου Νικολάου Ραγκαβά στην Πλάκα.

Του καιρού ο ερχομός: Η εκρηκτικότητα του νοήματος των Χριστουγέννων. Το απελευθερωτικό τους περιεχόμενο.

Συνέχεια →