Τεμπλώες εικόνες ορθοδόξων ναών: υπόδειγμα λατρευτικό του συλλογικού ανθρώπου  

Το παράδειγμα του κεντρικού πολιούχου ναού της Κέρτεζης

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

α. Κάλεσμα για τον «τριαδικό» άνθρωπο

Ο «μεταπτωτικός» άνθρωπος έχασε την συλλογικότητά του εκφρασμένη στο θεολογικό τρίγωνο Αδάμ-Εύα-Δημιουργός. Μπήκε στον φαύλο κύκλο της ατομικότητάς του κατηγορώντας ο Αδάμ την Εύα του. Νωρίτερα είχαν αποκοπεί από την «Πηγή της Ζωής», τον Δημιουργό. Γι αυτό στην ορθόδοξη θεολογία ο μεταπτωτικός άνθρωπος είναι ουσιαστικά ο άνθρωπος-άτομο[1]. Η διάσπαση αυτή πήρε γενικότερα χαρακτηριστικά, που μπορούν συνοπτικά να ονομαστούν «αλλοτρίωση» και έφτασε κατόπιν μέχρι τα κατάβαθα της κτίσης.

Συνέχεια →

Θαβώρ: Οι πολλαπλές Τριάδες, τα φώτα και το Φως

 Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού – Θεοφάνη του Κρητός, Ι.Μ. Σταυρονικήτα, 1546 μ.Χ.

Του Παναγιώτη Α.  Μπούρδαλα*

1. Παλαιά και σύγχρονη κυβερνητική

Ζώντας στην τέταρτη τεχνολογική επανάσταση (κυβερνητική) μπορούμε να κατανοήσουμε ότι η διακίνηση των πληροφοριών γίνεται σε κλάσματα δευτερολέπτων παντού σχεδόν στον πλανήτη μας μέσω των δορυφόρων και του όλου ηλεκτρονικού πλέγματος. Μάλιστα είμαστε ακόμα στην αρχή, αφού μόλις τώρα σχεδιάζεται πιλοτικά και στη χώρα μας το ηλεκτρονικό νέφος G5[1] σε επίπεδο πόλεων (Τρίκαλα, Πάτρα). Από την άλλη η ρομποτική είναι πλέον σε πλήρη ανάπτυξη, κυρίως στη βαριά βιομηχανία, αλλά προχωρά και στους μικροχώρους όπως η ιατρική και οι αγορές (ηλεκτρονικό χρήμα). Ταυτόχρονα το πλέγμα αυτό, πέρα της μείωσης των αναγκών σ’ εργατικά χέρια, έχει και μιά άλλη τεράστια επίπτωση στις κοινωνίες. Πρόκειται για τον παγκόσμιο έλεγχο.

Πριν την ενανθρώπιση του Θεού Λόγου (κατά την ορθόδοξη χριστιανική θεολογία) το πλέγμα αυτό γινόταν με το δίκτυο των φρυκτωριών[2] στους λαούς της ευρύτερης περιοχής μας. Στη θέση των σημερινών υπερυψωμένων δορυφόρων ήταν οι κορυφές των βουνών και στη θέση των κεραιών οι κορυφές των λόφων. Αντί της αόρατης υπέρυθρης και λοιπής ακτινοβολίας γινόταν χρήση του ορατού φωτός από νυχτερινές φωτιές και μετάδοσης πληροφοριών μέσω κατάλληλων κωδικοποιήσεων. Έτσι μαθεύτηκε πολύ γρήγορα π. χ. η πτώση της Τροίας.

Συνέχεια →

Ο Αύγουστος της Κοίμησης και η Κοίμηση της Κέρτεζης

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

1. Η Κοίμηση της Παναγιάς

Ο Αύγουστος στις χώρες της Μεσογείου χαρακτηρίζεται μ’ έναν ιδιαίτερο τόνο στη χαλάρωση, στις διακοπές, στην ανατροφοδότηση κυρίως για όσους έχουν ακόμα σταθερή εργασία ή κάπως ανθεκτικά οικονομικά. Φυσικά ισχύει και για ένα μέρος της νεολαίας, που βρίσκει συνήθως φτηνούς εναλλακτικούς δρόμους για παραλίες ή βουνά.

Ο Αύγουστος παράλληλα για μια σημαντική μερίδα των λαών που συνεχίζει νά ‘ναι συνδεδεμένη ώριμα, πλάγια ή έστω με παιδαριώδη θρησκευτικότητα με την χριστιανική ορθόδοξη πίστη χαρακτηρίζεται και ως ο μήνας της Παναγιάς. Οι  πρώτες 15 ημέρες έχουν μια χαρμόλυπη διάσταση, ενώ οι τελευταίες 15 μόνο χαρούμενη.

Συνέχεια →

Ο συλλογικός άνθρωπος υπό το πρίσμα της Ανάληψης του αναστημένου Χριστού

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Μετά από έξι χρόνια, αναρτώ και πάλι, μαζί με μια αρχική επικαιροποιημένη εισαγωγή, παλιά μου ανάρτηση με το γνωστό ψευδώνυμό μου ως «το Μανιτάρι του Βουνού» (τΜτΒ). Η ανάρτηση την ημέρα της Αναλήψεως του 2012 (Πέμπτη, 24-05-2012) είχε ως τίτλο: «Η Ανάληψη του Ιησού, οι πρωτοβουλίες των πολλών και ο ρόλος του Πνεύματος». Από τότε έχει κυλήσει πολύ νερό στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και στο εξωτερικό έχουμε μεγάλες ανακατατάξεις.

Θα επισημάνω τρεις που τις θεωρώ πολύ σημαντικές και σχετικές με το άρθρο:

Συνέχεια →

Ο Ιερομάρτυρας Γρηγόριος ο Ε΄, ο Οικουμενικός Πατριάρχης του Γένους

(Δημητσάνα Αρκαδίας 1745 – Κωνσταντινούπολη 10-04-1821)

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Εορτή: 10 Απριλίου

ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Α. Γέννηση – ανατροφή

Ο διαπρεπής αυτός Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως γεννήθηκε στην Δημητσάνα Αρκαδίας το 1745 από πτωχούς γονείς. Ο πατέρας του ονομαζόταν Ιωάννης Αγγελόπουλος και η μητέρα του Ασημίνα (το γένος Παναγιωτόπουλου). Βαφτίστηκε και πήρε το όνομα Γεώργιος. Είχε έναν αδελφό και δύο αδελφές. Το  μικρό αυτό τσοπανόπουλο έμαθε τα πρώτα γράμματα στην Δημητσάνα, στη Σχολή που λειτουργούσε εκεί από το 1764 από τον θείο του και ανάδοχό του  ιερομόναχο Μελέτιο και τον ιερομόναχο Αθανάσιο Ρουσόπουλο.

Β. Σπουδές

Συνέχεια →

Τον α ν θ υ π ο μ ί ν ι μ ο υ μ

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Κυριακή των Μυροφόρων. Μέρα με κηρύγματα πολλά, που επαινούν το μπόι των Μυροφόρων. Αλλά…

Οι έπαινοι αυτοί (όπως και οι έπαινοι προς την Παναγία κι άλλες γυναικείες μορφές της εκκλησίας) δ ε ν συνεπάγονται ένα και μόνο πράγμα. Είναι μήτρα δύο διαφορετικών συμπερασμάτων – δύο διαφορετικών οπτικών:

Στην πρώτη (και κυρίαρχη στα κηρύγματα) οπτική, οι έπαινοι προς εκείνες τις γυναίκες στέλνουν στις σημερινές γυναίκες το μήνυμα: «Η θέση σας έχει εξυψωθεί στο πρόσωπο των μυροφόρων»• οπότε δεν χρειάζεται κάτι άλλο όσον αφορά τη σημερινή σας θέση στην εκκλησιαστική ζωή.

Στη δεύτερη όμως οπτική, οι έπαινοι προς εκείνες τις γυναίκες αναδεικνύουν ελλείμματα που υπάρχουν σήμερα στην εκκλησιαστική ζωή. Για την οπτική αυτή, η ριζοσπαστικότητα με την οποία τα ευαγγέλια παρουσιάζουν τις Μυροφόρες, θεμελιώνουν έλεγχο τού σήμερά μας – όχι αγιογράφησή του.

Συνέχεια →

Αναστάσιμοι Αίνοι, ήχος πλ. α΄

Από την Γερόντισσα Μελάνη*

* Μικρό βιογραφικό:

Συνέχεια →

Κιμπίρα και Κασίκιζι και Αθήνα…

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου¹

Τις δεκαπέντε πασχαλιάτικες μέρες του 1995, δηλαδή τη Μεγάλη Βδομάδα και τη Διακαινήσιμο, τις είχαμε περάσει στην Κένυα. Ήταν το πρώτο από τα τρία ταξίδια μας στην αφάνταστη Αφρική, με μπούσουλα τη δίψα για την ιεραποστολή και την πείνα για τις συναντήσεις ευαγγελίου και πολιτισμών.

ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ,

ένας επιτάφιος διεμβολίζει τη δύσβατη καθημερινότητα για να αναγγείλει την Ανάσταση. Είναι ο επιτάφιος της Ορθόδοξης ενορίας του Αγίου Γεωργίου στην Κιμπίρα της Κένυας. Συνοψίζω όσα είχαμε γράψει λίγο μετά:

Συνέχεια →

Το έβγαλες;

Της Σέβης Κωνσταντινίδου

–  Το έβγαλες;

–  Ποιο;

–  Για να ρωτάς, δεν το έβγαλες, μου είπε στο τηλέφωνο. Η γιαγιά, μια Μεγάλη Πέμπτη πριν χρόνια πολλά.

–  Θα το βγάλω, τώρα.

–  Τώρα  είναι αργά. Σιγά μην σε περιμένουν μέχρι τις 12.

–  Με περιμένουν, σιγά μην φύγουν. Κλείσε.

Και το έβγαλα. Και το βγάζω κάθε Μεγάλη Πέμπτη. Το κόκκινο πανί. Και το αφήνω όλη την ημέρα. Μέχρι τις δώδεκα το βράδυ. Και μπορεί και να είμαι η μόνη, μα καθόλου δεν με πειράζει. Όπως δεν με πειράζει που θυμιάζω κάθε παραμονή Χριστουγέννων και παραμονή Πρωτοχρονιάς. Δηλαδή όχι εγώ, βάζω τον άντρα μου να θυμιάσει γιατί έτσι θέλει το έθιμο, το αντέτι. Α, όλα κι όλα εμείς σεβόμαστε τους άντρες μας και δεν τους παραγκωνίζουμε. Εμείς εκεί στα ορεινά.

Συνέχεια →

Η Είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα ή «Βαϊοφόρος»

Εικόνα 1 Βαϊοφόρος, Χειρόγραφο Ευαγγέλιο Rossano (Purpureus Rossanensis), f. 2, 6^ος αιώνας μ.Χ.

Του Κωνσταντίνου Κόττη*

1.1. Εισαγωγικά:

Η θριαμβευτική είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, είναι γνωστότερη ως «Εορτή των Βαΐων» ή «Βαϊοφόρος». Συνέβη κατά την τότε Κυριακή προ του Πάσχα, 29^η Μαρτίου του 33 μ.Χ. Ο Ιωάννης, ο οποίος κάνει λόγο για 5 ημέρες πριν το Πάσχα, προφανώς μετράει από την παραμονή, είτε ως ημέρα και αυτή των Αζύμων, είτε γιατί οι Απόστολοι κατά την παραμονή εόρτασαν το Καινό Πάσχα μετέχοντας στον Μυστικό Δείπνο, τον υπό του παρόντος Χριστού προσφερόμενο[1]. Εκείνη την χρονιά το Πάσχα συνέπεσε σε ημέρα  Σαββάτου (5 Απριλίου). Στους Ιουδαίους δεν τελείται σε σταθερή ημέρα, αλλά ημερομηνία[2]. Για το έτος υπάρχει βεβαιότητα παρά τα διάφορα θεολογούμενα: το πάθος του Χριστού εξαρτάται από τη γέννηση του και αυτή από τον θάνατο του Ηρώδη, ο οποίος συνέβη μετά από έκλειψη σελήνης[3]. Τότε έκλειψη, ολική και ορατή στην Ιεριχώ, είχαμε στις 9/10 Ιανουαρίου του 1 π.Χ.[4]

Συνέχεια →