Μη πρόοδος
Του Χάρη Ναξάκη*
Η ριζοσπαστικότερη ίσως κριτική που ασκήθηκε στην έννοια της προόδου έγινε από τον Αισχύλο «βλέποντες έβλεπον μάτην» και από τον Γκαίτε «κι ύστερα από τόσα φώτα να ‘μαι μωρός όπως και πρώτα».
Μα τι είναι τελικά αυτή η περιζήτητη νύφη, η πρόοδος; Η πεποίθηση ότι το ανθρώπινο είδος προελαύνει μπροστά από τότε που ο ανθρωπίδης homo erectus, ένας πίθηκος που στάθηκε όρθιος, ψηλός 1,70, με μεγάλο…
εγκέφαλο και ισχυρό αναπνευστικό σύστημα για να περπατάει μεγάλες αποστάσεις κυνηγώντας ζώα. Η έννοια της προόδου είναι τα ιερά και τα όσια του διαφωτισμού σε όλες τις εκδοχές του. Πρόοδος είναι το πλυντήριο, το ψυγείο, οι τουαλέτες με καζανάκι, τα φάρμακα, το αυτοκίνητο… Πρόοδος είναι η πεποίθηση ότι το αύριο είναι καλύτερο από το χθες, ότι ο κόσμος που ζούμε είναι ο καλύτερος δυνατός κόσμος που υπήρξε μέχρι σήμερα ή ότι εμείς είμαστε πολιτισμένοι και οι προηγούμενοι, έστω και πριν από δυο ή τρεις γενιές ήταν απολίτιστοι. Η μόνη ίσως διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στους οπαδούς της προόδου, στους φωταδιστές, είναι ότι ορισμένοι από αυτούς διαμαρτύρονται ότι δεν κατανέμονται ίσα τα αγαθά της προόδου και της ανάπτυξης. Αν όμως πρόοδος είναι τα εκατομμύρια των ανθρώπων που επέζησαν από ασθένειες λόγω της προόδου της ιατρικής, τότε τι είναι τα εκατομμύρια των ανθρώπων που σκοτώθηκαν τον τελευταίο αιώνα σε πολέμους ανάμεσα στα πιο προοδευμένα έθνη του κόσμου;
Συνέχεια →