Οι επιζώντες με τους πεσόντες μέσα τους…

Του Στάθη Σ(ταυρόπουλου)*

Την 28η Οκτωβρίου το έθνος και ο λαός γιορτάζουν. Γιορτάζουν το έπος εκείνων των πολλών και των απλών, το πλήθος των πληβείων και των ολίγων -δυστυχώς- ευγενών που έβαλαν πλάτη και στήθος, που πρόσθεσαν ραχοκοκκαλιά στο ύψος της ύπαρξής μας.

Γιορτάζει ο λαός εν χορδαίς και οργάνω τη μεγαλοσύνη του, στεφανώνει τον τρόπο του και προσφέρει χοές στα προτάγματα εκείνα και τα προστάγματα που συνθέτουν την ιδιοπροσωπία και την αυτογνωσία του. Μεγάλη γιορτή!

Τιμάμε τους νέους με τα «πρησμένα γόνατα που τους έλεγαν αλήτες», που πορεύθηκαν προς το Μέτωπο, προς τους όλμους και τα πολυβόλα, προς το κρυοπάγημα, τις ψείρες, τα ακρωτηριασμένα πόδια, τον θάνατο του φίλου, του αδελφού, του συντρόφου, προς τον δικόν τους θάνατο, τιμάμε εκείνους τους νέους, χωριάτες και φοιτητές, εργάτες και γιατρούς που ξεκίνησαν με το χαμόγελο στα χείλη για να συναντήσουν τον τρόμο, το αίμα, την αγωνία, την πείνα, αυτούς που το χαμόγελό τους πάγωσε μπροστά στο βόλι, μέσα στο χιόνι, αυτούς που νίκησαν τον φόβο κι εκείνους που δεν τον νίκησαν.

Ηχούσαν οι σειρήνες, πολλά απ' τα πλουσιόπαιδα έτρεχαν στο Φρουραρχείο να πάρουν αναβολή, «χαρτιά» να φύγουν στο εξωτερικό, ο πολύς λαός παρουσιαζόταν στα έμπεδα και τα στρατόπεδα να πάρει φύλλο πορείας για τις μονάδες του κι ύστερα για το Μέτωπο, μια πομπή των Παναθηναίων από βοσκούς και ποιητές, διότι αυτό έγινε! με την επιστράτευση, με το προσκλητήριο της Ελλάδας στα παιδιά της, μέσα απ' τη δικτατορία αναδύθηκε η Δημοκρατία – των «στρατιωτών οι τάξεις που πήγαιναν να πολεμήσουν τον Δάτι και τον Αρταφέρνη», οι πολίτες οπλίτες, οι ήρωες και τα θύματα, οι άγιοι και οι αμαρτωλοί, σφάγιο όλοι στον βωμό ενός δίκαιου αμυντικού πολέμου, όλοι οι Ελληνες (πλην ολίγων ριψάσπιδων που αργότερα θα γίνονταν δωσίλογοι) κάτω απ' το πρόσταγμα του Εκτορα, αμύνεσθαι περί πάτρης – «θα πολεμήσουμε από σπίτι σε σπίτι κι από αυλή σε αυλή», έγραφε στο γράμμα του ο Ζαχαριάδης, κι έφευγαν οι πατέρες μας του σκοτωμού, όμως εορταστικοί, ως άλλη πομπή των Παναθηναίων, για εκεί που η ψείρα δεν θα τους άφηνε να λούζονται όπως οι Σπαρτιάτες πριν τη μάχη, αλλά απλώς να πεθαίνουν όπως ο Διάκος και ο Καραϊσκάκης· για να νικήσουν και να μη χαθούμε.

Οι περισσότεροι δεν ήξεραν να λένε μεγάλες κουβέντες σαν αυτές που γράφει τώρα η αφεντιά μου – αν τους ρωτούσες μετά τον πόλεμο τους επιζώντες που επέστρεψαν έχοντας μέσα στην καρδιά τους τους πεσόντες «γιατί πολεμήσατε;», σου απαντούσαν κάτι πράγματα απλά: «γιατί μας το ζήτησαν», σαν να ήθελαν να πουν: «για την ελευθερία».

Ή «γιατί έτσι έπρεπε», σαν να ήθελαν να πουν: «έτσι μας έτυχε». Ή πάλι, δεν μιλούσαν καθόλου και σε κοίταζαν με τα μεγάλα μάτια τους, μάτια σαν της Αθηνάς ή της Μεγαλόχαρης, αφήνοντας αυτά τα μάτια να σου αφηγηθούν την ιστορία, μάτια κι αυτά ίδια με τα φαγιούμ – μάτια των πεσόντων που μας κοιτούν απ' τις οικογενειακές φωτογραφίες.

Μεγάλη λοιπόν η γιορτή και η Δημοκρατία έχει πάντα ανάγκη τις τελετές της για να υπενθυμίζει στους πολίτες ποιοι πραγματικά είναι ή ποιοι οφείλουν να είναι, να γίνονται και να μένουν.

Ακόμα και αν σε φθηνούς δεκάρικους ή ρηχές υποκρισίες έχει συχνά εκπέσει η γιορτή, και πάλι απαραίτητη είναι – διότι πάντοτε έρχεται κάποτε η στιγμή που η τελετή ανακτά το νόημά της και, όταν ο λαός το έχει ανάγκη, το ανακτά.

Βάζει λοιπόν κάθε τέτοια ιερή ημέρα η Ιστορία τα καλά της, χτενίζει ίσια τη χωρίστρα στα παιδιά της κι έρχεται στη γιορτή σαν αρχαίος ραψωδός να αφηγηθεί, σαν Σουλιώτισσα να χορέψει, σαν βυζαντινός καλόγερος να ψάλει, σαν Αρβανίτης γλεντοκόπος να φάει τα κοψίδια της, να πιει το κρασί της και σαν τον Τσώρτσιλ να μας πει ότι «οι ήρωες πολεμούν σαν Ελληνες» (κι ας τους άλλαξα ύστερα τον αδόξαστο στα Δεκεμβριανά). Πλην όμως, πρώτα απ' όλα, εσείς οι Ελληνες ξέρετε να γιορτάζετε τα πένθη σας. Οι νίκες (που θα γίνουν ήττες) και οι ήττες (που θα γίνουν νίκες) δεν έχουν καμμιά σημασία χωρίς τα πένθη που είναι η μνήμη τους.

 «Ποια εξαγορά να υπάρχει μιας και το αίμα στο χώμα χυθεί;», ρωτούσε ο Αισχύλος – φοβάμαι, καμμία. Τίποτα δεν μπορεί να αναστήσει αυτόν που πέφτει και ουδέν άλλο αφήνει πίσω του παρά μόνον την αξία του σκοπού για τον οποίον έπεσε, εν προκειμένω αυτό το «πνεύμα του Μετώπου» που γέννησε ύστερα, αμέσως μετά, την εποποιία της Εθνικής Αντίστασης – «αυτή η πεζούλα είναι η πατρίδα μας», έλεγε ο Αρης Βελουχιώτης, «αυτά τα μάρμαρα», έλεγε ο Μακρυγιάννης, η λάσπη και τα γουρνοτσάρουχα που έμαθαν στον Μπάυρον ότι η εξιδανικευμένη αρχαιότης δεν έπιανε μία μπροστά στη λαχτάρα του κλεφτοκοτά για λίγη αξιοπρέπεια. Διότι αυτή είναι η μεγάλη αξία της θυσίας του Λόρδου Βύρωνος: ότι ήρθε, είδε, άρχισε να αμφιβάλλει κι όμως εννόησε.

Μεγάλη λοιπόν η γιορτή ανήμερα 28 Οκτώβρη κάθε χρονιάς. Οι Γυναίκες της Πίνδου, οι μάνες, οι αδελφές, οι σύζυγοι, οι νοσοκόμες επικεφαλής στην πομπή των Παναθηναίων με τσάμικα, γέλια και κλάματα, με το πέπλο της Προμάχου στα χέρια και να τις ακολουθεί από κοντά ο λαμπρός λαός, διότι, μην ξεχνάμε, ο λαός είναι που κάνει τη διαφορά, ο λαός είναι που δίνει νόημα στη γιορτή, αυτός που κρατάει τη σημαία είναι που της δίνει το νόημά της, άλλο η σημαία στα χέρια του Παπαφλέσσα κι άλλο στα χέρια ταγματασφαλίτη συνεργάτη των Ναζί. Αλλο η σημαία στα χέρια του αντάρτη παπά και του ελεύθερου πολιορκημένου στο Πολυτεχνείο κι άλλο στα χέρια του αληταρά που χαιρετά φασιστικά.Σε αυτήν τη γιορτή του έθνους και του λαού δεν υπάρχει χώρος για προδότες και για επιγόνους των προδοτών – ας λουφάξουν.

Τέτοια μέρα γιορτάζουν οι Αθηναίοι Εφηβοι και ο Ιερός Λόχος των Θηβαίων. Γιορτάζουν οι Θεσπιείς, οι Αλεξανδρινοί γραμματικοί και οι μάρτυρες της Τουρκοκρατίας – στη γιορτή την εξουσία την έχει ο λαός και στεφανώνει Κάλβο, Σολωμό, Καβάφη, Ρίτσο, Ελύτη και στέφεται ίδιος γράμματα και θρύλους, παλιές επιστολές και εικονίσματα, παρακαταθήκες και κληρονομιές, στη γιορτή αυτή μυρίζει μπαρούτι και κατορθώματα, γιαγιάδες που αφηγούνται ιστορίες για διωγμούς και καταστροφές, έρωτες που έσπασαν στα δυο, φοίνικες που ξαναγεννήθηκαν -παραμύθια ελαφροΐσκιωτα, φυλαχτά, που εξ απαλών ονύχων στρατεύουν σε στράτες καλές κι αγαθές τους ανθρώπους- χιλιοειπωμένα πράγματα, τα λέω κι εγώ άλλη μια φορά κι όσο ζω θα τα λέω.

Άλλωστε, αυτό είναι η γιορτή: μια επανάληψη του καλού που το διδάσκει απ' την αρχή…

* email:  stathis@enikos.gr

ΠΗΓΗ: Πρώτη καταχώρηση: 23/10/2012, http://www.enikos.gr/stathis/90420,Oi_epizwntes_me_toys_pesontes_mesa_toys.html

Μεταλλεία Κασσάνδρας: Όταν ο χρυσός δεν λάμπει

Της Μαρίας Λούκα

Μια «νέα Κερατέα» εκτυλίσσεται τους τελευταίους μήνες αρκετά χιλιόμετρα μακριά, στη Χαλκιδική. Το σενάριο παραμένει το ίδιο. Το κράτος, με πρόσχημα την ανάπτυξη και διαπραγματευτικό χαρτί την εξαθλίωση των εργαζομένων, συνδράμει με τον κατασταλτικό του μηχανισμό τις μπίζνες του «εθνικού μας εργολάβου» και των διεθνών εταίρων του, προκειμένου να ολοκληρώσει την καταστροφή του πιο σημαντικού πόρου που διαθέτει μια περιοχή: του φυσικού της περιβάλλοντος.

Θέτει σε κίνδυνο τη ζωή και την υγεία των εργαζομένων και των κατοίκων, ακυρώνοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα αειφορίας και παραγωγικής ανασυγκρότησης της περιοχής, που επί αιώνες έχει καταληστευτεί από κάθε λογής χρυσοθήρες. Από την άλλη, οι κάτοικοι, έχοντας απέναντί τους τα ΜΑΤ, τις διαβρωμένες και υπόλογες δημοτικές αρχές και τα μίντια της διαπλοκής, με μοναδικό όπλο την ενότητα και τη μαχητικότητά τους ορθώνουν ένα τείχος αντίστασης. Η δική τους επένδυση είναι ένα μέλλον όπου η εργασία δεν θα φλερτάρει με το θάνατο, οι θάλασσες δεν θα βάφονται κόκκινες από το κυάνιο, και οι λίμνες δεν θα αποτελούν αποθήκες αποβλήτων.

Η Χαλκιδική για τους κατοίκους της και τους τουρίστες είναι μια περιοχή με πλούσια βλάστηση και αρχέγονα δάση. Για ορισμένους άλλους όμως το ενδιαφέρον επικεντρωνόταν πάντα σ' αυτά που κρύβονταν κάτω από τη γη, στον ορυκτό πλούτο της. Η ιστορία της Χαλκιδικής είναι συνυφασμένη με τη μεταλλευτική δραστηριότητα. Αυτή αποτέλεσε τον βασικό χρηματοδότη των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου, για να ενταχθεί αργότερα στο σουλτανικό φιρμάνι και να περάσει, στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, στα χέρια γαλλο-οθωμανικής εταιρείας. Ακολούθησε η πολύχρονη περίοδος Μποδοσάκη, που σημαδεύτηκε από σκληρές εργασιακές συγκρούσεις, με αποκορύφωμα τη μεγάλη απεργία των μεταλλωρύχων το 1977.

Σύντομο ιστορικό της αντιπαράθεσης

Ύστερα από πολλές παλινωδίες, το 1995, το σύνολο των μεταλλευτικών εγκαταστάσεων περιέρχεται στην καναδική TVX, βασική προτεραιότητα της οποίας είναι η δημιουργία μεταλλουργίας χρυσού στην Ολυμπιάδα. Το 1996 ξεκινούν οι κινητοποιήσεις των κατοίκων της περιοχής: διαδηλώσεις, γενικές συνελεύσεις, συγκρούσεις με την αστυνομία, συλλήψεις κοινοταρχών και μια ολόκληρη βιομηχανία μηνύσεων από την εταιρεία. Θα διαρκέσουν ως το 2002, όταν το Συμβούλιο της Επικρατείας θα αποφανθεί ότι οι κίνδυνοι της επένδυσης είναι μεγαλύτεροι από το οικονομικό όφελος που πιθανώς θα προκύψει. Τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου, εξαιτίας αβλεψίας της εταιρείας, ο κόλπος του Στρατωνίου βάφεται κόκκινος, χωρίς να ακολουθήσει κάποια προσπάθεια περιορισμού της ρύπανσης. Το 2003 η εταιρεία κηρύσσει πτώχευση, εγκαταλείπει την εξορυκτική δραστηριότητα και πετάει στο δρόμο 472 εργαζομένους.

Τη σκυτάλη πήρε η πολυεθνική εταιρεία Ελληνικός Χρυσός με βασικό συντελεστή του εγχειρήματος τον όμιλο Ελλάκτωρ – συμφερόντων Μπόμπολα. Απέκτησε δικαιώματα εκμετάλλευσης σε μια περιοχή 317.000 στρεμμάτων στη βόρεια Χαλκιδική με σύμβαση που υπέγραψε με το ελληνικό δημόσιο τον Δεκέμβριο του 2003 η οποία κυρώθηκε από τη Βουλή τον επόμενο μήνα. Η σύμβαση έγινε χωρίς δημόσιο διαγωνισμό, όπως κανονικά προβλέπεται σ' αυτές στις περιπτώσεις. Η εταιρεία απαλλάχτηκε από οποιαδήποτε ευθύνη αποκατάστασης περιβαλλοντικών ζημιών που είχαν συντελεστεί πριν από την κύρωση της σύμβασης, καθώς και από την υποχρέωση καταβολής του φόρου μεταβίβασης ή οποιουδήποτε άλλου φόρου, ενώ απέδωσε μειωμένες δαπάνες για αμοιβές δικηγόρων και συμβολαιογράφων και κατέβαλε τίμημα μόνο 11 εκατ. ευρώ.

Έξι μήνες μετά η αγοραία αξία των μεταλλείων υπολογίστηκε από διεθνή εταιρεία παροχής συμβούλων σε 408 εκατ. ευρώ, δηλαδή 37 φορές παραπάνω από την τιμή πώλησης των μεταλλείων. Αμέσως μετά η εταιρεία επιδοτήθηκε με 15 εκατ. ευρώ από την ελληνική κυβέρνηση. Πρόσφατα η Κομισιόν, έπειτα από προσφυγή για τη νομιμότητα της μεταβίβασης, αποφάνθηκε πως ήταν άδικη και ασύμφορη για το δημόσιο και απαίτησε την επιστροφή των κρατικών ενισχύσεων.

Το 2005 η εταιρεία πήρε άδεια για τη λειτουργία του μεταλλείου Μαύρες Πέτρες που βρίσκεται κάτω από τον δομημένο οικισμό του χωριού Στρατονίκη. Το 2007 η εταιρεία προπώλησε τα δικαιώματα ασημιού για 57,7 εκατ. δολάρια στην -καναδική μεν, αλλά με έδρα τον φορολογικό παράδεισο των Νήσων Κέιμαν- off shore Silver Wheaton. Η τεχνική μελέτη προέβλεπε συγκεκριμένους όρους, όπως την εφαρμογή ειδικού εξοπλισμού εξόρυξης και τον περιορισμό της χρήσης εκρηκτικών.

Οι κάτοικοι της Στρατονίκης, πάντως, ούτε άκουσαν ούτε είδαν μετροπόντικα. Αυτό που ακούν είναι τα φουρνέλα να σκάνε κάτω από τα πόδια τους στις 13:15 και στις 21:15 κάθε μέρα, και αυτό που βλέπουν είναι τις ρωγμές στα κτίριά τους να μεγαλώνουν. Προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, που στις 8 Φεβρουαρίου του 2010 απέρριψε την προσφυγή τους υπό την προϋπόθεση ότι θα ελαχιστοποιηθούν οι εκρήξεις με τα φουρνέλα με απώτατο όριο το 30%, σύσταση με την οποία η εταιρεία ουδέποτε συμμορφώθηκε.

Επιπλέον ό,τι περισσεύει από τα μεταλλεία καταλήγει στα λατομεία. Στο ανάχωμα του φράγματος Καρακόλι λειτουργεί από το 2005 πλήρες συγκρότημα λατομικών υλικών με πρώτη ύλη τα στείρα από τα μεταλλεία. Πρόκειται για μεταλλεύματα χαμηλής περιεκτικότητας σε χρήσιμα μέταλλα, που περιέχουν αρσενικό, θείο, κάδμιο και άλλα τοξικά βαρέα μέταλλα. Αυτά τίθενται υπό επεξεργασία, αποχαρακτηρίζονται, πωλούνται ως αδρανή και χρησιμοποιούνται για την κατασκευή δημόσιων έργων.

Οι κάτοικοι πήραν μόνοι τους δείγματα και τα έστειλαν για ανάλυση. Η απάντηση που έλαβαν ήταν ότι τα δείγματα περιείχαν έως και 100 μιλιγρκράμ αρσενικό ανά κιλό ξηράς ουσίας, επομένως ο χαρακτηρισμός «αδρανή» είναι εντελώς ανυπόστατος. Πολλά τέτοια υλικά κατέληξαν τον Φεβρουάριο του 2010 στη θάλασσα του Στρατωνίου. Έπειτα από μια ισχυρή νεροποντή, τα νερά βάφτηκαν κόκκινα. Το χωρίο βούλιαξε στη λάσπη, ενώ κινδύνεψαν ακόμα και ανθρώπινες ζωές.

Με αυτά τα δείγματα γραφής, η Ελληνικός Χρυσός κατέθεσε τον Ιανουάριο του 2006 επενδυτικό σχέδιο για την επέκταση των μεταλλουργικών δραστηριοτήτων της και τη μετατροπή μιας τεράστιας έκτασης σε μεταλλευτικό κέντρο. Το σχέδιο περιλαμβάνει την ανάπτυξη ενός νέου μεταλλείου για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος χρυσοφόρου-χαλκούχου πορφύρη που βρίσκεται στη θέση Σκουριές του δήμου Παναγιάς. Το εξορυσσόμενο μετάλλευμα θα τίθεται υπό επεξεργασία σε εργοστάσιο εμπλουτισμού που θα κατασκευαστεί πλησίον του μεταλλείου. Τα μεταλλευτικά αποθέματα του κοιτάσματος υπολογίζονται σε 150 εκατ. τόνους με περιεκτικότητα 0,89 γραμμάρια χρυσό και 0,56 γραμμάρια χαλκό ανά τόνο.

Περιλαμβάνει, επιπλέον, την ανάπτυξη εγκαταστάσεων μεταλλείου στην Ολυμπιάδα για την εκμετάλλευση του χρυσοφόρου κοιτάσματος μεικτών θειούχων της περιοχής. Το μετάλλευμα θα μεταφέρεται υπογείως μέσω μιας νέας στοάς στο Μαντέμ Λάκκος, όπου θα κατασκευαστούν το εργοστάσιο εμπλουτισμού και η μονάδα μεταλλουργίας χρυσού. Το 2009 δόθηκε η πρώτη θετική γνωμοδότηση ύστερα από τη διαδικασία της προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίμησης και αξιολόγησης. Τον Αύγουστο του 2010 η εταιρεία κατέθεσε τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, τους λίγους μήνες που έμεινε στο υπουργείο Περιβάλλοντος, πρόλαβε να δώσει το «πράσινο φως» για την επένδυση, παρά το γεγονός ότι μια σειρά φορείς, όπως το ΤΕΕ Κεντρικής Μακεδονίας, το συμβούλιο περιβάλλοντος του ΑΠΘ και το δασαρχείο, γνωμοδότησαν περί του αντιθέτου.

Το κυρίαρχο πρόταγμα δεν είναι το μόνο

Τη στιγμή που στη Χαλκιδική 15 εκατ. κυβικά μέτρα νερό χάνονται κάθε χρόνο, υπολογίζεται ότι αν υλοποιηθεί το έργο θα καταστραφούν πάνω από 3.000 στρέμματα δάσους -όπως παραδέχεται η ίδια η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων-, θα παράγονται 2.162 τόνοι σκόνης την ώρα της εξόρυξης και η περιοχή θα μετατραπεί απέραντη χαβούζα, καταστρέφοντας τις υπόλοιπες παραγωγικές δραστηριότητες όπως την αλιεία, την υλοτομία, τη δασοκομία, την οικοδομή και προφανώς τον τουρισμό.

Σε όλη αυτή την πορεία η εταιρεία αξιοποίησε ως μέσο εκβιασμού απέναντι στο κράτος για την επίσπευση των διαδικασιών και την εκχώρηση των μέγιστων δυνατών προνομίων, αλλά και απέναντι στην τοπική κοινωνία για την άμβλυνση των αντιδράσεων, τους ίδιους τους εργαζομένους. Απείλησε ότι αν δεν προχωρήσει το έργο θα κλείσει την επιχείρηση και έταξε θέσεις εργασίας εκμεταλλευόμενη τα δυσθεώρητα ποσοστά ανεργίας της περιοχής. Στα συρτάρια της συνωστίζονται χιλιάδες βιογραφικά για μια θέση εργασίας βαμμένη με αίμα.

Στη Χαλκιδική, όπου κι αν πας, ακούς ανθρώπους στα καφενεία που θέλουν να γελάσουν και παράγουν βρόγχους. Τα πλημμελή μέτρα προστασίας είναι αυτά που έχουν οδηγήσει σε κατακόρυφη αύξηση των καρδιακών και των θανάτων από πνευμονοκονίαση. Οι παλιότεροι το θυμούνται, γι' αυτό και στην πλειονότητά τους είναι αντίθετοι στην επέκταση των μεταλλείων. Οι νεότεροι όμως έχουν εμπεδώσει την τρομοκρατία, και πάνω στη δική τους απελπισία χτίζεται ο κοινωνικός αυτοματισμός.

Απέναντι σε όλα αυτά οι κάτοικοι της περιοχής δίνουν εδώ και δύο χρόνια έναν αγώνα ζωής και αξιοπρέπειας. Έρχονται σε σύγκρουση με τις αποφάσεις της μνημονιακής κυβέρνησης και τη δωσίλογη και άκρως διαπλεκόμενη διοίκηση του Πάχτα, εμποδίζοντας την υλοποίηση του έργου. Πρόσφατα μάλιστα πέτυχαν μια πολύ σημαντική νίκη: ενώ από τον Μάρτιο η εταιρεία έχει καταλάβει τις Σκουριές στο όρος Κάκαβος για να ξεκινήσουν οι γεωτρήσεων και η υλοτόμηση της δασικής έκτασης, με τη συνδρομή της αστυνομίας πάντα, το Ε΄ τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας διέταξε την προσωρινή αναστολή αυτών των εργασιών. Οι κάτοικοι βέβαια δεν εφησυχάζουν και βρίσκονται σε διαρκή κινητοποίηση.

Το υπόδειγμα της Χαλκιδικής μπορεί να αποτελέσει case study, ειδικά για την Αριστερά και τα κινήματα, όσον αφορά το παραγωγικό πρότυπο. Η κυρίαρχη ρητορεία ταυτίζει την ανάπτυξη με επενδύσεις που δεν αποφέρουν τίποτα στο δημόσιο, αντιθέτως αυξάνουν τα κέρδη συγκεκριμένων μερίδων του ελληνικού και διεθνούς κεφαλαίου. Ακυρώνουν, παράλληλα, τη μακροπρόθεσμη δυνατότητα μιας περιοχής να παράγει εισοδήματα, εγκλωβίζοντάς τη σε μια μονοκαλλιέργεια περιορισμένου βεληνεκούς που συνεπάγεται την καταστροφή φυσικών και ανθρώπινων πόρων.

Το κίνημα μπορεί να αντιτάξει μια διαδικασία παραγωγικής ανασυγκρότησης που θα βασίζεται στη συνύπαρξη διαφορετικών παραγωγικών δραστηριοτήτων ήπιας κλίμακας, οι οποίες θα σέβονται τις οικολογικές παραμέτρους, θα είναι υπό δημόσιο έλεγχο και θα διασφαλίζουν θέσεις εργασίας με πλήρη εργασιακά δικαιώματα και συνθήκες ασφαλείας, θα προάγουν τη συνείδηση και τη δημιουργικότητα και θα αλληλεπιδρούν με την τοπική κοινωνία.

ΠΗΓΗ: 22.10.12, http://ektosgrammis.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=1775%3A2012-10-22-13-58-55&catid=117%3Aektosylhs&Itemid=516

ΚΥΠΡΟΣ, ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΒΙΑΣΜΟΣ:

Η Κομισιόν, αφού απομόνωσε έντεχνα ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κύπρου από το διεθνή δανεισμό, με τη βοήθεια της Fitch και της ΕΚΤ, την υποχρέωσε να συνθηκολογήσει – προφανώς με γεωπολιτικές σκοπιμότητες

Του Βασίλη Βιλιάρδου*

"Το 1960 η Κύπρος ανακήρυξε την ανεξαρτησία της, από την κάποτε μεγάλη αποικιοκρατική δύναμη – από τη Μ. Βρετανία. Μερικά χρόνια αργότερα, το νησί χωρίσθηκε de facto στα δύο, μετά την εισβολή της Τουρκίας – ενώ το 2004 εισήλθε, το ελεύθερο μέρος, στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σχετικά γρήγορα, το 2008, το ευρώ αντικατέστησε την κυπριακή λίρα – με αποτέλεσμα να ξεκινήσουν το ίδιο έτος τα προβλήματα, τα οποία ενδεχομένως θα οδηγήσουν ξανά την Κύπρο στην ολοκληρωτική απώλεια της εθνικής της ανεξαρτησίας. Δυστυχώς, η σημερινή κρίση μπορεί να την μεταβάλει σε ένα είδος προτεκτοράτου της Ευρωζώνης, σε μία χώρα της Γερμανικής Κοινοπολιτείας καλύτερα, όπως και την Ελλάδα".

Ανάλυση

Οι αιτίες της κυπριακής κρίσης δανεισμού μοιάζουν να είναι κάτι ενδιάμεσο, μεταξύ των προβλημάτων της Ισπανίας ή/και της Ιρλανδίας, καθώς επίσης της Ελλάδας. Από τη μία πλευρά θεωρείται ότι, η έντονη οικοδομική δραστηριότητα δημιούργησε μία φούσκα στην αγορά ακινήτων, το σπάσιμο της οποίας οδήγησε στην πτώση των τιμών – η οποία έφερε στην επιφάνεια, σε συνδυασμό με την ελληνική κρίση, τα προβλήματα του χρηματοπιστωτικού της τομέα.

Από την άλλη πλευρά, κατηγορείται ο διογκωμένος δημόσιος τομέας της (αριθμός δημοσίων υπαλλήλων, μεγάλες αμοιβές) ο οποίος, σε συνδυασμό με τις υψηλές συντάξεις, λέγεται πως ευθύνεται για τα σχετικά υψηλά ελλείμματα στον προϋπολογισμό της.

Ο συνδυασμός τώρα των παραπάνω «γεγονότων», φαίνεται πως οδήγησε στην απομόνωση της Κύπρου από τις χρηματαγορές – από τις οποίες αδυνατούσε πλέον να δανεισθεί με βιώσιμα επιτόκια. Κατά τους οικονομολόγους του νησιού, πρόκειται για μία κρίση ρευστότητας – σε αντίθεση με την Ελλάδα η οποία, σύμφωνα βέβαια με τους ίδιους, χαρακτηρίζεται από μία κρίση βιωσιμότητας του χρέους.

Στα πλαίσια αυτά, η κυβέρνηση της Κύπρου επέλεξε αρχικά να καταφύγει στο δανεισμό 2,5 δις € από τη Ρωσία, με επιτόκιο 4,5% – έτσι ώστε να αποφύγει τη «βοήθεια» της Ευρώπης και ειδικά την εισβολή του ΔΝΤ στην επικράτεια της, με όλα όσα κάτι τέτοιο συνεπάγεται (υφεσιακά προγράμματα λιτότητας, λεηλασία της ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας κοκ.).

Ο μεγαλύτερος φόβος της ήταν η ενδεχόμενη επιβολή της αύξησης του φόρου εισοδήματος (10%), η οποία θα ανάγκαζε πολλές ξένες επιχειρήσεις να «μεταναστεύσουν» – αφού η εγκατάσταση τους εκεί οφείλεται κυρίως στους χαμηλούς συντελεστές φορολόγησης τους (φορολογικός παράδεισος).

Περαιτέρω, κατά τη δική μας άποψη, η κυπριακή κρίση δανεισμού μοιάζει σε μεγάλο βαθμό με την αντίστοιχη της Ισλανδίας – αφού το βασικό πρόβλημα και των δύο χωρών ήταν για την Ισλανδία (είναι ακόμη για την Κύπρο), το υπερδιογκωμένο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Και στις δύο χώρες, το ξέσπασμα της κρίσης έφερε στην επιφάνεια το τεράστιο αυτό πρόβλημα τους – όπου, στην περίπτωση της Κύπρου, η παράλληλη ελληνική κρίση, ιδιαίτερα η διαγραφή χρέους (PSI), επιδείνωσε κατά πολύ την ήδη άσχημη κατάσταση της.

Ο παρακάτω συγκριτικός Πίνακας Ι, ο οποίος αποτυπώνει τα μεγέθη των δύο χωρών σε δολάρια το 2011, θα μας βοηθήσει στην περαιτέρω ανάλυση μας:

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Οικονομικοί δείκτες της Κύπρου και της Ισλανδίας το 2011 (προβλέψεις), σε δις $

Πηγή: CIA World Factbook. Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

Όπως φαίνεται καθαρά από τον Πίνακα Ι, το μεγάλο πρόβλημα της Κύπρου είναι το εμπορικό έλλειμμα (πλεόνασμα η Ισλανδία), σε σχέση με το ΑΕΠ – με τη γεωμετρική αύξηση του δημοσίου και εξωτερικού χρέους της Ισλανδίας, λόγω της υπερχρέωσης των τραπεζών της, να δείχνει το δρόμο που θα οδηγηθεί η Κύπρος, η οποία πάσχει (επί πλέον) από την ίδια ασθένεια.    

Η «ειδοποιός» διαφορά φυσικά μεταξύ των δύο χωρών, η οποία ίσως αποδειχθεί μοιραία για την Κύπρο, είναι αφενός μεν το νόμισμα, αφετέρου η συμμετοχή της στην Ευρωζώνη, σε συνδυασμό με τη «γεωπολιτική» της θέση – αφού η Ισλανδία, σε μία σχετικά ουδέτερη γεωγραφική ζώνη, είχε την (επώδυνη) δυνατότητα υποτίμησης του νομίσματος της, καθώς επίσης την ανεξαρτησία, αλλά και το θάρρος, να αρνηθεί την ανάληψη των τραπεζικών χρεών από τους Πολίτες της (αν και συνυπολογίζονται ακόμη στα εξωτερικά χρέη της).    

Σε κάθε περίπτωση, τόσο η Κύπρος, όσο η Ισπανία και η Ιρλανδία, δεν είχαν ελλειμματικούς προϋπολογισμούς, αλλά ούτε και υψηλό δημόσιο χρέος, πριν από το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Η Κύπρος δε το 2008 είχε ένα πλεόνασμα της τάξης του 0,9% και δημόσιο χρέος χαμηλότερο από το 50% του ΑΕΠ της – πολύ λιγότερο δηλαδή, από αυτό που απαιτείται από τη συμφωνία του Μάαστριχτ.  

Η ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΦΟΥΣΚΑ

"Λίγο μετά τη χρεοκοπία της Lehman Brothers, τον Οκτώβριο του 2008, το 85% του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ισλανδίας κατέρρευσε – με αποτέλεσμα να αλλάξουν τα πάντα στη χώρα, μέσα σε λίγες μόνο ημέρες. Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι τρεις μεγάλες τράπεζες, οι οποίες τελικά χρεοκόπησαν, είχαν αποκτήσει το δεκαπλάσιο μέγεθος του ΑΕΠ της Ισλανδίας, παρά το ότι είχαν ιδιωτικοποιηθεί μόλις το 2002 – ενώ μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα είχαν εξαγοράσει, με τη βοήθεια της άμετρης μόχλευσης, πολυάριθμες επιχειρήσεις στη Σκανδιναβία, στις Η.Π.Α. και στη Μ. Βρετανία". 

Ο χρηματοπιστωτικός κλάδος της Κύπρου έχει συνολικό ισολογισμό της τάξης των 152 δις € – γεγονός που σημαίνει ότι, υπερβαίνει το ΑΕΠ της χώρας κατά περίπου οκτώ φορές. Τέτοιες τρομακτικές διαστάσεις γνωρίζουμε μόνο από την Ιρλανδία και την Ισλανδία – χώρες οι οποίες οδηγήθηκαν στη χρεοκοπία, από τον τραπεζικό τους τομέα (όπως και η Ουρουγουάη). Εν τούτοις, δεν είναι μόνο το μέγεθος ανησυχητικό για την Κύπρο – αλλά και η μεγάλη εξάρτηση των τραπεζών της από την Ελλάδα (όπου φυσικά οι κυπριακές τράπεζες κέρδισαν πάρα πολλά χρήματα τα τελευταία χρόνια).

Ειδικότερα, από τη μία πλευρά έχουμε τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, τα οποία κατέχουν κυπριακές τράπεζες – με την Τράπεζα Κύπρου να διαθέτει ομόλογα αξίας 2,4 δις €, καθώς επίσης την μικρότερη της, την Κυπριακή Λαϊκή Τράπεζα, να έχει στα βιβλία της ομόλογα αξίας 3,4 δις €. Η διαγραφή χρέους της Ελλάδας (PSI) υποχρέωσε τις δύο αυτές τράπεζες να «αποσβέσουν» περί τα 3 δις € (4,2 δις € οι τρεις μεγαλύτερες) – ποσόν που αντιστοιχεί με το 17% περίπου του κυπριακού ΑΕΠ (σε μία εποχή, το Μάρτιο του 2012, όπου η Κύπρος θα έπρεπε να πληρώσει τόκους άνω του 10%, εάν ήθελε να δανεισθεί από τις διεθνείς αγορές).

Περαιτέρω, ο χρηματοπιστωτικός κλάδος της Κύπρου κατέχει, συνολικά, ομόλογα του ελληνικού δημοσίου αξίας περίπου 14 δις € – αν και σε αυτό το ποσόν συμπεριλαμβάνονται επίσης οι απαιτήσεις των ελληνικών τραπεζών, οι οποίες είναι εγκατεστημένες στη Κύπρο και δεν υπάρχει λόγος να ανακεφαλαιοποιηθούν από το νησί (επειδή οι ελληνικές τράπεζες και εκεί έχουν πρόσβαση στο μηχανισμό ELA, ο οποίος χρηματοδοτείται από την ΕΚΤ). 

Από την άλλη πλευρά βέβαια, οι κυπριακές τράπεζες δεν έχουν μόνο χρεόγραφα του ελληνικού δημοσίου στην κατοχή τους, αλλά και τραπεζικά ομόλογα, αξίας 5 δις € – καθώς επίσης δάνεια στον ιδιωτικό τομέα της Ελλάδας, συνολικής αξίας περί τα 22 δις €.

Στην περίπτωση τώρα που η Ελλάδα δεν θα υποχρεωνόταν να εγκαταλείψει την  Ευρωζώνη (κάτι για το οποίο συνεχίζουν να αμφιβάλλουν οι αγορές), η ενδεχόμενη διαγραφή ομολόγων και απαιτήσεων εκ μέρους των κυπριακών τραπεζών θα παρέμενε σε ελεγχόμενα επίπεδα. Εάν όμως η Ελλάδα επέστρεφε στο εθνικό της νόμισμα, το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου θα ήταν αδύνατον να διασωθεί – αφού, σε μία τέτοια περίπτωση, οι ζημίες υπολογίζονται πως θα ήταν της τάξης των 19 δις € ή πάνω από το 100% του ΑΕΠ της Κύπρου.

Ολοκληρώνοντας, τα μικρά σχετικά ελλείμματα του προϋπολογισμού της Κύπρου, τα οποία εμφανίσθηκαν μετά το 2008, δεν οφείλονται (ακόμη) στο κόστος διάσωσης των τραπεζών της – αλλά στην πολιτική λιτότητας που επιβλήθηκε στην Ελλάδα, η οποία είναι ο σημαντικότερος εμπορικός της εταίρος (Πίνακας ΙΙ). Ειδικότερα, η μείωση της ζήτησης στην Ελλάδα είχε σαν συνέπεια τον περιορισμό του ρυθμού ανάπτυξης της Κύπρου – με αποτέλεσμα να αυξηθεί το έλλειμμα του προϋπολογισμού της, η ανεργία κλπ.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ: Σημαντικότεροι εμπορικοί εταίροι της Κύπρου το 2011

Πηγή: CIA. Πίνακας: Β. Βιλιάρδος 

Σε γενικές γραμμές λοιπόν, η κρίση στην πραγματική οικονομία της Κύπρου, οφείλεται αφενός μεν στον περιορισμό της ζήτησης στην Ελλάδα, αφετέρου στο μειωμένο δανεισμό των επιχειρήσεων της από τις τράπεζες – ενώ η ενδεχόμενη χρηματοπιστωτική της καταστροφή θα ήταν το αποτέλεσμα της υπερδιόγκωσης του τραπεζικού της κλάδου, η οποία ήλθε στην επιφάνεια, μετά το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης.

Ο ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΕΚΒΙΑΣΜΟΣ

Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, η Κύπρος δανείσθηκε 2,5 δις € από τη Ρωσία, με επιτόκιο 4,5% – έτσι ώστε να αντιμετωπίσει ουσιαστικά τα προβλήματα των τραπεζών της. Κατά τους πλέον συντηρητικούς υπολογισμούς και με την προϋπόθεση ότι, δεν θα συμβεί το «μοιραίο» στην Ελλάδα (κάτι που είναι περισσότερο επικίνδυνο από ποτέ, με φόντο το 2013, κατά την άποψη μας), απαιτούνται τουλάχιστον τα τετραπλάσια, σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Αν και η Κύπρος θα μπορούσε αναμφίβολα να δανεισθεί περαιτέρω ένα τέτοιο ποσόν από τη Ρωσία, η Ευρώπη είναι αντίθετη – επειδή θέλει να εμποδίσει την αύξηση της επιρροής της Ρωσίας στο νησί. Ειδικότερα, η Κύπρος είναι παραδοσιακά φιλικά προσκείμενη προς τη Ρωσία, έχοντας όχι μόνο «πολιτιστικούς δεσμούς» αλλά και οικονομικούς – αφού είναι το χρηματοπιστωτικό κέντρο πολλών ρωσικών επιχειρήσεων, οι οποίες έχουν ιδρύσει εκεί υπεράκτιες εταιρείες (offshore).

Παράλληλα, λόγω των πολύ χαμηλών συντελεστών φορολόγησης, σε συνδυασμό με ένα εξαιρετικά φιλελεύθερο επιχειρηματικό πλαίσιο, η χώρα αποτελεί το αγαπημένο κέντρο εγκατάστασης πολλών διεθνών επενδυτών – οι οποίοι «τοποθετούνται» από εκεί στη Ρωσία, απολαμβάνοντας ταυτόχρονα τη χαμηλή φορολόγηση και τη νομική σιγουριά ενός κράτους-μέλους της Ευρωζώνης.

Δεν είναι όμως μόνο οι «νομοταγείς» επενδυτές αυτοί οι οποίοι χρησιμοποιούν την Κύπρο ως κέντρο των δραστηριοτήτων τους στη ρωσική αγορά – αφού την ίδια στιγμή είναι ο τόπος εγκατάστασης «παράνομων ομάδων» οι οποίες, μέσω των υπεράκτιων εταιριών που διαθέτουν στο νησί, έχουν τη δυνατότητα ξεπλύματος μαύρου χρήματος κοκ.

Για όλες τις παραπάνω αιτίες, η Κύπρος είναι πολύ συνδεδεμένη με τη Ρωσία – ενώ μένουν εκεί περί τους 40.000 Ρώσους (το 5% του συνολικού πληθυσμού), διατίθενται ρωσικές εφημερίδες, λειτουργούν ρωσικά σχολεία, ραδιοφωνικοί σταθμοί, καταστήματα ένδυσης, εστιατόρια στα οποία ομιλούνται ρωσικά κλπ. Εκτός αυτού, περίπου το 25% των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες προέρχεται από τη Ρωσία – ενώ, παρά το ότι η Κύπρος την ζημιώνει περί το 1 δις € ετησίως (διαφυγόντα φορολογικά έσοδα από το ρωσικό δημόσιο), παραμένει συμπαθής, λόγω της σημαντικότατης γεωπολιτικής θέσης της.    

Αναλυτικότερα, επειδή στη Συρία, στο μοναδικό δηλαδή λιμάνι του ρωσικού πολεμικού ναυτικού στη Μεσόγειο, η κατάσταση είναι εντελώς αβέβαιη και εκρηκτική, η ενδεχόμενη «προσάρτηση» της Κύπρου ως συμμάχου θα ήταν, από γεωπολιτικής πλευράς, αποφασιστικής σημασίας για τη Ρωσία – αφού θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει μεσοπρόθεσμα ένα κυπριακό λιμάνι για το πολεμικό ναυτικό της.

Παράλληλα, τα δικαιώματα εξόρυξης φυσικού αερίου, μεγάλες ποσότητες του οποίου φαίνεται πως έχουν ανακαλυφθεί στο θαλάσσιο υπέδαφος της Κύπρου, ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τις μεγάλες ενεργειακές εταιρείες της Ρωσίας – όπως επίσης τις ευρωπαϊκές, τις αμερικανικές και τις κινεζικές.

Επειδή λοιπόν η Κύπρος αντιμετωπίζει τη Ρωσία ως έναν δυνητικό στρατηγικό εταίρο, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με τα ευρωπαϊκά ενδιαφέροντα (συμφέροντα), η Κομισιόν προσπάθησε, όσο πιο γρήγορα μπορούσε, να την υποχρεώσει να υπαχθεί στο μηχανισμό στήριξης – αρχικά με τη βοήθεια της ανάγκης ανακεφαλαιοποίησης της Κυπριακής Λαϊκής Τράπεζας, ύψους 1,8 δις €. Φυσικά τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να εξασφαλισθούν από τη Ρωσία, δια μέσου μίας διακρατικής συμφωνίας δανεισμού – γεγονός που γνωρίζει πολύ καλά η Ευρώπη.

Εν τούτοις, η ΕΕ είχε ένα δεύτερο, πολύ πιο δυνατό και «σκληρό» χαρτί στα χέρια της, έτσι ώστε να αναγκάσει την Κύπρο να συνθηκολογήσει. Στα πλαίσια αυτά, κάνοντας χρήση δηλαδή του δεύτερου χαρτιού της, η ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι, λόγω της υποτίμησης των ομολόγων του κυπριακού δημοσίου εκ μέρους της Fitch, δεν θα τα έκανε πλέον αποδεκτά ως εγγύηση στο Ευρωσύστημα – μία απόφαση, η οποία είναι επιτρεπτή από τους κανόνες που διέπουν τη λειτουργία της ΕΚΤ.

Όμως, δεν εφαρμόσθηκε κάτι ανάλογο, σε σχέση με τις υπόλοιπες προβληματικές χώρες της Ευρωζώνης, εκ μέρους της ΕΚΤ – αφού ακόμη και τα ομόλογα του Ελληνικού δημοσίου ήταν αποδεκτά ως εγγύηση. Επομένως, εάν φυσικά είναι σωστές οι πηγές και η πληροφόρηση μας, επρόκειτο για μία εμφανώς «εχθρική ενέργεια», η οποία είχε διαφορετικό σκοπό, από αυτόν που τυπικά ανακοινώθηκε.  

Ειδικότερα, με τον τρόπο αυτό η ΕΚΤ απομόνωσε ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κύπρου, από έναν ενδεχόμενο διεθνή δανεισμό – φυσικά δε από το δανεισμό της εκ μέρους της Ρωσίας, η οποία θα ήταν πολύ δύσκολο να αναλάβει πλέον τη διάσωση ενός διογκωμένου τραπεζικού συστήματος, με συνολικό ισολογισμό της τάξης των 152 δις €.

ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ

Το κυπριακό φορολογικό σύστημα είναι σε τέτοιο βαθμό φιλελεύθερο, ώστε δεν μπορεί κανείς να το «απελευθερώσει» περισσότερο, μέσω ενδεχόμενων διαρθρωτικών αλλαγών – παρά το ότι (θεωρητικά) κυβερνάται από ένα σοσιαλιστικό κόμμα και έναν πρόεδρο, ο οποίος αυτοαποκαλείται «το κόκκινο πρόβατο» της Ευρώπης (σοσιαλισμός και «νόμιμη φοροδιαφυγή», είναι μάλλον ασύμβατες μεταξύ τους έννοιες). Ακόμη περισσότερο, τόσο το φορολογικό, όσο και το νομικό σύστημα της Κύπρου, λέγεται πως δεν έχει να ζηλέψει τίποτα, ακόμη και από τα πλέον νεοφιλελεύθερα καθεστώτα. 

Περαιτέρω, οι δύο σημαντικότεροι πυλώνες της κυπριακής οικονομίας είναι ο τουρισμός και η χρηματοπιστωτική βιομηχανία – με την τελευταία να στηρίζεται κυρίως στο χαμηλό συντελεστή φορολόγησης των κερδών (10%) ο οποίος, σε συνδυασμό με άλλες μεθόδους αποφυγής της φορολογίας, είναι παγκοσμίως ασυναγώνιστος.

Εάν τώρα η Κύπρος αύξανε το συντελεστή φορολόγησης, τότε το δημόσιο της δεν θα εισέπραττε λιγότερα χρήματα, αλλά ενδεχομένως σχεδόν καθόλου. Τα «μοντέλα εξοικονόμησης φόρων», με τα οποία προσελκύονται επιχειρήσεις και επενδυτές από όλο τον πλανήτη, στηρίζονται κυρίως στο συγκεκριμένο συντελεστή – με αποτέλεσμα, η οποιαδήποτε αλλαγή του (κάτι ανάλογο ισχύει και στην Ιρλανδία), να κατάστρεφε εντελώς την οικονομία της χώρας.

Επομένως, εάν η Ευρώπη απαιτούσε, με αντάλλαγμα τη «διάσωση» της Κύπρου, την αύξηση του συντελεστή, η κατάρρευση του νησιού θα ήταν δεδομένη – παράλληλα φυσικά με την καταβαράθρωση του σχετικά υψηλού βιοτικού επιπέδου των κατοίκων του.

Από την άλλη πλευρά, το σύνολο των δημοσίων υπαλλήλων του στενού δημοσίου τομέα της χώρας οι οποίοι, όπως και στην Ελλάδα, ενοχοποιούνται για τη «χρεοκοπία» της πατρίδας τους (υψηλό κόστος κλπ.) είναι της τάξης των 52.000 – έναντι 414.100 συνολικά εργαζομένων.

Αποτελούν δηλαδή το 12,5% του συνόλου, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα είναι περίπου 14,6%. Επομένως, δεν πρόκειται για ένα υπερβολικά διογκωμένο δημόσιο, όσο και αν επιχειρείται να εμφανιστεί ως τέτοιο, από τους συνδίκους των δανειστών της Κύπρου (Τρόικα).

Ολοκληρώνοντας, οι ενοποιημένοι λογαριασμοί της κεντρικής κυβέρνησης (προϋπολογισμός) και των υπό διαχείριση ταμείων της Κύπρου (σε χρηματική βάση το 2011) απεικονίζονται στον Πίνακα ΙΙΙ που ακολουθεί:

ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙΙ: Ενοποιημένοι λογαριασμοί σε χιλιάδες ευρώ, το 2011

Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών Κύπρου. Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

Σημείωση: Τα συνολικά έσοδα της Κύπρου το 2011 καταγράφονται από τη Eurostat στο 39,8% του ΑΕΠ της (40,9% της Ελλάδας, 35,1% της Ισπανίας, 35,3% της Ιρλανδίας), ενώ οι συνολικές δαπάνες στο 46,1% του ΑΕΠ της (50,1% της Ελλάδας, 43,6% της Ισπανίας και 48,1% της Ιρλανδίας).   

Από τον Πίνακα ΙΙΙ συμπεραίνουμε ότι, εφόσον βέβαια ο αριθμός των ΔΥ που πληρώνονται από το δημόσιο είναι πράγματι 52.000, ο μέσος καθαρός μισθός είναι εξαιρετικά υψηλός – της τάξης των 3.120 € (37.442 ετησίως), όπως ακριβώς και στην Ελλάδα, πριν από την εισβολή του ΔΝΤ. Επομένως, μία ενδεχόμενη μείωση του κατά 1.000 € μηνιαία (στα 2.100 € καθαρά, μείωση 35%), θα εξοικονομούσε περί τα 600 εκ. € καθαρά ή περί το 1 δις € μικτά – οπότε θα μηδενιζόταν εντελώς το έλλειμμα της Κύπρου.  

Εν τούτοις, το πρόβλημα της Κύπρου δεν είναι το έλλειμμα – ο μηδενισμός του οποίου θεωρείται κάτι περισσότερο από εφικτός, είτε μέσω της μείωσης των δαπανών, είτε μέσω της αύξησης των εσόδων. Επίσης δεν είναι το δημόσιο χρέος, αφού πρόκειται για ένα από τα χαμηλότερα της Ευρώπης – όπως κάποτε της Ιρλανδίας και της Ισλανδίας.

Το μεγάλο πρόβλημα του νησιού είναι το υπερβολικά διογκωμένο και εξαιρετικά επικίνδυνο χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο πρέπει με κάθε θυσία να περιορισθεί «εξυγιαινόμενο» – ενώ χρησιμοποιείται «εκβιαστικά» από την Κομισιόν, με στόχο την πλήρη υποταγή της Κύπρου στη «Γερμανική Κοινοπολιτεία».

Δυστυχώς για την Κύπρο, ο μηδενισμός του ελλείμματος, ακόμη και η επίτευξη μεγάλων πλεονασμάτων, είναι αδύνατον ποτέ να αντισταθμίσει τους κινδύνους του τραπεζικού της συστήματος – αφού το μέγεθος του υπερβαίνει πάνω από οκτώ φορές το ΑΕΠ της. Επομένως, η όποια πολιτική λιτότητας αποφασισθεί και εφαρμοσθεί, απλά θα επιδεινώσει περαιτέρω τα προβλήματα της, αντί να τα επιλύσει – ενώ αποκλειστικά και μόνο η εισβολή του ΔΝΤ και της Γερμανίας, ίσως αποδειχθεί μοιραία για το νησί.

Ειδικότερα, μία τέτοια εισβολή θα εκφοβίσει πιθανότατα τους επενδυτές και λοιπούς «καταθέτες», από τους οποίους ουσιαστικά ζει η Κύπρος – με αποτέλεσμα να την εγκαταλείψουν ξαφνικά και μαζικά, αναζητώντας σε άλλα κράτη το κέντρο εγκατάστασης των δραστηριοτήτων τους.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο υπουργός οικονομικών του νησιού ήταν στέλεχος της Τράπεζας Κύπρου από το 1985, μέχρι το 2010 διεύθυνε το διοικητικό της συμβούλιο, ταυτόχρονα δε ήταν πρόεδρος της ένωσης τραπεζιτών της Κύπρου. Είναι μάλλον δύσκολο λοιπόν να απαιτήσει σήμερα, ως υπουργός οικονομικών, τη διάσωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας του από την Ευρώπη, όταν ο ίδιος συνέβαλλε τα μέγιστα στην υπερδιόγκωση του – η οποία πιθανότατα θα κοστίσει στην πατρίδα του την εθνική της ανεξαρτησία, τη λεηλασία του ιδιωτικού και δημόσιου πλούτου της κοκ. (η τράπεζα Κύπρου χρειάστηκε 500 εκ. € από το δημόσιο για να μην χρεοκοπήσει – ενώ η Λαϊκή 1,8 δις €).

Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, εάν οι πολίτες της Κύπρου υποχρεωθούν να αναλάβουν τα χρέη των τραπεζών τους (όπως οι Ιρλανδοί στο παρελθόν και οι Ισπανοί σύντομα), το μέλλον τους διαγράφεται εξαιρετικά σκοτεινό – σε πλήρη αντίθεση με την Ελλάδα, στην οποία απλά απαιτείται μία ικανή, επαρκής και θαρραλέα κυβέρνηση, για να ξεφύγει εντελώς από την οικονομική κρίση (υπενθυμίζουμε πως στην Οικονομία το πρόβλημα του δημοσίου χρέους είναι κατά πολύ πιο εύκολο στην επίλυση του, σε σχέση με το ιδιωτικό χρέος).  

Κατά την άποψη μας λοιπόν (μετά τη συγκεκριμενοποίηση των προβλημάτων των τραπεζών και εφόσον το ύψος των κεφαλαίων που απαιτούνται για την ολοκληρωτική διάσωση τους είναι μεγαλύτερο του 50% του ΑΕΠ της χώρας), η μοναδική λύση της Κύπρου είναι να «επιτρέψει» άμεσα στις όποιες υπερχρεωμένες τράπεζες της να χρεοκοπήσουν. Στη συνέχεια βέβαια να τις κρατικοποιήσει – κατά το παράδειγμα της Ισλανδίας, όπου όμως δεν μπορούμε να «μετρήσουμε» τους «γεωπολιτικούς κινδύνους», αφού η Κύπρος ευρίσκεται, δυστυχώς ή ευτυχώς, σε μία εντελώς διαφορετική γεωγραφική θέση.   

Ολοκληρώνοντας, από την «εγκληματική» αντιμετώπιση της μικρής, πολύπαθης αυτής χώρας της Μεσογείου, φαίνεται δυστυχώς το σκοτεινό πρόσωπο της ηγεσίας της Ευρωζώνης, καθώς επίσης αυτών που την κατευθύνουν από το παρασκήνιο – ένα πρόσωπο που, μέχρι στιγμής, δεν έχουν συνειδητοποιήσει οι ελεύθεροι πολίτες της Ευρώπης.

* Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright), Αθήνα, 21. Οκτωβρίου 2012, viliardos@kbanalysis.com. Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου.

ΠΗΓΗ: http://www.casss.gr/PressCenter/Articles/2720.aspx

Φίλοι της Αριστεράς, μην κατεβάζετε τον σκούφο πάνω στα μάτια!

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Κύριε Παπαθανασίου, σε πρόσφατο κείμενό σας** σημειώνατε ότι τα συμφέροντα του άγριου καπιταλισμού και η αστοργία για την έννοια του δημόσιου χώρου άφησαν το μεταναστευτικό ζήτημα να βαλτώσει. Στο ίδιο κείμενο "εγκαλούσατε" την Αριστερά λέγοντας οτι με τη στάση της επι του θέματος, άφησε την πολύτιμη συνηγορία της υπέρ της ανθρωπιάς να ακούγεται αφερέγγυα, διευκολύνοντας έτσι, την δημοφιλία του μισαλλόδοξου λόγου. Θα ήθελα να αναπτύξετε αυτή σας την άποψη.

** "Προεκλογική συζήτηση που έλειψε", περιοδικό Σύναξη 122 (2012), σσ. 89-90.

Βασικό νεύρο του καπιταλισμού, και δη στη νεοφιλελεύθερη αγριάδα του, είναι η εννόηση των πάντων ως οικονομικών αξιών. Ο ίδιος ο άνθρωπος γίνεται πρωτίστως αναλώσιμο. Παρ' όλο που ο καπιταλισμός συνοδεύει τις φιλελεύθερες δημοκρατίες, οι οποίες διακηρύσσουν την αξία και τα δικαιώματα του ατόμου, η οικονομίστικη λογική υπερισχύει. Γι' αυτό, άλλωστε, βλέπουμε σήμερα στην Ευρώπη την πολιτική να σαρώνεται από τη λογιστική. Σε περιόδους ευμάρειας ο καπιταλισμός παράγει τον εγωκεντρικό και άπληστο καταναλωτή, σε περιόδους διασάλευσης της νηνεμίας ευνοεί την αναβίωση του δουλεμπόριου. Ειδικά η άτακτη μετανάστευση υπονοεί ανθρώπους ευτελείς στην αναχώρησή τους και ανυπόστατους στην άφιξή τους.

Απέναντι σ' αυτά βρίσκονται όσοι αρνούνται την εμπορευματοποίηση των πάντων και πιστεύουν στην ιερότητα του ανθρώπου, η οποία μεταφράζεται σε αλληλεγγύη προς κάθε αναγκαιμένο αδιάκριτα. Έχουμε, ωστόσο, περάσει σε μισοσκόταδους καιρούς που αυτό το πρόταγμα της αλληλεγγύης φέρνει συχνά σε αμηχανία τους υποστηρικτές του. Η πανανθρώπινη ανθρωπιά (κοντολογής ο άνθρωπος στην αυθεντικότερη μορφή του: σε στάση αγάπης προς τον ολότελα ξένο, κι όχι προς τον βιολογικά, πολιτισμικά ή ιδεολογικά συγγενή) έχει ως κύριο επιχείρημα τον πόνο, ή μάλλον το ότι δεν αντέχεται ο πόνος του άλλου και η αδικία. Επιχείρημα ιλιγγιωδώς σημαντικό για την ανθρωπιά, μα πολύ αδύναμο απέναντι σε λογιστικούς ρεαλισμούς. Θεμελιώδες χρέος, λοιπόν, είναι να μην υποσταλεί η σημαία της ανθρωπιάς. Οι μισαλλόδοξες ιδέες μουσκεύουν ήδη τον πλατύ κεντρώο χώρο, τον λεγόμενο χώρο των νοικοκυραίων. Με όρους πολιτικής θεολογίας θα έλεγα ότι έχει ήδη εκκολαφθεί το δαιμονικό, όπως είχαν ονομάσει στη Γερμανία την ανάδυση του ναζισμού οι αντιναζιστές Χριστιανοί. Και μαζί χρειάζεται δουλειά πάνω σε μια σειρά αντιφάσεων, παραλείψεων και εκκρεμμοτήτων, ώστε η σημαία να παραπέμπει σε κάτι αληθινό. Για να αντιμετωπίσει τους κακούς λύκους μέσα στην ιστορία, η Κοκκινοσκουφίτσα χρειάζεται να μην κατεβάζει πάνω στα μάτια τον σκούφο για τον οποίον δικαίως καμαρώνει!

Παραδόξως, το δικό της πρόταγμα της ανθρωπιάς το ροκανίζει η Αριστερά, όποτε η ίδια κλείνεται σε οικονομίστικες λογικές. Οι αριστεροί που ανοίγονται σε διάλογο με ανθρώπους άλλων εννοιολογικών εργαλείων ή διαφορετικής αριστερότητας, είναι ομολογουμένως ευάριθμοι και δεν κατορθώνουν να δώσουν τον τόνο. Αξίζει, λ.χ., να συζητηθεί κατά πόσο η μονοδιάστατη ερμηνεία του ανθρώπου απλώς ως αθροίσματος των κοινωνικών του σχέσεων πτωχεύει το ανθρώπινο φαινόμενο, προωθεί την αποδοχή κοινωνικών αυτοματισμών και μειώνει την ετοιμότητα για εκπλήξεις στην ιστορία.

Είπα ότι ο νεοφιλευθερισμός ευνοεί την κατασκευή ανυπόστατων ανθρώπων. Αλλά, από ολότελα διαφορετική σκοπιά, μπορεί να ενέχεται σε κάτι τέτοιο και η Αριστερά. Συνήθως νοεί τους μετανάστες απρόσωπα, ισοπεδωτικά και πατερναλιστικά, σαν συμπαγή μάζα ή σαν αγαθούς αγρίους. Αλλά τον συγκεκριμένο, τον ενυπόστατο άνθρωπο τον συνιστούν οι πολλές και ταυτόχρονες ταυτότητές του: ο πολιτισμός του, η τάξη του, η θρησκεία του, το αξιακό του σύστημα (αλλιώς κινούμαστε στην πλατωνικότερη μεταφυσική, παθιαζόμενοι όχι με τον ένσαρκο άνθρωπο, αλλά με την ιδέα του ανθρώπου). Αν νομίζεις ότι ξοφλάς ξεπετώντας όλα αυτά απλώς ως "εποικοδομήματα", θα περιέλθεις σε αδυναμία να αναμετρηθείς με τη σημερινότητα: σε αδυναμία να διακρίνεις τις υποκουλτούρες στα σπλάχνα κάθε εθνοτικότητας, σε αδυναμία να αντιληφθείς ότι κάθε πολιτισμός συντίθεται από φωτεινά και σκοτεινά σημεία, ότι ο εθνικισμός και ο φονταμενταλισμός είναι κακά όπου κι αν φυτρώνουν. Κληρονόμοι οι αριστεροί μιας ματιάς ριζικά αντιουσιοκρατικής, στην πλειονότητά τους σκέφτονται με εντυπωσιακά ουσιοκρατικό τρόπο, μιλώντας αφηρημένα για "θρησκεία" και όντας απρόθυμοι να διακρίνουν μεταξύ θεολογιών που παράγουν θεοκρατία και θεολογιών που θεωρούν τη θεοκρατία βλασφημία. Το μεταναστευτικό συνυφαίνεται με τα σύνθετα ζητήματα του κομμουνιταρισμού, δηλαδή της αξίωσης των θρησκευτικο-πολιτισμικών κοινοτήτων να είναι περίκλειστες και αυτόνομες. Ο ακραιφνής κομμουνιταρισμός δημιουργεί γκέτο όπου δεν φτάνει το φως του δημοσίου χώρου, νοούμενου ως του πολύτιμου φόρουμ όπου όλες οι προτάσεις νοηματοδότησης τους ανθρωπίνου βίου εκτίθενται, αναμετριώνται και λογοδοτούν. Αλλά πώς να δεις έγκαιρα τον κίνδυνο του γκέτο, όταν έχεις μείνει κολλημμένος στην πιο αστική αντίληψη, ότι η θρησκεία αφορά τα ιδιωτικά ανήλιαγα (σαν τη σχέση καταναλωτή και σαμπουάν) κι όχι τον δημόσιο χώρο; Τα γκέτο δεν είναι κακά απλώς επειδή έχουν κακές συνθήκες υγιεινής, αλλά, πολύ περισσότερο, επειδή υποθάλπουν σκοταδισμό και φονταμενταλισμό.

Απερίφραστος ή μασκαρεμένος σε κοινοβουλευτική λαϊκιστική δεξιά, ο εθνικοσοσιαλισμός μιλά κατά της πλουτοκρατίας, υπέρ του λαού, κατά της υποτέλειας. Πώς θα εξηγήσει πειστικά η Αριστερά σε τι διαφέρει ο δικός της αντιπλουτοκρατικός λόγος, η δική της επίκληση του λαού; Μένοντας σε αδούλευτη συνθηματολογία, οι δύο λόγοι θα φαίνονται όλο και πιο συγγενείς, και θα σπρώχνονται όλο και περισσότεροι πολίτες στο νεοναζισμό, αφού αυτός φαντάζει αποτελεσματικότερος. Φρονώ ότι εδώ χρειάζεται ιδιαίτερα να ανακριθούν δυο ζητήματα: η βία και η αγάπη. Για τους ναζί είναι αδύνατη η αμφισβήτηση της βίας, ενώ είναι μπορετή για την Αριστερά. Για τους ναζί η αγάπη (η αγάπη η αληθινή, η πανανθρώπινη) είναι κουσούρι. Για την Αριστερά είναι μεδούλι – αν βέβαια δεν εγκλωβιστεί κανείς στον βιολογισμό που τη σνομπάρει ως υπερεκτιμημένη χημική διαδικασία, όπως έλεγε ο Αλ Πατσίνο στον "Δικηγόρο του Διαβόλου".

Η διοικούσα Εκκλησία είναι χρεώστης: οφείλει να σταματήσει να συντηρεί θρησκευτικότητες  βάναυσα αντίθετες προς το ευαγγέλιο. Ναζισμός, φασισμός, μισαλλοδοξία αποτελούν τον αντίποδα του Χριστιανισμού και μόνο χύμα μπορεί να λεχθεί αυτό. Οι παπάδες και οι πιστοί που επιμένουν στις ενορίες να φτιάχνουν φαγητό για τους πάντες, έλληνες και μετανάστες αδιάκριτα, επειδή δέχονται τον Χριστό μέσα στην ιστορία ως ξένος και άστεγο, αποτελούν την ορθόδοξη εκκλησία, σε αντιδιαστολή προς τους θρησκευάμενους που είτε κρυφομισούν τη δημοκρατία είτε διαπρέπουν στα συστημικά παιχνίδια. Αυτό οφείλει παράλληλα να εκφραστεί με λόγο, ως ομολογία και μαρτυρία. Το γενναίο κείμενο του παπα-Δημήτρη Θεοφίλου, "Σιωπηρή συνενοχή ή αντίδραση στον φασισμό;", ένα διαμάντι που βρίσκεται στο διαδίκτυο από τις αρχές Ιουλίου και θέτει την ιεραρχία ενώπιον των ευθυνών της, εκφράζει την ψυχή μας. Παρόμοια, το κίνημα της "Χριστιανικής Δημοκρατίας" στις αρχές του Σεπτέμβρη υπέβαλε στην Ιερά Σύνοδο "Αίτημα πνευματικής καταδίκης του Εθνοφυλετισμού – Νεοναζισμού", ενώ ήδη λειτουργεί στο facebook η "Πρωτοβουλία Χριστιανών κατά του Εθνοφυλετισμού, Νεοφασισμού, Νεοναζισμού". Στη συγκυρία αυτή η Αριστερά βρίσκεται ξανά μπροστά σε ένα στοίχημα, και μάλιστα σε ένα στοίχημα που την φέρνει σε θέση αντίστοιχη προς αυτήν της Ιεράς Συνόδου, όοο κι αν αυτή η φράση θα κάνει πολλούς αριστερούς που θεωρούν καθήκον τον αντικληρικαλισμό, να βγουν από τα ρούχα τους! Τη στιγμή που οι "Χρυσαυγίτες" κάνουν το ανουσιούργημα να εμφανίζονται ως δυνάμεις κρούσης ενός μισαλλόδοξου ελληνικού "χριστιανισμοὐ" (αποκρύπτοντας τον διακηρυγμένο παγανισμό τους,  τώρα που διεμβολίζουν τους νυκοκυραίους), η μεν Σύνοδος θα είναι ένοχος αποστασίας αν δεν αποκηρύξει ρητά αυτή την "προστασία", η δε Αριστερά θα είναι ένοχη σκοταδισμού αν αναλίσκεται σε συνειρμούς που ταυτίζουν τον Χριστιανισμό με τους βιαστές του! Είναι οδυνηρό, μα, σε αμφότερες τις περιπτώσεις, οι ένοχοι θα χορεύουν (καθένας με το δικό του μπρίο) στα τύμπανα που κρούει η "Χρυσή Αυγή"! Όλως αλλιώτικα, όμως, χτυπά η καρδιά του ευαγγελίου, παρόλο που η ηχορύπανση χρόνων πολλών έχει βαλθεί να το επικαλύψει. Θα κατεβάσετε τον σκούφo πάνω στ' αυτιά, φίλοι;

* Ο Θανάσης Ν. Παπαθανασίου  είναι Δρ. Θεολογίας, εκπαιδευτικός, αρχισυντάκτης του περιοδικού Σύναξη

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα  Δρόμος της Αριστεράς,  Σάββατο 20-10-2012, σ. 22. Προσφέρθηκε για ανάρτηση και στην Αποικία μας.

Συνταγή… ευρω-φτώχειας

Του Γιώργου Δελαστίκ

Από τα διαβόητα 31,5 δισ. τα 25 θα πάνε στις τράπεζες και τα υπόλοιπα σε τοκοχρεολύσια για δάνεια του Δημοσίου. Ψυχρολουσία για τη συγκυβέρνηση Σαμαρά, Βενιζέλου, Κουβέλη – έστω και διακριτική. Σαφώς ψυχρότερες από όσο περίμεναν οι διατυπώσεις της δήλωσης των ηγετών των κρατών της Ευρωζώνης για την Ελλάδα. Καμία διαβεβαίωση. «Η ευρωομάδα θα εξετάσει την έκβαση της επανεξέτασης υπό το φως της έκθεσης της τρόικας και θα λάβει τις αναγκαίες αποφάσεις» αναφέρει επί λέξει.

Ούτε καν ότι ήδη «βρίσκεται σε τροχιά» η υλοποίηση του εφιαλτικού Μνημονίου, όπως διακαώς ήλπιζε ο Αντώνης Σαμαράς, δεν παραδέχτηκαν οι εταίροι του. Διαπίστωσαν απλώς ότι «καλή πρόοδος έχει γίνει για την επαναφορά σε τροχιά του προγράμματος προσαρμογής». Πρόοδος όχι «τεράστια», «σοβαρότατη», «σημαντική» κ.λπ., μόνο «καλή».

Ούτε λέξη συμπάθειας φυσικά για τα ανείπωτα δεινά που υφίσταται ο ελληνικός λαός από την καταβαράθρωση του βιοτικού του επιπέδου εξαιτίας του Μνημονίου που μας επέβαλε η ΕΕ. «Επιδοκιμάζουμε τις αξιοσημείωτες προσπάθειες του ελληνικού λαού» αναφέρουν στη δήλωσή τους. Ούτε καν «επώδυνες», απλώς «αξιοσημείωτες» οι βαρύτατες θυσίες των Ελλήνων.

«Το λεμόνι στύφτηκε για πολλοστή φορά, δεν υπάρχει τίποτα πλέον» που να απέμεινε μέσα στη στυμμένη λεμονόκουπα, έγραψε πολύ ειλικρινέστερα το γερμανικό περιοδικό «Σπίγκελ» στην ηλεκτρονική του έκδοση, αναφερόμενο στον ελληνικό λαό. «Ακόμη και οι σκληροπυρηνικοί της γερμανικής κυβέρνησης έχουν παραδεχτεί ανοιχτά ότι είναι μη ρεαλιστικά περαιτέρω πακέτα λιτότητας στην Ελλάδα» προσθέτει.

Αποκαλύπτει όμως ταυτόχρονα ότι το Βερολίνο έχει αποφασίσει να καλύπτει μόνη της η Αθήνα οποιαδήποτε τρύπα παρουσιάζεται στον ελληνικό προϋπολογισμό. Με διαρκείς περικοπές μισθών, συντάξεων, επιδομάτων, δαπανών.

Μαύρη φτώχεια και μιζέρια, όλο και μεγαλύτερη φτώχεια θα επιφυλάσσει δηλαδή το μέλλον στους Ελληνες για να παραμείνει η χώρα στο ευρώ, λένε οι Γερμανοί. Λεφτά όμως για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών θα δοθούν οπωσδήποτε. «Τα σχέδια του Βερολίνου προκαλούν ήδη από τώρα την εντύπωση ότι οι τραπεζίτες θα συνεχίζουν να ταΐζονται, ενώ οι Ελληνες θα πρέπει να λιμοκτονήσουν» ομολογεί το «Σπίγκελ». Δεν έχει καθόλου άδικο. Ετσι ακριβώς αισθάνονται οι απλοί άνθρωποι στη χώρα μας.

Μάχη υπέρ τραπεζιτών δίνει η κυβέρνηση Σαμαρά. Λιώνει στη φτώχεια τον ελληνικό λαό για να πάρει τη δόση των 31,5 δισεκατομμυρίων ευρώ του δανείου και να δώσει τα λεφτά αυτά στις ελληνικές τράπεζες, τις οποίες η ίδια οδήγησε πρακτικά σε χρεοκοπία με το «μεγαλοφυές κούρεμα» του Μαρτίου! Ο Βενιζέλος κατέστρεψε το ελληνικό τραπεζικό σύστημα με το «κούρεμα» -όπως και όλα τα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας μας- και ο Σαμαράς αρπάζει τους μισθούς και τις συντάξεις των Ελλήνων για να τους δώσει στους τραπεζίτες!

Υπήρχε άλλη λύση ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών δεδομένου ότι είναι αυτονόητο πως καμία σύγχρονη οικονομία δεν μπορεί να λειτουργήσει ούτε μία μέρα χωρίς τραπεζικό σύστημα; Βεβαίως και υπήρχε! Να αναλάμβανε η ΕΚΤ να παράσχει τους πόρους για την κεφαλαιακή αναπλήρωση των τραπεζών, όχι ο λαός μας. Αυτό ακριβώς δηλαδή που ζητάει η Ισπανία και έχει κατ' αρχήν εγκρίνει η σύνοδος κορυφής των ηγετών της Ευρωζώνης τον Ιούνιο. Οι κυβερνήσεις της Αθήνας όμως ούτε καν το ζήτησαν. Ακολουθούν τον εύκολο δρόμο – το «γδάρσιμο» του κοσμάκη. Γιατί να τσακώνονται με τους Ευρωπαίους επικυρίαρχους;

Παραμύθι η ρευστότητα στην αγορά, αν δοθούν αυτά τα διαβόητα 31,5 δισεκατομμύρια. Τα 25 δισ. θα πάνε στις τράπεζες και τα υπόλοιπα σε τοκοχρεολύσια για δάνεια του δημοσίου. Ούτε ένα ευρώ δεν θα πέσει στην πραγματική οικονομία! Όσο για τα 25 δισ. των τραπεζών, όλα αυτά θα πάνε στην άκρη για να ανακτήσουν κεφαλαιακή επάρκεια και να μπορούν να κινούνται πάλι στη διατραπεζική αγορά και να δανείζονται κυρίως από την ΕΚΤ. Ούτε ένα ευρώ από τα 25 δισ. αυτά καθαυτά δεν θα τους περισσεύει για να το δώσουν δάνειο σε επιχειρήσεις.

Όταν εκτός από την ανοχή δοκιμάζεται και η κοινή λογική από το ΔΝΤ

Του Δημήτρη Καζάκη

Γράψε λάθος και πάμε από την αρχή! Αυτό διαμηνύει το ΔΝΤ στην τελευταία του ετήσια έκθεση World Economic Outlook (Οκτώβριος 2012). Χαρές και πανηγύρια στα επιτόπια κανάλια μαύρης προπαγάνδας. Επιτέλους η Λαγκάρντ «μας» δικαίωσε. Παραδέχτηκε ότι έκαναν λάθος στις εκτιμήσεις τους. Τι ωραία, τι καλά! Είμαστε μια ωραία παιδική χαρά!

Μέχρι πρόσφατα το ΔΝΤ εξακολουθούσε να χτυπάει δυνατά το τύμπανο της δημοσιονομικής ορθοδοξίας – οι χώρες θα έπρεπε να προσπαθήσουν να ελέγξουν τα ελλείμματά τους, ανέφερε το ΔΝΤ, και εκείνοι που βρίσκονται κάτω από την έντονη πίεση της αγοράς δεν είχαν άλλη επιλογή από το να εφαρμόσουν σχέδια δραστικής μείωσης του ελλείμματος «πλήρως και χωρίς καθυστέρηση».

Όμως τώρα το ΔΝΤ δεν εμφανίζεται και τόσο σίγουρο. Η παγκόσμια ύφεση που συνεχίζει να είναι απρόβλεπτη και η παγκόσμια ανισορροπία της οικονομίας που δεν λέει να υποχωρήσει, το αναγκάζουν να βρει μια δικαιολογία γιατί η δημοσιονομική του ορθοδοξία δεν έχει τα αποτελέσματα που διαφημίζουν οι αρχιερείς της. Στην τελευταία έκθεση World Economic Outlook (WEO), το ΔΝΤ μιλά για πρόβλημα «δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών». Τι σημαίνει αυτό; Αυτό σημαίνει ότι στις εκτιμήσεις του το ΔΝΤ χρησιμοποιούσε λάθος συντελεστές πολλαπλασιαστικών συνεπειών στην οικονομία για τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής που απαιτούσε να υιοθετηθούν από τις οικονομίες υπό κηδεμονία. Γι' αυτό και υποεκτίμησε τις συνέπειες στην ύφεση, στην ανεργία, στις επενδύσεις. Σύμφωνα με την έκθεση του ΔΝΤ, πήρε στους οικονομολόγους του πέντε χρόνια βαθύτατης ύφεσης για να αντιληφθούν ότι οι πολλαπλασιαστικές συνέπειες στην οικονομία από τις συνταγές λιτότητας και περικοπών είναι μεγαλύτερες από ό, τι είχε αρχικά υποτεθεί, ειδικά σε περιπτώσεις «όπου συγχρονισμένη δημοσιονομική προσαρμογή λαμβάνει χώρα σε πολλές οικονομίες».

Να τι αναφέρει η περιβόητη έκθεση του ΔΝΤ: «Η κύρια διαπίστωση, με βάση τα στοιχεία για 28 οικονομίες, είναι ότι οι πολλαπλασιαστές που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία προβλέψεων σχετικά με την ανάπτυξη συστηματικά υστερούν αρκετά από την έναρξη της Μεγάλης Ύφεσης, από 0,4 έως 1,2, ανάλογα με την πηγή των προβλέψεων και τις ιδιαιτερότητες της κατά προσέγγισης εκτίμησης. Άτυπα στοιχεία δείχνουν ότι οι πολλαπλασιαστές που χρησιμοποιήθηκαν για να παραχθούν αυτές οι προβλέψεις είναι περίπου 0,5. Έτσι οι πραγματικοί πολλαπλασιαστές μπορεί να είναι υψηλότεροι, στο εύρος από 0,9 έως 1,7.»

Τι σημαίνουν όλα αυτά σε απλά ελληνικά; Σημαίνουν ότι οι «ειδικοί» του ΔΝΤ υπολόγιζαν ότι για κάθε 1 εκατοστιαία μονάδα μειώσεων και περικοπών του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής θα είχε ως συνέπεια 0,5 εκατοστιαίες μονάδες συρρίκνωσης της οικονομίας. Όμως έπεσαν έξω γιατί η εμπειρία έδειξε ότι για κάθε 1 εκατοστιαία μονάδα λιτότητας είχε ως συνέπεια 0,9 έως 1,7 εκατοστιαίες μονάδες συρρίκνωσης της οικονομίας, δηλαδή ύφεσης. Έτσι λέει η έκθεση.

Να γιατί έπεσαν έξω τα παιδιά. Να γιατί η ύφεση που προκάλεσε η επιμονή στη δική τους δημοσιονομική ορθοδοξία ήταν πολύ μεγαλύτερη απ' αυτήν που είχαν αρχικά προβλέψει. Και καλά, πώς είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο πολλαπλασιαστής ύφεσης της λιτότητας ήταν μόνο 0,5; Πρόκειται για «άτυπα στοιχεία», όπως μας λέει η έκθεση. Τι σημαίνει «άτυπα στοιχεία»; Σημαίνει πολύ απλά ότι κάποιος ή κάποιοι αποφάσισαν αυθαίρετα ότι οι πολλαπλασιαστές ύφεσης της δημοσιονομικής συνταγής του ΔΝΤ είναι 0,5. Και μάλιστα για όλων των ειδών τις οικονομίες, χωρίς να κάνουν τον κόπο να μελετήσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και συνάγουν συμπεράσματα.

Καταλάβατε τι ομολογεί η έκθεση του ΔΝΤ και η κ. Λαγκάρντ; Ότι η δημοσιονομική προσαρμογή που απαιτεί το εν λόγω ευαγές ίδρυμα στηρίζεται σε αυθαίρετες γενικές εκτιμήσεις των επιτελείων του, δηλαδή σε «άτυπα στοιχεία», τα οποία δεν στηρίζονται σε κανενός είδους μελέτη των συνθηκών των συγκεκριμένων οικονομιών που καλούνται να τις εφαρμόσουν. Και ήρθαν τώρα, πέντε χρόνια μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας ύφεσης, να μας πουν με δείγμα 28 οικονομιών ότι δυστυχώς έπεσαν έξω.

Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εγώ ησύχασα! Τώρα που παραδέχτηκαν το λάθος τους θα γίνουν όλα μέλι-γάλα. Διότι ένα απλό λάθος ήταν στους πολλαπλασιαστές. Τι είναι ένας συντελεστής σε μια εξίσωση; Σιγά τα λάχανα. Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, ούτε βέβαια τίθεται θέμα αξιοπιστίας του ΔΝΤ και της τρόικας. Θέμα αξιοπιστίας υπάρχει μόνο για την Ελλάδα που αρνείται να πετύχει τους στόχους που της θέτει το ΔΝΤ και η τρόικα. Έστω κι αν οι στόχοι αυτοί είναι παντελώς αυθαίρετοι. Δεν έχει καμιά σημασία.

Για να καταλάβετε τι συμβαίνει, φανταστείτε ότι έχετε έναν μηχανικό που του έχετε αναθέσει να σας χτίσει μια οικοδομή. Κι αυτός ο μηχανικός κάνει λάθος στον υπολογισμό του μπετόν και του οπλισμού της οικοδομής. Θα μου πείτε, τι είναι ένα λάθος στον υπολογισμό; Το ίδιο αναρωτιέται αθώα και το ΔΝΤ. Τίποτε δεν είναι εκτός κι αν η οικοδομή που σχεδίασε αυτός ο μηχανικός καταρρεύσει πάνω στα κεφάλια των ενοίκων της.

Το ίδιο συμβαίνει και με τους πολλαπλασιαστές του ΔΝΤ. Οι «ειδικοί» της τρόικας ήρθαν στην Ελλάδα χωρίς να έχουν κάνει κανενός είδους μελέτη των συνθηκών, των όρων και των διαρθρωτικών χαρακτηριστικών της ελληνικής οικονομίας. Αν είχαν κάνει μια τέτοια μελέτη θα ήξεραν ποιες θα ήταν οι πολλαπλασιαστικές συνέπειες στην ελληνική οικονομία των μέτρων που πρότειναν. Ήρθαν εξοπλισμένοι με τους πολλαπλασιαστές που χρησιμοποιούν αυθαίρετα σε κάθε περίπτωση. Και ήρθαν μ' αυτούς γιατί δεν ενδιαφέρονται για την τύχη της ελληνικής οικονομίας. Άλλος ήταν ο σκοπός τους.

Από την πρώτη στιγμή, δηλαδή από τα πρώτα μέτρα μειώσεων και περικοπών, φάνηκε ότι ο πολλαπλασιαστής ύφεσης στην ελληνική οικονομία ξεκινούσε από 1,5 και κλιμακωνόταν έως 2 για κάθε 1 εκατοστιαία μονάδα λιτότητας. Με άλλα λόγια από την πρώτη στιγμή για κάθε 1 δις ευρώ προσαρμογή, η ελληνική οικονομία έχανε 1,5 δις ευρώ έως 2. Κι έτσι η βουτιά στην εσωτερική κατανάλωση των νοικοκυριών, αλλά και στις επενδύσεις εξασφάλιζε την εκρηκτική αύξηση της ανεργίας. Πόση ευφυΐα χρειαζόταν για να το αντιληφθεί κανείς; Μια απλή τριβή με τους αριθμούς αρκούσε.

Όμως ο σκοπός της τρόικας ήταν εξαρχής άλλος. Δεν ενδιαφέρεται για την σταθεροποίηση των δημοσιονομικών, ούτε για την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, αλλά για να βοηθήσει τους δανειστές (τράπεζες και επενδυτικά κεφάλαια) να εξασφαλίσουν τις αποδόσεις τους μέσα από την λεηλασία της χώρας. Τι κι αν αυτό σημαίνει μια πρωτοφανή ύφεση για την ελληνική οικονομία. Η δικαιολογία ήταν έτοιμη. Η Ελλάδα είναι «μοναδική περίπτωση». Αυτό δεν συνεχίζει να λέει ένας από τους αρχιερείς του δόγματος, ο γερμανός υπουργός Βόλφγκανγ Σόιμπλε;

Τι κι αν αυτή η δημοσιονομική προσαρμογή οδηγεί το 60% και πλέον του ελληνικού πληθυσμού κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας. Τι κι αν έχει οδηγήσει ήδη την ανεργία σε επίπεδα που δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπιστεί από μια τυπική οικονομία της αγοράς, όπως αποδεικνύει το παράδειγμα της Ισπανίας και της Νότιας Αφρικής, που για χρόνια κινούνται σ' αυτά τα επίπεδα ανεργίας παρά το μέγεθος και τον πλούτο της οικονομίας τους. Τι κι αν έχει οδηγήσει πάνω από 3 χιλιάδες συνανθρώπους μας στην αυτοκτονία λόγω απελπισίας. Τι κι αν δημιούργησε για πρώτη φορά στην μεταπολεμική ιστορία της Ελλάδας ένα όλο και πιο ευρύ στρώμα απόρων, που κυριολεκτικά δεν έχουν στον ήλιο μοίρα και το αν ζουν ή πεθαίνουν εξαρτάται αποκλειστικά από την διαθέσιμη κοινωνική αλληλεγγύη και την φιλανθρωπία.

Τώρα το ΔΝΤ εκ μέρους της τρόικας ομολογεί ότι έκανε ένα μικρό λαθάκι στις εκτιμήσεις του. Να μωρέ, έπεσε έξω στους πολλαπλασιαστές. Κι επομένως η τραγική κατάσταση της Ελλάδας λόγω της δημοσιονομικής προσαρμογής, δεν είναι «μοναδική περίπτωση», αλλά τυπική περίπτωση χώρας που υποβάλλεται στην χημειοθεραπεία της δημοσιονομικής ορθοδοξίας.

Ποια είναι η σημασία αυτής της ομολογίας; Μήπως θα αναστηθούν τα χιλιάδες θύματα αυτής της πολιτικής; Μήπως θα ξαναβρούν την δουλειά που έχασαν τα εκατομμύρια των ανέργων; Μήπως θα αντιστραφεί η πορεία ύφεσης της οικονομίας; Μήπως θα αντιμετωπιστεί η φτώχεια; Τίποτε απ' όλα αυτά.

Το επιτελείο του ΔΝΤ ομολογεί ότι έκανε λάθος για να συνεχίσει τα ίδια. Πρόκειται για το άλλοθι αναπροσαρμογής των εκτιμήσεών του προς το χειρότερο. Κι έτσι η σχιζοφρένεια και ο παραλογισμός συνεχίζεται. Το ΔΝΤ αναπροσαρμόζει τις εκτιμήσεις του προς το χειρότερο και συνεχίζει να επιμένει στην ίδια δημοσιονομική ορθοδοξία. Δεν έχουν καμιά σημασία οι συνέπειες στην οικονομία, στην απασχόληση, στην κοινωνική συνοχή. Το πρόγραμμα, όπως είπαμε, έχει άλλους στόχους: το γενικό ξεπούλημα.

Αυτό μας είπε και η κ. Λαγκάρντ. Μιας και δεν πρόκειται να πιαστούν οι δημοσιονομικοί στόχοι, ας δώσουμε έμφαση στις «διαρθρωτικές αλλαγές». Τι σημαίνει αυτό σε απλά ελληνικά; Δεν έχει καμιά σημασία αν το πρόγραμμα της δημοσιονομικής προσαρμογής πετυχαίνει τους στόχους που έχει εξαγγείλει, σημασία έχει να προχωρήσει η εκποίηση της ελληνικής οικονομίας, οι ιδιωτικοποιήσεις, το ακόμα μεγαλύτερο άνοιγμα στα καρτέλ, τα τραστ και τα μονοπώλια της αγοράς, με μια λέξη το γενικό ξεπούλημα.

Το μυαλό τους στο κεχρί! Και η αξιοπιστία της τρόικας; Θα τολμήσει κανείς να θέσει θέμα αξιοπιστίας της τρόικας, ειδικά τώρα που το ίδιο το ΔΝΤ ομολογεί λάθος εκτιμήσεις; Μήπως ο κ. Σαμαράς και το σινάφι του θα σηκωθεί να θέσει θέμα αξιοπιστίας της τρόικας, όταν η κ. Μέρκελ ή κάποιος άλλος μιλήσει για «έλλειμμα αξιοπιστίας» της Ελλάδας; Όχι, βέβαια. Ο δωσίλογος είναι για να διαμαρτύρεται εικονικά ώστε έπειτα να υποχωρεί γιατί δήθεν δεν μπορεί να κάνει τίποτε μπροστά στις υπέρτερες δυνάμεις του κατακτητή.

«Περιθώρια άμεσης αλλαγής της συνταγής δημοσιονομικής πολιτικής, που εφαρμόζεται από την αρχή του προγράμματος στήριξης, είναι σχεδόν ανύπαρκτα», ανέφερε κατά την διάρκεια συζήτησης του προσχεδίου Προϋπολογισμού, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας. «Από την ώρα που η Ελλάδα προσέφυγε στον μηχανισμό στήριξης και δεδομένων των αδυναμιών της ελληνικής οικονομίας, ο χώρος σχεδιασμού πολιτικών είναι αυστηρά περιορισμένος και εξαρτημένος από το πλαίσιο συνεργασίας με τους εταίρους και δανειστές μας», συμπλήρωσε ο κ. Σταϊκούρας. Περιγράφοντας τις απώλειες των Ελλήνων πολιτών την τελευταία διετία, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών έκανε λόγο για «ηράκλεια προσπάθεια με θυσίες 49 δισ. που δεν οδήγησαν σε αντάξιο δημοσιονομικό αποτέλεσμα… Η οικονομία αντίθετα, ακολούθησε πτωτική πορεία και η συνολική ύφεση ξεπέρασε το 22% του ΑΕΠ, ενώ η ανεργία φτάνει το 25%». 

Αυτά, εξήγησε, «οφείλονται στην έλλειψη σχεδίου αντιμετώπισης κρίσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που προκάλεσε την ελληνική κρίση δανεισμού, αλλά και στο ότι δεν δόθηκε από τις προηγούμενες κυβερνήσεις, η δέουσα προσοχή σε μέτρα ανάκαμψης της οικονομίας – και όσα επιχειρήθηκαν, δεν προχώρησαν». Υπάρχει μεγαλύτερη και πιο ολοκληρωμένη ομολογία δωσιλογισμού; Υπάρχει τίποτε χειρότερο από την ομολογία ότι η χώρα έχει παραδοθεί αύτανδρη στον αυτόματο πιλότο ενός μηχανισμού χρεοκοπίας προς όφελος τρίτων, των δανειστών της χώρας; Η πλήρης παράδοση της χώρας και του λαού της στους κατακτητές επί Τσολάκογλου, σε τι διαφέρει από την ομολογία Σταικούρα;

Τι φταίει για όλα αυτά; Μήπως οι χρεοκοπημένες συνταγές της τρόικας; Όχι βέβαια. Μήπως το τρομακτικό έλλειμμα αξιοπιστίας του ΔΝΤ, της ΕΕ και του ευρώ, που έταζαν λαγούς με πετραχήλια, αλλά οδήγησαν στην απόγνωση λαούς και χώρες με πρώτη την Ελλάδα; Όχι βέβαια. Ο δωσίλογος, ακόμη κι όταν ομολογεί τον δωσιλογισμό του, το κάνει για να ρίξει το φταίξιμο στους συμπατριώτες του: «Το έλλειμμα αξιοπιστίας που διαμορφώθηκε τα τρία προηγούμενα χρόνια ήταν μεγάλο και δύσκολα διαχειρίσιμο» είπε ο κ. Σταικούρας. Με άλλα λόγια, εμείς φταίμε γι' αυτά που παθαίνουμε. Για το ΔΝΤ, το ευρώ, τα επιτελεία της ευρωζώνης, τους δανειστές, τους κερδοσκόπους και τα αρπαχτικά των αγορών, δεν τίθεται κανένα θέμα αξιοπιστίας, αλλά για την Ελλάδα είναι κορυφαίο θέμα. Κλασσική ταχτική γκάνγκστερ. Το θύμα φταίει για όλα.

«Διαπιστώνουμε ότι πολλά κράτη της ευρωζώνης καλούνται να μειώσουν δραστικά το βιοτικό τους επίπεδο σε έκταση που δεν είχε γίνει στο παρελθόν», διαπίστωσε ο κ. Σταϊκούρας. Με βάση την πραγματικότητα αυτή, η «κυβέρνηση εθνικής ευθύνης καλείται να βγάλει τη χώρα απ' το τέλμα, εντός του ευρώ, με άμεση επιδίωξη την εξασφάλιση πρωτογενούς πλεονάσματος απ' την επόμενη χρονιά». Τρία πουλάκια κάθονταν και κάπνιζαν ταμπάκο!

Τι να πει κανείς; Το ΔΝΤ ομολόγησε το λάθος του για να συνεχίσει τα ίδια. Μάλιστα στην έκθεσή του, ενώ ομολογεί τους λανθασμένους πολλαπλασιαστές, αυτό δεν το εμποδίζει από το να χρησιμοποιήσει τους παλιούς αυθαίρετους συντελεστές πολλαπλασιαστικών επιδράσεων για την ελληνική οικονομία, αλλά και για την παγκόσμια. Αυτό που μας λέει είναι, μην ανησυχείτε κάναμε λάθος εκτίμηση, αλλά τώρα με τα ίδια εργαλεία κάνουμε την σωστή. Η Ελλάδα θα υποστεί ύφεση της τάξης του 6% για το 2012, ενώ για το 2013 η ύφεση θα υποχωρήσει στο 4%! Γιατί; Διότι έτσι θέλει το επιτελείο του ΔΝΤ με κριτήρια εντελώς αυθαίρετα.

Οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ από το 2008 ακολουθούν το εξής αλάνθαστο γνώμονα: προβλέπω ύφεση φέτος και ανάκαμψη του χρόνου. Μπορεί επί πέντε συναπτά έτη να πέφτει έξω, αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτε. Κάποτε δεν θα πέσει μέσα; Κάποτε δεν θα δεήσει η οικονομία από μόνη της να βγει από την ύφεση παρά τα όσα της κάνουν; Τι σημασία έχει αν περάσουν άλλα πέντε, δέκα, είκοσι, ή τριάντα χρόνια; Έτσι ή αλλιώς η δημοσιονομική ορθοδοξία των ευαγών ιδρυμάτων τύπου ΔΝΤ και ευρωζώνης, όπως και κάθε θεολογία, δεν στηρίζεται στην κοινή λογική, ούτε στην επιστημονική μελέτη της πραγματικότητας για να διδάσκεται από τα λάθη της. Δεν αναγνωρίζει καν λάθη, απλά κάτι λάθος πολλαπλασιαστές εκ των υστέρων που δεν σημαίνουν απολύτως τίποτε για το δόγμα. Αυτό που ενδιαφέρει τα εν λόγω ευαγή ιδρύματα είναι η κατοχή της αιωνιότητας, να τους ανήκει το μέλλον έστω κι αν αυτό στοιχίσει την γενοκτονία ολόκληρων λαών, όπως συμβαίνει αυτή την στιγμή με τον ελληνικό λαό.  

ΠΗΓΗ: Δημοσιεύτηκε στο Χωνί, 14/10/2012. Το είδα: Τρίτη, 16 Οκτωβρίου 2012, http://dimitriskazakis.blogspot.gr/2012/10/blog-post_16.html

Περιμένοντας

Του Γιάννη Ποταμιάνου*

Αυτός κάθεται στον προθάλαμο
και περιμένει
τα νύχια του μάκρυναν
τα μαλλιά του μάκρυναν
τα γένια του άσπρισαν
μα Αυτός ακόμα νείρεται δικαιοσύνη
κάτι μουρμουρίζει
κάτι σαν διαμαρτυρία,
κάτι για δικαιώματα
μα το παίρνει ο άνεμος

Έτσι χρόνια στον προθάλαμο περιμένει
Ο θυρωρός πάντα στην πόρτα,
ορθώνει απαγόρευση
Αυτός πάντα παρακαλάει και περιμένει
ενίοτε βρίζει χαμηλόφωνα,
δυσανασχετεί
Τότε ο θυρωρός του γρυλίζει απειλή
κι Αυτός περιμένει ακόμα
ελπίζοντας ακρόαση

* http://toxefwto.blogspot.gr/

28 Αυγούστου 2012, Γιάννης Ποταμιάνος

Το Ελληνικό Ηφαίστειο*

Του Κώστα Δουζίνα**

Το καλοκαίρι του 1918, ο ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης συνάντησε το μεγάλο Άγγλο συγγραφέα Ε. Μ. Φόρστερ στην Αλεξάνδρεια και έτσι ξεκίνησε μια μεγάλη φιλία. "Εσείς οι Άγγλοι δεν μπορείτε να καταλάβετε τους Έλληνες", του λέει ο Καβάφης. "Εμείς χρεοκοπήσαμε εδώ και καιρό. Να προσεύχεστε εσείς οι Άγγλοι, με την τάση σας για περιπέτειες, να μην χάσετε το κεφάλαιό σας γιατί τότε θα γίνετε σαν κι εμάς, ανήσυχοι, ανήμποροι και ψεύτες".

Σχολιάζοντας αυτό το μυστηριώδες κείμενο, ο Giorgio Agamben γράφει το 1993 "το μόνο σίγουρο είναι ότι από τότε όλοι οι λαοί της Ευρώπης και πιθανόν όλου του κόσμου έχουν πτωχεύσει". Εμείς οι Έλληνες και πιθανόν όλοι οι Ευρωπαίοι έχουμε χρεοκοπήσει: πολιτικά, πολιτισμικά και ψυχικά. Πολιτικά πρώτα.

H Ελλάδα προσφέρει σήμερα την καλύτερη εικόνα του ευρωπαϊκού μέλλοντος. Ότι η Ελλάδα επιλέχθηκε ως πειραματόζωο για το νέο τρόπο οικονομικής διακυβέρνησης, θεωρείται γενικά γνωστό. Αυτό που έχει αναλυθεί λιγότερο, είναι το είδος πολιτικής που εισάγεται χωρίς καμία συζήτηση. Οι εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση, οι δημοσκοπήσεις και οι κομματικές αντιδικίες δίνουν την εντύπωση ότι η πολιτική ζωή συνεχίζεται όπως πάντα. Τα μέτρα όμως που παίρνονται εισάγουν την πλέον επιθετική παραλλαγή της γεωπολιτικής (που ορίζεται ως άσκηση εξουσίας στο ατομικό και κοινωνικό σώμα, εξουσίας που στοχοποιεί τη ζωή) στην Ευρώπη.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η πρόσφατη ηφαιστειακή έκρηξη στην Ισλανδία, μια χώρα που έχει υποφέρει τα πάνδεινα από την παράλογη απληστία και ανηθικότητα των τραπεζιτών, είναι η πιο αρμόζουσα αλληγορία για την εξελισσόμενη ελληνική τραγωδία. Αλλά η κρίση έχει συζητηθεί κυρίως με υλικούς και οικονομικούς όρους και δευτερευόντως μόνο σε σχέση με τον πολιτικό χαρακτήρα και τις επιπτώσεις της. Η κυβέρνηση, τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης και οι αυτάρεσκοι «ειδικοί» παρουσιάζουν τα γεγονότα και το μνημόνιο σαν θεϊκή πράξη, μια φυσική καταστροφή που δεν μπορούσε να προβλεφθεί ή να αποφευχθεί. Αν η Ελλάδα είναι σαν τον Τιτανικό, οι «αγορές» είναι το ανελέητο παγόβουνο και οι απαιτήσεις της Ευρωπαïκής Ένωσης και του ΔΝΤ μια ξαφνική ηφαιστειακή έκρηξη. Θα μπορούσαμε να ονομάσουμε αυτή την «ηθοποίηση» (naturalization) της οικονομίας, «φετιχισμό των καταστροφών», κάτι σαν τον φετιχισμό του εμπορεύματος κατά Μαρξ. Πολιτικές αποφάσεις που παίρνονται στις Βρυξέλλες και τη Νέα Υόρκη και εφαρμόζονται πιστά στην Αθήνα, στρατηγικές επιλογές των χρηματιστών, πρωτόγνωρες επιβολές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ παρουσιάζονται ως αναπόφευκτες, αναπόδραστες, σχεδόν μη ανθρώπινες παρεμβάσεις. Η μόνη απάντηση των πολιτικών και οικονομικών ελίτ μπροστά σε τέτοια «ανωτέρα βία» είναι να εφαρμόσουν διαδικασίες πολιτικής άμυνας έτσι ώστε να περιορίσουν τις απώλειες και τις ζημιές.

Αν η οικονομική κρίση είναι μια φυσική καταστροφή, τότε η πολιτική δεν πρέπει να ανακατεύεται στην αντιμετώπιση της, με τον ίδιο τρόπο που δεν πρέπει να αναμειγνύεται στην ανθρωπιστική βοήθεια σε περιπτώσεις σεισμού. Ένας υπουργός μας είπε ότι «χρειαζόμαστε στρατιωτική πειθαρχία» στην αποδοχή των μέτρων. Τα τηλεοπτικά νέα, με επικεφαλής έναν από τους γνωστότερους τηλεοπτικούς σταθμούς, επαναλαμβάνουν ανιαρά: «Η οικονομία φταίει, βρε βλάκα»! Σχεδιαγράμματα με την άνοδο των «σπρέντς» κυριαρχούσαν στις οθόνες με τον ίδιο τρόπο που θα παρουσιαζόταν η εξάπλωση της ηφαιστειακής στάχτης η την αύξηση της θερμοκρασίας σε περίοδο ξηρασίας. «Ποια είναι η εναλλακτική πρόταση;» ρωτούν ρητορικά οι παντογνώστες δημοσιογράφοι και οι υπόλογοι πολιτικοί, θέτοντας έτσι τέλος στην πολιτική συζήτηση και παρέμβαση για να επιστρέψoυν στην «επιστημονική» ανατομή της φυσικής οικονομικής καταστροφής. Ας δούμε όμως την πολιτική πλευρά της κρίσης.

Μια μικρή παρένθεση πολιτικής φιλοσοφίας

Η πολιτική λειτουργεί πάνω σε δύο άξονες και μορφές εξουσίας: από τη μία πλευρά η autoritas, η νομιμοποιημένη εξουσία, εκφράζει το "κοινό συμφέρον" ή τη βούληση του λαού να συμβιώνει από την άλλη πλευρά η potestas είναι η δύναμη που διατηρεί τη συνοχή της κοινωνίας μέσω της κυριαρχίας των λίγων πάνω στους πολλούς. Η λειτουργία της πολιτικής εκφράζει, συμπυκνώνει και διαμεσολαβεί πρόσκαιρα στην κοινωνική και οικονομική σύγκρουση και οικοδομεί νομιμοποιημένη εξουσία πάνω σ' ένα μόνιμο υπόβαθρο αναπόδραστου ανταγωνισμού. Αυτή η βασική πολιτική πραγματικότητα συσκοτίστηκε από τη νεοφιλελεύθερη σύγκλιση των δεξιών και των σοσιαλδημοκρατών. Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι απλώς ένα ολέθριο οικονομικό μοντέλο. Είναι μια παγκόσμια ιδεολογία και κοσμοθεώρηση που ωθεί τους ανθρώπους να κατανοούν τη ζωή τους και να σχετίζονται με τους άλλους αποκλειστικά ως άπληστοι σφετεριστές και χωρίς όριο καταναλωτές και μηχανές επιθυμίας. Ως αποτέλεσμα, η πολιτική μετατρέπεται αποκλειστικά σε διαχείριση της οικονομίας, απαρνούμενη τον βασική της λειτουργία, την προσωρινή ειρήνευση των κοινωνικών συγκρούσεων (προσωρινή, γιατί η κοινωνική σύγκρουση είναι μόνιμο συστατικό του κοινωνικού δεσμού και η potestas είναι η συνεχής του έκφραση) και την προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης, που είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την autoritas και τη νομιμοποίηση του πολιτικού συστήματος.

Η πολιτική που επιβάλλει ο νεοφιλελευθερισμός λαμβάνει οικονομικές και ηθικίστικες μορφές. Μιμούμενη τα νεοκλασικά οικονομικά, η πολιτική μετατρέπεται σε μια δραστηριότητα που μοιάζει με την αγορά. Άτομα, συμφέροντα και τάξεις αποδέχονται τη συνολική κοινωνικο-οικονομική ισορροπία και χρησιμοποιούν την πολιτική για να επιδιώξουν οριακές βελτιώσεις συμφέροντος και κέρδους. Από την άλλη πλευρά, η πολιτική παρουσιάζεται ως διαδικασία ηθικής επιχειρηματολογίας, με την οποία μπορεί να επιτευχθεί ορθολογική συναίνεση σχετικά με τα δημόσια αγαθά.

Η πολιτική που ασκείται ψευδεπίγραφα, είτε ως τέλεια αγορά, είτε ως σωκρατικός διάλογος, προδιαγράφει τη σύγκρουση ως τελειωμένη, παρωχημένη, αδύνατη και ταυτόχρονα προσπαθεί να αποκηρύξει και να αποκλείσει την εμφάνισή της. Η αντικατάσταση της σύγκρουσης από μια συνεργασία οικονομολόγων "που λένε την αλήθεια", από εκσυγχρονιστές γραφειοκράτες και πατριωτικά ΜΜΕ, μετατρέπει το κράτος σε «προστάτη» της αγοράς εσωτερικά (παράδειγμα η αγριότητα της αστυνομικης καταστολής) και σε δηθεν φιλελευθερο φορέα του ανθρωπισμού εξωτερικά (κάτι που φάνηκε στους "ανθρωπιστικούς" πολέμους της περασμένης δεκαετίας). Η σύγκρουση όμως δεν εξαφανίζεται: οι νεοφιλελεύθερες συνταγές αυξάνουν την ανισότητα, τροφοδοτούν τον ανταγωνισμό και στρέφουν την οργή εναντίον των μεταναστών, των φτωχών και όσων ανθίστανται στην εξαθλίωση.

Αυτή ακριβώς τη στάση έναντι της πολιτικής εισήγαγαν τα πρόσφατα γεγονότα στην Ελλάδα. Κανένα από τα πρωτοφανή μέτρα που πάρθηκαν δεν συζητήθηκε, ούτε εγκρίθηκε, έξω από τον κύκλο ελάχιστων μυημένων κυβερνητικών στελεχών. Η επιβολή τους παρουσιάστηκε ως αναπόδραστο αποτέλεσμα των άπληστων αγορών και της δόλιας ευρωπαϊκής αδράνειας που υποτίθεται ότι βρίσκεται πίσω από την απληστία των αγορών, κάτι σαν ανθρωπιστική εκστρατεία για να σωθούν τα θύματα μιας φυσικής καταστροφής. Οι νεοφιλελεύθεροι οικονομολόγοι, οι ειδικοί και τα κυρίαρχα ΜΜΕ αρχικά ανήγγειλαν ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση και στη συνέχεια εξαπέλυσαν μια συστηματική εκστρατεία για να πείσουν το κοινό.

Η αυστηρή οικονομία και η εντιμότητα, οι περικοπές μισθών και η ηθική αρετή αποτελούν την καθολική νεοφιλελεύθερη συνταγή. Όλα αυτά στην Ελλάδα παίρνουν μια πιο σκληρή μορφή απ' ό,τι στην Ιρλανδία ή την Ισλανδία, διότι η (οικονομική) τιμωρία πρέπει να είναι πιο σκληρή, αντίστοιχη με την υπερβολική μας ηθική χαλαρότητα. Η ποινή αντιστοιχεί με την αμαρτία – μόνο που εδώ θα την πληρώσουν οι αναμάρτητοι. Πρόκειται για ένα δηλητηριώδη τύπο μεταμοντέρνου κυνισμού.

Για την αληθινή πολιτική, από την άλλη, η ιδέα ότι "δεν υπάρχει εναλλακτική λύση" δεν υφίσταται. Η δημοκρατία, που είναι συνώνυμη με την πολιτική, είναι ακριβώς η έκφραση της διαφωνίας και της σύγκρουσης, είναι ένας τρόπος ζωής μέσω του οποίου τα πιο αστάθμητα προβλήματα μπορούν να τεθούν προς συζήτηση και δοκιμασία, μπορούν να βρεθούν λύσεις και να αναληφθούν πολιτικές πρωτοβουλίες. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που, με το ξέσπασμα της κρίσης στην Ελλάδα, σχολιαστές και ειδικοί έσπευσαν να προκαταλάβουν την κοινή γνώμη αναγγέλλοντας ότι το πιο αμφιλεγόμενο ζήτημα των καιρών μας, δηλαδή το μνημόνιο, δεν υπάγεται στην πολιτική κρίση και στην κανονιστική αξιολόγηση, αλλά στις αληθοφανείς συνομιλίες των ορθοφρονούντων ειδικών.

Οι εναλλακτικές προτάσεις για πολιτική κινητοποίηση κατά των μέτρων, οι ιδέες για παύση πληρωμών ή για ριζική αναδιάρθρωση του χρέους, η πρόταση για δημοψήφισμα, όλα αυτά απορρίπτονται γιατί δεν ‘κατανοούν' τον επείγοντα και μονόδρομο χαρακτήρα της οικονομικής λύσης. Αν η «φυσικοποιημένη» οικονομία κινείται με τρόπους θεόσταλτους και απρόβλεπτους, η πολιτική γίνεται μια υποκατηγορία της οικονομίας που πρέπει να μένει σιωπηλή και περιθωριοποιημένη. Μ' αυτό τον τρόπο, βαθύτατα πολιτικές αποφάσεις εμφανίζονται ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα αδήριτων νόμων και ταξικά συμφέροντα περιβάλλονται την αίγλη της επιστημονικής αλήθειας.

Ο πολιτικός χαρακτήρας της οικονομικής κρίσης

Και όμως, η πραγματικότητα είναι ακριβώς το αντίθετο. Κάθε βήμα, κάθε απόφαση, κάθε πράξη από αυτές που οδήγησαν στο σημερινό αδιέξοδο, ήταν βαθιά πολιτικές επιλογές. Η οικονομική κατάρρευση του 2008 που επιδείνωσε την οικονομική κρίση, αποκάλυψε τη θεμελιώδη υποκρισία και ανηθικότητα του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Ενώ οι απλοί άνθρωποι υποβάλλονται καθημερινά στην «πειθαρχία» της αγοράς χάνοντας σπίτια, δουλειές και ελπίδες, το κράτος αναλαμβάνει να καλύψει τις τεράστιες απώλειες των τραπεζών. Αυτή το είδος πολιτικής ονομάστηκε «σοσιαλισμός του λεμονιού»: σοσιαλισμός για τους πλούσιους – καπιταλισμός για τους υπόλοιπους. Η, για να παραφράσουμε τον Μπέρτολτ Μπρέχτ, πας φυλακή για μικρά οικονομικά παραπτώματα, ενώ αν οδηγήσεις μια τράπεζα στην πτώχευση παίρνεις τεράστια μπόνους.

Το ίδιο ισχύει και για το χρέος. To χρέος συσσωρεύτηκε τα τελευταία 30 χρόνια με αποφάσεις των εναλλασσόμενων πολιτικών ελίτ που χρησιμοποιούσαν τα δάνεια για να υλοποιήσουν πελατειακές πολιτικές και να αποκομίσουν πολιτικά οφέλη. Ως προς αυτό, δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο Σημίτη, τον Καραμανλή, τον Παπανδρέου και τους διάφορους υπουργούς και πρώην υπουργούς που παρελαύνουν στις τηλεοπτικές οθόνες ζητώντας «στρατιωτική πειθαρχία». Όπως πρόσφατα είπε ο κ. Πάγκαλος, ‘τα φάγαμε όλοι μαζί' – αλλά δεν προσέθεσε ότι οι ‘όλοι' δεν περιλαμβάνουν την πλειοψηφία του χαμηλόμισθου λαού, που τώρα καλείται να πληρώσει αυτά που άλλοι ‘έφαγαν'. Όλες οι πρόσφατες εκλογικές εκστρατείες έγιναν με το κόμμα της εκάστοτε αντιπολίτευσης να υπόσχεται «ηθική στην πολιτική», «εκλογίκευση των δημοσιονομικών», «επαναθεμελίωση του κράτους», εγκατάλειψη της «αλαζονείας της εξουσίας». Μόλις τελειώνουν οι εκλογές, η νέα κυβέρνηση επιστρέφει στις παλιές μεθόδους, αυξάνοντας το χρέος με δάνεια, δωροδοκώντας και μοιράζοντας προνόμια στους ημέτερους.

Σήμερα, το ένα κυβερνητικό κόμμα επιτίθεται στο άλλο για το ποιος φταίει για το χρέος, ωσάν να υπάρχει κάποιος που ανήκει στην πολιτική ελίτ των τελευταίων 30 χρόνων και δεν φταίει. Με αυτή την έννοια, τα πρόσφατα γεγονότα δείχνουν ότι η οικονομική και η ηθική έκπτωση είναι στην πραγματικότητα συνοδοιπόροι. Στην Βρετανία, στη διάρκεια των τηλεοπτικών αναμετρήσεων της πρόσφατης προεκλογικής εκστρατείας, και οι τρεις ηγέτες απολογήθηκαν στο κοινό για τα «σκάνδαλα των εξόδων» (οι βουλευτές χρέωναν στο δημόσιο κονδύλια που δεν δικαιούνταν) που στοίχισαν στο δημόσιο λιγότερο από δύο εκατομμύρια λίρες και ασφαλώς ωχριούν σε σύγκριση με τα ποσά που σπαταλήθηκαν από τις δικές μας ελίτ. Περιμένουμε ακόμα την πολιτική ελίτ να απολογηθεί στον ελληνικό λαό, αν και μια μεταμέλεια ιαπωνικού τύπου και ακόμα περισσότερο ένα δημόσιο χαρακίρι, θα ταίριαζαν περισσότερο στην κατάσταση αν αναλογιστούμε το μέγεθος της ευθύνης. Η πολιτική κάστα όμως δεν διαθέτει το βασικό ηθικό ανάστημα: η αξίωση να αλλάξουν οι πολίτες στάση, να υπακούν στο νόμο και να δρουν υπεύθυνα προς την κοινωνία θα ήταν πολύ πιο αξιόπιστη αν οι στυλοβάτες της ηθικής έδειχναν ένα ίχνος ταπεινοφροσύνης και κατανόησης των ευθυνών τους.

Η πολιτική φύση της κρίσης διαφαίνεται και στην ευρωπαϊκή πλευρά. Το όριο του 3% στο έλλειμμα (που το έχουν ξεπεράσει όλα τα κράτη της ευρωζώνης), το σύμφωνο σταθερότητας, η κερδοσκοπία των «αγορών», όλα υπακούουν σε πολιτικά κίνητρα και σχέδια. Ο στενός δεσμός μεταξύ των μέτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ με τη γερμανική πολιτική είναι πασίγνωστος. Όλοι σχεδόν αποδέχονται πλέον ότι η γερμανική πολιτική περιορισμού μισθών και ισχυρού ευρώ έχει βοηθήσει τη γερμανική οικονομία αλλά έχει δημιουργήσει προβλήματα στο Νότο της Ευρώπης.

Αυτό που έχει σχολιαστεί λιγότερο είναι η φύση της κερδοσκοπίας των αγορών. Αυτή δεν βασίζεται στις επιδόσεις της πραγματικής οικονομίας (η Ελλάδα είναι ακόμη γύρω στην 25η θέση του ΟΟΣΑ, αλλά τα μέτρα και η ύφεση που δημιουργούν την οδηγούν συνεχώς προς τα κάτω), αλλά στα αισθήματα «εμπιστοσύνης» και «ρίσκου» που διακατέχουν τους χρηματιστές. Οι χρηματαγορές δεν λειτουργούν σε πραγματικό επίπεδο, αλλά σε εικονικό. Οι φήμες για την αξιοπιστία ενός κράτους ή για τον κίνδυνο να μην πληρώσει προσδιορίζονται από φανταστικούς σχεδιασμούς και ιδεολογικές κατασκευές, αποτελούν μια αυτοεκπληρουμενη προφητεία που δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα, στην οποία όμως έχουν την δύναμη να παρεμβαίνουν καταστροφικά.

Οι επιθέσεις των «αγορών» κατά της Ελλάδας είναι η εκδίκηση του νεοφιλελευθερισμού για την μεγάλη ήττα του 2008. Η εκδίκηση αυτή όμως αποτελεί και αναπόσπαστο κομμάτι των ευρύτερων ρυθμίσεων της μεταβιομηχανικής και μεταφορδιστικής παγκοσμιοποιημενης κοινωνίας των υπηρεσιών. Η συσσώρευση κεφαλαίου δεν βασίζεται πλέον στην δημιουργία υπεραξίας στον πρωτογενή τομέα, αλλά στην άντληση προσόδων, με κύρια μορφή τον τόκο και το μίσθωμα; για πνευματική ιδιοκτησία. Αυτό ισχύει τόσο σε ατομικό επίπεδο (ο νεοφιλελευθερισμός μας μεταχειρίζεται όχι σαν φυσικά πρόσωπα ή πολίτες, αλλά σαν καταναλωτές που πρέπει να δανείζονται για να ξοδεύουν) όσο και σε κρατικό. Η συσσώρευση κεφαλαίου μέσω προσόδων όμως πρέπει να αστυνομεύεται αυστηρά, αφού το δανειστικό συμβόλαιο δεν δημιουργεί αυτόματα τις συνθήκες της αναπαραγωγής του όπως συμβαίνει με το συμβόλαιο εργασίας. Η άντληση προσόδου και τόκου απαιτεί εκφοβισμό καθώς δεν υπάρχει κάποιο "φυσικό" επίπεδο μισθώματος;. Η πίεση των αγορών είναι ένας τρόπος να ασκηθεί πίεση στους οφειλέτες, ώστε είτε να αποδεχτούν την πιο ακραία καταστροφή των δημοσίων δαπανών είτε να χρεοκοπήσουν. Οφειλέτες προσέχετε, λένε στα κράτη, ή καταστρέφετε το κράτος πρόνοιας, ή γίνεστε η επόμενη Ελλάδα. Τακτική που δεν διαφέρει και πολύ από την μαφιόζικη "προστασία": αν ο οφειλέτης αμφισβητήσει τους όρους η την αμοιβή, τον δέρνουν οι μπράβοι! Και οι απειλές έπιασαν: στην Μεγάλη Βρετανία, η νέα κυβέρνηση χρησιμοποίησε συστηματικά το ελληνικό παράδειγμα για να επιβάλλει πρωτοφανείς στα μεταπολεμικά χρονικά περικοπές δαπανών το ίδιο γίνεται στην Ισπανία, Πορτογαλία, Αγγλία και Ιρλανδία. Όπως ξέρουμε, η Ελλάδα, της οποίας το ΑΕΠ είναι μόλις 3% του ευρωπαϊκού, δεν έχει μεγάλη οικονομική σημασία για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά η συμβολική σημασία της επίθεσης που της έγινε ήταν κυριολεκτικά καταλυτική.

Η επιβολή του νεοφιλελευθερισμού από τον Ρέιγκαν και την Θάτσερ συνοδεύτηκε από επιθέσεις σ' όλους τους ενδιάμεσους κοινωνικους θεσμούς, όπως τα κόμματα, τα συνδικάτα, την αυτοδιοίκηση, ακόμα και την εκκλησία. Οι θεσμοί αυτοί όμως είναι απαραίτητοι για την διαμεσολάβηση μεταξύ εξουσίας και πολιτών. Η απουσία τους εξασθενεί την κοινωνική ευπρέπεια (civility), την αποδοχή και την ενσωμάτωση που είναι αναγκαίες στον καπιταλισμό για να κατευνάζει τον ανταγωνισμό και να περιορίζει την σύγκρουση. O άνθρωπος που αντιμετωπίστηκε από την εξουσία ως καταναλωτής σε περιόδους ευημερίας, σε εποχή ανέχειας γίνεται αντικείμενο αστυνόμευσης. Έτσι εξηγείται η μεγάλη αύξηση των μηχανισμών καταστολής που εμφανίστηκαν μεν ως συνέπεια του περίφημου πολέμου κατά της τρομοκρατίας, αλλά στην πραγματικότητα είχαν άλλο κύριο στόχο. Οι αλλαγές που παρατηρούνται είναι τρομακτικές: τείχη σηκώνονται στο Μεξικό και στην Παλαιστίνη, γκέτο φτωχών εμφανίζονται στο κέντρο των πόλεων, οχυρωμένες κοινότητες πλουσίων στα προάστια, αυξάνονται οι φυλακές και οι δυνάμεις καταστολής. Ο κόσμος που είχε αποπλανηθεί από την τεχνητή χρηματοπιστωτική ανάπτυξη εγκαταλείπει αναγκαστικά την κατανάλωση ως μέθοδο ικανοποίησης προσωπικών επιδιώξεων και επιθυμιών και βλέπει την ζωή του να ανατρέπεται. Δεν είναι πια μόνο το 1/3 της κοινωνίας που μένει απέξω, όπως γινόταν κατά τη δεκαετία του '80. Αυτή τη στιγμή, μεγάλα σύνολα πληθυσμού μετατρέπονται από «βολεμένα» σε αποκλεισμένα.

Εδώ φαίνεται η πραγματική διάσταση του τέλους της πολιτικής και η ριζική επαναδιαπραγμάτευση του κοινωνικού δεσμού. Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι απλώς ένα ολέθριο οικονομικό μοντέλο. Είναι μια παγκόσμια ιδεολογία και κοσμοθεώρηση, που ωθεί τους ανθρώπους να κατανοούν τη ζωή τους και να σχετίζονται με τους άλλους ως καταναλωτές χωρίς όρια, ως μηχανές επιθυμίας. Αλλά καθώς καταρρέει το οικονομικό μοντέλο που τον στήριξε, μπαίνουμε σε μία εποχή νέας κοινωνικής οντολογίας. Ο εκτεθειμένος σε δάνεια και χρέη άνθρωπος υφίσταται τεράστια ψυχολογική κρίση, κρίση ταυτότητας. Για να επαναπροσδιοριστεί συνολικά η ζωή του υποκειμένου και η σχέση του με τους άλλους και με τον κοινωνικό δεσμό, χρειάζεται μια άγρια και απότομη βιοπολιτική στρατηγική. Τα μέτρα αποτελούν την πιο προωθημένη βιοπολιτική επέμβαση, ένα νέο τρόπο συνολικής αναδιοργάνωσης της ζωής μας από την εξουσία. Ο κοινωνικός έλεγχος και η πειθάρχηση, η ριζική αλλαγή συμπεριφορών και σχέσεων που επιβάλλεται αυτή τη στιγμή, δεν έχει προηγούμενο πουθενά στην Ευρώπη. Η Ελλάδα γίνεται το μεγάλο εργαστήρι όπου φτιάχνεται ο άνθρωπος του μέλλοντος.

Η βιοεξουσία (biopower) αποτελεί άσκηση εξουσίας επί της ζωής, πειθάρχηση του κοινωνικού σώματος μέσω του ελέγχου των διαδικασιών της ζωής. Εκτείνεται από τα βάθη της συνείδησης στα σώματα του πληθυσμού και στην στοχοποίηση κοινωνικών ομάδων βάσει χαρακτηριστικών όπως το φύλο, η φυλή ή η εθνότητα. Τεχνολογίες της εξουσίας που εφαρμόζονται στο κοινωνικό σύνολο συμπληρώνονται με τεχνολογίες ‘επιμελείας εαυτού'. Οι άνθρωποι καλούνται να ‘αλλάξουν' εαυτούς μέσω πρακτικών προσωπικής ‘βελτίωσης' στο όνομα της ατομικής η συλλογικής υγείας. Στην περίπτωση της Ελλάδας, τα μέτρα του μνημονίου διαχωρίζουν τον πληθυσμό με οικονομικά κριτήρια και απαιτούν από τους χαμηλόμισθους και τους συνταξιούχους να αλλάξουν συνολικά τις συμπεριφορές τους στο όνομα της εθνικής ‘σωτηρίας'. Από την κατανάλωση των απολύτως αναγκαίων μέχρι την εκπαίδευση, εργασία και ψυχαγωγία, οι Έλληνες καλούνται να τροποποιήσουν ριζικά την συμπεριφορά τους και να υποβληθούν σε εκτεταμένους ελέγχους που αποσκοπούν να αποκαταστήσουν την κοινωνική υγεία και την ατομική ευτυχία.

Η βιοπολιτική στοχοποιεί κυρίως συμπεριφορές, όχι ιδέες τροποποιεί συνήθειες και πρακτικές, όχι ιδεολογίες. Η επιβολή των αλλαγών ακολουθεί τη στρατηγική του ‘δόγματος του σοκ' (shock doctrine) υπολογίζοντας ότι η βίαιη και ταχεία εισαγωγή τους θα εξουδετερώσει την αντίσταση στην άδικη και καταστροφική τους φύση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η βιοπολιτική στρατηγική δεν κινητοποιεί μόνο τον φόβο για το μέλλον και την δήθεν επιστημονική αλήθεια, αλλά φροντίζει να καλλιεργήσει και ένα όσο γίνεται βαθύτερο αίσθημα ενοχής. Μια χαμηλόφωνη υπόδειξη λέει στον πολίτη «για δεκαπέντε χρόνια είχες βελτίωση του βιοτικού σου επιπέδου μέσα από μη παραγωγικές δραστηριότητες και τώρα πρέπει να πληρώσεις». Ένας μέσος άνθρωπος που είχε αποδεχτεί το νεοφιλελεύθερο μοντέλο μπορεί να πιστέψει ότι δικαιολογούνται οι μειώσεις μισθών και συντάξεων, γιατί είχε αυξανόμενες απολαβές κατά την προηγούμενη περίοδο.

Χωρίς να αρνιόμαστε ότι υπήρξε φοροδιαφυγή και διαφθορά, πρέπει να εξετάσουμε τη δημιουργία ενοχικού συνδρόμου ως τακτική βιοπολιτικής πειθάρχησης. Εδώ μπορεί να βοηθήσει η ψυχανάλυση: το υπερεγώ μας εγκαλεί τις παράνομες απολύσεις που το πρόστυχο μέρος του μας είχε επιβάλλει. Το ηθικιστικό υπερεγώ παίρνει τώρα το πάνω χέρι λέγοντας ότι όποιος αμάρτησε πρέπει να υποφέρει. Οι Γερμανοί και οι Άγγλοι βλέπουν τους Έλληνες ως τεμπέληδες, άχρηστους καλοπερασάκηδες. Η ζωή τους, δήθεν γεμάτη απολαύσεις και αργίες, κλέβει από τους βόρειους αυτό το κάτι που θα τους έκανε ολοκληρωμένους, ευτυχείς. Αλλά το ίδιο κάνουν και οι ελληνικές ελίτ. Αποδέξου την τιμωρία, λένε στον κόσμο, γιατί αμάρτησες και το αξίζεις. Η ηθικολογία είναι απαραίτητος συνοδοιπόρος της βιοπολιτικής.

Δεν υπάρχει επομένως μεγαλύτερο ψέμα από τον ισχυρισμό ότι η κρίση είναι κυρίως οικονομική. Την κρίση που χρησιμοποιείται σήμερα με κυνικό τρόπο για να καταστραφεί το κοινωνικό συμβόλαιο της μεταπολίτευσης, την δημιούργησαν η πολιτική λογική και οι ανάγκες του ύστερου καπιταλισμού. Μόλις συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος της πολιτικής κρίσης, που οδηγεί στην ολική διάλυση και επανασύσταση του κοινωνικού δεσμού, ίσως εμφανιστούν τα πρώτα σημάδια καθολικής αντίδρασης.

Που βρίσκεται ο ελληνικός πολιτισμός;

Ποια είναι η απάντηση της κοινωνίας αυτή την ριζική αλλαγή; Έχουμε δυο ειδών αντιδράσεις. Μια πρώτη είναι το acting out. Η απόγνωση δεν μπορεί να απορροφηθεί από τους εξασθενημένους ενδιάμεσους θεσμούς. Έτσι ο πάντα εύθραυστος ψυχικός δεσμός με την κοινωνία ραγίζει και οδηγεί σε εκδηλώσεις προσωπικής άρνησης, που μπορεί να παίρνουν μορφή βίας, αυτοδικίας, εγκληματικότητας κοκ. Αυτό οδηγεί τον κυρίαρχο ελληνικό πολιτισμό σε τεράστιο αδιέξοδο.

Αυτά που αντιμετωπίσαμε πρόσφατα ως Έλληνες του εξωτερικού ήταν πρωτοφανή. Ο ανθελληνικός και αντιμεσογειακός ρατσισμός και οριενταλισμός που πρέπει να υπήρχε υφέρπων, έγινε εκκωφαντικός. Οι λαϊκές εφημερίδες επιχαίρουν με την ελληνική τραγωδία γιατί οι διακοπές στην Κρήτη και την Ζάκυνθο θα είναι πιο φτηνές. Διανοούμενοι από την άλλη πλευρά δεν μπορούν να πιστέψουν πως οι νεοέλληνες, που ‘δήθεν κατάγονται από τους δημιουργούς της φιλοσοφίας, της δημοκρατίας και της επιστήμης, έγιναν τέτοιοι ψεύτες, κλέφτες και τεμπέληδες'. Αντίστροφα, το μεγάλο μέρος των Ελλήνων βλέπει την Αγγλία ως μέρος για ψώνια στο Harrods και σπουδές σε υποβαθμισμένα Πανεπιστήμια, πολλά τμήματα των οποίων διατηρούνται από τους Έλληνες φοιτητές. Αν δημοκρατία είναι η εξουσία (κράτος) του δήμου, δυστυχώς η Ευρώπη έχει αποκτήσει κράτος αλλά δεν έχει (ούτε φαίνεται να δημιουργεί) δήμο.

Η ψυχανάλυση διακρίνει μεταξύ του ideal ego (ιδεώδους εγώ) και του ego ideal (του ιδεατού εγώ). Το πρώτο οργανώνει φαντασιακά το εγώ μέσα από την προβολή μιας ιδεατής ταυτότητας: βλέπω τον εαυτό μου πετυχημένο, έξυπνο, ωραίο. Αλλά το ego ideal είναι πιο σημαντικό για την ψυχική ισορροπία: για να γίνω αντικείμενο επιθυμίας, βλέπω τον εαυτό μου από την σκοπιά του άλλου και προσπαθώ να γίνω η να πράξω αυτό που νομίζω ότι ο άλλος περιμένει από μένα. Αυτό ήταν μέχρι πρόσφατα το μοντέλο των ελληνικών ελίτ: θα εκσυγχρονιστούμε, θα γίνουμε όπως νομίζουμε ότι μας θέλουν οι Ευρωπαίοι. Και τώρα καταλαβαίνουμε ότι οι ευρωπαϊκές ελίτ μας βλέπουν σαν τις δικές μας, όπως έλεγε ο Καβάφης το 1918: ανήσυχους, ανήμπορους, ψεύτες.

Αυτό αποτελεί χρεοκοπία του εκσυγχρονιστικού μοντέλου πολιτιστικής ταυτότητας. Στο ψυχικό επίπεδο αποτελεί πρόβλημα αυτών που βιώνουν την σχέση ανάμεσα στον φαντασιακό τους ευρωπαϊσμό και τον υποτιμητικό τρόπο που τους αντιμετωπίζουν οι Ευρωπαίοι. Και θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι ο Παπανδρέου προσπαθεί να προβάλει την τραγική φιγούρα κάποιου που κάνει αυτό που πρέπει, ακυρώνοντας ταυτόχρονα την ταυτότητά του. Σαν τραγωδία ή σαν φάρσα, πάντως, η αναδιάρθρωση του κοινωνικού δεσμού περνάει μέσα από την επανεξέταση της κυρίαρχης, πολιτισμικής ταυτότητας.

Μερικές ιδέες για την επάνοδο της πολιτικής

Είναι πιθανόν ότι χρειαζόμαστε μια νέα θεωρητική σύλληψη για τον πολιτισμό και την πολιτική. Ο δημόσιος τομέας αντιπροσωπεύει και προάγει τα επιτεύγματα του κράτους πρόνοιας. Έχοντας όμως μετατραπεί σε υποχείριο των πολιτικών μηχανισμών και σε πεδίο πελατειακών σχέσεων, έχει χάσει μεγάλο μέρος του κύρους του και της εμπιστοσύνης των πολιτών. Η κατάσταση αυτή βολεύει το νεοφιλελεύθερο μοντέλο που χρησιμοποιεί την ιδιωτικοποίηση και την απορρύθμιση προκειμένου να μεταφέρει κεφάλαιο και εξουσία από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα. Συνειδητοποιώντας την αντίφαση ανάμεσα στην επίφαση δημόσιας αρετής που χρησιμοποιείται για ιδιωτική εξαχρείωση, οφείλουμε να αποτρέψουμε την διαίρεση της κοινωνίας σε δύο αντιμαχόμενους χώρους, δημόσιο και ιδιωτικό. Οι αλληλοκατηγορίες για τεμπέληδες και διεφθαρμένους δημόσιους υπάλληλους ή για φοροφυγάδες και διεφθαρμένους ελεύθερους επαγγελματίες υπηρετεί μόνο τη νεοφιλελεύθερη στρατηγική του διαίρει και βασίλευε.

Πέρα από τη διάκριση δημόσιου και ιδιωτικού, υπάρχει ένας τρίτος όρος: το κοινό καλό, res publica. Το κοινό καλό αντιπροσωπεύει την κοινωνική δικαιοσύνη και την αλληλεγγύη του μεταπολιτευτικού κοινωνικού συμβολαίου, την ενέργεια που εμψυχώνει την κοινωνία και δημιουργεί την αίσθηση της αλληλεγγύης. Ο δημόσιος τομέας εκπροσωπούσε παραδοσιακά αυτό το κοινό καλό, που όμως σήμερα δεν εκφράζεται πια αποκλειστικά από το κράτος. Αυτό το κοινό συμφέρον, ή κοινοπολιτεία (commonwealth), οριοθετείται αναμφισβήτητα από τον βαθύ ανταγωνισμό και την συγκρουση ανάμεσα στο λαό και τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ. Ωστόσο, σε αυτό τον καιρό της επικείμενης καταστροφής, οι προοδευτικές δυνάμεις οφείλουν να απευθυνθούν στην δεξαμενή του κοινού αισθήματος για να σώσουν το ανθρώπινο πρόσωπο της ελληνικής κοινωνίας.

Η κοινωνική αποστροφή για τις πολιτικές ελίτ πρέπει να μετατραπεί από απαθή αποστασιοποίηση σε ενεργή δύναμη. Διάφορες ιδέες μπορούν να χρησιμοποιηθούν σ' αυτή την κατεύθυνση. Θα μπορούσε ίσως να δημιουργηθεί μια εξεταστική επιτροπή, πέρα από τα δύο μεγάλα κόμματα, από Έλληνες και ξένους οικονομολόγους και κοινωνικούς επιστήμονες για να εξετάσει γιατί εκτινάχτηκε το χρέος και πως ξοδεύτηκαν τα κονδύλια. Οι Έλληνες πρέπει να προετοιμαστούν πολιτικά και οικονομικά για μεγάλη μείωση του χρέους ή και έξοδο από το ευρώ. Αυτές οι λύσεις θεωρούνταν ακραίες μέχρι πρόσφατα, τώρα όμως προτείνονται τόσο από συστημικούς αναλυτές όσο και από τις αγορές. Το αν η αναδιάρθρωση του χρέους (haircut) ή η στάση πληρωμών θα γίνει προς όφελος του λαού ή των χρηματιστών, θα εξαρτηθεί από την πολιτική κινητοποίηση της επόμενης περιόδου.

Οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ πρέπει να λογοδοτήσουν για την καταστροφή της χώρας. Θα μπορούσε να συγκροτηθεί ένα δικαστήριο τύπου Bertrand Russell για να διερευνήσει την ηθική και νομική ευθύνη τους. Η κυβέρνηση δεν έχει την παραμικρή νομιμοποίηση για τα μέτρα και η συμπεριφορά των ελεγκτών του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης θυμίζει αποικιοκράτες σε περιοχές υπό διεθνή κηδεμονία. Επομένως η συνταγματικότητα των μέτρων πρέπει να ελεγχθεί δικαστικά, κάτι που ήδη γίνεται από σημαντικούς φορείς της κοινωνίας, όπως ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθήνας και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας.

Γενικότερα, η Ελλάδα χρειάζεται ένα μεγάλο, πατριωτικό μέτωπο αντίστασης, πέρα από κομματικές εντάξεις. Μια ηγεμονική πολιτική αναγνωρίζει την πολυδιάσπαση των κοινωνικών δυνάμεων και προσπαθεί να αναγάγει μια βασική αντίφαση που συμπυκνώνει τις αντιθέσεις σε γραμμή αντιπαράθεσης των λαϊκών δυνάμεων. Το κοινό καλό και η δημοκρατία είναι οι καλύτεροι υποψήφιοι για ηγεμονική πολιτική. Ένα τέτοιο μέτωπο δημιουργεί την απαραίτητη δυναμική για να μετατρέψει την άμυνα σε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο.

Οι ευρωπαϊκές ελίτ φοβήθηκαν ότι η χρεοκοπία της Ελλάδας θα δημιουργήσει προβλήματα για το ευρώ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά υπάρχει και η άλλη πλευρά. Τώρα που ξέρουμε ότι η θεραπεία είναι χειρότερη από την ασθένεια, ίσως να καταλάβει η Ευρώπη ότι διάλεξε το λάθος πειραματόζωο. Ο όρος "κρίση νομιμοποίησης" περιγράφει τη μαζική απώλεια εμπιστοσύνης στο εξ ορισμού εύθραυστο κοινωνικό συμβόλαιο, το οποίο δεν μπορεί πλέον να συγκεντρώνει τη λαϊκή συγκατάθεση σε μια ισορροπία ισχύος τόσο κατάφωρα και άδικα οργανωμένη κατά των συμφερόντων της πλειοψηφίας. Τέτοιες κρίσεις εμφανίζονται όταν το κενό που πάντα υπάρχει ανάμεσα στους κυβερνώντες και τους κυβερνωμένους, γίνεται αγεφύρωτο χάσμα και ο ισχυρισμός των ελίτ ότι εκφράζουν το κοινό συμφέρον δεν πείθει πια κανέναν.

Το τέλος ή ο σκοπός της πολιτικής είναι η προσωρινή ειρήνευση της κοινωνικής σύγκρουσης και η προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Όταν η πολιτική χάνει αυτό το σκοπό, έρχεται το δικό της τέλος. Σ' αυτό το σημείο βρισκόμαστε σήμερα: οι Έλληνες πρέπει να παλέψουν για την επιβίωση της πολιτικής. Αν από πειραματόζωα γίνουν η πρωτοπορία της αντεπίθεσης των Ευρωπαίων κατά του καταστροφικού νεοφιλελευθερισμού, θα προσφέρουν στον κόσμο μια υπηρεσία ισάξια με την επινόηση της δημοκρατίας.

* Το άρθρο που ακολουθεί, στην παρούσα εκδοχή του, δημοσιεύεται πρώτη φορά. Μου το έστειλε με e-mail ο καθηγητής Κώστας Δουζίνας και (με την άδειά του) το παρουσιάζουμε.

Αυτή τη φορά  δεν έκανα καμία προσθήκη τονισμού ή χρώματος στο κείμενο. Μια παλαιότερη εκδοχή του άρθρου είχε κάποτε εμφανιστεί στο "Αριστερό Βήμα Διαλόγου και Κοινής Δράσης".

English Summary: "The Greek Volcano" by professor Costas Douzinas. NOTE: A new book entitled "The Idea of Communism", edited by Slavoj Zizek and Costas Douzinas,  including contributions from Badiou, Hardt, Negri, Ranciere, Nancy, Bucks-Morss and Eagleton (amongst others) has just been published by Verso.

** Ο Κώστας Δουζίνας, καθηγητής νομικής, είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Σπουδών του Birkbeck College (Πανεπιστήμιο του Λονδίνου). Τα βιβλία του Το Τέλος των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και Νόμος και Αισθητική κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Παπαζήση, ενώ Ο Λογος του Νομου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Τα τελευταία του βιβλία, στην αγγλική γλώσσα, είναι τα Adieu Derrida, Critical Jurisprudence και Human Rights and Empire.

ΠΗΓΗ: 23/12/2010, http://omadeon.wordpress.com/2010/12/23/costas-douzinas-the-greek-volcano/#more-12297

Νάνοι με μυαλό νάνου…

Του Στάθη Σ(ταυρόπουλου)

Οι ψευτομαγκιές και οι τσαμπουκάδες της Χρυσής Αυγής αρχίζουν να την εκθέτουν στα μάτια πολλών από εκείνους που την ψήφισαν εις ένδειξιν διαμαρτυρίας – όσον

περνάει ο καιρός, όλο και πιο λίγοι θα ακολουθούν αυτό το μόρφωμα, ώσπου να του απομείνουν όσοι ταυτίζονται μαζί του, όσοι τo σκοτάδι μέσα στο μυαλό τους μπορεί να 'ναι ανάλογο με το σκοτάδι του θανάτου, τις νεκροκεφαλές των Ες Ες, τα μαύρα τι-σερτς (καρικατούρες των μεγαλοχιτώνων) και τα λοιπά αρρωστιάρικα γκάτζετ του χώρου των «εμπρηστών» και των «νεκρών ψυχών».

Πιστεύω ότι το σημείο καμπής για τη Χρυσή Αυγή ήταν η κοπάνα της από τις διαδηλώσεις εναντίον της Μέρκελ. Εκεί οι επίγονοι των ταγματασφαλιτών και των δωσιλόγων απέδειξαν ότι όσον κάνουν τον μάγκα στους αδυνάμους, άλλο τόσο στέκουν σούζα μπροστά στους Δυνατούς.

Απέδειξαν ότι μπορούν να ξυλοφορτώνουν ανυπεράσπιστες γυναίκες, αλλά μπροστά στην Καγκελάριο είναι κότες. Κότες με σιδηρούν σταυρόν στα καλσόν.

Το ίδιο παθαίνει τώρα η Χρυσή Αυγή και με τις απεργίες. Είναι πανταχού απούσα. Αποδεικνύοντας έτσι με ποια πλευρά πράγματι είναι. Αποδεικνύοντας έτσι ότι είναι η μακρυά μαύρη χειρ των αφεντικών, το παρακράτος του κράτους, αποδεικνύοντας ότι η μόνη σχέση που έχει η Χρυσή Αυγή με τους εργάτες κι όλους τους εργαζόμενους είναι να τους βαράει.

Πράγμα που θα κάνει, αν ποτέ κατεβεί στις διαδηλώσεις, θα κατεβεί για να τις διαλύσει.

Το ίδιο εξετέθη η Χρυσή Αυγή και με τους τραμπουκισμούς της στο Χυτήριο. Ενώ παραπονείται ότι τη λογοκρίνει το σύστημα, προσπαθεί να φιμώσει ό,τι δεν γουστάρει η ίδια – αυτόκλητη κριτής ως προς τα όρια των πραγμάτων. Γελοίο. Βεβαίως.

Αλλά εκείνο που θα εκθέσει ολοκληρωτικά τη Χρυσή Αυγή και θα την εξουθενώσει είναι οι αντιφάσεις της. Ισχυρίζονται ότι είναι Χριστιανοί και πετσοκόβουν τον πλησίον τους, φιμώνουν, προπηλακίζουν, βρίζουν – τέτοια ευρυχωρία! καταλλαγή! κι αγάπη! Ισχυρίζονται ότι είναι πατριώτες και ιδεολογικά προέρχονται και πρόσκεινται σε αυτούς που διαμέλισαν την Ελλάδα όσο την είχαν κάτω απ' τα νύχια τους.

Αλλά οι αντιφάσεις τους δεν περιορίζονται σε αυτό που δηλώνουν, φερ' ειπείν Χριστιανοί και σε αυτό που είναι πράττοντας τα αντίθετα, αλλά και στην ίδια τους τη σύνθεση – επίσης αντιφατική, όπου συνυπάρχουν θρησκόληπτοι, παγανιστές, εθνικιστές, ψυχωτικοί, μυστικιστές, εθνικοσοσιαλιστές, αμόρφωτοι, μιλιταριστές, λούμπεν, μπράβοι – όλα τα σάπια μήλα σε ένα καλάθι. Τόσο σάπια που κυρίως να είναι θρασύδειλα.

Αρνούνται ότι είναι ναζί, αρνούνται τη σβάστικα (και της ανάβουν κρυφά κεράκι), αρνούνται ότι δέρνουν (έπεσε ο πάγκος μόνος του, κυρ νωματάρχη) αρνούνται τους συντρόφους τους (ποια; την κυρά που χαιρετά ναζιστικά; δεν την γνωρίζω, κυρ δημοσιογράφε μου) – δηλώνουν ότι βαδίζουν με βάση τον νόμο και τον υποκαθιστούν. Κι όχι μόνον τον υποκαθιστούν, αλλά παρανομούν – πάντα όμως μισοκακόμοιρα, χωρίς καμμιά λεβεντιά, χωρίς να αναλαμβάνουν τις ευθύνες των πράξεών τους, αλλά πάντα στρεψόδικα να δικαιολογούνται, με τις εξυπνάδες που χρησιμοποιεί ο υπόκοσμος, ο γλίτσας υπόκοσμος, όχι ο λεβέντης, αυτός που έχει έναν κώδικα δικής του, έστω, τιμής

Αλλά εκείνο που θα τελειώσει τη Χρυσή Αυγή οριστικώς είναι ο Φόνος. Φόνος εν Μέση Οδώ και ντάλα μεσημέρι. Η συμπεριφορά των στελεχών της -όσων βγαίνουν στην τηλεόραση- το λεξιλόγιο, η γλώσσα του σώματος, η επιθετικότητα, το απόλυτο ανερμάτιστο, η κτηνώδης αμορφωσιά, η θρασύδειλη ευελιξία, όλα προειδοποιούν και μαρτυρούν για τον Φόνο που ελαύνει κι έρχεται.

Δεν θα ευχηθώ να βγω ψεύτης (θα το ήθελα) διότι δεν γίνεται να βγω ψεύτης. Αυτοί που μαχαιρώνουν, γρονθοκοπούν και απειλούν μέσα στις νύχτες θα το κάνουν κάποια στιγμή και μέρα μεσημέρι.

Για την ώρα το μόρφωμα αυτό μοιράζει παιχνίδι στις οργανώσεις του, σε στρατόκαυλα, ανεγκέφαλα πιτσιρίκια που γουστάρουν να εκτελούν διαταγές (τόσο τους κόβει), νομίζοντας ότι έτσι αποκτούν «ταυτότητα». Μάλιστα ελληνική! – ότι πιο ανελλήνιστο.

Για την ώρα η Χρυσή Αυγή απευθύνεται σε ένα μέρος του εκλογικού σώματος που χωρίζεται κι αυτό με τη σειρά του σε δύο μέρη: σε αυτούς που σχετίζονται λίγο η πολύ με τον καθημερινό φασισμό του καφενέ (δεν έχουν περί πολλού τις γυναίκες, απεχθάνονται τους «τοιούτους», έχουν σε περιωπή τον εαυτόν τους κι άλλα νουνεχή και ηθικά παρόμοια) και σε εκείνους που έχουν οργισθεί κι απελπισθεί, παραμένοντας όμως παγιδευμένοι στα κλισέ μιας ζωής του τύπου «όλοι ίδιοι είναι», «τίποτα δεν γίνεται», «ωχ αδερφέ», «εγώ θα βγάλω το φίδι απ' την τρύπα», «κι ο Στάλιν έκανε εγκλήματα» κι άλλα τέτοια ευφυή, που υπονομεύουν τη δημοκρατία κάνοντάς την χρήσιμη στους λίγους κι άχρηστη στους πολλούς – είναι το ποσοστό εκείνο που τα «ξέρει όλα» (και συνεπώς δεν μαθαίνει τίποτα), που γηράσκει χωρίς να διδάσκεται, που απέχει (νομίζοντας ότι είναι υπεράνω κι έτσι αφήνει το γήπεδο σε αυτούς που το βάζουν κάτω και του αλλάζουν τα φώτα).

Τα παρήγορον είναι ότι τα φασιστικά κινήματα, αν δεν πάρουν την εξουσία εγκαίρως για αυτά (Μουσολίνι, Χίτλερ, Φράνκο), περιθωριοποιούνται εκ νέου η ενσωματώνονται στο αστικό σύστημα – στο οποίον άλλωστε ανήκουν (Λεπέν, Λίγκα του Βορρά, Αυστριακή ακροδεξιά κι άλλα). Το επικίνδυνο όμως υπερτερεί του παρήγορου, διότι ο φασισμός, ακόμα κι αν κλείσει έναν κύκλο και συρρικνωθεί ξανά, χωρίς να προλάβει στο μεταξύ να πάρει την εξουσία, λουφάζει, έστω σε μικρά πάλι σχήματα, και περιμένει την επόμενη ευκαιρία. Επίσης, όσον κάνει τον κύκλο του, όπως τώρα η Χρυσή Αυγή, και πριν πάλι να συρρικνωθεί, έχει ήδη πιέσει το εργατικό κίνημα, έχει ήδη προσφέρει χρυσές υπηρεσίες στον καθωσπρέπει φασισμό της εξουσίας! Των πολυεθνικών, των τραπεζών και των πάσης φύσεως νεοφιλελεύθερων ακροδεξιών.

Οπως αυτών που τώρα κόβουν μισθούς και συντάξεις, πουλάνε γη και ύδωρ – ή μήπως αυτή η πολιτική δεν είναι φασιστική; Επειδή δεν κυβερνάει ο κ. Μιχαλολιάκος και κυβερνάει η Τρόικα είναι μικρότερος ο εκφασισμός της Δημοκρατίας; Ο εξανδραποδισμός του λαού; Η κολόβωση της πατρίδας;

Οταν τρώνε άνθρωποι απ' τα σκουπίδια, όταν τρέχουν για ληγμένα τρόφιμα και γενόσημα φάρμακα, όταν τους παίρνουν οι τράπεζες (και πάντως όχι οι κομουνιστές) τα σπίτια, όταν πεινάνε παιδιά, «οι άνθρωποι απλώς προσαρμόζονται», όπως ξετσίπωτα δήλωσε ο αναίσχυντος κ. Αρης Σπηλιωτόπουλος, ή ξεπέφτουν σε ανδράποδα μιας πλουτοκρατίας που συνεχίζει να πλουτίζει απ' τον πόνο τους;

Ας μην ξεχνάμε! οι Δημοκρατίες που έπεσαν στα χέρια του φασισμού είχαν πρώτα εξαθλιώσει τον λαό τους οι ίδιες (όπως η Δημοκρατία της Βαϋμάρης), είχαν ήδη μετατραπεί σε ολιγαρχικές τυραννίες (όπως είναι σήμερα οι πιο πολλές απ' τις δημοκρατίες στις αναπτυγμένες χώρες)…

ΥΓ.: Γερμανοί χρυσαυγίτες (δηλαδή νεοναζί) έκαψαν το αυτοκίνητο του Ελληνα στρατιωτικού ακόλουθου στο Βερολίνο. Κιχ η Χρυσή Αυγή…

* email:  stathis@enikos.gr

ΠΗΓΗ: Πρώτη καταχώρηση: 17/10/2012, http://www.enikos.gr/stathis/88721,Nanoi_me_myalo_nanoy.html

"Γενεά διεστραμμένη"….

Του παπα Ηλία Υφαντή

Έζησε πριν από 28 αιώνες. Και, όπως ο ίδιος λέει, η γυναίκα του τον απατούσε. Γι' αυτό και για ένα χρονικό διάστημα τη χώρισε. Αλλά κατόπιν τη συχώρεσε και την ξαναπήρε στο σπίτι του. Ο λόγος για τον προφήτη Ωσηέ, που η μνήμη του γιορτάζεται στις17 Οκτωβρίου. Δεν είναι βέβαιο ότι η οικογενειακή του κατάσταση, ήταν όντως, όπως την περιγράφει.

Γιατί μπορεί η αναφορά του στη συζυγική απιστία να ήταν απλά μια παραστατική εικόνα της σχέσης των Εβραίων προς το Θεό. Πράγμα, που ισχύει και σήμερα, σχετικά με τους σιωνιστές….

Είναι, άλλωστε χαρακτηριστικό ότι την ίδια γλώσσα με τον Ωσηέ, θα χρησιμοποιήσει αργότερα και ο Χριστός, όταν θα μιλήσει για τη "γενεά τη μοιχαλίδα και διεστραμμένη"…

Λευτέρωσε ο Θεός τους Εβραίους απ' την καταπίεση και τη γενοκτονία, που τους επέβαλαν οι Αιγύπτιοι. Τους περιέθαλψε για σαράντα χρόνια στην έρημο. Κάνοντας τον ουρανό να βρέχει τροφή και τις πέτρες να αναβλύζουν νερό. Κι όταν το προαιώνιο όνειρό τους έγινε πραγματικότητα, εκείνοι τον πρόδωσαν. Και λάτρεψαν άλλους θεούς.

Κύριοι υπαίτιοι της πραγματικότητας αυτής; Η πολιτική και θρησκευτική ηγεσία! Οι βασιλιάδες και το ιερατείο… Οι οποίοι πάνω απ' το θέλημα του Θεού και την αγάπη για το συνάνθρωπο έβαζαν την ξενόφερτη απάνθρωπη θρησκεία. Που απαιτούσε κόμη και τις θυσίες των πρωτότοκων παιδιών.

Ο Ωσηέ αποκαλεί τη θρησκευτικότητα αυτού του είδους «πορνεία» και «μοιχεία» . Και εκσφενδονίζει τους μύδρους του εναντίον του ιερατείου: "Το συνάφι του ιερατείου, λέει, μοιάζει με συμμορία ληστών. Καλλιεργούν την αδικία και γι' αυτό θερίζουν το μίσος…".

Aπευθυνόμενος προς τους ιερωμένους της εποχής του, τους λέει: "Ο λαός μου καταστράφηκε από την έλλειψη γνώσης. Επειδή σεις απορρίψατε τη γνώση μου, απορρίπτω κι εγώ εσάς από του να είσθε λειτουργοί μου. …".

Και ασφαλώς και ο λαός ακολουθεί το "χορό" των βασιλιάδων και του ιερατείου: "Ψευδορκίες και δολοφονίες…πολλαπλασιάζονται και αίματα επί αιμάτων συσσωρεύονται! λέει ο προφήτης. Κάνουν συμφωνίες και παίρνουν αποφάσεις με ψεύτικους όρκους. Και η δικαιοσύνη τους είναι σαν δηλητηριώδες φυτό"!…

Ο Γιεχωβά αντιμετωπίζει τους Εβραίους, όπως και ο προφήτης την άπιστη γυναίκα του. Προσπαθεί με προσωρινές τιμωρίες να τους φέρει στο σωστό δρόμο. Αλλά τελικά πείθεται ότι δεν πρόκειται για κάποια περιστασιακά παραστρατήματα αλλά για ολοσχερή διαστροφή.

Και καταλήγει πως μόνο μια μεγάλη καταστροφή μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια ουσιαστική μεταστροφή και επιστροφή: «Κάποτε οι Εβραίοι έμοιαζαν με θαλερό και πολύκαρπο αμπέλι, λέει ο προφήτης. Αλλά, όσο πλουσιότεροι είναι οι καρποί και ευφορότερη η χώρα, που τους πρόσφερα, τόσο περισσότερα θυσιαστήρια χτίζουν στους ξένους θεούς"…

Όμως! Θα 'ρθει η ώρα, που θα δώσουν λόγο των πράξεών τους: «Μη χαίρεσαι και μη γλεντοκοπάς Ισραήλ. Τ' αλώνια με το σιτάρι και τα πατητήρια των σταφυλιών με το κρασί θα τα χάσεις. Άλλοι θα πάνε αιχμάλωτοι στην Αίγυπτο κι άλλοι στην Ασσυρία. Και θα φάνε ακάθαρτο και πικρό ψωμί. Κι εδώ τα πολύτιμα κι αγαπημένα πράγματά σας θα τα σκεπάσουν αγκάθια…».

Το κήρυγμα όμως της καταστροφής επισύρει την αγανάκτηση των Ισραηλιτών κατά του προφήτη, οι οποίοι τον χαρακτηρίζουν ανόητο και τρελό: "Ανόητος είναι ο προφήτης, λένε, τρελός είναι ο άνθρωπος του πνεύματος!…"

Όταν όμως θα 'ρθει η καταστροφή οι Εβραίοι, πάνω στην ανάγκη τους, θα κάμουν ο, τι κάνουμε, συνήθως, όλοι μας. Θα θυμηθούν το Θεό: "Στην ανάγκη τους, λέει ο Θεός, θα με αναζητήσουν. Αλλά με τις θυσίες των βοδιών και των προβάτων δεν θα με βρουν". "Δεν θέλω τα πρόβατα σας και τα βόδια σας. Γνώση κι εμπιστοσύνη στο Θεό σας θέλω. Δικαιοσύνη, και ευσπλαχνία για το συνάνθρωπό σας. Σπείρετε δικαιοσύνη, για να θερίσετε αγάπη…".

Αυτά έλεγε στους Εβραίους ο Ωσηέ "τω καιρώ εκείνω". Και τι, άραγε, θα είχε να πει σε μας σήμερα; Μήπως τα ίδια; Ή και χειρότερα!… Γιατί και σήμερα δεν υπάρχει αληθινή θεογνωσία. Και βέβαια όπου δεν υπάρχει θεογνωσία και δικαιοσύνη ούτε και αγάπη μπορεί να υπάρξει. Κι όταν λέμε αγάπη δεν εννοούμε κάποια γλυκερότητα απέναντι στους συνανθρώπους μας. Ούτε κάποιες ελεημοσύνες της πενταροδεκάρας.

Που σημαίνει ότι ο προφήτης Ωσηέ έρχεται να πει σε μας τους σημερινούς χριστιανούς και προπάντων τους κληρικούς ότι βρισκόμαστε πολύ μακρύτερα απ' το Θεό απ' όσο οι σύγχρονοί του Εβραίοι. Και ότι ζούμε στην προϊστορία όχι μόνο της Καινής αλλά και αυτής ακόμη της Παλαιάς Διαθήκης…

Και ότι συνεπώς θα χρειαστούν πολλές ακόμη χιλιετηρίδες, για ν' αποκτήσουμε τη θεογνωσία και την αγάπη, που θέλει από μας το Ευαγγέλιο. Έτσι ώστε να είμαστε και όχι απλά να λεγόμαστε χριστιανοί. Τυπικά και καταχρηστικά! Όπως τώρα…. Που από το ένα μέρος δοξολογούμε το Χριστό κι από το άλλο χειροκροτούμε και ψηφίζουμε τους κανακάρηδες της σατανικής Μπίλντεμπεργκ…

παπα-Ηλίας, Οκτωβρίου 17, 2012, http://papaliasyfantis.wordpress.com