Περιγραφική αξιολόγηση: φύκια για μεταξωτές κορδέλες
Του Τάσου Χατζηαναστασίου*
Μήπως αυτός είναι τελικά ο σκοπός του Υπουργείου; Να μην υφίσταται κανένας έλεγχος της εμπέδωσης της γνώσης και άρα κανένα κίνητρο για βελτίωση των μαθητών;
Με την τωρινή αξιολόγηση: «Μαμά πήρα είκοσι στην Χημεία!»
Με την «περιγραφική» αξιολόγηση: «Μαμά, πήρα πέντε πεντάρια / άριστα / «εξαιρετικά» στην Χημεία!»
Με πρόσφατη εγκύκλιό του το Υπουργείο Παιδείας ζητά από τους Συλλόγους Διδασκόντων των Γυμνασίων να αποφασίσουν εάν επιθυμούν να συμμετάσχουν στην πιλοτική εφαρμογή της λεγόμενης «περιγραφικής αξιολόγησης», που θα αντικαταταστήσει αυτήν με την κλίμακα 1-20, και από τους εκπαιδευτικούς εάν επιθυμούν να μετάσχουν στην σχετική επιμόρφωση.
Το περίεργο είναι ότι το Υπουργείο δεν έχει ανακοινώσει το πώς θα γίνεται αυτή η αξιολόγηση παρόλο που φαίνεται πως αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, διαφορετικά τίνος πράγματος θα γίνει η πιλοτική εφαρμογή και σε τι θα γίνει η επιμόρφωση; Ακόμη πιο περίεργη είναι η επιλογή της πιλοτικής εφαρμογής σε ορισμένα σχολεία. Θα υπάρχουν δηλαδή σχολεία με μαθητές να έχουν προαχθεί με βάση αυτό το σύστημα και άλλα όπου θα έχουν προαχθεί με το επίσης νέο σύστημα αξιολόγησης που χωρίζει τα μαθήματα σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με το αν προβλέπεται γραπτή ανακεφαλαιωτική εξέταση στο τέλος; Έχουμε δηλαδή δύο σημαντικές μεταρρυθμίσεις στο σύστημα αξιολόγησης μέσα σε διάστημα λίγων μηνών από την ίδια κυβέρνηση!
Το μπάχαλο το έχουμε συνηθίσει βεβαίως, αλλά αυτή η ανευθυνότητα υπονομεύει σαφέστατα ακόμη και μέτρα που θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να έχουν κάτι θετικό να προσφέρουν.
Σε ό,τι αφορά την περιγραφική αξιολόγηση που αντικαθιστά την βαθμολογία στην κλίμακα 0-20, με μία μικρή έρευνα σε δημοσιευμένα κείμενα σχολικών συμβούλων στο διαδίκτυο διαπίστωσα ότι στην πραγματικότητα αυτή αφορά την συμπλήρωση έτοιμων εντύπων στα οποία ο καθηγητής αντί για έναν βαθμό συμπληρώνει κουτάκια ή βάζει βαθμό (ναι, αυτό που διαβάσατε) σε συγκεκριμένες ερωτήσεις που αφορούν γνώσεις/δεξιότητες κτλ. Δεν πρόκειται δηλαδή για μία αυθεντική περιγραφική αξιολόγηση όπου ο καθηγητής αυτενεργεί και σημειώνει ό,τι αυτός νομίζει αξιόλογο και προτείνει και τη συγκεκριμένη «θεραπεία» όταν διαπιστώνονται ελλείψεις ή/και δυσκολία από την πλευρά του μαθητή. Πρόκειται δηλαδή σε τελική ανάλυση για αύξηση της γραφειοκρατικής εξωδιδακτικής απασχόλησης του εκπαιδευτικού, αλλά και της παραγωγής …εντύπων, χωρίς να προβλέπεται συγκεκριμένα κάποιο αποτέλεσμα υπέρ του μαθητή, που υστερεί. Σημειωτέον ότι η συμπλήρωση ήδη έτοιμων εντύπων αφενός περιορίζει τις επιλογές του εκπαιδευτικού που μπορεί να διαπιστώνει και πράγματα που δεν προβλέπονται από τους συντάκτες τους, αφετέρου στην σημερινή πραγματικότητα αυξάνει δραματικά το εξωδιδακτικό έργο του μέσου εκπαιδευτικού που διδάσκει κυριολεκτικά σε εκατοντάδες μαθητές.
Έτσι, στην πραγματικότητα, ακυρώνονται τα όποια -σωστά- επιχειρήματα διατυπώνονται κατά καιρούς κατά της υφιστάμενης αξιολόγησης στην κλίμακα 0-20: η βαθμοθηρία, ο ανταγωνισμός, οι πιέσεις των γονέων, η «μάχη» για την σημαία, και παν’ απ’ όλα το στρες μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων κτλ. Αντίθετα, πέραν της αυξημένης απασχόλησης του εκπαιδευτικού, θα αυξηθεί ο κίνδυνος της έκθεσης του εκπαιδευτικού σε παρεξηγήσεις και ενδεχομένως καταγγελίες εάν μία ποιοτική αξιολόγηση δεν ικανοποιεί ή «προσβάλλει» τον γονέα. Εάν δηλαδή έχω να διαπιστώσω την αντιληπτική ικανότητα ενός παιδιού πώς γνωρίζω ότι έτσι δεν προσβάλλω την ιδέα που έχουν ορισμένοι Έλληνες γονείς για τα παιδιά τους; Πόσοι εκπαιδευτικοί θα διακινδύνευαν να αξιολογήσουν εγγράφως την αντίληψη ενός παιδιού;
Να ξεκαθαρίσω ότι ως πατέρας τριών παιδιών και εκπαιδευτικός είμαι από θέση αρχής υπέρ της περιγραφικής αξιολόγησης! Η περιγραφική αξιολόγηση όμως υφίσταται και σήμερα και μάλιστα είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμη στους γονείς και μαθητές. Είναι υποχρέωση του εκπαιδευτικού να ενημερώνει τους ενδιαφερόμενους για την πρόοδό τους, να τεκμηριώνει την βαθμολογία του με πραγματικά δεδομένα, να αναζητά από κοινού με τον γονέα τα αίτια των ελλείψεων ή άλλων δυσκολιών και τέλος να προτείνει και την κατάλληλη «θεραπεία» όποτε κρίνει ο ίδιος αλλά και όποτε του ζητηθεί. Δεν μας λείπει επομένως η περιγραφική αξιολόγηση και μάλιστα στην πιο διακριτική και ουσιαστική μορφή της. Αυτό όμως που εισηγείται το Υπουργείο με τέτοια μυστικότητα (!) μάλλον κάτι άλλο είναι και να μην τρέφουμε αυταπάτες.
Κοντολογίς:
1) Το Υπουργείο υιοθετεί ένα σύστημα αξιολόγησης τις βασικές παραμέτρους του οποίου δεν ανακοινώνει μεν, ζητά όμως τη συμμετοχή μας και άρα την αποδοχή του!
2) Απ’ ό,τι φαίνεται (εκτίμηση δική μου, μπορεί φυσικά και να διαψευστώ) ως περιγραφική αξιολόγηση νοείται η συμπλήρωση εντύπων με προκαθορισμένα κριτήρια στα οποία ο εκπαιδευτικός σημειώνει σε κουτάκια πάλι σε αριθμητική ή περιγραφική κλίμακα που αντιστοιχεί όμως και πάλι σε κάποια ιεραρχική διαβάθμιση. Αποτελεί επομένως μία υποκριτική δήθεν «προοδευτική» μεταρρύθμιση.
3) Δεν αντιμετωπίζονται τα τρωτά του υπάρχοντος συστήματος (ανταγωνισμός, βαθμοθηρία, πιέσεις γονέων, στρες μαθητών και εκπαιδευτικών). Αντίθετα, αυξάνονται αφενός η εξωδιδακτική μας εργασία και αφετέρου το στρες του εκπαιδευτικού.
Γνωρίζω ήδη ότι πολλοί θα σπεύσουν να με κατηγορήσουν ότι κινδυνολογώ, ότι δίνω άλλοθι στους «τεμπέληδες» εκπαιδευτικούς που αντιδρούν σε κάθε καινοτομία από φυγοπονία, ότι είμαι συντηρητικός και αρνούμαι κάθε εκσυγχρονισμό και προοδευτικό μέτρο. Προτού όμως σηκώσουν την πέτρα του αναθέματος, ας κάνουν πρώτα αυτό που μονίμως επικαλούνται: να σκεφτούν κριτικά πάνω σε μία πρωτοβουλία που αφενός κινείται στο σκοτάδι αφετέρου δεν διασφαλίζει την ποιότητα της εκπαίδευσης. Γιατί αν το θέμα μας είναι η οριστική απαλλαγή από την ψυχολογική πίεση που υποχρεωτικά σε έναν βαθμό υφίσταται στην σχολική πραγματικότητα, τότε η μόνη λύση για να μην έχει κανείς κανένα άγχος θα ήταν η κατάργηση οποιασδήποτε μορφής αξιολόγησης! Μήπως αυτός είναι τελικά ο σκοπός του Υπουργείου; Να μην υφίσταται κανένας έλεγχος της εμπέδωσης της γνώσης και άρα κανένα κίνητρο για βελτίωση των μαθητών;
Αντί λοιπόν το Υπουργείο να πειραματίζεται διαρκώς πάνω στο εξεταστικό, καλό θα ήταν να διερευνήσει επιτέλους το βασικό ζητούμενο στην εκπαίδευση «για το καλό του λαού και του τόπο», όπως λεγόταν παλιά: πώς μπορεί το σχολείο να προσφέρει το μορφωτικό αγαθό και να διαπαιδαγωγεί με αξίες και ήθος τη νέα γενιά και κυρίως πώς μπορεί αντί της χαριστικής προαγωγής, δηλαδή της πλήρους αδιαφορίας για το παιδαγωγικό αποτέλεσμα, όπως φαίνεται πως είναι οι πραγματικές προθέσεις του Υπουργείου, να φροντίζει πραγματικά για τη μόρφωση των κοινωνικά και μορφωτικά πιο στερημένων παιδιών.
* Ο Τάσος Χατζηαναστασίου είναι φιλόλογος στο 1ο ΕΠΑΛ Ναυπλίου, Γεν. Γραμματέας ΕΛΜΕ Αργολίδας
ΠΗΓΗ: 19-12-2016, http://www.alfavita.gr/special-edition/perigrafiki-axiologisi-fykia-gia-metaxotes-kordeles
