Μια πρώτη προσέγγιση στην «άλλη βιολογία» του νέου βιβλίου Βιολογίας της Γ΄ Γυμνασίου (επαυξημένη και βελτιωμένη)

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα

1. Εισαγωγή – η εκκωφαντική σιωπή

Αυτές τις μέρες φυλλομετρούμε οι καθηγητές ΠΕ04 (κλάδος φυσικών) τα νέα βιβλία φυσικών επιστημών στα Γυμνάσια της Χώρας:

Βιολογία Α΄ και Γ΄ Γυμν.[1], Χημεία Β΄ και Γ΄ Γυμν. και Φυσική Β΄ Γυμν. – η Φυσική της Γ΄ Γυμν. προορίζεται για του χρόνου, οπότε δεν χρειάζεται μάλλον να … φυλλομετρηθεί. Στην πρώτη αυτή προσέγγιση που αποπειρώμαι[2], θα ήθελα να «αφήσω», κατά κανόνα, το καθαρά επιστημονικό κομμάτι στους συναδέλφους βιολόγους και το παιδαγωγικό στους συναδέλφους, βιολόγους και μη, που θα το διδάξουν για πρώτη φορά.

Η προσπάθειά μου θα στραφεί στην … «άλλη βιολογία». Αυτή που έχει τεράστιες ανθρωπολογικές, κοινωνικές, οικολογικές και πανανθρώπινες συνέπειες. Εξάλλου η φετινή χρονιά ξεκίνησε με την τεράστια οικολογική καταστροφή πολλών οικολογικών οικοσυστημάτων στη Χώρα μας, αλλά και σε πολλά μέρη της Νότιας Ευρώπης. Στα ψευτο-σεμινάρια που συμμετείχαμε, δεν είχαμε την δυνατότητα να κάνουμε πολλές παρατηρήσεις. Πολλοί όμως συνάδελφοι, όλων σχεδόν των ειδικοτήτων, κατανόησαν πως πραγματική διαθεματικότητα, πάνω σε ένα βεβαρημένο πρόγραμμα των μαθητών, είναι τουλάχιστον αφύσικο να γίνει και να προοδεύσει[3].

Τα άλλα όμως ζητήματα θέλουν πιο προσεκτικές παρατηρήσεις… Όντως φαίνεται ότι …η μεταλλαγμένη «θέρμη» τους γίνεται όλο και πιο «γκρίζα», όσο πάμε σε μια σειρά άλλες σημαντικές θεματικές. Θεματικές που η παιδαγωγική εμπειρία έχει δείξει ότι η ηλικία των 14-15 ετών των παιδιών μας, είναι η πιο κατάλληλη. Θα αναφερθώ λοιπόν στα ζητήματα των εξαρτησιογόνων ουσιών, της φαρμακοδιέγερσης – ντόπινγκ, των αφροδισίων νοσημάτων, στις αθερμικές και θερμικές βιολογικές επιδράσεις των ακτινοβολιών, της πρόληψης, της αρχής της προφύλαξης και της αρχής της συνετής αποφυγής, της βιοηθικής…

2. Η «γκρίζα» διαφήμιση

Ήδη λοιπόν η πρώτη δυνατή φωνή ακούστηκε[5], ανεξάρτητα από την πληρότητα των στοιχείων της και όχι τόσο θεσμικά[6] – έστω εν μέσω προεκλογικών διαδικασιών – για το ότι:

Είναι γεγονός ότι οι γενετικά μεταλλαγμένες τροφές ελαττώνουν βραχυπρόθεσμα την πείνα στις υποανάπτυκτες χώρες. Όμως οι παρενέργειες που έχουν ή εκτιμάται ότι μπορεί να έχουν δεν οδηγούν στην αρχή της προφύλαξης και της συνετής αποφυγής, όπως σε όλες τις επιστημονικο-τεχνικές εφαρμογές στην νεωτερική εποχή. Η βιασύνη λοιπόν σ’ αυτό το βιβλίο καταγράφεται και ως γκρίζα διαφήμιση και ως παιδαγωγική παρεκτροπή[7].

Παρατηρούμε αμέσως πως εμπλέκεται η ανάγκη της αντιμετώπισης των ασθενειών με παραγωγή π.χ. ινσουλίνης για εκατομμύρια διαβητικούς με την παραγωγή μεταλλαγμένων τροφών, παρ’ ότι πρόκειται για μη συγκρίσιμα μεγέθη. Επί πλέον παίρνεται απόλυτη ιδεολογική θέση υπέρ της «αύξησης» της παραγωγής, όταν πια γνωρίζουμε[8] ότι έχουν ήδη διαταραχθεί τα οικοσυστήματα παραγωγής.
Φαίνεται ότι οι προτάσεις για αειφόρο γεωργική και κτηνοτροφική ανάπτυξη (π.χ. βιοποικιλότητα, πολυκαλλιέργειες, προστασία του δασικού πλούτου), απο-ανάπτυξη (π.χ. αγρανάπαυση), βιολογικές καλλιέργειες, μείωση της άλογης κατανάλωσης, άμβλυνση της ταξικής ψαλίδας ανάμεσα σε πλούσιες και φτωχές χώρες και πλούσιους και φτωχούς στην ίδια χώρα συνδυασμένες όμως και με το κοινωνικό κόστος υγείας των πολλών – και όχι με τις βραχυπρόθεσμες επιλύσεις προβλημάτων – δεν φαίνεται να αγγίζουν την ολόπλευρη θεώρηση των συγγραφέων, Π.Ι. και Υπουργείου Παιδείας…

Αυτή είναι μια θεώρηση δηλαδή δεν λαμβάνει υπόψη της τις πολυποίκιλες αλληλεπιδράσεις της μετανεωτερικής αγοράς (δέσμιας από το νεοφιλελεύθερο παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό). Κλασσικό παράδειγμα αλληλεπίδρασης και ελέγχου – σε άλλο επίπεδο – αποτελεί το παγκόσμιο σύστημα των χρηματιστηρίων, όπου με μια «έξυπνη κίνηση» ισχυρών οικονομικών συμφερόντων σε ένα χρηματιστήριο, τα πάντα χάνουν τα οικονομικά τους δεδομένα σε όλες σχεδόν τις χώρες.
Παρόμοια η οποιαδήποτε μείωση ή ανακοπή της προμήθειας των γενετικά τροποποιημένων σπόρων μπορεί να οδηγήσει σε ολική καταστροφή αυτές τις εξαρτημένες χώρες και να γίνει «η εσχάτη πλάνη χείρων της πρώτης» στο ζήτημα των καλλιεργειών και της πείνας, αφού πια η γεωργία θα έχει απομακρυνθεί από τα παραδοσιακά δεδομένα.

3. Το «στρίβειν δια του αρραβώνος»

 Ας περάσουμε σε δύο ζητήματα που οι συγγραφείς τα ακουμπούν λίγο, γιατί κάνουν πολύ .. «τζιζ». Αναφέρομαι στο ζήτημα των εξαρτησιογόνων ουσιών, του ντόπινγκ, του ελέγχου της φαρμακοδιέγερσης και της ανάγκης πρωτογενούς τουλάχιστον πρόληψης στα σχολεία.

Οι βασικές μου παρατηρήσεις εδώ είναι οι εξής:

Φυσικά καμιά κουβέντα για τις παράνομες εξαρτησιογόνες (π. χ. της ινδικής κάνναβης), αλλά και θανατηφόρες ουσίες, όπως της ηρωίνης, κοκαΐνης, κλπ, τουλάχιστον για τον όποιο πόλεμο γίνεται ενάντια σ’ αυτές παγκόσμια. Δεν διαφαίνεται ο λόγος για τον οποίο χρησιμοποιείται η μέθοδος της απόκρυψης της πληροφόρησης γι’ αυτές, όταν είναι σχεδόν γνωστές και μάλιστα με χρήση οι περισσότερες και σε πολύ μικρότερες ηλικίες… Δεν γίνεται καμιά αναφορά, υπέρ ή κατά ή με ερωτηματικά για το βιοηθικό ζήτημα της αποεξάρτησης με υποκατάστατα, όπως η μεθαδόνη, η οποία ήδη διαφημίζεται για χρήση με λίστα σε δημόσια νοσοκομεία!!!
2) Όσον αφορά στο ειδικό παράρτημα για το .. ντόπινγκ, με υπότιτλο «αθλητισμός και εξαρτησιογόνες ουσίες», που αποτελείται από 90 λέξεις, συμβαίνουν τα εξής αντιφατικά: Αναφέρονται ως εξαρτησιογόνες «αθλητικές» ουσίες μόνο οι αμφεταμίνες, η κορτιζόνη και τα αναβολικά. Το παράλογο εδώ δεν είναι η μη αναφορά σε πολλές άλλες εν χρήσει ουσίες που οργιάζουν σε όλο τον ανταγωνιστικό αθλητισμό[9], ούτε φυσικά οι τελευταίες προσπάθειες για μεταλλαγμένες (μέσω του DNA) για χρήση. Το παράλογο είναι ότι εδώ αναφέρονται οι απαγορευμένες, ενώ στο κύριο μέρος αποκρύπτονται οι «ναρκωτικές». Αυτό γίνεται επειδή οι αθλητικές αφορούν τα ινδάλματά μας, ενώ οι άλλες τα αποπαίδια μας;
3) Η γκρίζα διαφήμιση εδώ γίνεται και με άλλο τρόπο. Σε διπλανό σκίτσο (οι εικόνες γενικά στο βιβλίο είναι δυσεύρετες…) προβάλλεται «αθλούμενος» (η σκέψη οδηγείται σε ειδικά γυμναστήρια) για λόγους … αισθητικής, και όχι ανταγωνιστικός αθλητής[10]. Η παρατήρηση και οι αντίστοιχοι συνειρμοί των μαθητών φαίνεται είναι ανάγκη να αποφευχθούν. Μάλιστα για λόγους «δικαιοσύνης», εντελώς ξεκάρφωτα αναφέρεται η επόμενη πρόταση σε πρωταθλητή ποδηλάτη, που πέθανε από χρήση αναβολικών πριν από 40 χρόνια (1967)!!! Για το παρόν και το μέλλον καμιά νύξη.

4. Στον κάλαθο των αχρήστων…

Είναι δυνατόν να πιστέψει κάποιος γονέας ότι ζητήματα σημαντικά για την σφαιρική γνώση της ανθρώπινης αναπαραγωγής[13], τους κινδύνους από τα αφροδίσια νοσήματα (AIDS[14], έρπης, βλεννόρροια, σύφιλη[15], κλπ), τα ζητήματα για την κύηση και τον τοκετό, οι τρόποι προφύλαξης (αντισύλληψη) για μη επιθυμητές κυήσεις, το βιοηθικό ζήτημα των αμβλώσεων και των προγνωστικών μεθόδων για πιθανές ασθένειες του κυοφορούμενου, που κατά κανόνα αντιμετωπίζονταν καλά σε ένα κεφάλαιο (3ο) σε 11 σελίδες (69-79) στο παλιό βιβλίο, θα εξοβελίζονταν στο καινούργιο;

Εάν τα ζητήματα αυτά μεταφέρονταν στο βιβλίο Βιολογίας της Α΄ Γυμν. θα ήταν ένα θέμα για συζήτηση για τη σχέση γνώσεων και ηλικίας. Αλλά δεν πρόκειται περί αυτού. Εάν υπήρχαν έστω ως προτεινόμενες έννοιες – κλειδιά για «διαθεματικές εργασίες» – ανεξάρτητα για το πώς τοποθετούμαστε στα ΔΕΠΣ[16] – θα ήταν ένα ζήτημα για το πώς θα μάθουν καλύτερα οι νέοι και νέες μας. Αλλά δεν πρόκειται περί αυτού.

5. Η αόρατη – πυρηνική ρύπανση και ο ρόλος της φωτιάς…

Στο ενδιαφέρον κεφάλαιο 2 (οι οργανισμοί στο περιβάλλον τους), σελ. 37-59 γίνεται και η προσπάθεια να ανοιχθούν τα μεγάλα οικολογικά προβλήματα με την επέμβαση των ανθρώπων – και κυρίως των οργανωμένων μεγάλων συμφερόντων – στο περιβάλλον. Η προσπάθεια της περιγραφής γίνεται στη § 2.4, σελ. 51-59.

1) Ως πρώτη αιτία στη σελ. 51 προλαμβάνουν οι συγγραφείς να μας πουν ότι είναι «η υπερβολική αύξηση των διάφορων πληθυσμών». Εάν αυτό δεν γίνεται σκόπιμα, δείχνει βαθιά άγνοια του οικολογικού προβλήματος. Άλλο πράγμα η βίαιη συσπείρωση των κατοίκων στις μεγαλουπόλεις[18] και άλλο η αύξηση του πληθυσμού μιας χώρας ή περιοχής. Ανεξάρτητα ότι πολλοί κοινωνιολόγοι και οικολόγοι θεωρούν ότι βασική αιτία είναι η οικονομική (οικονομίστικη) θεώρηση της κοινωνικής κλπ ζωής, διερωτόμαστε:

2) Πολύ σωστά (έστω με τον στρεβλό τρόπο που εκθέσαμε) αναφέρονται τα ζητήματα του φαινόμενου του θερμοκηπίου, του φωτοχημικού νέφους, της εξασθένησης της στοιβάδας του όζοντος, της όξινης βροχής, της ρύπανσης των υδάτων, της ρύπανσης του εδάφους. Καμιά όμως άμεση ή έστω έμμεση απάντηση (σε θεωρία, έρευνες, ασκήσεις, κλπ) στα εύλογα ερωτήματα των μαθητών – που καλούνται να παραλάβουν και να ζήσουν σ’ αυτή τη φύση. Καμιά αποστροφή στο γιατί οι οργανωμένες δυνάμεις (μεγάλα συμφέροντα και κράτη) δεν καταφέρνουν την μεγάλη αντιστροφή. Πρέπει δηλαδή π.χ. ο εκπαιδευτικός με δική του προσωπική ευθύνη να μιλήσει γιατί οι ΗΠΑ αρνούνται να αποδεχτούν έστω τις συμφωνίες του Κιότο[19];

4) Και μια κουβέντα για τις πυρκαγιές: Ενώ ανοίγει το ζήτημα στις σελίδες 56-57, γιατί δεν τίθενται εργασίες για τις άμεσα ανθρωπογενείς αιτίες[25] – πέραν των κλιματικών αλλαγών -, γιατί δεν μπαίνουν ζητήματα πρόληψης και προφύλαξης[26]; Η εμπειρία μας φέτος νομίζω ότι απαντά καταλυτικά…

6. Ζητήματα πρόληψης – προφύλαξης σε αναμονή…

Οι φετινές καταστροφικές πυρκαγιές που διέλυσαν εκατοντάδες οικοσυστήματα, είχαν ως μια παράμετρο την παραθεώρηση στην πράξη της «Πρόληψης» και της προληπτικής πολιτικής. Ακούμε συχνά φωνές να επιζητούν να μεταστραφεί το σχολείο σε βασικό φορέα ανάδειξης της πρόληψης των οικοσυστημάτων, μέσω ειδικής εκπαιδευτικής διάστασης. Οι σκέψεις αυτές είναι καλοδεχούμενες[27].

Στο ευρετήριο, η πρόληψη[28] αναφέρεται μια φορά. Οδηγεί στην σελ. 81: «…Είναι σημαντικό να έχουμε μελετήσει τον κύκλο της ζωής τους. Έτσι, μπορούμε να γνωρίζουμε τους τρόπους με τους οποίους μεταδίδονται στον άνθρωπο και τους μηχανισμούς με τους οποίους αναπαράγονται. Οι γνώσεις αυτές μας επιτρέπουν όχι μόνο να καταπολεμήσουμε πολλές ασθένειες (θεραπεία), αλλά, το κυριότερο, να ανακαλύψουμε τρόπους για να τις αποφύγουμε (πρόληψη)».

Επομένως ζητήματα πρόληψης και από άλλα αίτια, όπως οι βιολογικές επιδράσεις[29] από ιονίζουσες ακτινοβολίες (π.χ. υπεριώδεις ακτίνες ειδικά τώρα που έχομε την «τρύπα του όζοντος», ακτίνες Χ) αλλά και μη ιονίζουσες (π.χ. κινητά τηλέφωνα, πεδία Γραμμών Μεταφοράς Υψηλής και υπερυψηλής Τάσης) δεν θίγονται. Πόσο μάλλον να τεθούν για ζητήματα π.χ. οι αρχές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για «αρχή της προφύλαξης» ή την «αρχή της συνετής αποφυγής».
Ψιλά γράμματα ακόμα για τα σχολικά βιβλία Βιολογίας, αλλ’ όμως το ΥΠΕΠΘ απαγόρευσε[30] τα κινητά τηλέφωνα στα σχολεία, χωρίς να γνωρίζουν πλήρως και πειστικά τα παιδιά το γιατί!!!

7. Εθελοντική αιμοδοσία

 Επίσης, ενώ στο παλιό βιβλίο είχαμε εκτενή αναφορά στις ομάδες αίματος, στο καινούργιο το ζήτημα υποβαθμίζεται. Και ενώ κανείς θα περίμενε να προσανατολισθούν τα παιδιά και στη κατεύθυνση της εθελοντικής αιμοδοσίας, με τις σπουδαίες θετικές επιδράσεις στα επίπεδα της αλληλεγγύης, οι συγγραφείς και «αξιολογητές» του βιβλίου περί άλλα τυρβάζουν…

8.  Επίλογος – άλλα λόγια να αγαπιόμαστε

 Και ενώ όλα αυτά ουσιαστικά απουσιάζουν, έχομε και μια έκπληξη: Την «επιστήμη της βιοηθικής». Στη §6.3, σελ. 126 (όλη), ανοίγεται μια πλευρά της βιοηθικής δια μέσου των μεταλλαγμένων: Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτής της παραγράφου είναι ότι τίθενται μια σειρά ερωτηματικά για πιθανά ζητήματα, για τα οποία πολλοί ειδικοί έχουν ήδη μιλήσει[31]. Οι συγγραφείς δεν παίρνουν εδώ θέση, αλλά στέλνουν τους μαθητές στην … «επιστήμη της βιοηθικής», η οποία φυσικά δεν διδάσκεται στο Γυμνάσιο…

Και έτσι τόσο οι συγγραφείς, όσο και οι … «κριτές – αξιολογητές» (τους), νομίζουν ότι ξεμπέρδεψαν με όλα τα ζητήματα που αποκρύπτει το βιβλίο, τις υπεκφυγές στα ζητήματα πρόληψης – προφύλαξης – συνετής αποφυγής, τη γκρίζα διαφήμιση των μεταλλαγμένων, το άλλοθι των «διαθεματικών» – μικρών ερευνών και εργασιών, μέσα σε ένα σχολείο που βογκά στα επτάωρα, στις κοινωνικές ανισότητες των μαθητών, στην ουσιαστική έλλειψη ενισχυτικής διδασκαλίας, στα φίλτρα, στην εξετασιομανία, στην αποσπασματική γνώση, στην συνειδητή μη στήριξη των εκπαιδευτικών[32].

«Οψόμεθα εις Φιλίππους…»

Αρχικό κείμενο: Οβρυά Μεσσάτιδας, 29-09-2007

 Παραπομπές

[2]  Πρώην πρόεδρος της Α΄ ΕΛΜΕ Αχαΐας

[4] Πηγή και φωτογραφία από όλη τη σελίδα:  http://www.kourakis.gr/docs/Metalagmena/GMOBiologyBook.html

[5] Τάσος Κουράκης, ήδη Βουλευτής Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ, αναπληρωτής καθηγητής στο εργαστήριο Γενετικής του Ιατρικού Τμήματος του Α.Π.Θ διδάσκει Βιολογία και Γενετική:  http://www.kourakis.gr/docs/Metalagmena/GMOBiologyBook.html

Ο υφυπουργός παιδείας ανταπάντησε «Μια προσεκτικότερη μελέτη του βιβλίου θα καθησύχαζε τους όποιους φόβους… Το ζήτημα της χρησιμοποίησης των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων, είναι αντικείμενο επιστημονικού διαλόγου, που αποκλείει, τόσο τη βιαστική αποδοχή των προϊόντων αυτών, όσο και τη φοβική στάση. Αυτό ακριβώς το κλίμα δεσπόζει και αποτυπώνεται στο βιβλίο». http://www.in.gr/news/article.asp?lng … D=839731&lngDtrID=244

[8] Τάκης Φωτόπουλος, Η Νεοφιλελεύθερη Συναίνεση και η Κρίση της Οικονομίας Ανάπτυξης, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: H ΚΡIΣΗ ΤΗΣ ΟIΚΟΝΟΜIΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

2. Η oικovoμία ανάπτυξης σήμερα. Φθάσαμε στο τέλος; «Με άλλα λόγια, τα ημίμετρα πoυ πρoτείvovται σήμερα στις μητρoπόλεις για τη «λύση» τoυ oικoλoγικoύ πρoβλήματoς με παράλληλη συvέχιση της oικovoμίας αvάπτυξης, ακόμα και αv επιτυχoύv, θα έχoυv ως απoτέλεσμα τηv αvαβoλή, αλλά όχι και τη ματαίωση της oικoλoγικής καταστρoφής. Στo μεταξύ, εvτατικoπoίηση της παραγωγής σημαίvει φαιvoμεvική βελτίωση τoυ βιoτικoύ επιπέδoυ, αλλά και συvεχή επιδείvωση της πoιότητας ζωής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εvτατικoπoίηση της αγρoτικής παραγωγής πoυ έχει oδηγήσει στη σημαvτική αυξηση της πρoσφoράς τρoφίμωv αλλά και στη παράλληλη αύξηση τωv κρoυσμάτωv καρκίvoυ, τρoφικώv δηλητηριάσεωv, δυσεvτεριωv κ.λπ. ως συvέπεια της εvτατικής χρήσης χημικώv – πoυ απoτελεί τη βασική αιτία της εντατικοποίησης της παραγωγής!», http://www.inclusivedemocracy.org/fot … /grbooksconsensus/ch1.htm

[10]  Παρέδωσε τα πέντε μετάλλια του Σίδνεϊ η Μάριον Τζόουνς: «Ραγδαίες είναι οι εξελίξεις στην υπόθεση της Μάριον Τζόουνς. Μετά την ομολογία της ότι έκανε χρήση απαγορευμένων ουσιών, η αμερικανίδα αθλήτρια, η οποία δηλώνει ντροπιασμένη για τις πράξεις της, παρέδωσε τα πέντε μετάλλια (3 χρυσά, 2 χάλκινα) που κατέκτησε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ, χωρίς να περιμένει τις αποφάσεις των διεθνών αθλητικών οργάνων… », http://www.in.gr/sports/article.asp?l … =838433&lngDtrID=1500

Β. Ε.Ε. IP/07/1066, Βρυξέλλες, 11 Ιουλίου 2007, Η Επιτροπή εκδίδει λευκή βίβλο για τον αθλητισμό: «…Η προώθηση μιας συντονισμένης προσέγγισης της ΕΕ στη μάχη κατά του ντόπινγκ, π.χ. με την υποστήριξη ενός δικτύου εθνικών οργανισμών αντιντόπινγκ…». Η λευκή βίβλος είναι διαθέσιμη στο δικτυακό τόπο http://ec.europa.eu/sport/index_en.html

[12] Α. Απαντήσεις Υπ. Επικρατείας: http://www.hri.org/news/greek/kyber/2004/04-08-23.kyber.html

Β. Εσπερινή Ημερίδα Οβρυά Μεσσάτιδας, 20-04-2005, «Φαρμακοδιέγερση (Ντόπινγκ): Πρόληψη στις μικρές ηλικίες και στις τοπικές κοινωνίες», 21.04.2005 – Μπούρδαλας Α. Παναγιώτης: Το ντόπινγκ ως εξάρτηση, η πρόληψη ως ανάγκη, http://www.edra.ipet.gr/modules1.php? … ile=article&sid=23830

[14] Στην § 4.32, σελ. 81 του νέου βιβλίου, με υπόθεμα «Ιοί», δεν αναφέρονται ονόματα ιών, πλην του κοινού κρυολογήματος. Στην ίδια § 4.2 (σε προαιρετική γνώση στην «Βιολογία και… ιατρική) αναφέρεται αναλυτικά η περίπτωση τουAIDS. Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν γίνεται καμιά νύξη σε μεθόδους προφύλαξης! Αντίθετα, καλούνται οι μαθητές στη «μικρή έρευνα-εργασία» 2 της σελ. 92, «να οργανώσουν ενημερωτική εκστρατεία κατά του AIDS».

[16]  ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ:

http://www.pi-schools.gr/programs/depps/  

[17]  Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Μαγνησίας, ΟΙΚΟ-ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ, τεύχος 42 – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2001, «… Στη διάσκεψη του Ρίο εισήχθηκε για πρώτη φορά από επιστήμονες η «συστημική προσέγγιση», σύμφωνα με την οποία ο πλανήτης πρέπει και αυτός με τη σειρά του να θεωρηθεί ως ένα πολύπλοκο (οικο)σύστημα, που υπακούει σε καθορισμένους ενιαίους νόμους, με τρόπο ώστε το όλο να επιδρά στο μέρος και το μέρος στο όλο… », http://oikoen.gr/oiko42.htm  

[18]  Ο δορυφόρος Terra της NASA ανιχνεύει παγκόσμια ρύπανση, NASA 2004,

http://www.physics4u.gr/news/2004/scnews1490.html  

[19] Α. Πρωτόκολλο Κιότο, Ιανουάριος 01, 2005, http://www.greenpeace.org/greece/press/118523/32551
Β. Ύστατη προσπάθεια η συνθήκη του Κιότο (Πλανήτης ΓΗ): «… Μετά από πολυετείς καθυστερήσεις τέθηκε σε ισχύ στις 16/02/2005 το πρωτόκολλο του Κιότο, προκαλώντας την ικανοποίηση των υποστηρικτών του που το θεωρούν ως γραμμή σωτηρίας για τον πλανήτη, αλλά και την απόρριψη αυτών που το θεωρούν ως εμπόδιο για την ανάπτυξη της οικονομίας. Η περιβαλλοντική συνθήκη δεσμεύει τις χώρες, που την έχουν υπογράψει, να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και των άλλων αεριών ρύπων, οι οποίοι προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Μέχρι σήμερα έχουν επικυρώσει τη συνθήκη 141 χώρες μέλη των Ηνωμένων Εθνών, οι οποίες διοχετεύουν στην ατμόσφαιρα συνολικά ποσοστό 55% σε ό,τι αφορά στις εκπομπές δηλητηριωδών αερίων. Οι διατάξεις της συνθήκης προβλέπουν τη μείωση των εκπομπών αυτών κατά 5,2% μέχρι το έτος 2012.

Οι περισσότερες αναπτυγμένες χώρες υπέγραψαν τη συνθήκη του Κιότο, όμως η αποτελεσματικότητα της υπονομεύεται από την απουσία δέσμευσης των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο πρόεδρος Μπους απέσυρε τη χώρα από το πρωτόκολλο, λέγοντας ότι η εφαρμογή του θα ζημίωνε την αμερικανική οικονομία, ενώ παρόμοιους λόγους επικαλέστηκε και η κυβέρνηση της Αυστραλίας. Στο πεδίο εφαρμογής της συνθήκης δεν εμπίπτουν εξάλλου και οι μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες, Κίνα, Ινδία και Βραζιλία. Η συμφωνία τέθηκε σε εφαρμογή 90 ημέρες μετά την επικύρωση του πρωτοκόλλου από τη Ρωσία, το Νοέμβριο του 2004.

Σε μήνυμά του ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Κόφι Αναν απηύθυνε έκκληση για παγκόσμια ενότητα καλώντας τη διεθνή κοινότητα να παραμείνει δεσμευμένη στο πρωτόκολλο και να προχωρήσει γρήγορα στα επόμενα βήματα. Το πρωτόκολλο του Κιότο είναι η πιο δεσμευτική από τις 250 διεθνείς συμφωνίες για το περιβάλλον. Στόχος του είναι να σταματήσει η άνοδος της θερμοκρασίας, η οποία ευθύνεται για την αύξηση της εμφάνισης ακραίων φυσικών φαινομένων, όπως τυφώνες, πλημμύρες και μεγάλες περίοδοι ξηρασίας, που με τη σειρά τους είναι πολύ πιθανόν να προκαλέσουν την εξαφάνιση χιλιάδων ειδών ζώων και φυτών μέχρι το 2100…»

http://www.alphatv.gr/index.asp?a_id= … 42&newsarchive_id=521

[20]  Γραμμές Μεταφοράς Υψηλής Τάσης, ΚΥΤ, Περιβαλλοντική Προστασία και Δημόσια Υγεία, Του Γεωργίου Μ. Σαρηγιάννη Καθηγητή Ε.Μ. Πολυτεχνείου,

 http://www.tee.gr/online/epikaira/2003/2233/pg023.shtml  

[21]  ΘΕΜΑΤΑ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ – ΟΠΛΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ (ΟΜΚ),

http://www.ypex.gov.gr/www.mfa.gr/el- … rnational+Issues/Weapons/

[22] Ο πυρηνικός εφιάλτης: «… Η χρήση της πυρηνικής ενέργειας μόνο ειρηνική δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Μισό περίπου αιώνα μετά από την ομιλία του Αϊζενχάουερ ο πλανήτης μας κουβαλάει μια βαριά κληρονομιά πυρηνικών αποβλήτων που θα συνεχίσουν να είναι ραδιενεργά για πολλές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ασφαλής τρόπος για την τελική τους απόθεση.
Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις, στρατιωτικές ή όχι, έχουν να επιδείξουν ένα θλιβερό ιστορικό ατυχημάτων σε συνδυασμό με προσπάθειες παραπληροφόρησης και συγκάλυψης (υπό το πέπλο της εθνικής ασφάλειας). Η ραδιενέργεια που έχει απελευθερωθεί στο περιβάλλον οδήγησε στη ρύπανση του εδάφους, του αέρα, των ποταμών και των ωκεανών και προκάλεσε καρκίνους και άλλες παθήσεις στον άνθρωπο… »,  http://www.greenpeace.org/greece/campaigns/91381

[23]  Θυμάσαι το Τσερνομπίλ; Θυμήσου το Τσερνομπίλ!  Η Άλλη Έκθεση για το Τσέρνομπιλ: http://www.oikologos.gr/News2006/0314.html

[24]  Α. Νέες απειλές στο Ιράν για τα πυρηνικά, 22-09-2007,  http://news.pathfinder.gr/news/world/middle-east/429283.html  

Β. Ο πόλεμος ενάντια στο Ιράν: Ο δεύτερος προληπτικός πυρηνικός πόλεμος στην παγκόσμια ιστορία «Η Ουάσιγκτον και το Ισραήλ ολοκληρώνουν τις τελευταίες προετοιμασίες για τη στρατιωτική τους επίθεση ενάντια στο Ιράν. Αντίθετα με την επίθεση στο Ιράκ, τούτη τη φορά οι δύο κύριοι εχθροί της ανθρωπότητας, ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ και ο ιμπεριαλισμός της Ευρώπης, βρίσκονται πλήρως ενωμένοι για το σχέδιο της στρατιωτικής επίθεσης. Η Γερμανία, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία, οι τρεις ισχυρότερες δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν πάρει θέσεις πίσω από την Ουάσιγκτον και το Τελ Αβίβ. Η φάλαγγα της επίθεσης είναι συνεπώς εξαιρετικά ισχυρή και, στο στρατιωτικό τομέα, άτρωτη.

Το πολεμικό σενάριο είναι το ακόλουθο. Η Ουάσιγκτον και το Τελ Αβίβ, με ή χωρίς το Συμβούλιο Ασφαλείας, θα επιδώσουν τελεσίγραφο στο Ιράν, απαιτώντας από αυτό να ανοίξει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις και τα προγράμματά του στις διεθνείς επιθεωρήσεις. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με την απαίτηση αυτή, ο Μπους και ο Ολμέρτ, με ευρωπαϊκή διοικητική μέριμνα, θα εξαπολύσουν μια συντριπτική αεροπορική επίθεση με πυραύλους Κρουζ και βομβαρδιστικά, όχι μόνο σε πυρηνικά κέντρα, αλλά και στα κέντρα επικοινωνιών και διοίκησης των ενόπλων δυνάμεων και της κεντρικής κυβέρνησης….», http://www.monthlyreview.gr/antilogos … x&page=1&step=1#2

[25] Ο κ Μιχαήλ Δεκλερής για τις πρόσφατες πυρκαγιές, 31/8/2007, http://www.e-ecology.gr/DiscView.asp?mid=1275&forum_id=5&

[26]  Απόψεις ενός Δασολόγου για τις Πυρκαγιές, Ηλεκτρ. Εφημερίδα Στύξ, 10-09-2007:  http://www.styga.gr/index.php?sid=b6c … t=detail&article=3163  

[27] ΔΣ ΟΛΜΕ, 28-09-2007, http://www.alfavita.gr/anakoinoseis/anak20070929e.php

[28]  Εσπερινή Ημερίδα Οβρυά Μεσσάτιδας, 20-04-2005, «Φαρμακοδιέγερση (Ντόπινγκ): Πρόληψη στις μικρές ηλικίες και στις τοπικές κοινωνίες», Ανδρέας Σαμοθρακίτης, Πρόεδρος Κίνησης «Πρόταση», Γραμμ. Κέντρου Πρόληψης Ν. Αχαΐας, με θέμα «Η Πρόληψη»:  http://www.bibliopolis.gr/allGreeks/content.php?article.234  

[29] Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας: «Βιολογικές επιδράσεις: Οι βιολογικές επιδράσεις που προκαλούν οι μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες είναι διαφορετικές από εκείνες της ιοντίζουσας ακτινοβολίας, αλλά και μεταξύ τους. Έτσι, τα χαμηλόσυχνα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία επιδρούν στο ανθρώπινο σώμα επάγοντας πεδία και ρεύματα στο εσωτερικό του, ενώ τα ραδιοκύματα και τα μικροκύματα θερμαίνοντας τα κύτταρα και τους ιστούς.», http://www.eeae.gr/gr/index.php?menu= … sident/_info_radiation_mi  

[30] Χρήση κινητών τηλεφώνων ΥΠΕΠΘ 132328/Γ2 7-12-2006,  http://4grpe-anatol.att.sch.gr/announ … 12-07-132328-g2kinita.pdf

[31] ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, Επιτροπή για την εκτίμηση των πιθανών επιπτώσεων των γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών στην υγεία του ανθρώπου,  http://www.kourakis.gr/docs/Metalagmena/theseis.html

[32] Νίκος Δαπόντες, «Πρώτες σκέψεις με αφορμή το νέο Πρόγραμμα Σπουδών και το βιβλίο Φυσικής Β΄ Γυμνασίου»: «… Τέλος, θα ήταν ενδιαφέρον να συνεχιστεί μια εποικοδομητική κριτική του νέου Προγράμματος Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) και του βιβλίου στα υπόλοιπα Κεφάλαια αναφορικά με τη διδασκαλία στο πραγματικό ελληνικό σχολικό περιβάλλον (πραγματικές ώρες διδασκαλίας, πραγματικός εξοπλισμός, «πραγματικοί» μαθητές). Μόνο έτσι θα βοηθηθεί και ο εκπαιδευτικός στην προσπάθεια του να μυήσει τους μικρούς μαθητές στην επιστημονική σκέψη…»,   http://www.dapontes.gr/index.php?opti … &id=255&Itemid=46