Για έναν εκπαιδευτικό αντιαμερικανισμό

 

Του Παναγιώτης Σωτήρη*

 

Οι δηλώσεις της κ. Διαμαντοπούλου ύστερα από την επίσκεψή της στις ΗΠΑ ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικές για το είδος της εκπαίδευσης που οραματίζεται.

Καταρχάς συναντήθηκε με τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Stanford, ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο που στηρίζεται σε χρηματοδοτήσεις από ιδιωτικές εταιρείες που αξιοποιούν την ερευνητική υποδομή του, στη γενναιόδωρη χρηματοδότηση του Αμερικανικού Υπουργείου Άμυνας και στην αντιμετώπιση της έρευνας ως προϊόν σε αναζήτηση αγοραστή.

Έπειτα συναντήθηκε με πανεπιστημιακούς που κυρίως ασχολούνται με το να ιδρύουν εταιρείες και να αξιοποιούν εμπορικά τις καινοτομίες τους και συνολικά ενημερώθηκε για το πώς μπορούν τα Πανεπιστήμια να επιδίδονται σε επιχειρηματικές δραστηριότητες.

Στην Ουάσιγκτον επισκέφτηκε ένα charter school, δηλαδή ένα είδος δημόσιου σχολείου που λαμβάνει πλάι στην δημόσια χρηματοδότηση και ιδιωτικές χορηγίες και έχει το «δικαίωμα» να παρεκκλίνει από το αναλυτικό πρόγραμμα, θεσμό που έχει προκαλέσει συζητήσεις στις ΗΠΑ γιατί λειτουργεί ως μοχλός ιδιωτικοποίησης των δημόσιων σχολείων και υπονόμευσης των εργασιακών σχέσεων.

Ο εκστατικός τόνος της κ. Διαμαντοπούλου και οι κορώνες για το «αναπτυξιακό θαύμα», δεν πρέπει να μας εμποδίσουν να δούμε ότι η ίδια οραματίζεται ένα πανεπιστήμιο που θα στηρίζεται στις διαθέσεις των ιδιωτών χορηγών και τις διακυμάνσεις της αγοράς. Σε αυτό το πανεπιστήμιο οι διδάσκοντες θα συμπληρώνουν το εισόδημά τους εκμεταλλευόμενοι το ερευνητικό τους έργο και θα χρησιμοποιούν το δημόσιο πανεπιστήμιο ως «θερμοκοιτίδα» της επιχειρηματικότητάς τους. Η βασική έρευνα θα είναι υποβαθμισμένη και εξόριστες οι κοινωνικές επιστήμες και οι ανθρωπιστικές σπουδές, ως μη άμεσα εμπορικά  αξιοποιήσιμοι κλάδοι.

Στο λόγο της κ. Διαμαντοπούλου κυριαρχούν έννοιες όπως επιχειρηματικότητα, καινοτομία, ανάπτυξη, αλλά απουσιάζουν έννοιες όπως ποιοτική μόρφωση, σφαιρική επιστημονική κατάρτιση, κριτική κοινωνική θεωρία, επαφή με τον πλούτο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Για την κ. Διαμαντοπούλου ο σκοπός της Ανώτατης Εκπαίδευσης εξαντλείται στην παροχή εφαρμόσιμων δεξιοτήτων και στην παραγωγή εμπορεύσιμων εφαρμογών.

Ότι μπορεί να έχουμε ανάγκη για βασική επιστημονική συγκρότηση και έρευνα, που άλλωστε είναι και η βάση των τεχνολογικών εφαρμογών, για επιστημονική προσέγγιση και μελέτη των κοινωνικών αντιθέσεων και προβλημάτων και για μια δημιουργική και ανανεωμένη σχέση με τα γράμματα και τις τέχνες είναι κάτι που μάλλον της διαφεύγει. Άλλωστε, η ταχεία μετάλλαξη του συναφούς Υπουργείου Πολιτισμού σε Υπουργείο Τουρισμού, καθώς και η δια των ΜΑΤ λειτουργία της Ακρόπολης αποτυπώνει το… μορφωτικό στίγμα της κυβέρνησης.

Ούτε είναι τυχαίο ότι από το λόγο της κ. Διαμαντοπούλου απουσιάζουν οι αναφορές στην κρατική χρηματοδότηση. Ο λόγος είναι απλός: πίσω από τη ρητορεία για την επιχειρηματικότητα κρύβεται ο κυνισμός των περικοπών στην εποχή του Μνημονίου. Κοινώς, βρείτε ιδιωτικές χορηγίες, γιατί η στρόφιγγα του δημοσίου κλείνει.

Ο υστερικός εκπαιδευτικός αμερικανισμός της κ. Διαμαντοπούλου ούτε συγκυριακός είναι ούτε αθώος. Ήδη από τη δεκαετία του 1980 οι διεθνείς οργανισμοί προσπαθούν να μας πείσουν ότι το πρόβλημα της Ανώτατης Εκπαίδευσης είναι η κακή Ευρωπαϊκή παράδοση της ακαδημαϊκότητας, της έμφασης στην ολοκληρωμένη μόρφωση, της ανιδιοτελούς έρευνας και της κοινωνικής συμμετοχής και ότι η λύση είναι το αμερικανικό πρότυπο της εκτεταμένης συμμετοχής των επιχειρήσεων στη διοίκηση, της εμπορευματοποίησης, της επιχειρηματικής διοίκησης.

Εάν θέλουμε να αποτρέψουμε την μετάλλαξη της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης, ο εκπαιδευτικός αντιαμερικανισμός είναι παραπάνω από επίκαιρος.

 

 

ΠΗΓΗ: 22-10-2010, http://www.alfavita.gr/artro.php?id=12565

 

 

* (Σ. Σ.) Ο Παναγιώτης Σωτήρης είναι πανεπιστημιακός.

Το Νέο Λύκειο της γενικευμένης αμάθειας 

 

Του Παναγιώτη Καρακολίδη

   

 

Στα τέλη Σεπτεμβρίου και στις αρχές Οκτωβρίου γίναμε μάρτυρες (με τη διπλή σημασία του όρου) ενός επικοινωνιακού βομβαρδισμού σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις στο χώρο της Δευτεροβάθμιας και Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Πλήθος ανακοινώσεων γεμάτες από ένα πνεύμα άκριτης νεολατρίας και μοντερνολογίας (ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ, ΨΗΦΙΑΚΟ, e–books, διαδραστικοί πίνακες) σε υπερβολική δοσολογία τέτοια ώστε να εντυπωσιάσουν μονό ορισμένους ημιμαθείς. Θα αφήσουμε την ανάλυση για τη χρήση (ή κατάχρηση) της τεχνολογίας στη διδασκαλία, για τη συμπλήρωση Μηχανογραφικού μεσούσης της χρονιάς (η εξοικονόμηση πόρων γαρ), για τον Καλλικράτη στο Πανεπιστήμιο για τα επόμενα φύλλα του «Α» και θα ασχοληθούμε εδώ με το νέο αναλυτικό πρόγραμμα του Λυκείου, το οποίο είναι ακόμη στο στάδιο του σχεδιασμού (θα δοθεί σε δημόσια διαβούλευση στο τέλος του μήνα), αλλά είναι χαρακτηριστικό για τις προθέσεις των κυβερνώντων όσον αφορά την πολύπαθη βαθμίδα του Λυκείου.

Το νέο, λοιπόν, αναλυτικό πρόγραμμα του Νέου Λυκείου περιλαμβάνει υποχρεωτικά και επιλεγόμενα μαθήματα. Κι αν στην Α΄ Λυκείου ο βασικός κορμός των μαθημάτων περιλαμβάνει 24 ώρες (Νέα Ελληνικά, Ιστορία, Γυμναστική, Αγγλικά, Φυσική, Χημεία), 10 ώρες επιλεγόμενα (από ομάδες μαθημάτων που είναι η Αρχαιογνωσία, οι κοινωνικές επιστήμες, η Τέχνη, οι άλλες ξένες γλώσσες) και μια δίωρη εθελοντική δραστηριότητα κοινωνικού – περιβαλλοντικού περιεχομένου, στη Β΄ και Γ΄ Λυκείου τα υποχρεωτικά μειώνονται σε 12 ώρες (Νέα Ελληνικά, Αγγλικά, Γυμναστική) και τα επιλεγόμενα εκτινάσσονται στις 21 ώρες (από έξι ομάδες μαθημάτων, ίδιες με την Α΄ Λυκείου στις οποίες προστίθενται τα Μαθηματικά και οι Πειραματικές Επιστήμες), ενώ παραμένει ίδια η προαναφερθείσα δραστηριότητα.

Ένα ακόμα σχέδιο επί χάρτου; Η Υπουργός, πάντως, δήλωσε ότι θα αρχίσει να εφαρμόζεται από τη σχολική χρονιά 2011-12, για τους μαθητές που του χρόνου θα είναι στην Α΄ Λυκείου. Για να δούμε, λοιπόν, τι περιμένει τη νέα γενιά πειραματόζωων – μαθητών.

Πρώτα πρώτα παρατηρούμε ότι η διδασκαλία των Αρχαίων έγινε επιλεγόμενο μάθημα κι έτσι η γλώσσα μας αποκόπτεται από την πηγή της και τη διαχρονία της. Η δε, Νέα Ελληνική διδάσκεται σε 4 ώρες και σε 2 η Λογοτεχνία, για να τονιστεί ίσως ότι τα χρηστικά, επικοινωνιακά κείμενα της Έκφρασης – Έκθεσης (οδηγίες χρήσης καφετιέρας, διοικητικά κείμενα, σύνταξη βιογραφικού και αίτησης, διαφημιστικές λεζάντες) έχουν μεγαλύτερη αξία από τα λογοτεχνικά έργα Ελλήνων και ξένων συγγραφέων με το ανάλογο πολιτιστικό φορτίο που κομίζουν! Κατά τρόπο αναμενόμενο υποβαθμίζεται και η Βυζαντινή και η Νεότερη Ιστορία σε επιλεγόμενο μάθημα, ενώ στην ομάδα των κοινωνικών επιστημών συνυπάρχουν Οικονομικά, πολιτικές επιστήμες και Θρησκευτικά από την οποία ο μαθητής καλείται να επιλέξει ένα (1) αντικείμενο!

Πρακτικά, δηλαδή, μπορεί ένας μαθητής να αποφοιτήσει από το Λύκειο και στις δύο τελευταίες τάξεις να μην διδαχθεί Αρχαία Γλώσσα και Γραμματεία, Ιστορία, Φυσική, Χημεία, Βιολογία και Θρησκευτικά. Η γενική παιδεία, όπως την ξέρουμε (και η οποία και σήμερα είναι ζητούμενο), η πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του μαθητή θυσιάζονται στο βωμό ενός μεταμοντέρνου αναλυτικού προγράμματος κατά το πρότυπο του Ιντερνάσιοναλ Μπακαλορεά (γνωστού ως Ι.Β και μη εξαιρετέου, γιατί τα τελευταία 12 χρόνια που «τρέχει» σε ιδιωτικά σχολεία … πρόλαβε να διαβληθεί με αποτέλεσμα οι υπεύθυνοι τριών από τα πιο φημισμένα ιδιωτικά σχολεία να είναι υπόδικοι για εμπόριο μαθητικών εργασιών και διαρροή θεμάτων). Δεν θα σας εκπλήξω, πιστεύω, αν σημειώσω ότι όλος αυτός ο σχεδιασμός εποπτεύεται από την γραμματέα Θεμάτων Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού κ. Δραγώνα και ότι οι γόνοι του πρωθυπουργού και της υπουργού παιδείας παρακολούθησαν ή παρακολουθούν το Ι.Β.

Κατά το πρότυπό του και το ελληνικό πρόγραμμα θα λειτουργεί με λίγα υποχρεωτικά μαθήματα, στην ουσία χωρίς κοινό πρόγραμμα, άρα θα διαπαιδαγωγήσει μαθητές που δεν θα έχουν κοινές αναφορές, κοινές αξίες. Θα διαμορφώσει άτομα  απομονωμένα, όχι συλλογικότητα, συνεκτική κοινωνία κοινού βίου. Άλλωστε η επικρατούσα εκδοχή της παγκοσμιοποίησης απεχθάνεται συλλογικές αντιστάσεις, κοινότητες και έθνη. Παράλληλα, θα γαλουχήσει τους δεκαεπτάχρονους μαθητές με την νοοτροπία της «ήσσονος προσπάθειας», αφού θα μπορούν να διαλέξουν το ευκολότερο μάθημα, σε συνδυασμό με ένα πνεύμα χρησιμοθηρίας που θα οδηγεί στο πιο χρήσιμο –για την αγορά- μάθημα. Έτσι η ανθρωπιστική και γλωσσική – διανοητική καλλιέργεια των Αρχαίων , η συλλογική μνήμη της ιστορίας, η ορθολογιστική ακρίβεια πνεύματος των Φυσικών επιστημών και η εμπέδωση στον Άνθρωπο της μεταφυσικής του διάστασης από το μάθημα των Θρησκευτικών θα διαγραφούν μονομιάς από την πνευματική μας παράδοση, αφού ήδη παρέπαιαν στο αποτελματωμένο πεδίο της εκπαίδευσής μας. Τα μαθήματα αυτά εύλογα θα αφορούν ένα μικρό ποσοστό μαθητών.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο καλλιεργούμε στους μαθητές μας την ψευδαίσθηση ότι από το Σχολείο μπορούμε να καταναλώσουμε τα ελκυστικά, τα ευχάριστα και τα χρήσιμα, σαν να πρόκειται για σούπερ-μάρκετ ή για ζάπιγκ στην τηλεόραση και έχουμε κάθε ελευθερία επιλογής. Έτσι το ελληνικό σχολείο από μηχανισμός μετάδοσης ενός πολιτισμού 4 χιλιετιών αλώνεται από τις αξίες της Αγοράς και της Επικοινωνίας (ευελιξία, «ελεύθερη επιλογή», λατρεία του εφήμερου και του εύκολου) και όλοι όσοι κοπίασαν σκληρά για να μορφωθούν … «οδύρονται» τώρα που δεν είχαν την τύχη να μαθαίνουν εύκολα και ευχάριστα! Με τέτοιους μύθους όμως παραπλανούμε τα παιδιά μας ότι τα καλά ακόπως κτωνται. Απαραίτητο, βέβαια, το καλό παιδαγωγικό κλίμα στη διδασκαλία, όμως βοηθούν τα ψεύδη; Δυστυχώς, αυτήν την πραγματικότητα δεν μπορεί να την αλλάξει ούτε η παρήγορη καθιέρωση των Μαθηματικών ως υποχρεωτικού μαθήματος ούτε η εισαγωγή –επιτέλους- καλλιτεχνικών μαθημάτων (Μουσική, Εικαστικών, Κινηματογράφου-Θεάτρου).

Το πλέον, όμως, νεφελώδες σημείο του προγράμματος, το οποίο βέβαια έχει μια επίφαση νομιμοποίησης με όρους του παιδαγωγικού συρμού («γκρεμίζονται τα τείχη του σχολείου», «άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία» και άλλα ηχηρά), είναι η υποχρεωτική δραστηριότητα σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα που ωθεί σε εθελοντικές δράσεις. Είναι προφανές ότι πρόκειται για την προσομοίωση δράσης μιας Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, αλλά αν δούμε σήμερα την πραγματικότητα των Μ.Κ.Ο., θα ανατριχιάσουμε διαπιστώνοντας ότι η πλειοψηφία των εν λόγω οργανώσεων είναι το εκτελεστικό όργανο των κυρίαρχων του πλανήτη, οι οποίοι βέβαια εκμεταλλεύονται τις αγαθές προθέσεις των λαών. Για παράδειγμα, η  WWF προσπαθεί να αποκαταστήσει τη φυσική ισορροπία συνεργαζόμενη με τις μεγαλύτερες πολυεθνικές, γεγονός που ακυρώνει το ρόλο της. Αντίθετα, η Μ.Κ.Ο «Πελίτι», που προσπαθεί να διασώσει φυσικούς σπόρους από τη λαίλαπα των μεταλλαγμένων των ισχυρών πολυεθνικών, είναι δυστυχώς η μειοψηφία. Ένας μαθητής τώρα χωρίς την σκεύη της Ιστορίας, τη βαθιά γνώση των σχέσεων εξουσίας (βλ. Ιστορία Θουκυδίδη), τη σφαιρική, καθολική παιδεία, πώς είναι δυνατόν να μη δεχτεί ως δεδομένα και αυταπόδεικτα όλα τα νεοταξίτικα ιδεολογήματα και στερεότυπα, αυτά που καθοδηγούν τις περισσότερες Μ.Κ.Ο (ξέρετε, «ανεκτικότητα», «ανοικτά σύνορα»);

Είναι ξεκάθαρο, λοιπόν, ποιος ανθρωπολογικός τύπος διαμορφώνεται από το ιδιότυπο αυτό Ιντερνάσιοναλ Μπακαλορεά των φτωχών. Σε ένα σύστημα που κατά δήλωση του Γ. Γραμματέα του Υπουργείου «μαθαίνουμε πολλά και εύκολα», οι αποσπασματικές γνώσεις προτιμώνται από τη γενική μόρφωση προετοιμάζοντας το καλούπι για τον αυριανό πολιτιστικά μετέωρο, ιστορικά αμνήμονα, νεοβάρβαρο πολίτη, επίδοξο μάνατζερ, κολοβωμένο από κάθε αίσθηση του συνανήκειν σε έθνος, τάξη, κοινότητα. Δυστυχώς, η πολυδιάστατη κρίση που βιώνουμε, της οποίας μια πτυχή είναι η χρονίζουσα κρίση της εκπαίδευσής μας, φαίνεται να μη βρίσκει ακόμη απαντήσεις εξόδου απ’ αυτήν. Η κυοφορία θα είναι επώδυνη και σίγουρα χρειάζεται πειστικές αντιπροτάσεις, για τις οποίες επιφυλασσόμαστε προσεχώς.

                                                                                                           

Παναγιώτης Καρακολίδης, Κομοτινή, Οκτ. 2010

Νέο Λύκειο; Από την παιδεία των αξιών και της ελευθερίας στη δουλεία των δεξιοτήτων

 

Γ. Μ. Βαρδαβά

 

Γνώσεσθε τὴν ἀλήθειαν καὶ ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει  ὑμᾶς

Κατά Ἰωάννην 8, 32

 

Α' 

Το σχέδιο επί χάρτου και η αντίδραση του Υπουργείου

Με μεγάλο ενδιαφέρον παρακολουθούμε τις τελευταίες ημέρες τον καταιγισμό αντιδράσεων για το "σχέδιο" που αφορά στο "νέο Λύκειο". Φυσικά δεν μπορούμε να έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα για τις προθέσεις του Υπουργείου, δοθέντος ότι το τελευταίο σε σχετικό με το θέμα δελτίο τύπου (7-10-2010) φαίνεται να κρατάει αποστάσεις από τους εισηγητές του "σχεδίου". Λέει λοιπόν το Υπουργείο:

"Το κείμενο σχετικά με τις σχεδιαζόμενες αλλαγές στο Λύκειο που είδε το φως της δημοσιότητας, αποτελεί πρόταση μιας Επιτροπής και όχι απόφαση του Υπουργείου Παιδείας.

Οι προτάσεις του Υπουργείου Παιδείας για το Νέο Λύκειο, οι οποίες είναι υπό διαμόρφωση,  θα δοθούν προς  διαβούλευση – όπως γίνεται και με κάθε νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου- εντός του Οκτωβρίου".

Β'

Ο μεταπρατικός χαρακτήρας του σχεδίου

Επειδή όμως "όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά" ο εφησυχασμός δεν είναι καλός σύμβουλος. Ας ξεκινήσουμε από τον οφθαλμοφανή μεταπρατικό χαρακτήρα του σχεδίου. Η Π. Στεφανάκου (στο άρθρο " Εκτός Λυκείου η γενική παιδεία", εφημ. "Αυγή", 5-10-2010) παρατηρεί μεταξύ άλλων τα εξής: 

 

"Την κατάργηση του Λυκείου ως αυτόνομης εκπαιδευτικής βαθμίδας με τη δική της αποστολή προωθεί το υπουργείο Παιδείας με το νέο σχέδιο προγράμματος για το νέο σχολείο που δημοσιοποιήθηκε με τη γνωστή μέθοδο των διαρροών. Η γενική παιδεία στην ουσία σταματά στο Γυμνάσιο, όπου η παρεχόμενη εκπαίδευση είναι υποχρεωτική. Το Λύκειο θα είναι πλέον προπαρασκευαστικό κέντρο που θα λειτουργεί με ελάχιστα υποχρεωτικά μαθήματα, κοινά για όλους τους μαθητές, και πολλά μαθήματα επιλογής. Ολόκληροι επιστημονικοί κλάδοι εξοβελίζονται ουσιαστικά από το πρόγραμμα καθώς ένας μαθητής μπορεί να φοιτήσει στο Λύκειο και να ολοκληρώσει τις σπουδές του χωρίς να επιλέξει κανέναν απ' αυτούς. Το Λύκειο γίνεται πλέον σχολείο εξειδίκευσης, όπου οι μαθητές σε πολύ νεαρή ηλικία θα είναι υποχρεωμένοι να κάνουν επιλογές ζωής.

Το πρόγραμμα, που σχεδιάζεται από την Θ. Δραγώνα, αποτελεί στην ουσία αντιγραφή του Ιντερνάσιοναλ Μπακαλορεά, το οποίο λειτουργεί σε ακριβά ιδιωτικά σχολεία προκειμένου οι γόνοι των οικονομικά εύπορων οικογενειών να εξασφαλίσουν θέση σε πανεπιστήμια του εξωτερικού χωρίς να περάσουν από την ψυχοφθόρα διαδικασία των πανελλαδικών εξετάσεων, όπου μένεις εκτός για ένα μόριο".

Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά. Ας δούμε μερικά:

1. Ποιόν ή ποιούς "ενοχλεί" η Γενική Παιδεία και η στοιχειώδης καλλιέργεια;

2. Τι τύπο σχολείου θέλουμε; Ένα σχολείο που θα μορφώνει το νέο άνθρωπο και θα τον καθιστά ολοκληρωμένη προσωπικότητα ή ένα σχολείο "εξειδίκευσης", ένα σχολείο "δεξιοτήτων" και δουλοπρεπούς αμάθειας;

3. Ταιριάζει η μεταπρατική υιοθέτηση του μοντέλου "Ιντερνάσιοναλ Μπακαλορεά" με τις ιδιαιτερότητες του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος;

4. Με ποιά λογική επιλέχθηκαν τα συγκεκριμένα "υποχρεωτικά μαθήματα" και για ποιό λόγο υποβαθμίζονται τόσοι επιστημονικοί κλάδοι (Βιολογία, Χημεία,  Πληροφορική, Ιστορία);

5. Για ποιο λόγο το μάθημα των Θρησκευτικών σχεδόν εξοβελίζεται από το "νέο Λύκειο";

 

Γ'

Η καταστρατήγηση της ελευθερίας του προσώπου και το ευρωπαϊκό πρόταγμα

 

Ακόμα κι αν δεχτούμε ότι "τίποτα δεν είναι σίγουρο", θα πρέπει το όλο θέμα να μας προβληματίσει. Το πρόταγμα του φερόμενου "νέου Λυκείου" φαίνεται να είναι όχι η ελευθερία του προσώπου και η καλλιέργεια αξιών και κριτικής σκέψης, αλλά η χρησιμοθηρία και η γονιμοποίηση των "δεξιοτήτων", που θα καταστήσουν το νέο άνθρωπο έρμαιο στις ορέξεις αδηφάγων "εργοδοτών", που δεν θα προσφέρουν "εργασία", αλλά "απασχόληση". Σας φαίνεται περίεργο; Τότε γιατί μεταξύ των υποχρεωτικών μαθημάτων προτείνεται η Φυσική Αγωγή; Για…λόγους υγείας; Ας μην γελιόμαστε! Είναι φανερό ότι στους χαλεπούς καιρούς μας κάποιοι "χρειάζονται" άβουλα άτομα και όχι ελευθέρως σκεπτόμενα πρόσωπα. Τα θέλουν "γυμνασμένα" για ν' "αντέχουν" τις άπειρες ώρες απασχόλησης με μισθό πείνας και με γνώση "ξένων γλωσσών" για να' ναι τα γκαρσόνια των ευρωπαίων εύπορων "εταίρων". 

Αλλά για ποια "Ευρώπη" μιλάμε; Στο σημείο αυτό το λόγο  θα πάρει ο μεγάλος σλοβένος στοχαστής Σλ. Ζίζεκ:

Η Ευρώπη είναι νεκρή- εντάξει, αλλά ποια Ευρώπη; Η απάντηση είναι: η μετα- πολιτική Ευρώπη της προσαρμογής στην παγκόσμια αγορά, η Ευρώπη που επανειλημμένα «μαυρίστηκε» στα δημοψηφίσματα, η Ευρώπη της τεχνοκρατίας των Βρυξελλών. Η Ευρώπη που παριστάνει τον εκπρόσωπο του ψυχρού, ευρωπαϊκού Λόγου απέναντι στο ελληνικό πάθος και την ελληνική διαφθορά, το μαθηματικό πνεύμα απέναντι στη συγκινησιακή μέθη. Ωστόσο, όσο ουτοπικό κι αν ακούγεται, το έδαφος είναι ακόμη ελεύθερο για μια άλλη Ευρώπη: μια εκ νέου πολιτικοποιημένη Ευρώπη, θεμελιωμένη πάνω σε ένα συλλογικό σχέδιο χειραφέτησης (Σλ. Ζίζεκ, Μόνιμη κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, στο περιοδικό New Left Review No 64, Ιούλιος- Αύγουστος 2010, μετάφραση Πέτρος Παπακωνσταντίνου).  

 

Λίγη προσοχή αν δώσουμε στα λόγια του Ζίζεκ βλέπουμε ότι η διαφορά νοοτροπίας Ανατολής-Δύσης καλά κρατεί. Στη δύση το πρόταγμα είναι η δια της cogito εργαλειακή σκέψη ("ψυχρό Λόγο" και "μαθηματικό πνεύμα" το λέει ο Ζίζεκ σε αντιδιαστολή -κι εδώ είναι το σημαντικό -με το "ελληνικό πάθος", που είναι ο λόγος του λόγου).

 

Λίγο παρακάτω ο Ζίζεκ κάνει την εξής σημαντικότατη διαπίστωση, που νομίζω εξηγεί πολλά και για το θέμα που μας απασχολεί:

Ένα πράγμα είναι σαφές: Μετά από δεκαετίες κράτους πρόνοιας, κατά τις οποίες οι περικοπές ήταν σχετικά περιορισμένες και συνοδεύονταν από την υπόσχεση ότι τα πράγματα θα επέστρεφαν σύντομα στη φυσιολογική τους κατάσταση, μπαίνουμε τώρα σε μια περίοδο όπου ένα ορισμένο είδος οικονομικής κατάστασης εκτάκτου ανάγκης γίνεται μόνιμο καθεστώς, σταθερά της ύπαρξης, τρόπος ζωής. Φέρνει μαζί της την απειλή πολύ περισσότερο άγριων μέτρων λιτότητας, ακρωτηριασμών κατακτήσεων, συρρίκνωσης των υπηρεσιών υγείας και παιδείας, περισσότερο προσωρινής απασχόλησης (βλ. Σλ. Ζίζεκ, ό. π).

Και ο Ζίζεκ καταλήγει:

Σήμερα δεν ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε, αλλά οφείλουμε να δράσουμε τώρα, γιατί οι επιπτώσεις της μη δράσης θα είναι ολέθριες. Θα αναγκαστούμε να δράσουμε «σαν να είμαστε ελεύθεροι». Θα χρειαστεί να ρισκάρουμε κάνοντας βήματα στην άβυσσο, σε εντελώς απρόσφορες συνθήκες. Θα πρέπει να επανεφεύρουμε πλευρές του καινούργιου, μόνο και μόνο για να συντηρήσουμε τη λειτουργία του μηχανισμού και να διασώσουμε ότι καλό υπήρχε στο παλιό- εκπαίδευση, σύστημα υγείας, βασικές κοινωνικές υπηρεσίες(Ζίζεκ,ό.π.).

Δεν τα λέμε εμείς, δεν τα λένε οι "ταλιμπάν", δεν τα λένε οι «νεορθόδοξοι» (τι αδόκιμος όρος κι αυτός!) τα λέει ένας ουδέτερος παρατηρητής, ένας αδέσμευτος στοχαστής.

 Δ'

Ο εξοβελισμός της συλλογικής μνήμης

 

 

Ο αείμνηστος Κώστας Αξελός έλεγε παλιότερα ότι από τον Έλληνα" φαίνεται να λείπει η σκέψη". Αν η διαπίστωση του μεγάλου φιλοσόφου ισχύει, τότε φαίνεται ότι το επόμενο "θύμα" θα πρέπει να είναι η συλλογική μνήμη. Πως αλλιώς να εξηγήσει κανείς τον εξοβελισμό της νεώτερης ιστορίας του λαού μας, που επιχειρεί το εν λόγω "σχέδιο" για το "νέο Λύκειο"; Χωρίς όμως συλλογική μνήμη η εθνική μας επιβίωση διακυβεύεται. Μπορεί σε κάποιους αυτές οι σκέψεις να φαίνονται "εθνοκεντρικές". Δικαίωμα τους, ο καθένας μπορεί να έχει την άποψη του. Όμως η πραγματικότητα είναι αμείλικτη: το γεωπολιτικό τοπίο γνωστό, οι αξιώσεις κυριαρχίας δεδομένες (βλ. ιδεολόγημα Νταβούτογλου). Καλοί λοιπόν οι θεωρητικοί "μεταμοντερνισμοί" και οι άκριτες υιοθετήσεις των χομπσμπαουμικών ιδεολογημάτων τύπου "έθνους-ονείρου", καλλίστη όμως η πραγματικότητα: δεν είμαστε ούτε Ελβετία, ούτε Σουηδία. Η στρατηγική θέση της χώρας "ανοίγει την όρεξη" σε πολλά συμφέροντα. Αλλά ας αφήσουμε τις γεωπολιτικές αναλύσεις στους ειδικούς επιστήμονες και στους διπλωμάτες και ας επανέλθουμε με μερικά  ερωτήματα:

 

– Τελικά ποιοι είμαστε;

– Έχουμε ταυτότητα, ρίζες, ιστορία, πολιτισμό, ορθοδοξία; 

– Αν ναι, γιατί δεν τα αναδεικνύουμε; Τι φοβόμαστε; 

– Υπάρχει ανθρωποκεντρικό κεκτημένο, οικουμενικό, συλλογικό, ναι ή όχι; 

 

Μια παρατήρηση του Θ.Ι. Ζιάκα ίσως διαφωτίσει κάπως το θέμα μας:

Σταθερός άξονας της νεοελληνικής εθνικής ταυτότητας είναι ο εκνεωτερισμός, ενώ η νοηματοδότησή της προσλαμβάνει διαδοχικά τις τρεις γενικές μορφές: Στην ηρωική εποχή κυριαρχεί η Μεγάλη Ιδέα: Απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό. Η Ελλάδα "πρότυπο βασίλειο στην ανατολή". Φάρος εκνεωτερισμού. Μετά την εθνική καταστροφή του 1922 και ως την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο, το 1974, κυριαρχεί ο εθνοφυλετισμός. Είμαστε Έλληνες γιατί ρέει ελληνικό αίμα στις φλέβες μας. Όχι γιατί μετέχουμε ελληνικής παιδείας. Από το 1974 και έπειτα κυριαρχεί ο εθνομηδενισμός.(Θ. Ι. Ζιάκας, Η εξ ανατολών απειλή και οι δυνατότητες μας, στην ιστοσελίδα του Αντιφώνου. Πρβλ. και Σπ. Κουτρούλη, Οι ιδεολογικές διαστάσεις του εθνομηδενισμού, στην ιστοσελίδα του συγγραφέα).

 
Ε'

Οι αιτίες του εξοβελισμού του θρησκευτικού μαθήματος

 

Είναι προφανές ότι το μάθημα των Θρησκευτικών «ενοχλεί» και γι’ αυτό έχει «επικηρυχθεί» από πολλούς και διάφορους, αλλά ουχί «αδιάφορους», εδώ και αρκετά χρόνια. Τι να πρωτοθυμηθούμε; Τη συστηματική προσπάθεια υποβάθμισης του με ποικίλους τρόπους (μείωση ωρών, εγκύκλιοι – εν μέσω θερινής ραστώνης – περί «εύκολης» απαλλαγής, πλημμελής διδασκαλία του στο Δημοτικά, νέο-«εικονομαχικά» φαινόμενα κ. α. π.); Την περίφημη «θέση» της ΟΛΜΕ πρόπερσι το Σεπτέμβρη; Από πού κι ως αποφαίνεται η ΟΛΜΕ για τα θέματα αυτά; Με ποια αρμοδιότητα και με ποια επιστημονική βάση; Συνδικαλιστικό σωματείο είναι, όχι επιστημονική ομάδα. Και γιατί ειδικά για τα Θρησκευτικά; Οι θεολόγοι δεν θεωρούνται συνάδελφοι τους; Ας το ξεκαθαρίσουν… Η ΕΛΜΕ Χανίων, από την άλλη, ξαφνικά «έλυσε»… όλα τα προβλήματα του κλάδου και ασχολείται πλέον μόνο με… τις «απαλλαγές»; Πότε επιτέλους θα σοβαρευτούμε σ’ αυτό τον τόπο; Μια ζωή θα ισχύει το «είσαι ό,τι δηλώσεις;».

Ας πάμε όμως παρακάτω. Δεν θα μείνω στη θλιβερή επικαιρότητα. Το είπαμε και παραπάνω: το μάθημα εξοβελίζεται τελείως από το Λύκειο, ύστερα από την αποτυχημένη προπέρσινη προσπάθεια των «αρμοδίων» να το καταστήσουν «επιλεγόμενο», μέσω των γνωστών τριών εγκυκλίων. Τώρα βιώνουμε τα χειρότερα… Το μάθημα καθίσταται οιονεί «επιλεγόμενο» και στην πράξη «καταργούμενο». 

Ο στόχος της σύνολης πολεμικής κατά του μαθήματος (αλλά και κατά της γενικής παιδείας ευρύτερα) είναι καθαρά ιδεολογικός. Με άλλα λόγια υπάρχει διακύβευμα: η ελευθερία του προσώπου, η ελευθερία του ανθρώπου. Είναι ξεκάθαρο. Ο χριστιανισμός έχει πρόταση ζωής, που νικά το θάνατο. Η ελευθερία του προσώπου είναι το βασικό πρόταγμα του. Από το Σάρτρ μάθαμε κάποτε ότι «ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος». Υπάρχει στις μέρες μας ελευθερία; Ή οι καιροί απαιτούν την ανάσχεση της, χάριν της «ασφάλειας»; (Ξέρω, ξέρω είμαι «ρομαντικός», «εκτός τόπου και χρόνου», «εκτός εποχής», «οπισθοδρομικός»).

 

Από την άλλη πλευρά στην ύστερη νεωτερικότητα βιώνουμε την «έκλειψη του υποκειμένου» (κατά την ορθή ορολογία του Θ. Ι. Ζιάκα), τη λογική της ισχύος και της επικράτησης των «νικητών», την απροκάλυπτη απεμπόληση της ιδιοπροσωπίας, της παράδοσης, της τοπικής, εθνικής και προσωπικής ετερότητας, τη συστημική και θεσμική απροσωπία, την αποθέωση του «ατόμου», τη «βιταλιστική» επιβολή των ολίγων εις βάρος των πολλών, την αποδόμηση κάθε κοινωνικού και κοινωνιοκεντρικού πόλου από τη σύγχρονη πολιτική, την επιβολή εν τέλει των προταγμάτων της «αγοράς» ως απολύτου δόγματος καθολικής και αδιαμφισβήτητης αξίας.

Η ελευθερία, η εργασία, η παιδεία, τα δικαιώματα του ανθρώπου, η εθνική κυριαρχία μπαίνουν με κάθε τρόπο (θεμιτό και αθέμιτο) σε δεύτερη μοίρα. Σημασία έχει η ισχύς και το κέρδος. Μας λένε: «Να είσαι ο εαυτός σου», και εννοούν «ό,τι προτάσσει το συμφέρον σου». Προσπαθούν να αποκόψουν την κοινωνία από τις διαχρονικές πανανθρώπινες αξίες προκειμένου να τους κάνουν όλους «ίδιους»: να διαμορφώσουν άβουλους (άρα υπάκοους) καταναλωτές, ανθρώπους χωρίς σκέψη και όραμα.  Μπορεί όλα αυτά να φαίνονται «θεωρητικά». Ωραία λοιπόν. Για να δούμε τι λένε επ’ αυτών καταξιωμένοι στοχαστές.

Ο Μαξ Χορκχάιμερ στο γνωστό έργο του Η Έκλειψη του Λόγου (εκδ. Κριτική, Αθήνα 1987,μετάφραση: Θ. Μίνογλου) αναφέρει μεταξύ άλλων:

Η ατομικότητα προϋποθέτει την εκούσια θυσία της άμεσης ικανοποίησης χάριν της ασφάλειας, της υλικής και πνευματικής συντήρησης της ίδιας της ύπαρξης(…) Επομένως, η ατομικότητα στις μάζες είναι σαφώς λιγότερο ολοκληρωμένη και λιγότερο διαρκής απ’ όσο είναι στη λεγόμενη ελίτ. Από την άλλη πλευρά, η ελίτ πάντα ήταν πολύ πιο απορροφημένη από στρατηγικές για την απόκτηση και τη διατήρηση δυνάμεως. Η κοινωνική ισχύς σήμερα περισσότερο παρά ποτέ διαμεσολαβείται από την επιβολή πάνω στα πράγματα (μν. έργον, σελ. 160-161).

Για το θέμα της «εξατομίκευσης» στο χριστιανισμό ο Χορκχάιμερ αποφαίνεται τα ακόλουθα:

«Στον χριστιανισμό το ανθρώπινο εγώ και η πεπερασμένη φύση δεν βρίσκονται σε διαφωνία όπως ήσαν στον αυστηρό εβραϊκό μονοθεϊσμό.(…). Ο Χριστιανισμός, σε έντονη αντίθεση με τις αντίπαλες του θρησκείες και με τις ελληνιστικές ηθικές φιλοσοφίες, συνδέει την απάρνηση, την τιθάσευση των φυσικών ορμών, με την οικουμενική αγάπη, η οποία κατακλύζει κάθε πράξη.(…)»(μν. έργον, σελ. 169).

Και λίγο παρακάτω:

«Με την άρνηση ακριβώς της θέλησης για επίγεια αυτοσυντήρηση χάριν της συντήρησης της αιώνιας ψυχής ο Χριστιανισμός υποστήριξε την άπειρη αξία του κάθε ανθρώπου, μια ιδέα που διείσδυσε ακόμη και σε μη χριστιανικά ή αντιχριστιανικά συστήματα του δυτικού κόσμου» (ο.π.,σελ.171).

Αυτοί δεν είναι λόγοι ενός χριστιανού «απολογητή» αλλά του Μ. Χορκχάιμερ, γνωστού θεωρητικού της «σχολής της Φραγκφούρτης».

Κάνοντας ένα βήμα παρακάτω βλέπουμε ότι στη σκέψη του μεγάλου φιλοσόφου Β. Μπένγιαμιν, αλλά και του μαθητή του Giorgio Agamben, το καπιταλιστικό σύστημα έχει και «θρησκευτικές» προκείμενες. Με τα λόγια του Agamben:

Ο καπιταλισμός ως θρησκεία (Kapitalismus als Religion) είναι ο τίτλος ενός από τα διευσδυτικότερα θραύσματα, που δημοσιεύθηκαν μετά θάνατον,  του Μπένγιαμιν. Κατά τον Μπένγιαμιν, ο καπιταλισμός δεν αντιπροσωπεύει μόνο, όπως στον Max Weber, μία εκκοσμίκευση της προτεσταντικής πίστης, αλλά αυτός ο ίδιος συνιστά ουσιαστικώς ένα θρησκευτικό φαινόμενο, που αναπτύσσεται παρασιτικώς αρχής γενομένης από τον χριστιανισμό. Ως τέτοιος, ως θρησκεία της νεωτερικότητας, αυτός προσδιορίζεται από τρία χαρακτηριστικά:

(1) Είναι μια λατρευτική θρησκεία, ίσως η πιο ακραία και απόλυτη που υπήρξε ποτέ. Τα πάντα σε αυτήν έχουν νόημα μόνο όταν αναφέρονται στην επιτέλεση μιας λατρείας, όχι εν σχέσει προς ένα δόγμα ή μια ιδέα.

(2) Αυτή η λατρεία είναι διηνεκής, είναι “ο εορτασμός και η ιερουργία μιας λατρείας sans treve et sans merci“(«δίχως διακοπή και δίχως οίκτο, αδιάκοπη και ανελέητη»). Δεν είναι δυνατόν να διακρίνουμε εδώ μεταξύ ημερών εορτής και ημερών εργασίας, αλλά υφίσταται μια μοναδική, ατελεύτητη ημέρα γιορτής, όπου η εργασία ταυτίζεται με τον εορτασμό της λατρείας.

(3)  Η καπιταλιστική λατρεία δεν αποβλέπει στη λύτρωση, ή στην εξιλέωση για μια ενοχή, αλλά στην ίδια την ενοχή. (…)

(…)Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, ο καπιταλισμός αποσκοπεί με όλες τις δυνάμεις του όχι στη λύτρωση, αλλά στην ενοχή, όχι στην ελπίδα, αλλά στην απελπισία. Ο καπιταλισμός ως θρησκεία δεν στοχεύει στον μετασχηματισμό του κόσμου, αλλά στον αφανισμό του, στον όλεθρο. Και η κυριαρχία του στην εποχή μας είναι σε τέτοιο βαθμό ολοκληρωτική, ώστε ακόμη και οι τρεις μεγάλοι προφήτες της νεωτερικότητας (Νίτσε, Μάρξ και Φρόυντ) συνωμοτούν, σύμφωνα με τον Μπένγιαμιν, μαζί του, είναι αλληλέγγυοι, κατά κάποιο τρόπο προς τη θρησκεία της απόγνωση (Giorgio Agamben, Βεβηλώσεις, μετάφραση: Π. Τσιαμούρας, εκδ. Άγρα, Αθήνα 2006, σελ.131-133).

 

 

Με το κομμάτι του  "κεκτημένου της Ευρώπης", που κάποιοι ανενημέρωτοι επικαλούνται εντελώς άκαιρα δεν θα ασχοληθούμε. Διαφωτιστική είναι η εργασία της Όλγας Γριζοπούλου με τίτλο Η Θρησκευτική Εκπαίδευση (ΘΕ) και το Μάθημα των Θρησκευτικών (ΘΜ) στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου και παραπέμπουμε. Αλλού λοιπόν αυτά τα δικολαβίστικα: "μα έτσι γίνεται στην Ε.Ε.". Άλλη είναι η πραγματικότητα στην Ευρώπη,τελεία και παύλα.

Αλλά ας πάμε και στη  Γαλλία, τη χώρα  της ουδετεροθρησκίας και του -για πάνω απο 100 χρόνια – εκκοσμικευμένου λαϊκού κράτους.  Βλέπουμε τον πρόεδρο Σαρκοζύ να κάνει άνοιγμα στη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία και να αμφισβητεί το κεκτημένο της etat laique. Όπως παρατηρεί ο Κ. Χολέβας στο άρθρο του  με τίτλο Κλονίζεται το Ουδετερόθρησκο Οικοδόμημα στη Γαλλία:

"Αμφισβητώντας τα θεμέλια του ουδετερόθρησκου κράτους ο Σαρκοζί έκανε ομολογία πίστεως εκ μέρους της Γαλλίας προς την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Χαρακτήρισε την χώρα του ως πιστή θυγατέρα της Εκκλησίας εκπλήσσοντας όλους όσοι γνωρίζουν ότι ο νόμος του 1905 είχε ενοχλήσει και συνεχίζει να ενοχλεί το Βατικανό. Τόνισε ότι οι ρίζες του γαλλικού πολιτισμού είναι Χριστιανικές και κατηγόρησε τους οπαδούς του ουδετερόθρησκου κράτους ότι επεχείρησαν, χωρίς επιτυχία πάντως, να αποκόψουν αυτές τις ρίζες".

Αλλά θα αντιτείνει κάποιος ότι αυτό είναι μια επικοινωνιακού τύπου πολιτική επιλογή, που εξυπηρετεί ίσως συγκεκριμένα συμφέροντα. Ωραία λοιπόν. Ας αφήσουμε τους πολιτικούς και ας πάμε στους ανθρώπους του πνεύματος. Μια σημαντική προσωπικότητα της γαλλικής διανόησης ο Ρεζίς Ντεμπρέ, σύντροφος του Τσε Γκεβάρα, κάνει λόγο για την ανάγκη στοιχειώδους "θρησκευτικού εγγραματισμού" σε υπόμνημα του στον Υπουργό Παιδείας της Γαλλίας Ζακ Λάνγκ (2002). Το υπόμνημα κυκλοφορεί και στη χώρα μας υπό τον τίτλο Η διδασκαλία της θρησκείας στο ουδετερόθρησκο σχολείο (εκδ. Βιβλ. της Εστίας, Αθήνα 2004). 

Γράφει λοιπόν ο Ντεμπρέ:

"Η αποπομπή του θρησκευτικού φαινομένου εκτός των τειχών της  ορθολογικής και της δημοσίως ελεγχόμενης μετάδοσης των γνώσεων ευνοεί την παθολογία του πεδίου αντί την εξυγίανση του.Η αγορά της ευπιστίας, ο Τύπος και τα βιβλιοπωλεία διογκώνουν με τη σειρά τους το κύμα του εσωτερισμού και του ανορθολογισμού" (μν. έργον, σελ.26).

Λίγο παρακάτω:

"Όσο ο επιστήμονας και ο πιστός δεν ακυρώνουν ο ένας τον άλλον άλλο τόσο η αντικειμενικοποιούσα και η ομολογιακή προσέγγιση δεν ανταγωνίζονται η μια την άλλη, δεδομένου ότι και οι δυο μπορούν να υπάρχουν και να ευδοκιμούν συγχρόνως (…)

 

Απόδειξη αυτού είναι ότι και οι δυο προσεγγίσεις μπορούν να συνυπάρχουν στο ίδιο πρόσωπο (ένας ερμηνευτής ιερών κειμένων μπορεί να διαθέτει πνεύμα κριτικό και οργανωμένο). Η οπτική της πίστης και η οπτική της γνώσης δεν συνιστούν παίγνιο μηδενικού αθροίσματος"(ό.π.,σελ. 27-28).

Ας πάμε και στην πρόταση του Ντεμπρέ (ό.π.,σελ.44):

Τώρα φαίνεται έφτασε η ώρα για τη μετάβαση από την ουδετεροθρησκία της αναρμοδιότητας ("η θρησκεία δεν μας αφορά, εκ συστάσεως") σε μια ουδετεροθρησκία της κατανόησης("είναι χρέος μας να κατανοήσουμε περί τινος πρόκειται").

Όπως σωστά παρατηρεί ο Π. Καλαϊτζίδης  "ο Ντεμπρέ εντάσσει ρητώς τη θρησκεία ως πολιτισμικό γεγονός στη δημόσια σφαίρα και προσδίδει στη μελέτη της (στο δημόσιο σχολείο) υποχρεωτικό χαρακτήρα, εν αντιθέσει πρός τη θρησκεία ή την πίστη ως λατρευτικό γεγονός, που εμπεριέχει μια προσωπική απόφαση και επιλογή και για τούτο εντάσσεται στην ιδιωτική σφαίρα" (ό.π.,σελ.84).

Τι ωραία! Στη Γαλλία (το προπύργιο της ουδετεροθρησκίας) προτείνεται ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της μελέτης του θρησκευτικού φαινομένου, έστω και με τους περιορισμούς που προαπαιτεί ο κοσμικός χαρακτήρας του κράτους. 
Και στην "ορθόδοξη" Ελλάδα τι γίνεται; Ούτε καν υιοθετείται -έστω και κατ' αντιγραφήστη χειρότερη περίπτωση- ένα ανάλογο μοντέλο, αλλά υιοθετείται ο πλήρης εξοβελισμός της διδασκαλίας της θρησκείας και φυσικά καταργείται το υποχρεωτικόν της θρησκευτικής εκπαίδευσης. Στην "προοδευτική" Γαλλία διαπιστώνουμε μια "αναθεμελίωση"  προς την κατεύθυνση της αξίας της μελέτης του θρησκευτικού φαινομένου. Μάλιστα αυτό είναι επιτακτική ανάγκη, κατά τον Ντεμπρέ. Στην  Ελλάδα- με σαφώς άλλα δεδομένα και άλλες προκείμενες σε σχέση με τη Γαλλία- διαπιστώνουμε "υποστροφή" πρός μια κατεύθυνση άκαιρη, ξεπερασμένη και σαφώς αταίριαστη με τις "ρίζες", το πολιτισμικό και θρησκευτικό περιβάλλον και τις αξίες της χώρας μας.

ΣΤ'

Δια ταύτα…

Θα μπορούσαν να παρατεθούν πολλές ακόμα αναφορές. Σταματάμε κάπου εδώ με την ελπίδα ότι δώσαμε κάποιους βασικούς άξονες για ένα ευρύτερο προβληματισμό. Το θέμα έχει πολλές διαστάσεις και δεν πρέπει να το δούμε στενά «συντεχνιακά». Ας ελπίσουμε ότι θα υπάρξει μια συνεννόηση για κοινή γραμμή αντίδρασης τόσο μεταξύ των θεολόγων, όσο και μεταξύ των θιγομένων από τις φερόμενες νέες ρυθμίσεις καθηγητών όλων των ειδικοτήτων. Φυσικά στον αγώνα αυτό η Εκκλησία δεν μπορεί να μείνει αμέτοχη. Υπάρχει διακύβευμα, ας το καταλάβουμε όλοι. Νομίζω πως ένα πρώτο θετικό βήμα αντίδρασης στα επερχόμενα αποτελεί το κείμενο της ανακοίνωσης του Παγκρητίου Συνδέσμου Θεολόγων, χωρίς βεβαίως να παραθεωρώ τα κείμενα, τις απόψεις και τις επισημάνσεις των συναδέλφων απ’ όλη τη χώρα. Θα πρέπει να το καταλάβουμε όλοι: σ’ αυτήν τη δύσκολη συγκυρία δεν μας «περισσεύει» κανείς…

13-10-2010, Γ. Μ. Βαρδαβάς

 

 

ΠΗΓΗ: Τετάρτη, 13 Οκτωβρίου 2010, http://vardavas.blogspot.com/2010/10/blog-post_1557.htm

Σιγά μη διακινδυνεύσουν το Μπακαλορεά για τη Νεότερη Ιστορία…

 

Της Πίκιας Στεφανάκου   

 

Οι αντιδράσεις για την αποβολή της Νεότερης Ιστορίας από το "νέο Λύκειο" υποχρέωσαν την υπουργό Παιδείας να στρίψει το τιμόνι για να αποφύγει το τρακάρισμα. Το μεσημέρι της Πέμπτης, το Γραφείο Τύπου του υπουργείου Παιδείας εξέδωσε ανακοίνωση για να διευκρινίσει ότι "το κείμενο σχετικά με τις σχεδιαζόμενες αλλαγές στο Λύκειο, που είδε το φως της δημοσιότητας, αποτελεί πρόταση μιας Επιτροπής και όχι απόφαση του υπουργείου". Οι προτάσεις του ΥΠΕΠΘ για το "νέο Λύκειο", καταλήγει η ανακοίνωση, είναι υπό διαμόρφωση και θα δοθούν προς διαβούλευση εντός του Οκτωβρίου.

Το κείμενο, στο οποίο αναφέρεται η ανακοίνωση, περιγράφει κατ' ώρα τι θα κάνει το νέο Λύκειο. Η περιγραφή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί copy paste των προγραμμάτων International Baccalaureate (συντομευμένα Ι.Β.) που έχουν φέρει μεγάλα ιδιωτικά σχολεία. Στόχος αυτού του… φραντσάιζινγκ της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, είναι η διάνοιξη, συνήθως σε "γόνους καλών οικογενειών", εναλλακτικών δρόμων εισαγωγής σε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης του εξωτερικού (κυρίως Αγγλία και Αμερική). Η γενική παιδεία, η μορφωτική αποστολή του λυκείου και άλλα τέτοια, δεν απασχολούν τον Διεθνή Οργανισμό του Ι.B. που εδρεύει στην Ελβετία και ζει από τα τσουχτερά δίδακτρα και τα εξέταστρα. Το πρόβλημα είναι ότι αυτά τα θέματα δεν απασχολούν ούτε την υπουργό Παιδείας. Έτσι, η γενική παιδεία στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου συμπυκνώνεται σε τρία υποχρεωτικά μαθήματα (Γλώσσα, Αγγλικά και Γυμναστική) και τα υπόλοιπα, ολόκληροι επιστημονικοί κλάδοι, θα είναι ζήτημα προσωπικής επιλογής. Η Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας δεν υποβαθμίζεται απλώς. Αποβάλλεται διά παντός. Στη θέση της, πάντα ως μαθήματα επιλογής, μπαίνουν η Ευρωπαϊκή Ιστορία και η Ιστορία των Ιδεών.

Ο παραπάνω σχεδιασμός "είδε το φως της δημοσιότητας" την προηγούμενη Κυριακή. Από τότε μέχρι την Πέμπτη μεσολάβησαν τέσσερις ημέρες χωρίς να υπάρξει καμία αντίδραση από την πλευρά του υπουργείου. Παρά το γεγονός ότι οι επιστημονικές ενώσεις των φιλολόγων, των φυσικών, των χημικών, των βιολόγων και των καθηγητών πληροφορικής διατύπωσαν ενστάσεις και διαμαρτυρίες από την πρώτη ώρα της διαρροής του κειμένου, το υπουργείο Παιδείας ούτε διέψευδε ούτε επιβεβαίωνε…

Ποιους είχε λοιπόν αποδέκτες η δήλωση της Πέμπτης; Πρώτα τη Ν.Δ. Η παθούσα από τη Νεότερη Ιστορία της Ελλάδας ΣΤ' Δημοτικού, την τέταρτη ημέρα "ξύπνησε" και αποφάσισε να υποβάλει την κ. Διαμαντοπούλου στα πάθη που η ίδια πέρασε. Πρώτος, ο κ. Στυλιανίδης ζητάει να πληροφορηθεί αν όντως το υπουργείο Παιδείας προτίθεται να καταργήσει το μάθημα της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας από το Λύκειο. Σημειώνεται ότι ο Ευ. Στυλιανίδης είναι ο υπουργός Παιδείας με τα πιο γρήγορα αντανακλαστικά σε θέματα υπονόμευσης του… εθνικού φρονήματος. Με το που ανέλαβε το υπουργείο, έκοψε το βιβλίο Ιστορίας της Μ. Ρεπούση βάζοντας τελεία και παύλα στα βάσανα της Ν.Δ. Στη συνέχεια, η αρμόδια για θέματα Παιδείας της Ν.Δ., Ελ. Βόζενμπεργκ, ζήτησε εξηγήσεις για "τη βάναυση προσβολή σε βάρος της Ιστορίας μας". 'Υστερα ήρθε και η ΜΑΚΙ, που προειδοποεί ότι "δεν θα μείνει θεατής στις εξελίξεις" και θα την βρουν απέναντι "όσοι προσπαθούν να κόψουν κάθε δεσμό της Παιδείας με την Ελλάδα".

Δεύτερος αποδέκτης της δήλωσης ο κ. Καρατζαφέρης και ο υπερευαίσθητος σε θέματα εθνικοφροσύνης ΛΑΟΣ. Περιέργως, τόσο ο κ. Καρατζαφέρης όσο και το κόμμα του αυτή τη φορά είναι απόντες από την ιστορία. Με την κ. Ρεπούση είχαν χαλάσει τον κόσμο. Και τώρα που φεύγει εξ ολοκλήρου η Νεότερη Ιστορία από το Λύκειο δεν λένε κουβέντα. Η σιωπή αυτή γίνεται ακόμα πιο περίεργη αν λάβει κανείς υπόψη του ότι πέρυσι τα Χριστούγεννα διοργάνωναν διαδηλώσεις ζητώντας την απομάκρυνση της Θ. Δραγώνα από το υπουργείο επειδή έκριναν ότι οι απόψεις της είναι… ανθελληνικές. Η κ. Δραγώνα όχι μόνο παρέμεινε, αλλά είναι και επικεφαλής του σχεδιασμού για το Λύκειο. Πού είναι τώρα το πάθος του… "μπουμπούκου" βουλευτή; Όλα αυτά θα ήταν μια καλή ιστορία μυστηρίου αν δεν υπογραφόταν το Μνημόνιο και δεν αναλάμβανε ο Γ. Καρατζαφέρης ρόλο κυβερνητικού εκπροσώπου. Απ’ αυτή τη θέση, φαίνεται ότι έχει μεγαλύτερη ικανότητα διαπραγμάτευσης. Παρ’ ότι λοιπόν δεν μίλησε, πήρε και επισήμως τη διαβεβαίωση ότι το θέμα επανεξετάζεται. Την ίδια διαβεβαίωση, λένε σχετικές πληροφορίες, είχε πάρει και ανεπισήμως κατά τη συνάντηση που είχε την Πέμπτη με την Α. Διαμαντοπούλου για το θέμα της διακομματικής επιτροπής για τις αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η υπουργός Παιδείας, ως καλή μελετήτρια της πρόσφατης ιστορίας, επιχειρεί να αφοπλίσει το στράτευμα πριν εκδηλώσει γενικευμένη επίθεση.

Τέλος, αποδέκτης της δήλωσης είναι η Εκκλησία, που ετοιμάζει δυναμικό come back στην πολιτική ζωή. Στην τελευταία συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου, την προηγούμενη Τετάρτη, ο μετριοπαθής μέχρι τώρα αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος εξέφρασε την ανησυχία του για την "αποχριστιανοποίηση της Ελλάδας" και αποφασίστηκε σύσταση ιερής επιτροπής εξέτασης των βιβλίων της Ιστορίας, των Θρησκευτικών και των Νεοελληνικών Κειμένων.

Η κ. Διαμαντοπούλου δεν είναι καθόλου διατεθειμένη ν' αφήσει τη Νεότερη Ιστορία να της "μαυρίσει" τη ζωή και κυρίως να της χαλάσει το κλίμα συναίνεσης. Θα προτιμήσει να ακυρώσει την αποβολή παρά να θέσει σε δοκιμασία το copy paste του International Baccalaureate, την επιβολή του επιλεκτικού Λυκείου.

 

 

ΠΗΓΗ: Ημερομηνία δημοσίευσης: 10/10/2010, http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=572968

 

Στα ελληνικά

 

Για το κείμενο ομιλίας της Α. Διαμαντοπούλου στους Δελφούς

 

Του Γ.  Κεντρώτη*

 

 

 

Η Υπουργός ΠΔΒΜΘ κ. Άννα Διαμαντοπούλου ζήτησε όπως εντός τρίμηνης αποκλειστικής προθεσμίας συζητηθούν στους κόλπους της ακαδημαϊκής κοινότητας οι δελφικές εξαγγελίες της, προκειμένου να προχωρήσει με τους επιτελείς της το 2011 στη μεγαλόπνοη ίδρυση του Νέου Πανεπιστημίου. Το κείμενο της ομιλίας της στον ομφαλό της γης διανεμήθηκε, μάλιστα, επισήμως στους εμπλεκόμενους φορείς προς μελέτη και σχολιασμό. Λυπάμαι που το γράφω, αλλά η κ. υπουργός υπονόμευσε με το γραπτό της όσα έργα οραματίζεται να επιτελέσει για τη σωτηρία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

 

Δεν θα θίξω την ουσία των σχεδιαζομένων, μερικά εκ των οποίων παραβιάζουν ευθέως τη συνταγματική τάξη (όπως, λ.χ., η ευμέθοδη κατάργηση του αυτοδιοικήτου των ΑΕΙ), και τούτο διότι το προς συζήτηση κείμενο είναι σχεδόν ακατανόητο. Υπερβολές; Για να δούμε. Διευκρινίζω ότι ό,τι παρατίθεται εν συνεχεία εντός εισαγωγικών προέρχεται από την επίσημη γραφίδα της κ. Υπουργού.

«Το Ψηφιακό Σχολείο εν δράση». Ανορθογραφία βοώσα.

«Συγγραφή διπλωμάτων και πτυχιακών εργασιών». Τί είναι αυτό;

«Καταλήξαμε σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο, το οποίο μπορούμε όλοι να πατήσουμε και να συνεχίσουμε». Λογικώς δυσπροπέλαστη η σημασία των γραφομένων.

«Έχει πολύ μεγάλη σημασία η εθνική συναίνεση γιατί δε χωράει να έχουν βάθος χρόνου και να γίνουν σεβαστά από όλες τις κυβερνήσεις». Ακατανόητος ο –και λόγω Δελφών– υπουργικός χρησμός.

«Οι Σύγκλητοι των Πρυτάνεων». Δεν υπάρχει τέτοιος θεσμός.

«Να μπούμε σε μια διαδικασία διαρκούς συνεδρίασης των Συγκλήτων, οι οποίες κατά τη διάρκεια του τρίμηνου διαλόγου – ο διάλογος δε θα είναι στο διηνεκές, θα ξεκινήσει τώρα και θα τελειώσει στο τέλος Δεκεμβρίου – να μπορούν συνεχώς να συμμετέχουν οι Σύγκλητοι και οι Σύνοδοι Προέδρων και Πρυτάνεων». Ας επιχειρήσει όποιος αντέχει (ακόμα και με συντακτική ανάλυση της περιόδου) να καταλάβει τί εννοείται πίσω από αυτές τις ατάκτως ερριμμένες στο χαρτί του υπουργικού κειμένου λέξεις.

«Το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα καθορισθούν αυτοί οι δύο πόλοι». Οι πόλοι, ως ορίζοντες ακρότατα όρια, μόνο να καθορίζουν μπορούν (έστω και κάποιο πλαίσιο), και όχι το όποιο πλαίσιο τούς όποιους πόλους του. Το όλο σύνταγμα δεν διεκδικεί, ασφαλώς, δάφνες ελληνοπρεπούς λόγου.

«Το Συμβούλιο Διοίκησης, στο οποίο συμμετέχουν πανεπιστημιακές δυνάμεις από το Πανεπιστήμιο». Λαπαλισάδα!

«Των νέων μορφών-θεσμών, τους οποίους». Ασυμφωνία γένους.

«Και βεβαίως κατανοούμε όλοι ότι μιλούμε για εξωτερική πλέον αξιολόγηση και να τη συνδέσουμε με συγκεκριμένους δείκτες». Αοριστολογία παντρεμένη με σολοικισμό.

«Στην πιστοποίηση των Ιδρυμάτων από εμπειρογνώμονες με διεθνή σύνθεση». Ακυρολεξία.

«Υπό την ομπρέλα». Κομψό!

«Επειδή το μεγάλο στοίχημα της χώρας είναι η ανάπτυξη, ξέρουμε όλοι ότι η ανάπτυξη δεν έρχεται με νόμους». Συντετριμμένος ομολογώ ότι το αγνοούσα.

«Πάντα βέβαια μέσα στα πλαίσια του Συντάγματος, για το οποίο πρέπει να ξέρουμε πολύ καλά στη συζήτησή μας τα όρια στα οποία μας επιτρέπει να κινηθούμε». Αυτό ας το θυμάται η κ. Υπουργός, διότι στο σημείο εκείνο ομιλεί περί «εδρών» (που εδώ και δεκαετίες έχουν καταργηθεί στα ΑΕΙ), ενώ λίγο παρακάτω ομιλεί για «τάξεις» (λες και το Πανεπιστήμιο είναι Δημοτικό Σχολείο).

«Και πάλι δεν είναι εύκολο μέσα από το πλαίσιο που θέτει το Σύνταγμα, αλλά είναι μία αδήριτη ανάγκη». Ποιά αδήριτη ανάγκη μάς παρωθεί, αλήθεια, σε αντισυνταγματικούς πειρασμούς;

«Τα Περιφερειακά Συμβούλια θα παίξουν έναν κυρίαρχο ρόλο σε αυτή την ιστορία των συγχωνεύσεων και των συνενώσεων». Φευ, «ιστορία»…

«Ένα από τα “εκ των ων ουκ άνευ” διακυβεύματα». Το μόνο που μπορεί να είναι “εκ των ων ουκ άνευ” είναι conditiones,  ήτοι προϋποθέσεις. Όλα τα άλλα (μαζί και τα «διακυβεύματα») είναι άσχετες και κακόζηλες χρήσεις.

 

Θα μπορούσα να αντιγράψω πολλά ακόμα, αλλά και τούτα μόνο αρκούν. Αναμεμειγμένα δε με αταβιστικές επιβιώσεις φοιτητοπαραταξιακής ρητορικής των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης του ’74 (όπως, λ.χ., «Η ελληνική κυβέρνηση και ο ίδιος ο Έλληνας Πρωθυπουργός έχει δεσμευτεί σε όλα τα επίπεδα»· «Η μεγάλη αυτή αλλαγή έχει ήδη ξεκινήσει»· «Όπου εδώ πραγματικά μπαίνει ένα πρώτο δίλημμα»· «Που το έχουμε βάλει και στο νέο νόμο»· «Οι αλλαγές πρέπει να είναι πολύ βαθιές και να αφορούν το DNA της λειτουργίας των Πανεπιστημίων»· «Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σε όλες τις χώρες να υπάρχει μία ραγδαία προσπάθεια συνένωσης ακόμα και πολύ μεγάλων Πανεπιστημίων»· «Και εδώ υπάρχει μία σειρά από ζητήματα»), αλλά και με κενές περιεχομένου γενικολογίες και αδόλεσχα στερεότυπα (όπως, π.χ., «Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα μπροστά σε πρωτόγνωρες προκλήσεις»· «Η ηθική ευθύνη είναι αναντίλεκτα συλλογική»· «Οι ρόλοι τους είναι διακριτοί και απολύτως αναγκαίοι»· «Η διεθνοποίηση σημαίνει να δώσουμε περισσότερη Ελλάδα στον κόσμο και να ελκύσουμε περισσότερο κόσμο στην Ελλάδα»· «Διεθνοποίηση και εξωστρέφεια της ακαδημαϊκής διαδικασίας»· «Εσείς εκπροσωπείτε σήμερα τις δυνάμεις της διανόησης και της αλλαγής στη χώρα»), δημιουργούν ένα συνεχή βόμβο, που ταλαιπωρεί τον νου και ξεκάνει την υπομονή και του πλέον καλοπροαίρετου και ανεκτικού αναγνώστη. Τί να μελετήσεις; Τί να σχολιάσεις;

Μπορείς να μιλήσεις για όποια ουσία των εξαγγελιών της κ. Υπουργού, όταν ο τύπος, που τις περιβάλλει, δεν σου το επιτρέπει; Όχι, βέβαια! Και πώς, αλήθεια, θα πείσεις όσους σε παρακολουθούν ότι όντως μπορείς να επιφέρεις την οποιαδήποτε αλλαγή στο εκπαιδευτικό σύστημα, όταν δεν μπορείς να πεις στα ελληνικά αυτό που θέλεις και σκοπεύεις να κάνεις;

Αλίμονο…

 

 

*  Ο Γιώργος Κεντρωτής είναι καθηγητής Θεωρίας της Μετάφρασης στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.

 

 

ΠΗΓΗ: http://www.ardin.gr/node/3750

Λογοτεχνία: Κεντρικό ή περιθωριακό μάθημα;

 

Του Γιάννη Παπακώστα

 

 Έντονη είναι η φημολογία, σύμφωνα με την οποία στο υπουργείο Παιδείας λειτουργούν διάφορες επιτροπές με αντικείμενο την αναπροσαρμογή των αναλυτικών προγραμμάτων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Μια από τις επιτροπές αυτές έχει ως αντικείμενο τη Νεοελληνική Λογοτεχνία (Ν. Λ.) και την αναδιάρθρωση της διδακτέας ύλης. Διάχυτη είναι επίσης η φημολογία ότι για το μάθημα της Ν. Λ. μελετάται ριζική ανατροπή και ούτε λίγο ούτε πολύ το κυρίαρχο και βασικό αυτό μάθημα θα τεθεί στην υπηρεσία της γλωσσικής διδασκαλίας. Το πρόσφατο συνέδριο, άλλωστε, στη Θεσσαλονίκη, με την παρουσία και της αρμόδιας υπουργού Παιδείας κ. Άννας Διαμαντοπούλου, εξέπεμψε σαφή, προς την κατεύθυνση αυτή, μηνύματα.

Έτσι, αντί τον κεντρικό κορμό του μαθήματος να τον συνιστά η Λογοτεχνία, που είναι και ο φορέας της γλώσσας, θα συμβεί το αντίθετο: η Λογοτεχνία θα τεθεί στην υπηρεσία του γλωσσικού μαθήματος, αποκόπτοντας έτσι την επικοινωνία του μαθητή με τον δημιουργικό λόγο, με τα κείμενα, δηλαδή, δόκιμων Νεοελλήνων συγγραφέων, όπως αυτοί καταξιώθηκαν ιστορικά μέσα στον χρόνο· με τα κείμενα του Χορτάτζη, του Σολωμού, του Μακρυγιάννη, του Καβάφη, του Σεφέρη, του Ελύτη, του Ρίτσου, του Αναγνωστάκη και τόσων άλλων.

Δεν ξέρουμε αν στην εν λόγω επιτροπή μετέχουν και φιλόλογοι νεοελληνιστές. Είναι, ωστόσο, ζητούμενο αν και η Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων παρακολουθεί το θέμα και ποια είναι η θέση της. Επικαλούμαι το επιστημονικό αυτό όργανο, γιατί σε δύο διαδοχικά συνέδρια, όπου έλαβε μέρος πλήθος φιλολόγων καθηγητών από όλες τις ενώσεις της χώρας, τονίστηκε με έμφαση η ευεργετική επίδραση της λογοτεχνίας στους νέους.

Το σκεπτικό είναι αυτονόητο. Άλλη είναι η αισθητική αξία έγκυρων λογοτεχνικών κειμένων και άλλη η αξία των τεχνητών σχημάτων επικοινωνιακού περιεχομένου, προσαρμοσμένων στους εκάστοτε διδακτικούς στόχους. Τα λογοτεχνικά κείμενα μπορούν να αποτελέσουν μορφωτικό αγαθό με ποικίλες θετικές επιδράσεις στην ψυχοσύνθεση των νέων και κυρίως να συντελέσουν στην αισθητική τους καλλιέργεια, για τούτο και για να υπάρχει αποτέλεσμα, πρέπει να διδάσκονται αυτοτελώς.

Εκ των πραγμάτων, η Ν. Λ. φέρνει τον νέο σε επαφή με την τέχνη και τον πολιτισμό και τον οδηγεί στην ανάπτυξη διαλόγου με τις αξίες που εμπεριέχουν τα καταξιωμένα κείμενα έγκυρων συγγραφέων.

Τις συνέπειες από την υποβάθμιση του μαθήματος εύκολα τις προβλέπει κανείς. Η άσκηση στην ορθή (εκτός και αν δεν υπάρχει ορθή) χρήση της γλώσσας, αποτελεί βέβαια τους σκοπούς της αγωγής· η σπουδή, όμως, της λογοτεχνίας είναι μορφωτικό αγαθό που υπερβαίνει κατά πολύ τη γλωσσική κατάρτιση και τον επικοινωνιακό λόγο, γιατί επεκτείνεται στην ενασχόληση με βαθύτερα διανοήματα και συναισθήματα που συνδέονται με την πιο λεπτή και καίρια γλωσσική έκφραση και επεκτείνεται στην αισθητική καλλιέργεια. Εχει, επομένως, σχέση με την ανάπτυξη της προσωπικότητας του μαθητή και τη βαθύτερη γλωσσική του αγωγή. Γλωσσική αγωγή, όμως, «εν κενώ» είναι αδύνατον να ασκηθεί και μάλιστα με σπαράγματα ποικίλης ύλης, εν πολλοίς δημοσιογραφικά, που αποβλέπουν σε διαφορετικούς στόχους. Το νερό για τη λογοτεχνία είναι νερό. Δεν είναι ούτε υδρογόνο ούτε οξυγόνο, όπως είναι για τον χημικό. Η διάλυση στα συστατικά του, η αποδόμησή του, δηλαδή, είναι θέμα χημικού εργαστηρίου, αντιμετώπιση εντελώς αντίθετη προς τις διαδικασίες που συντελούν στην αισθητική απόλαυση και ομορφιά.

Θεωρούμε για τούτο ουσιαστική, για το μάθημα, τη σύνδεση και των τριών κλάδων, ήτοι της λογοτεχνίας, της έκθεσης – έκφρασης και της γλωσσικής διδασκαλίας και την ένταξή τους υπό κοινή στέγη με επίκεντρο τη λογοτεχνία. Ένα ποίημα του Καβάφη ή του Σεφέρη, με την πολυσημία τους, προσφέρονται όχι μόνο για ερμηνευτική προσέγγιση, αλλά και για γλωσσική. Ένας στίχος του Σολωμού ή μια στροφή του Κάλβου είναι η καλύτερη θεματολογία, προκειμένου για νοηματική ανάπτυξη, με πρόσθετη ωφέλεια την αισθητική ομορφιά και τη βίωση του πολιτισμού μας.

Ο Εμπειρίκος έχει έναν πολύ χαρακτηριστικό στίχο εν προκειμένω: «Πάρε τη λέξι μου. Δώσε μου το χέρι σου» Είναι η αμφίδρομη κίνηση που ανοίγει το κυνήγι της επικοινωνίας μεταξύ αναγνώστη και δημιουργού.

Τούτο σημαίνει ότι η λογοτεχνία μπορεί να ζωντανέψει το σχολείο και να αποτελέσει ένα από τα καλύτερα μορφωτικά αγαθά, φτάνει η πολιτεία να το κατανοήσει και να το θελήσει. Την ευεργετική αξία του μαθήματος είχε επισημάνει άλλωστε, αρκετές δεκαετίες πριν, ο Ευάγγελος Παπανούτσος, όταν, πρώτος αυτός, το συμπεριέλαβε ως εξεταστέο μάθημα για τα ΑΕΙ όλων των κλάδων. Ήταν τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας.

 

 

ΠΗΓΗ: Hμερομηνία:  5/10/10 ,  http://news.kathimerini.gr/4Dcgi/4Dcgi/_w_articles_civ_11_05/10/2010_417459

Εκτός Λυκείου η γενική παιδεία

 

Της Πίκιας Στεφανάκου   

Την κατάργηση του Λυκείου ως αυτόνομης εκπαιδευτικής βαθμίδας με τη δική της αποστολή προωθεί το υπουργείο Παιδείας με το νέο σχέδιο προγράμματος για το νέο σχολείο που δημοσιοποιήθηκε με τη γνωστή μέθοδο των διαρροών. Η γενική παιδεία στην ουσία σταματά στο Γυμνάσιο, όπου η παρεχόμενη εκπαίδευση είναι υποχρεωτική. Το Λύκειο θα είναι πλέον προπαρασκευαστικό κέντρο που θα λειτουργεί με ελάχιστα υποχρεωτικά μαθήματα, κοινά για όλους τους μαθητές, και πολλά μαθήματα επιλογής.

Ολόκληροι επιστημονικοί κλάδοι εξοβελίζονται ουσιαστικά από το πρόγραμμα καθώς ένας μαθητής μπορεί να φοιτήσει στο Λύκειο και να ολοκληρώσει τις σπουδές του χωρίς να επιλέξει κανέναν απ' αυτούς. Το Λύκειο γίνεται πλέον σχολείο εξειδίκευσης, όπου οι μαθητές σε πολύ νεαρή ηλικία θα είναι υποχρεωμένοι να κάνουν επιλογές ζωής.

Το πρόγραμμα, που σχεδιάζεται από την Θ. Δραγώνα, αποτελεί στην ουσία αντιγραφή του Ιντερνάσιοναλ Μπακαλορεά, το οποίο λειτουργεί σε ακριβά ιδιωτικά σχολεία προκειμένου οι γόνοι των οικονομικά εύπορων οικογενειών να εξασφαλίσουν θέση σε πανεπιστήμια του εξωτερικού χωρίς να περάσουν από την ψυχοφθόρα διαδικασία των πανελλαδικών εξετάσεων, όπου μένεις εκτός για ένα μόριο.

Τόσο ο πρωθυπουργός όσο και η υπουργός Παιδείας είναι λάτρεις αυτού του μοντέλου, όπως, άλλωστε, φανερώνουν και οι επιλογές σπουδών που έκαναν για τα παιδιά τους. Ο έρωτας της υπουργού με το ΙΒ μπορεί να είναι πρόσφατος, αλλά του πρωθυπουργού κρατά χρόνια πολλά, από το 1995, όταν ως υπουργός Παιδείας νομιμοποίησε τμήματα Ιντερνάσιοναλ Μπακαλορεά στα ιδιωτικά σχολεία και θέλησε από τότε να βάλει και στα δημόσια το πρόγραμμα αυτό, αλλά χωρίς επιτυχία. Η εισαγωγή στα πανεπιστήμια του εξωτερικού γίνεται μέσω του συμφηφισμού των επιδόσεων των υποψηφίων σε εξετάσεις και εργασίες, η αξιοπιστία και το αδιάβλητο των οποίων είναι υπό αμφισβήτηση. Πρόσφατο είναι το σκάνδαλο με αγοραπωλησίες θεμάτων και εργασιών, για το οποίο έχουν ήδη έχουν ασκηθεί διώξεις σε καθηγητές, μαθητές και γονείς από τρία ιδιωτικά σχολεία (Ζηρίδη, Κολέγιο Ψυχικού και Μωραΐτη).

Σε ό,τι αφορά το Λύκειο, το υπουργείο Παιδείας προχωρά χωρίς ξένους "σοφούς". Μία ομάδα στενών συνεργατών της υπουργού και της κ. Δραγώνα επιχειρούν να προσαρμόσουν τη λειτουργία του Ιντερνάσιοναλ Μπακαλορεά στο ελληνικό λύκειο, καθώς, όπως απεφάνθη η κ. Διαμαντοπούλου σε πρόσφατη συνέντευξή της, είναι αυτό που μας ταιριάζει. "Το νέο σύστημα", δήλωσε στη ΝΕΤ στις 27.9, θα προσιδιάζει στο Ιντερνάσιοναλ Μπακαλορεά. Έχουμε δει το γερμανικό, το γαλλικό. Έχουμε δει τις μικρές χώρες, Φινλανδία και άλλες και έχουμε καταλήξει σ' αυτό που ταιριάζει σε μας". Δηλαδή, στο σύστημα ΙΒ, που σχεδίασε το συμβούλιο ενός "μη κερδοσκοπικού οργανισμού", όπως συστήνεται, που εδρεύει στη Γενεύη.

Βάσει αυτού του συστήματος και των διαρροών του υπουργείου, θα συμβούν τα εξής:

* Η Α' Λυκείου θα είναι ντεμί σεζόν. Θα λειτουργεί με περισσότερα υποχρεωτικά μαθήματα και λιγότερα μαθήματα επιλογής, που θα ετοιμάζουν τον μαθητή γι' αυτό που θα ακολουθήσει. Τα υποχρεωτικά θα διδάσκονται 25 ώρες και τα μαθήματα επιλογής 10 ώρες. Αυτήν την εικόνα θα βρουν οι μαθητές από του χρόνου.

* Στη Β' και τη Γ' Λυκείου θα έχουμε την πλήρη ανατροπή. Τα υποχρεωτικά μαθήματα περιορίζονται σε 12 ώρες διδασκαλίας και τα μαθήματα επιλογής σε 21 ώρες. Επίσης, εισάγεται ο θεσμός των δραστηριοτήτων "ευαισθητοποίησης σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα" (2 ώρες) που θα συνδέεται και με εργασίες.

* Τα υποχρεωτικά μαθήματα σε κάθε τάξη είναι τρία: Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Αγγλικά και Γυμναστική. Από εκεί και πέρα οι μαθητές θα παίρνουν ένα εξάωρο μάθημα από μία από τις έξι ομάδες μαθημάτων και ένα τρίωρο μάθημα από κάθε μια από τις υπόλοιπες ομάδες μαθημάτων. Σύνολο, δηλαδή, μαθημάτων πέντε. Οι ομάδες μαθημάτων επιλογής είναι: Αρχαιογνωσία, Μαθηματικά, Πειραματικές Επιστήμες, Κοινωνικές Επιστήμες, Ξένη Γλώσσα και Πολιτισμός.

Όπως προκύπτει από τα μέχρι τώρα στοιχεία ένας μαθητής μπορεί να τελειώσει το Λύκειο και να έχει πάρει ούτε μια ώρα Ιστορίας, Αρχαίων, Φυσικής, Χημείας, Βιολογίας κ.ά. Άρα η βασική του εκπαίδευση στα μαθήματα αυτά ουσιαστικά τελειώνει στη Γ' Γυμνασίου, άντε και λίγο στην Α' Λυκείου. Εξαίρεση αποτελούν τα Μαθηματικά όπου υποχρεωτικά θα πάρει κάποιος είτε το εξάωρο είτε το τρίωρο. Μάθημα επιλογής γίνονται και τα Θρησκευτικά, γεγονός που είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων από την Εκκλησία και τις επιρροές της.

Ανοικτό είναι το πώς θα κουμπώσει όλο αυτό το κατασκεύασμα με το νέο εξεταστικό, καθώς και με το κυβερνητικό σχέδιο για εισαγωγή σε σχολή και όχι σε τμήμα. Το σίγουρο είναι ότι περιορίζονται εξαιρετικά οι επιλογές των μαθητών, αφού σύμφωνα με τα προβλεπόμενα μπορεί κανείς να πάρει μόνο ένα εξάωρο μάθημα επιλογής, το οποίο εννοείται ότι θα έχει αυξημένο συντελεστή βαρύτητας. Αν πάρει, για παράδειγμα, Μαθηματικά υψηλού επιπέδου (εξάωρο), δεν μπορεί να πάρει Φυσική αντίστοιχου επιπέδου. Από την άλλη Χημεία και Βιολογία είναι τρίωρα μαθήματα που ανήκουν στην ίδια ομάδα με τη Φυσική και άρα δεν μπορεί να τα επιλέξει ένας μαθητής που ενδιαφέρεται για τη Φυσικομαθηματική. Αυτό σημαίνει ότι σύντομα θα είναι παρελθόν και οι σχολές όπως τις ξέρουμε μέχρι σήμερα.

Το σύστημα αυτό είναι βέβαιο ότι θα επισπεύσει τον ερχομό του "Καλλικράτη" στην εκπαίδευση, με την κατάργηση εκατοντάδων λυκείων στην περιφέρεια και τη νησιωτική Ελλάδα και τη δημιουργία μητροπολιτικών λυκείων τα οποία θα παρέχουν όλο αυτό το πρόγραμμα επιλογής.

Το "νέο Λύκειο" της εποχής του Μνημονίου, παρά το γεγονός ότι δείχνει ακριβότερο, είναι απόλυτα επιλεκτικό. Έτσι προμηνύεται και η πανεπιστημιακή εκπαίδευση, με συρρίκνωση που θα ξεκινήσει από φέτος. Να σημειωθεί ότι ο αριθμός των εισακτέων περνάει στην αρμοδιότητα της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας, που μπορεί να αποφασίζει για μείωση του αριθμού των εισακτέων χωρίς το μαχαίρι του πολιτικού κόστους.

 

 

ΠΗΓΗ: Η ΑΥΓΗ, Ημερομηνία δημοσίευσης: 05/10/2010, http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=571565,

Η Κατάργηση της Ιστορίας στο Νέο Λύκειο

 

Του Τάσου Χατζηαναστασίου*

 

Οι ανιστόρητοι νεοφιλελεύθεροι σχεδιαστές της εκπαιδευτικής πολιτικής στην Ελλάδα έκαναν το θαύμα τους: στο σχέδιο προγράμματος για τη Β΄ και Γ΄ Λυκείου που είδε το φως της δημοσιότητας τις προηγούμενες μέρες έχει καταργηθεί το μάθημα της Βυζαντινής και Νεότερης Ιστορίας! Στα αντικείμενα που προβλέπεται να διδαχθούν (ως επιλεγόμενα και όχι υποχρεωτικά) περιλαμβάνονται η Αρχαία Ιστορία, η Ιστορία των… Ιδεών και φυσικά η Ευρωπαϊκή Ιστορία.

Η επιλογή αυτή δεν είναι καθόλου τυχαία. Είναι πλήρως εναρμονισμένη με τη γενικότερη πολιτική επιβολής των ορέξεων της διεθνούς συμμορίας του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου στη χώρα μας που στην κυβέρνηση του ΓΑΠ βρίσκει έναν αξιόπιστο και πρόθυμο συνεργάτη.

Το διεθνές κεφάλαιο έχει έναν και μόνο αντίπαλο: τα εθνικά κράτη και την αντίσταση των λαών. Αλλά για να μπορέσουν να αντισταθούν τα κράτη και οι λαοί και να υπερασπίσουν την ανεξαρτησία τους, πρέπει να διατηρήσουν την ιστορική τους μνήμη και συνείδηση. Γι’ αυτό, ειδικά η Ιστορία αποτελεί τα τελευταία χρόνια το κατεξοχήν πεδίο όπου δοκιμάζει το σύστημα τα αντανακλαστικά του λαϊκού κινήματος στο επίπεδο της συνείδησης και της συλλογικής του ταυτότητας. Στη μετωπική αντιπαράθεση γύρω από το βιβλίο Ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού η εθελόδουλη ελίτ της χώρας και η διανόησή της υπέστησαν μία ταπεινωτική ήττα παρά τη συστηματική κατασυκοφάντηση, όσων εναντιώθηκαν στο τερατούργημα εκείνο, ως εθνικιστών και ακροδεξιών.

Σήμερα επιχειρείται η εξαφάνιση του προβλήματος μέσω της εξαφάνισης του ίδιου του αντικειμένου της Ιστορίας από το Λύκειο. Έτσι, οι δεκαεξάρηδες και δεκαεφτάρηδες μαθητές θα στερηθούν το δικαίωμα να αποκτήσουν ιστορική συνείδηση μέσα από την κριτική προσέγγιση ενός παρελθόντος που στη χώρα μας εξακολουθεί να επηρεάζει τις σύγχρονες εξελίξεις και τις πολιτικές επιλογές. Τώρα δηλαδή που διαθέτουν την απαιτούμενη ωριμότητα προκειμένου να δουν κριτικά την Ιστορία και δεν θα περιορίζονται στην αποστήθιση γεγονότων – όπως είναι φυσικό με βάση την εξελικτική ψυχολογία να γίνεται στο Γυμνάσιο και το Λύκειο – δεν θα διδάσκονται Ιστορία!

Το ζήτημα της Ιστορίας δεν είναι το μοναδικό μειονέκτημα του σχεδίου προγράμματος για το «Νέο Λύκειο», είναι ωστόσο το πιο κραυγαλέο για τις προθέσεις των εμπνευστών του να μετατρέψουν το Λύκειο σ’ έναν παιδότοπο εμπορικό κέντρο με «καλάθια» όπου ψωνίζεις αποσπασματικές και ασύνδετες μεταξύ τους γνώσεις Το σχέδιο αυτό επομένως πρέπει να ανατραπεί συνολικά κι εμείς οι εκπαιδευτικοί πρέπει να ξεπεράσουμε τις συντεχνιακές αντιλήψεις, που οδηγούν κάθε κλάδο να μετρά πόσες ώρες μάθημα θα έχει στο «Νέο Λύκειο» και ν’ αντιδρά αναλόγως θετικά ή αρνητικά, και να αντισταθούμε ενωμένοι. Ειδικά, όμως η αντίδραση στην κατάργηση της ιστορικής μνήμης πρέπει να είναι καθολική και μαζική γιατί είναι ένα ακόμη βήμα για τον πλήρη εξανδραποδισμό μας ως έθνους.

 

* Ο Τάσος Χατζηαναστασίου είναι Φιλόλογος στο ΕΠΑΛ Ναυπλίου

 

 

ΠΗΓΗ: Οκτωβρίου 3, 2010, http://rikseis.wordpress.com/2010/10/03…..B3/