Το μόνον της ζωής του ταξείδιον*
Του Νικήτα Χιωτίνη**
Στη δεύτερη αυτή δραματοποίηση διηγήματος του Γεωργίου Βιζυηνού από τον Δήμο Αβδελιώδη, ολοκληρώνεται η γνωριμία μας με την πρόταση του πρωτοπόρου αυτού Έλληνα λογοτέχνη, πρωτοπόρου στη θεμελίωση του νεοελληνικού παραδείγματος[1]. Ο Βιζυηνός με το «Αμάρτημα της μητρός μου» προέβαλε τον ανθρώπινο ψυχισμό προς αρχέτυπα κοσμικά σχήματα, ενώ με «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον» προέβαλε το στόχο υπέρβασης του φυσικού λεγόμενου χώρου και χρόνου, προέβαλε το στόχο επέκτασης του ορατού προς τον επέκεινα Κόσμο.
[1] Ν. Χιωτίνης, «Η Τέχνη ως Κιβωτός Πολιτισμού. Η Ιστορικότητα του Νεοελληνικού Παραδείγματος», Περιοδικό ΙΝΔΙΚΤΟΣ Τεύχος 17, Αύγουστος 2003
Αυτές οι δύο επιδιώξεις, που υπήρξαν οι επιδιώξεις της αρχαιοελληνικής μυθολογίας, τέχνης και δραματουργίας, που δεν υπήρξαν (εμφανώς τουλάχιστον) στοχεύσεις του νεωτερικού παραδείγματος, παρά την περί αυτών στροφή της ευρωπαϊκής διανόησης, επανεμφανίσθηκαν στη μητρώα γή, υπενθυμίζοντας τη δύναμη του Τόπου ως φορέως του Δαιμονίου του – εις πείσμα της κοραϊκής μετακένωσης. Έκτοτε δε και υπό διάφορες μορφές, καθόρισαν τη νεοελληνική πορεία της Σκέψης, έστω και σε ξεχασμένες «κιβωτούς», που πρέπει να διαφυλάττουμε, γιατί, όπως έλεγε ο Ζ. Λορεντζάτος στον επικείδιο του Δ. Πικιώνη, «….ποιος ξέρει, μπορεί τον καιρό καμιανής μεγάλης αναβροχιάς, όταν τίποτα δεν θα έχουμε να προσμένουμε από πουθενά και τα κλαριά ή τα φύλλα του δέντρου θα απομένουνε φρυμένα και θα είναι μόνο για λύπηση, οι ρίζες αυτές, που εμείς τις είχαμε για ξοφλημένες, να ανεβάσουνε από τα καταχθόνια τις λίγες σταλαματιές που θα σώσουνε το δέντρο από το μαράζωμα και τον αφανισμό»[1].
Θα τολμούσαμε να πούμε πως ο Δήμος Αβδελιώδης αναδεικνύεται στο σωστότερο ερμηνευτή του Βιζυηνού, που επί πλέον, δραματοποιώντας τα έργα του, μας οδηγεί να βιώσουμε αυτήν την αρχαιοελληνική πρόταση, χρησιμοποιώντας με αριστοτεχνικό τρόπο τη δύναμη της θεατρικής παρουσίασής της. Στο έργο αυτό λοιπόν, κατανοεί πως δεν υπάρχουν πολλά πρόσωπα. Το πρόσωπο είναι ένα, εμπεριέχον ταυτόχρονα το αρσενικό στοιχείο του, το θηλυκό, το παιδικό – δες τα αρχικά όνειρα με τη μορφή παραμυθιών – και το ώριμο – που αναγνωρίζει την πολυπλοκότητα της ζωής (του) και αποκρυσταλλώνει τον τελικό του στόχο. Ας σημειώσουμε και τη συνδιαλλαγή ορατού περιβάλλοντος και κοσμικού αρχετύπου: «η αντικρινή τούμπα» είναι που αποτελεί την άρθρωσή μας με αυτόν. «Τον είχα από μιας αρχής στο μάτι. Θα τ’ ακουμβήσω στο γυαλί του ουρανού, έλεγα με το νού μου, σαν σκάλα, θ’ αναίβω, θα τρυπήσω μια τρύπα θαμβώ μέσα. Έτσι, ψυχή μου, σου παίρνω το ξύλο στον ώμο, και, σαν με διούν, ας με γράψουν! Βγαίνω από την αυλή, στρίβω δεξιά και δρόμο(…) Ήταν σαν να ήρθα πρώτη φορά στον κόσμο». Ομοίως άλλωστε σημασιοδοτούνταν οι καθημερινές πρακτικές, π.χ. το καβαλίκεμα στο άλογο – ως αντανάκλαση δηλαδή κοσμικών αρχετύπων- προς αυτό στόχευε η κάθε δια-μόρφωση του χώρου της γήϊνης και προσωρινής κατοικίας του Ανθρώπου (π.χ. η αρχιτεκτονική).
Ένα λοιπόν το πρόσωπο, που εμπεριέχει όλα τα στοιχεία, πολύπλοκα και αντιφατικά, που συνθέτουν και χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη ύπαρξη. Ο στόχος του Αβδελιώδη επετεύχθη χάρις στην εξαιρετική ηθοποιό Δανάη Ρούσσου, που μεταπίπτει από το ένα στοιχείο στο άλλο, με τρόπο συναρπαστικό. Ακόμα, η Δανάη Ρούσσου, με αριστοτεχνικό τρόπο μιμείται τη διάχυση ή επέκτασή του Ανθρώπου στο χώρο (του) και στο χρόνο (του), με τελική κατάληξη την τελική υπέρβασή τους. Αυτός άλλωστε υπήρξε πόθος του Γεωργάκη ήδη από την παιδική του ηλικία, σχηματοποιούμενος σε παραμύθια για βασιλοπούλες.
18-10-2013
* Κάθε Δευτέρα στις 21.30, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.
** Δρ Νικήτας Χιωτίνης, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Καθηγητής ΤΕΙ Αθήνας, e-mail: nchiotin@teiath.gr.
[1] Ζ. Λορεντζάτος., «Ο αρχιτέκτονας Δ. Πικιώνης», Ικαρος 1969.
