Το σύμφωνο συμβίωσης και η Εκκλησία

Σχολιάστε

Το σύμφωνο συμβίωσης και η Εκκλησία

Του (παπα) Κώστα Ε. Μπέη 

 

Στην ιουδαϊκή παράδοση, η μητέρα του γαμπρού τον στεφάνωνε εν μέσω συγγενών και φίλων, δίχως ιεροτελεστία, επακολουθούσε δε ευωχία οίνου. Οι πλούσιοι είχαν πλήθος συζύγων και παλλακίδων. Η πορνεία απαγορευόταν μόνο για τις Ισραηλίτισσες. Οπωσδήποτε οι προφήτες κατέκριναν κάθε ερωτική απόλαυση, συρρικνώνοντας την αποστολή του γάμου στην παιδοποιία -κατά την εντολή του Γιαχβέ, «αυξάνεσθε και πληθύνεσθε».

Μάλλον μ’ αυτή την έννοια ο Παύλος χαρακτήριζε τον γάμο ως «μυστήριον μέγα… εις Χριστόν και εις την Εκκλησίαν». Απο τους πατέρες, μόνον ο Ιγνάτιος Αντιοχείας είχε αξιώσει τη συγκατάθεση επισκόπου. Ο Αλεξανδρινός Κλήμης τόνιζε ότι ακόμη κι αν η συνεύρεση προς απόλαυση των συζύγων συντελείται στο σκοτάδι, με κλειστά παράθυρα, γίνεται αντιληπτή από τον πανεπόπτη Θεό, που καταγράφει και τιμωρεί. Οξύτερος ο Μ. Αθανάσιος, διακήρυσσε ότι η αρχική εντολή του Θεού προς τους πρωτόπλαστους ήταν να τεκνοποιούν δίχως συνεύρεση και την εξ αυτής φθορά, έτσι που ο γάμος να μην είναι τίποτε άλλο παρά ένα αναπότρεπτο επακόλουθο της παρανομίας του Αδάμ.

Όμοια ήταν η θέση και των δύο Γρηγορίων, καθώς και του Μ. Βασιλείου. Μοναδική εξαίρεση ο Χρυσόστομος Ιωάννης, ο οποίος, με επίγνωση των απαιτήσεων της φύσης, συνιστούσε ν’ αποφεύγουν οι άνθρωποι να την εξαγριώνουν. Και αντιδιέστελλε μεν τον γάμο από την πορνεία, όμως τόνιζε πως αυτός ο όρος δεν ταιριάζει στη γυναίκα που τολμά ν’ αγαπήσει αλληλοδιαδόχως περισσότερους άντρες. Οπωσδήποτε, κατά τους πρώτους πέντε μεταχριστιανικούς αιώνες, δεν υπήρχε στο Βυζάντιο ούτε θρησκευτική ούτε άλλη κρατική τελετή γάμου.

Για πρώτη φορά ο Ιουστινιανός αξίωσε, προς απόδειξη του γάμου, την υπογραφή προικοσυμβολαίου, κάτι που αργότερα οι Ισαυροι καθιέρωσαν ως συστατικό τύπο, με εξαίρεση τους απόρους, των οποίων ο γάμος ήταν έγκυρος, αν γινόταν ενώπιον φίλων ή με την απλή ευλογία ιερέα, δίχως ιεροτελεστία, κάτι που καθιερώθηκε από τον Λέοντα ς’, το 895, μόνο για τους ελεύθερους πολίτες, ενώ στους δούλους επεκτάθηκε από τον Αλέξιο Κομνηνό (μεταξύ 1085 και 1095). Τέλος, κατά την πατριαρχία του Λουκά Χρυσοβέργη (1156-1169) διακηρύχτηκε ότι ο μη ιερολογημένος γάμος συνιστά πορνεία. Οπωσδήποτε, η έως το 1983 αποκλειστικότητα του θρησκευτικού γάμου δημιουργούσε αδιέξοδα για τον Έλληνα ορθόδοξο που ήθελε να έλθει σε κοινωνία γάμου με ετερόθρησκο ή άθεο, ακόμη και με ετερόδοξο, ο οποίος δεσμευόταν συμβολαιογραφικώς ν’ ανατραφούν τα παιδιά στην Ορθοδοξία.

Υπό το βάρος των διεθνών δεσμεύσεων της χώρας, αυτή η κατάσταση έληξε το 1983 με τη νομοθετική καθιέρωση του πολιτικού γάμου, στον οποίο η Εκκλησία αντέδρασε, όπως και τώρα, που εξαγγέλθηκε η επικείμενη νομοθετική εισαγωγή του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης, χαρακτηρίζοντας ως πορνεία κάθε γάμο ή ένωση που δεν στηρίζεται στη δική της ιεροτελεστία.

Δεν γνωρίζω ποια σκέψη παρακίνησε το υπουργείο Δικαιοσύνης να εισηγηθεί τον θεσμό του «συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης», το οποίο πάντως δεν θα επιτρέπεται ενόσω εξακολουθεί να ισχύει προγενέστερος γάμος ή άλλο σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Συνακόλουθα, δεν θα ισχύει προτού να λυθεί αμετακλήτως η προϋπάρχουσα σχέση ενός από εκείνους που θα ήθελαν να νομιμοποιήσουν τον ερωτικό δεσμό τους. Υποθέτω ότι το σχέδιο νόμου επιδιώκει να δώσει λύση στις ακόλουθες δύο περιπτώσεις:

– Πρώτον, ενόψει των πολλών αποτυχημένων γάμων, ήδη από τον πρώτο χρόνο της σύναψής τους, να υπάρχει μια δοκιμαστική συμβίωση, για το διάστημα και υπό τους όρους που θα συμφωνεί το νέο ζευγάρι, ώστε να μην εμπλέκονται στην ψυχοφθόρο και μακρόχρονη διαδικασία του διαζυγίου. Και,

– Δεύτερον, να διασφαλιστούν τα κληρονομικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα του συντρόφου, μέσα στους κόλπους μιας τέτοιας ελεύθερης συμβίωσης, κάτι που, υπό τους ισχύοντες κανόνες δικαίου, είναι απαγορευτικό ή εξοντωτικό, τόσο για τον επιζώντα σύντροφο όσο και για το παιδί που γεννήθηκε μέσα στους κόλπους της ελεύθερης συμβίωσης.

Αυτές, και άλλες κατάφωρες αδικίες αίρει το σχέδιο νόμου που θ’ αναγνωρίζει ορισμένες έννομες συνέπειες της συντροφικής συμβίωσης, κατά τους όρους που θα προβλέπει η σχετική συμβολαιογραφική πράξη των εκάστοτε συμβαλλομένων. Ρητώς το σχέδιο νόμου δεν επιτρέπει τη σύναψη αυτού του συμφώνου, ενόσω δεν έχει λυθεί αμετακλήτως ο υφιστάμενος αποτυχημένος γάμος, όπως εκτός ρύθμισης μένουν και οι περιπτώσεις της ομοφυλόφιλης συντροφικότητας.

Βεβαίως, πολλοί δυσφορούμε ενώπιον της ομοφυλοφιλίας, ακόμη και με επίγνωσή μας του ότι αυτή ενδέχεται να οφείλεται σε ανυπαίτια ορμονική διαταραχή. Αλλά οι δικές μας ευαισθησίες δεν επιτρέπεται να είναι εξοντωτικές για τους ομοφυλόφιλους, καθώς και εκείνοι έχουν δικαίωμα στην αναζήτηση του δικού τους δρόμου λύτρωσης μέσα στη μοναξιά. Οπωσδήποτε, μια ευνομούμενη πολιτεία δεν έχει περιθώρια να τους περιθωριοποιεί, καθώς ο θάνατος του συντρόφου, μέσα στους κόλπους της, ενδέχεται να είναι πολύ πιο δυσβάσταχτος απ’ όσο στους κόλπους της μη νομιμοποιημένης ετερόφυλης συντροφικής συμβίωσης.

Ξεπερνά τα περιθώρια της στήλης το γενικότερο ερώτημα αν ο Ιησούς συμμεριζόταν την ιουδαιοφαρισαϊκή παράδοση, όπως αυτή επιβίωσε και μπόλιασε τη μεταπασχαλινή χριστιανική κοινότητα της Ιερουσαλήμ. Οπωσδήποτε όμως τα Ευαγγέλια περιέχουν πολλές περικοπές απροκάλυπτης εκ μέρους του Ιησού καταγγελίας αυτής της παράδοσης, με κορυφαίο το χωρίο Ματθαίου, ια’ 19 (πρβλ. και Λουκά, ζ’ 34): «ήλθεν ο υιός του ανθρώπου εσθίων και πίνων, και λέγουσιν, ιδού άνθρωπος φάγος και οινοπότης, τελωνών φίλος και αμαρτωλών. Και εδικαιώθη η σοφία από των έργων αυτής». Μια σοφία, που κάποιοι δεν δείχνουν πρόθυμοι να συνεκτιμήσουν στις περιπτώσεις που, δυστυχώς, οι συνθήκες και οι αντιλήψεις της εποχής μας δεν μπορούν να οικειωθούν την ιερότητα του γάμου ως «συγκλήρωσης του βίου παντός».

www.kostasbeys.gr,

ΠΗΓΗ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ  – 09/04/2008, http://www.enet.gr/online/online_fpage_text/id=62260848

Απάντηση

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.