Το Άγιο πνεύμα

 

Του παπα Ηλία Υφαντή

 

Ποιο είναι άραγε το μυστικό, που απεργάζεται το μυστήριο της δημιουργίας; Που σπέρνει σ' όλη τη Γη την ποικιλία των φυτών, των ζώων και των ανθρώπων! Που μεταβάλλει την ενοχλητική  λάσπη και τη βρωμερή κοπριά σε πανέμορφα και εύοσμα λουλούδια και εύγευστους καρπούς! Που, όπως λέει ο Χρυσόστομος, μεταβάλλει τον πηλό σε κόκαλα και νεύρα και μάτια και καρδιά!

Ποια είναι αυτή η μυστηριώδης δύναμη, που φαίνεται να μοιάζει με την εντελέχεια του Αριστοτέλη; Και που όχι μόνο την ποικιλία των υλικών όντων δημιουργεί, αλλά και μέσα από το χάος των συλλογισμών και των αισθημάτων δίνει τ' αριστουργήματα της σκέψης και της τέχνης! Ή που βοηθάει τους προφήτες ν' ανακαλύψουν τα θραύσματα, με τα οποία θα συνθέσουν  τη Γένεση του παρελθόντος και την Αποκάλυψη του μέλλοντος…

Αυτό το υπέροχο μυστικό, αυτή η μυστηριώδης δύναμη, που τα «πάντα χορηγεί», όπως και το σχετικό τροπάριο της Πεντηκοστής επισημαίνει, είναι το Άγιο Πνεύμα…

Όταν, στη γιορτή της Σκηνοπηγίας, βλέπει ο Χριστός να κουβαλούν νερό για τις ανάγκες των θυσιών, λέει στους ακροατές του: Όποιος διψάει ας έρθει σε μένα να του δώσω νερό να πιει. Έτσι, ώστε, όχι μόνο να ξεδιψάσει και να μην ξαναδιψάσει, αλλά και να γίνει μέσα του πηγή, που θ' αναβλύζει ποτάμια, για να ξεδιψάει κι άλλους. Και, βέβαια, στην περίπτωση αυτή, ο Χριστός, υπονοεί το Άγιο Πνεύμα.

Ωστόσο, κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, το Άγιο Πνεύμα δεν παρουσιάζεται σαν νερό, αλλά σαν αέρας και σαν φωτιά: «Κατέβηκε απ' τον ουρανό, διηγούνται οι Πράξεις των Αποστόλων, με τη βοή δυνατού αέρα». Και η εικόνα αυτή μας παραπέμπει στα λόγια, που ο Χριστός είπε στη Σαμαρείτισσα, όταν εκείνη τον ρώτησε για τον καταλληλότερο τόπο λατρείας του Θεού: «Πνεύμα, της είπε, ο Θεός και τους προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν»!

Που σημαίνει ότι ο Θεός είναι σαν τον αέρα. Δηλαδή ελεύθερος από δεσμεύσεις τοπικές ή χρονικές. Ή και νοητικές, με τις οποίες ο άνθρωπος προσπαθεί να τον φέρει στα μέτρα του. Γι' αυτό και η πραγματική λατρεία του Θεού έχει τα χαρακτηριστικά της αλήθειας και της ελευθερίας. Γιατί δεν υπάρχει αλήθεια, χωρίς ελευθερία, ούτε ελευθερία, χωρίς αλήθεια. Όσο περισσότερη αλήθεια κατέχουμε, τόσο περισσότερο ελεύθεροι είμαστε. Κι όσο περισσότερο ελεύθεροι είμαστε, τόσο περισσότερη αλήθεια κατέχουμε. Που σημαίνει ότι, όπου υπάρχει καταναγκασμός, δεν υπάρχει αληθινή λατρεία του Θεού. Και συνεπώς ο δεσποτισμός και η τυραννία βρίσκονται στους αντίποδες της αληθινής θρησκείας. Και βέβαια και της Εκκλησίας…

Κι ενώ η ακουστική εντύπωση, της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος, ήταν η βοή του δυνατού αέρα, η οπτική ήταν η εικόνα των πύρινων γλωσσών, που κάθισαν στα κεφάλια των μαθητών. Του πυρός, δηλαδή, που θερμαίνει, που φωτίζει, και που κάποτε κατακαίει, για να καθαρίσει απ' τα σάπια και τ' άχρηστα.

Είναι χαρακτηριστικό πως οι Ίωνες προσωκρατικοί φιλόσοφοι, στην προσπάθειά τους να προσδιορίσουν τα πρωταρχικά στοιχεία του κόσμου, είπαν ότι αρχή του κόσμου είναι το νερό (Θαλής), ο αέρας (Αναξιμένης) και η φωτιά (Ηράκλειτος). Για να προσθέσουν ότι μέσα τους τα στοιχεία αυτά κρύβουν μια δημιουργική και ζωοποιό δύναμη, που δίνει την ποικιλία των όντων. Απ' την οποία η θεωρία τους, στη γλώσσα της φιλοσοφίας, ονομάστηκε υλοζωισμός.

Βέβαια, για τους Ίωνες φιλοσόφους, το νερό, ο αέρας και η φωτιά είναι πάντα υλικές αρχές. Ωστόσο, όμως, είναι αξιοπρόσεκτο ότι υπό την μορφή των στοιχείων αυτών υπονοείται ή παρουσιάζεται, στην Αγία Γραφή, και το Άγιο Πνεύμα. Για να κατεβεί, έτσι, ο Θεός στο κορφοβούνι της ανθρώπινης σκέψης και να συνομιλήσει μαζί μας, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα των υλικών παραστάσεων.

Το Άγιο Πνεύμα, πέρα από τη φύση και τη σκέψη, είναι συντελεστής και στη δημιουργία της προσωπικής και της κοινωνικής ζωής. Όπου οι καρποί του, σύμφωνα με τον Απόστολο Παύλο, συνδέονται με τα μεγάλα οράματα του ανθρώπου, όπως η αγάπη, η χαρά, η ειρήνη, η δικαιοσύνη, κλπ.

Και τα ευνόητα ερωτήματα, που προκύπτουν είναι:

Αφού υπάρχει το πεντακάθαρο νερό του Αγίου Πνεύματος, γιατί εμείς να πίνουμε τα δηλητηριασμένα βρομόνερα της ακατάσχετης δολοπλοκίας, που μας οδηγούν στα αδιέξοδα των ολέθριων συγκρούσεων; Αφού υπάρχει άφθονο φως και θαλπωρή, γιατί εμείς να παραπαίουμε μέσα στα σκοτάδια και να τουρτουρίζουμε  μέσα στην παγωνιά της υπαρξιακής μοναξιάς μας; Κι αφού υπάρχει ο δροσερός και μυροβόλος αέρας του Αγίου Πνεύματος γιατί, εμείς  να αναπνέουμε την αποπνικτική αιθαλομίχλη  του αγρίου  πνεύματος;

Γιατί, στην προκειμένη περίπτωση, να καθεύδουμε και να ρέγχουμε «άβουλοι και μοιραίοι» μέσα στο βούρκο και το σκοτάδι του κρεματορίου των σιωνοναζιστών πατρώνων των Σαμαράδων και των Στουρνάρηδων!

Παρά τη θανάσιμη ναυτία και ασφυξία, που μας εξοντώνει…

παπα-Ηλίας, Ιουνίου 22, 2013, http://papailiasyfantis.wordpress.com/2013/06/22/…B1/. e mail: yfantis.ilias@gmail.com

ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ

 

Του Γιώργου Ν. Οικονόμου*

 

Aπό τις 25 Μαΐου 2011, που άρχισαν οι συγκεντρώσεις και οι συνελεύσεις στις πλατείες της χώρας και ιδιαιτέρως στην πλατεία Συντάγματος με αίτημα την  άμεση δημοκρατία, γράφτηκαν και ειπώθηκαν για την τελευταία τόσα όσα δεν είχαν γραφεί από συστάσεως νεοελληνικού κράτους. Γέμισαν ξαφνικά τα ΜΜΕ και τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης από «ειδήμονες» και «ερμηνευτές» της άμεσης δημοκρατίας.

Οι περισσότεροι δεν είχαν γράψει πριν κάτι σχετικό ούτε τους είχε απασχολήσει ποτέ το ζήτημα ή είχαν εκφρασθεί αρνητικά^. όμως επειδή η άμεση δημοκρατία βρέθηκε στην επικαιρότητα αναγκάσθηκαν να γράψουν γι' αυτήν. Αρκετά από αυτά ήταν διαστρεβλωτικά, απαξιωτικά, γεμάτα παρερμηνείες, προέρχονταν δε και από τον αριστερό χώρο.

Περιεχόμενο της δημοκρατίας

Μία μερίδα της Αριστεράς θεωρεί πως η αθηναϊκή πολιτεία του 5^ου -4^ου αιώνα π.Χ. δεν ήταν δημοκρατία επειδή υπήρχαν τάξεις, επειδή ήταν ταξική κοινωνία. Η αλήθεια είναι πως μέχρι σήμερα όλες οι κοινωνίες ήταν ταξικές, όμως είχαν διαφοροποιήσεις στα πολιτεύματά τους, στις αξίες, στον πολιτισμό και στην αντιμετώπιση των μελών τους. Πράγματι, ταξικές κοινωνίες ήταν οι αρχαίες τυραννίδες, ολιγαρχίες, βασιλείες και αριστοκρατίες, οι φεουδαρχίες και οι απολυταρχίες, τα στρατιωτικά δικτατορικά καθεστώτα, τα σημερινά αντιπροσωπευτικά πολιτεύματα, τα δικτατορικά των ανατολικών «σοσιαλιστικών» κρατών, τα μουσουλμανικά αραβικά καθεστώτα και τα ολοκληρωτικά (φασισμός, ναζισμός, σταλινισμός). Όλα αυτά όμως δεν ταυτίζονται ούτε μπαίνουν στην ίδια κατηγορία, και φυσικά έχει μεγάλη σημασία και διαφορά αν ζεις υπό ολοκληρωτικό ή κοινοβουλευτικό καθεστώς. Aυτή η αριστερή αντίληψη ισοπεδώνει τα πολιτεύματα και τις κοινωνίες, δεν βλέπει τις μεγάλες ή ουσιαστικές διαφορές μεταξύ τους, στο όνομα τής, κατά τον Μαρξ, «αναπόφευκτης» αταξικής κοινωνίας.

Στο πλαίσιο αυτό θεωρείται πως η άμεση δημοκρατία δεν δύναται να υπάρξει εάν δεν καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, εάν δεν καταργηθούν οι κεφαλαιοκρατικές σχέσεις παραγωγής, εάν δεν εγκαθιδρυθεί ο «σοσιαλισμός», ο «κομμουνισμός» και η αταξική κοινωνία. Έτσι στην αντίληψη αυτή η άμεση δημοκρατία ταυτίζεται με την «κατάργηση της εργατικής τάξης και της μισθωτής εργασίας», με τον «κομμουνισμό». Είναι εμφανές πως αυτά απηχούν μαρξιστικούς και κομμουνιστικούς χώρους, επαναλαμβάνουν τα παλαιά απαξιωμένα ιδεολογήματα, προσπαθώντας να τα ανανεώσουν υπό νέα μορφή, αυτή της άμεσης δημοκρατίας.

Μία πρώτη απάντηση στην άποψη αυτή είναι πως εκεί που η ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής αντικαταστάθηκε από την κρατική και κομματική ιδιοκτησία δημιουργήθηκαν δικτατορικά και ανελεύθερα καθεστώτα, ακριβώς για να εξασφαλίσουν την μονοκομματική γραφειοκρατική εξουσία (πρώην ανατολικές δικτατορίες γνωστές με τα ονόματα των «λαϊκών δημοκρατιών», των «σοσιαλιστικών» ή «κομμουνιστικών» καθεστώτων, που ακόμη και σήμερα διάφοροι αριστεροί αποκαλούν με τον άστοχο όρο «υπαρκτό σοσιαλισμό»). Δεν υπήρξε πουθενά και ποτέ, έστω για δείγμα, ένα σοσιαλιστικό ή κομμουνιστικό καθεστώς, με ελευθερίες, δικαιώματα, εκλογές κ.λπ. Συνεπώς τα ζητήματα της κατάργησης της ατομικής ιδιοκτησίας και της εγκαθίδρυσης του «κομμουνισμού» δεν είναι τόσο απλά και αυτονόητα όσο θεωρούνται από ορισμένους, γι‘ αυτό ακριβώς χρειάζεται εξαντλητική και ουσιαστική ενημέρωση, ελεύθερη συζήτηση, δημόσια διαβούλευση και αβίαστη απόφαση του συνόλου της κοινωνίας. Ο σκοπός είναι η πειθώ και η αυξημένη πλειοψηφία. Αυτές οι προϋποθέσεις μπορούν να υπάρξουν μόνο σε μία αμεσοδημοκρατική κοινωνία.   

Έτσι ερχόμαστε στο επόμενο επιχείρημα κατά της ταύτισης άμεσης δημοκρατίας και κομμουνισμού, που έχει σχέση με το θέμα της προτεραιότητας μεταξύ των δύο. Το περιεχόμενο της άμεσης δημοκρατίας δεν μπορεί να καθορισθεί εκ των προτέρων, από αυθαίρετες προσωπικές προθέσεις και επιθυμίες, διότι ο προκαθορισμός αυτός αντίκειται προς τη βασική αρχή του αυτοκαθορισμού. Επί πλέον η άμεση δημοκρατία δεν προκύπτει από κάποια ιστορική, οικονομική, φυσική ή ανθρωπολογική αναγκαιότητα^. δεν απορρέει από κάποιους αντικειμενικούς νόμους, ιστορικούς  ή κοινωνικούς ή από κάποια άλλη τελεολογία^. δεν είναι εγγεγραμμένη στα ανθρώπινα γονίδια ούτε στη φύση. Είναι ανθρώπινο δημιούργημα και κοινωνική δυνατότητα. Οπότε και η πολιτική συμμετοχή  δεν είναι αποτέλεσμα κάποιου φυσικού ενστίκτου ή ειδολογικού χαρακτηριστικού, αλλά κάτι που αποκτάται με θέληση και αγώνα, κάτι στο οποίο (αυτο)εκπαιδεύεται κανείς.

Όπως το ιστορικό και εννοιολογικό της πλαίσιο υποδηλώνει, η δημοκρατία είναι πρωτίστως η αυτοκυβέρνηση των ανθρώπων, η κατάργηση του διαχωρισμού τους σε κυβερνήτες και υπηκόους, σε εξουσιαστές και εξουσιαζόμενους, σε αυτούς που αποφασίζουν και σε αυτούς που εκτελούν. Είναι η άμεση συμμετοχή όλων των πολιτών σε όλες τις μορφές εξουσίας, χωρίς αντιπροσώπους και κόμματα, συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων, στη θέσπιση των νόμων, στην απονομή του δικαίου και στον έλεγχο της εξουσίας. Στην άμεση δημοκρατία όλα τα ζητήματα είναι αντικείμενα δημόσιας διαβούλευσης και συλλογικής απόφασης από την κοινωνία. Προαπαιτούμενο για την συζήτησή τους είναι η συγκρότηση ενός ουσιαστικού δημοσίου χώρου, όπου οι πολίτες με ανοικτές συνελεύσεις θα ενημερώνονται, θα συζητούν και θα αποφασίζουν για το μέλλον τους.

Προηγείται λοιπόν η εγκαθίδρυση της άμεσης δημοκρατίας, η πολιτική ισότητα, και έπεται η συζήτηση περί οικονομικής ή κοινωνικής ισότητας. Η άμεση δημοκρατία δεν είναι οικονομικό και κοινωνικό καθεστώς, αλλά πρωτίστως πολιτικό και βεβαίως ανοικτό σε μετέπειτα προτάσεις. H προτεραιότητα ανήκει στην πολιτική και όχι στην οικονομία. Το αντίστροφο οδηγεί στον μαρξιστικό οικονομισμό στον οποίο είναι εγλωβισμένη η Αριστερά. Έτσι ο «κομμουνισμός» και η «κατάργηση της εργατικής τάξης και της μισθωτής εργασίας» δεν μπορεί να είναι προαποφασισμένα θεωρητικά ζητήματα από διανοουμένους, «ειδικούς» και κομματικές μειοψηφίες, που θα θελήσουν να τα επιβάλλουν με τον οποιονδήποτε βίαιο τρόπο, χωρίς τη συγκατάθεση της κοινωνίας, όπως έγινε στο παρελθόν στις πρώην ολοκληρωτικές «σοσιαλιστικές» και «κομμουνιστικές» χώρες με τα γνωστά οικτρά αποτελέσματα. Είναι μετα-δημοκρατικά ζητήματα και, όπως όλα, εκφράζονται και υλοποιούνται σε ένα πλαίσιο θεσμών και νόμων, με τους οποίους λειτουργεί και τους οποίους εγκαθιδρύει η ίδια η αμεσοδημοκρατική κοινωνία. [1]

Η άμεση δημοκρατία δεν έχει κανένα πρότυπο και μοντέλο ούτε οποιοδήποτε συγκεκριμένο, καθορισμένο και δεσμευτικό εκ των προτέρων περιεχόμενο, άρα ούτε τον «σοσιαλισμό», τον «κομμουνισμό» ή την «αταξική κοινωνία». Πολύ περισσότερο ουδεμία σχέση έχει με την περιβόητη «δικτατορία του προλεταριάτου» (ή τη δικτατορία του «προλεταριακού κόμματος») που ήταν και είναι καταστατική αρχή του μαρξισμού, του κομμουνισμού, του λενινισμού, του σταλινισμού, του μαοϊσμού. Αυτές οι διακηρύξεις βρίσκονται στον αντίποδα της άμεσης δημοκρατίας και της αυτοκυβέρνησης, διότι ευνοούν την αντιπροσώπευση, το κόμμα, τη γραφειοκρατία, την κάθετη ιεραρχική οργάνωση, τον διαχωρισμό σε «ειδικούς» και μη ειδικούς, σε αυτούς «που ξέρουν» και αυτούς που «δεν ξέρουν», σε κομματικούς γραφειοκράτες και εκτελεστές. Γι' αυτό  οι διακηρύξεις περί «σοσιαλισμού» και «κομμουνισμού» αποτελούν συνθήματα των αποτυχημένων σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών κομμάτων, των τροτσκιστικών, σταλινικών, μαοϊκών αποκομμάτων και κάποιων μαρξιστών διανοουμένων.

Τρίτο επιχείρημα: ο μαρξισμός και ο κομμουνισμός δεν είχαν ποτέ καλές σχέσεις με την άμεση δημοκρατία, όχι μόνο στο πρακτικό επίπεδο των θεσμών αλλά και στο θεωρητικό. Η αδυναμία ή η άρνηση να ενσωματωθεί η άμεση δημοκρατία στη σκέψη της Αριστεράς έχει τις ρίζες στους ιδρυτές του κομμουνισμού, τον Μαρξ και τον Ένγκελς, οι οποίοι στο καταγωγικό ιδεολογικό κείμενό τους, στο Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος (1848), ουδόλως ασχολούνται με τη δημοκρατία, ούτε άλλωστε και στα μεταγενέστερα έργα τους.[2] Αλλά και οι μετέπειτα μαρξιστές συγγραφείς, όπως ο Λούκατς, ο Γκράμσι ή οι στοχαστές της Σχολής της Φραγκφούρτης, δεν μπόρεσαν να διατυπώσουν μία θεωρία δημοκρατίας. [3] Μάλιστα ο Habermas, νεώτερος απόγονος της τελευταίας, κατέληξε υποστηρικτής του φιλελευθερισμού και του αντιπροσωπευτικού πολιτεύματος το οποίο εκλαμβάνει ως δημοκρατία.[4] Η ίδια απουσία της δημοκρατίας διαπιστώνεται και στους στοχαστές της γαλλικής μαρξιστικής σχολής του Αλτουσέρ, στην οποία ανήκαν ο Μπαλιμπάρ και ο Ρανσιέρ, που, ανανήψαντες εν μέρει, προσπαθούν τελευταίως να συλλαβίσουν με δυσκολία το εγχειρίδιο της δημοκρατίας. Από την πλευρά τους ο Μπαντιού και ο Ζίζεκ είναι μίλια μακρυά, γοητευμένοι από τα ιδεώδη του κομμουνισμού και του σταλινισμού.

Το αρνητικό των σημερινών υποστηρικτών της κομμουνιστικής ιδεολογίας είναι το ότι δεν διευκρινίζουν πώς θα πραγματοποιηθούν ο «σοσιαλισμός», ο «κομμουνισμός» και η «αταξική κοινωνία». Τουλάχιστον τα παραδοσιακά κομμουνιστικά κόμματα εξηγούσαν πως θα γίνουν αυτά: με την «προλεταριακή επανάσταση» υπό την καθοδήγηση της «επαναστατικής πρωτοπορίας» που εκφράζεται από το Κομμουνιστικό Κόμμα, με την εγκαθίδρυση σε πρώτο στάδιο της «δικτατορίας του προλεταριάτου», του «σοσιαλισμού», με απώτερο στόχο τον «κομμουνισμό» και την «αταξική κοινωνία». Οι σχετικές συνταγές αποτυχίας υπάρχουν στα βιβλία του Λένιν, του Τρότσκι, του Μάο κ.ἀ. Αυτά όλα όμως σήμαιναν την πρωτοκαθεδρία του κόμματος και της δογματικής θεωρίας, άρα την απουσία της πολιτικής και της κοινωνίας, τα οποία είναι οι πυλώνες του δημοκρατικού προτάγματος.  

Ένα άλλο επιχείρημα είναι πως ο κομμουνισμός και ο σοσιαλισμός δεν υπήρξαν προτάγματα της κοινωνίας, αλλά κοινωνικών και πολιτικών μειοψηφιών που εκφράζονταν συνήθως από τα Κομμουνιστικά Κόμματα. Ως μειοψηφίες κατέλαβαν στρατιωτικώς με εμφύλιο ή πραξικοπηματικώς την εξουσία, δίνοντας δια της προπαγάνδας την εντύπωση πως ήταν πλειοψηφίες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι πρώην ανατολικοευρωπαϊκές και ασιατικές δικτατορίες των Κομμουνιστικών Κομμάτων, οι λεγόμενες «λαϊκές δημοκρατίες», βασισμένες στην ανελευθερία, στην ανισότητα και σε αντιδημοκρατικές πρακτικές. Επειδή ακριβώς ήταν μειοψηφίες επέβαλαν τις δικτατορίες για να επιβιώσουν και να συντηρηθούν. Εναπομείναντα δείγματα είναι η Κούβα, η Κίνα και η Β. Κορέα. Όπως, λοιπόν, έδειξε η Ιστορία και οι εμπράγματες μορφές τους, τα προτάγματα του μαρξιστικού σοσιαλισμού και κομμουνισμού συνεισέφεραν, στην εγκαθίδρυση και εδραίωση του αυταρχισμού και της ετερονομίας. Συνεπώς δεν μπορούν να συνεισφέρουν στην ανάδυση του προτάγματος της αυτονομίας.

Αυτό μας οδηγεί στο πέμπτο επιχείρημα εναντίον της ταύτισης άμεσης δημοκρατίας και κομμουνισμού. Το πρόταγμα της αυτονομίας,  όταν αναδύθηκε, δεν είχε ως πρόταση τον κομμουνισμό και την αταξική κοινωνία Είχε πρωτίστως την απελευθέρωση από κατεστημένες αυταρχικές κοσμικές και θρησκευτικές εξουσίες, την κατοχύρωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ατομικών ελευθεριών, την απαίτηση ελευθερίας, δικαιοσύνης, ισότητας και δημοκρατίας, και οδήγησε σε πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές κατακτήσεις. Όλες σχεδόν οι γνήσιες εξεγέρσεις και επαναστάσεις που έγιναν στην Ιστορία στηρίχθηκαν στην άμεση συμμετοχή των ανθρώπων, στον αυτοκαθορισμό και την αυτοοργάνωσή τους: αγγλική επανάσταση του 1688, συνελεύσεις πολιτών στην αμερικανική επανάσταση του 1776, sections de Paris στην γαλλική επανάσταση του 1789, τα σοβιέτ το 1905 και το 1917 (πριν την εξουδετέρωσή τους από τον Λένιν και τους μπολσεβίκους), τα εργατικά συμβούλια στην Ισπανία του 1936, η ουγγρική εξέγερση το 1956, τα κινήματα αμφισβήτησης της δεκαετίας του '60 σε όλο σχεδόν τον δυτικό κόσμο και κυρίως ο Μάης του '68 στη Γαλλία.[5] Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το εργατικό κίνημα στις απαρχές του, που είχε ως στόχους τις ιδέες του μετασχηματισμού της κοινωνίας και της αυτοκυβέρνησης των παραγωγών, όπως συναντώνται λ.χ. στις εφημερίδες και στην οργάνωση των Άγγλων εργατών από το 1810 ως το 1840, δηλαδή πολύ πριν από την εμφάνιση του Μαρξ και την ιδέα του κομμουνισμού.

Όσον αφορά στην Ελλάδα μπορούμε να πούμε πως το πρόταγμα της αυτονομίας ανεφάνη δύο μόνο φορές: την πρώτη με το  αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα της περιόδου 1972-73 με κορύφωση την εξέγερση και την κατάληψη του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο 1973 [6] και τη δεύτερη με το κίνημα στις πλατείες το 2011 για την άμεση δημοκρατία. [7] Και στις δύο περιπτώσεις αυτό που διακατείχε τα άτομα που συμμετείχαν ήταν η επιδίωξη της ελευθερίας, της λαϊκής κυριαρχίας και της δημοκρατίας. Σε καμία περίπτωση δεν τέθηκε το θέμα του σοσιαλισμού, του κομμουνισμού και της αταξικής κοινωνίας. Αντιθέτως, το εμπνεόμενο από το ΚΚΕ και άλλες παρεμφερείς οργανώσεις κίνημα του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ (1942-45), δεν είχε καμία σχέση με την αυτονομία και τη δημοκρατία. Από την αρχή μέχρι το τέλος ήταν ένα γραφειοκρατικό, ελεγχόμενο από τα πάνω, κίνημα που είχε ως στόχο, εκτός βεβαίως του αγώνα κατά των ναζί κατακτητών, την εγκαθίδρυση ανελεύθερου καθεστώτος παρόμοιο με αυτό των ανατολικών κομμουνιστικών δικτατοριών («λαοκρατία»), υπό την καθοδήγηση του ΚΚΕ, όπως απέδειξε και η πραξικοπηματική προσπάθεια κατάληψης της εξουσίας τον Δεκέμβριο του 1944 και ο μετέπειτα εμφύλιος του 1946-49. [8]

Εκλεκτό παράδειγμα άμεσης δημοκρατίας είναι η αθηναϊκή του 5^ου-4^ου π.Χ. αιώνα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως αυτή εκλαμβάνεται ως πρότυπο ή μοντέλο, ως ιδανική και παραδείσια κατάσταση. Αναφέρεται για το γεγονός πως ήταν το μόνο «παράδειγμα» άμεσης δημοκρατίας που είχε ζωή δύο περίπου αιώνων και έδωσε θεσμούς, έννοιες, επιχειρήματα και σημαντικό πολιτισμό, τα οποία αποτελούν σημαντική παρακαταθήκη για την ανθρωπότητα. Ο αθηναϊκός δήμος δεν κατάργησε το οικονομικο-κοινωνικό σύστημα της εποχής, έλαβε όμως σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά μέτρα για τα κατώτερα στρώματα, φορολογώντας μόνο τα ανώτερα. Όλες σχεδόν οι άλλες προσπάθειες απέτυχαν να εγκαθιδρύσουν καθεστώς άμεσης δημοκρατίας, είτε από δικές τους αδυναμίες, είτε από την άγρια καταστολή της εξουσίας, είτε και από τα δύο μαζί. Αποτελούν εν τούτοις συμβολές στο πρόταγμα της αυτονομίας, αφού ανέδειξαν τον αμεσοδημοκρατικό αντιγραφειοκρατικό τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας και έδωσαν μορφές που συνέβαλαν στην εξέλιξη της ανθρώπινης αυτογνωσίας και ελευθερίας. Ταυτοχρόνως όμως συνιστούν και αρνητικά παραδείγματα για τον τρόπο εφαρμογής των ιδεών τους, άρα η μελέτη τους είναι απαραίτητη για μελλοντικές κινήσεις.[9]

Τέλος, οι στοχαστές που ασχολήθηκαν με την άμεση δημοκρατία και ανέδειξαν τις αρχές της δεν έθεσαν ποτέ ως περιεχόμενό της τον «σοσιαλισμό» ή τον «κομμουνισμό»: από την αρχαία εποχή οι φιλόσοφοι Πρωταγόρας, Δημόκριτος και Αριστοτέλης, πολιτικοί όπως ο Περικλής, ο Δημοσθένης, ο Λυκούργος, έως την νεώτερη εποχή ο Σπινόζα και ο Ρουσσώ, και τη σύγχρονη η Άρεντ και ο Καστοριάδης.

Συνεπώς η αντίληψη που ταυτίζει την άμεση δημοκρατία και τον «κομμουνισμό», είναι πολύ προβληματική. Εκφράζεται δε από μία Αριστερά η οποία, υπό το βάρος τόσο της παταγώδους αποτυχίας των κομμουνιστικών καθεστώτων και των μαρξιστικών ιδεολογιών όσο και του ρεύματος εσχάτως υπέρ της άμεσης δημοκρατίας, αναγκάζεται να επιχειρήσει την οικειοποίηση του ρεύματος αυτού για λογαριασμό της. Προσπαθεί έτσι να βρίσκεται στην επικαιρότητα ή στη μόδα, να προσελκύσει ψηφοφόρους και επί πλέον να καλύψει το μεγάλο κενό τής θεωρητικής της ένδειας. Πρόκειται δηλαδή για παλαιά δοκιμασμένη τακτική, και με χεγκελιανή ορολογία, για «πανουργία του αριστερού λόγου».

Εάν όμως η συζήτηση απογαλακτισθεί από κομματικούς, μαρξιστικούς ιδεολογικούς και τελεολογικούς όρους, μπορεί να βρει το σωστό πολιτικό της πλαίσιο. Η πολιτική ισότητα εξαρτάται οπωσδήποτε από την οικονομική, η οποία δεν μπορεί να υπάρξει παρά με την κοινωνικοποίηση των σημαντικών τουλάχιστον τομέων της παραγωγής. Εν προκειμένω κοινωνικοποίηση σημαίνει τη συλλογική διαχείριση της παραγωγής από τους ίδιους τους παραγωγούς, όχι από κόμματα, συνδικαλιστές και γραφειοκράτες. Το πώς όμως θα γίνει αυτό μένει να διερευνηθεί. Περαιτέρω μπορούν να προταθούν η αύξηση του ελεύθερου χρόνου, η υπέρβαση του καταναλωτισμού και της καταναλωτικής ιδεολογίας, η απο-ανάπτυξη, η ανατροπή της κυρίαρχης σημασίας της διαρκούς οικονομικής μεγέθυνσης, της προτεραιότητας της οικονομίας και του κέρδους. Αυτά σχετίζονται με την οικονομική ισότητα, την ισότητα μισθών, εισοδημάτων,  τα οποία όμως προϋποθέτουν μία δημοκρατική κοινωνία για τη συζήτησή τους, όπως προανέφερα.

Τα παραπάνω εκτεθέντα δεν σημαίνουν καθ' οιονδήποτε τρόπο ότι συνηγορούν υπέρ μιας φορμαλιστικής ή διαδικασιοκρατικής αντίληψης περί δημοκρατίας. Δεν αγνοούν δηλαδή το θετικό ή ουσιαστικό περιεχόμενό της, όπως τουλάχιστον εκτίθεται από την πλευρά της ίδιας της αθηναϊκής δημοκρατίας στον εξαίρετο «Επιτάφιο» του Περικλή: Φιλοκαλούμεν τε γαρ μετ' ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας. (Ζούμε εμφορούμενοι από τον έρωτα του κάλλους και της σοφίας). Συμπληρώνεται δε με τον έρωτα της ελευθερίας και του κοινού αγαθού, του δημοσίου συμφέροντος. Το περιεχόμενο αυτό, καθορίζει και οριοθετεί επίσης το αντικείμενο της πολιτικής θέσμισης στη δημοκρατική πολιτεία. [10] Περιεχόμενο της άμεσης δημοκρατίας είναι επίσης η ισότητα, η δικαιοσύνη, τα δικαιώματα, οι ατομικές ελευθερίες, η εξατομίκευση, η αυτοδιαχείριση, η αλληλεγγύη. Επίσης, ο ενδελεχής και ουσιαστικός έλεγχος κάθε εξουσίας από τον δήμο, ο απολογισμός των αξιωματούχων και η ανά πάσα στιγμή ανακλητότητά τους, είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την πάταξη της διαφθοράς, άρα για την συνύπαρξη πολιτικής και ηθικής που τόσο διατυμπανίζεται από τους σύγχρονους ηθικολόγους και ηθικούς φιλοσόφους. Ιδού λοιπόν τα ηθικά, πολιτικά και ανθρωπιστικά περιεχόμενα της άμεσης δημοκρατίας – το αξιακό περιεχόμενό της, το οποίο δύναται να εξασφαλισθεί μόνο από τη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία.

Λένιν και Κομμουνιστικό Κόμμα κατά της δημοκρατίας

Μία άλλη σύγχυση που υπήρξε αφορά στην υποτιθέμενη σχέση άμεσης δημοκρατίας και ολοκληρωτισμού. Μερικοί έφθασαν μέχρι του σημείου να υποστηρίξουν πως η άμεση δημοκρατία οδηγεί στον ολοκληρωτισμό. Η επιχειρηματολογία τους δεν είναι σοβαρή για πολλούς λόγους, μεταξύ των οποίων επειδή ταυτίζουν λανθασμένα την άμεση δημοκρατία με τα δημοψηφίσματα και το αστικό «κράτος δικαίου».[11] Επί πλέον δεν ανέφεραν ιστορικά παραδείγματα, παρά μόνο τα σοβιέτ και το κομμουνιστικό καθεστώς στη Ρωσία. Όμως εδώ γίνεται μία λαθροχειρία. Το γεγονός πως η χώρα που προέκυψε μετά τον Οκτώβριο 1917, με κορμό τη Ρωσία, είχε την ονομασία «Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Πολιτειών (Republics)» ή απλώς «Σοβιετική Ένωση» ουδόλως σήμαινε πως αυτή ήταν άμεση δημοκρατία ή πως τα σοβιέτ είχαν κάποια ουσιαστική εξουσία. Αντιθέτως, όπως εξηγώ συνοπτικώς στα επόμενα η ουσιαστική εξουσία ανήκε εξ ολοκλήρου στο Κομμουνιστικό Κόμμα και στον κρατικό μηχανισμό, ήταν δε καθαρή δικτατορία.

Μετά τον Οκτώβριο του 1917 ο Λένιν και οι Μπολσεβίκοι κατάφεραν να σφετερισθούν την εξουσία των πολλών (σοβιέτ) με χειραγώγηση και ποδηγέτηση, και να επιβάλουν με βία και τρομοκρατία την κομματική γραφειοκρατία και δικτατορία, την οποία ονόμασαν «λαϊκή δημοκρατία», «σοσιαλισμό» ή «κομμουνισμό». Η αποδυνάμωση και εξαφάνιση των σοβιέτ δεν οφείλεται σε καμία ιστορική και πολιτική αναγκαιότητα, όπως υποστηρίζουν οι αμετανόητοι λενινιστές, αλλά στις λενινιστικές μεθοδεύσεις και στις μπολσεβίκικες μηχανορραφίες. Η αντιδημοκρατική συμπεριφορά του λενινισμού-μπολσεβικισμού εκδηλώθηκε σε πολλές περιπτώσεις: ανατροπή της προσωρινής κυβέρνησης, πραξικοπηματική κατάληψη της εξουσίας, κατάργηση της Συντακτικής συνέλευσης και των γενικών εκλογών, κατάργηση των ατομικών ελευθεριών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εξόντωση των αντιφρονούντων και όλων των διαφορετικών πολιτικών δυνάμεων (Μενσεβίκοι, Σοσιαλεσέροι, Εργατική Αντιπολίτευση), καθώς και των κοινωνικών-πολιτικών κινημάτων (Κομμούνα της Κροστάνδης, κίνημα του Μάχνο).

Οι  εξοντώσεις και οι εκκαθαρίσεις οφείλονταν στην έμμονη ιδέα του Λένιν ότι κατείχε την «επιστημονική αλήθεια» και ότι αυτή ήταν ο μοναδικός δρόμος για την εγκαθίδρυση του σοσιαλισμού. Άλλωστε στην αρχή που εμφανίσθηκαν τα σοβιέτ (1905) ο Λένιν δεν μπορούσε να τα καταλάβει, διότι υπερέβαιναν και ανέτρεπαν το σχήμα που είχε στο μυαλό του: την «επαναστατική πρωτοπορία», δηλαδή το κόμμα, που θα εισήγαγε την «επαναστατική συνείδηση»  στους εργάτες και θα οδηγούσε την «επανάσταση» στον νικηφόρο «σοσιαλισμό». Για τον ιδρυτή του ρωσικού Κομμουνιστικού Κόμματος η αυτοοργάνωση, η αυτενέργεια και η αυτόνομη δυναμική των εργατών και των άλλων κοινωνικών στρωμάτων ήταν εντελώς αδιανόητη. Οι λενινιστές βεβαίως επικαλούνται το Κράτος και επανάσταση (1917) στο οποίο ο Λένιν αναφέρεται με ευνοϊκό τρόπο στη βάση και στην αποδυνάμωση του κράτους. Είναι άλλωστε το μόνο έργο στο οποίο έχουμε τέτοιες ενδείξεις, αλλά παρέμεινε στο στάδιο των θεωρητικών διερευνήσεων, διότι μετά υπερνίκησε η κομματική γραφειοκρατική και αυταρχική αντίληψη που οδήγησε σε βίαιη καταστολή. Αξίζει να αναφερθεί ενδεικτικώς η περίπτωση της Κροστάνδης (1921) κατά την οποία οι εξεγερμένοι είχαν ως σύνθημα το «Όλες οι εξουσίες στα σοβιέτ και όχι στο Κόμμα» και απαιτούσαν την εφαρμογή του Συντάγματος του 1918 που διεκήρυττε πως όλη η εξουσία ανήκε στα σοβιέτ. Είναι εμφανές πως η Κροστάνδη αποτελούσε εμπόδιο στα αυταρχικά γραφειοκρατικά σχέδια του Λένιν και γι αυτό διέταξε την ολοσχερή καταστολή της από τον Κόκκινο Στρατό. Ο απολογισμός ήταν πολλές χιλιάδες νεκροί και τραυματίες,  8.000 πρόσφυγες στη γειτονική Φινλανδία και εκκαθαρίσεις 15.000 ναυτών από τον στόλο. [12]

Από την πλευρά των Αριστερών προβάλλεται ένα επιχείρημα που υποστηρίζει ότι τα σοβιέτ δεν μπορούσαν να λάβουν γρήγορες αποφάσεις για όλη την κοινωνία και γι' αυτό χρειαζόταν προς τούτο επειγόντως μία εκτελεστική εξουσία και ενδιάμεσα όργανα, δηλαδή η γραφειοκρατία του κομμουνιστικού κόμματος. Το ερώτημα εν προκειμένω είναι: πώς δικαιολογούνται τα λενινιστικής και μπολσεβίκικης αποδοχής συνθήματα: «Όλη η εξουσία στα σοβιέτ» και «Σοσιαλισμός σημαίνει σοβιέτ συν εξηλεκτρισμός»; Τα συνθήματα αυτά δύο πράγματα ενδέχεται να σημαίνουν: είτε ότι πιστεύεις πραγματικά και εργάζεσαι εντός των σοβιέτ για να τα καταστήσεις την ουσιαστική εξουσία είτε ότι πιστεύεις ότι το κόμμα έχει την αλήθεια και την πρωτοκαθεδρία οπότε τα σοβιέτ πρέπει να αποτελέσουν τα εργαλεία του. Ο Λένιν και οι μπολσεβίκοι πίστευαν το δεύτερο: αντί να εμπιστευθούν τα σοβιέτ και να προσπαθήσουν να τα κάνουν όργανα αποφάσεων και θέσπισης νόμων, προσπάθησαν να τα αποδυναμώσουν και να μεταφέρουν τα κέντρα της εξουσίας και των αποφάσεων στο κόμμα και στο κράτος. Επεχείρησαν δηλαδή να ελέγξουν τα σοβιέτ και να τα χρησιμοποιήσουν ως κομματικά όργανα, ως εργαλεία των σκοπών τους, πράγμα που στο τέλος κατάφεραν, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση και τη γραφειοκρατικοποίησή τους, καθώς και τη γραφειοκρατικοποίηση όλου του κοινωνικο-πολιτικού βίου. [13]

Οι αυταρχικές και αντιδημοκρατικές ενέργειες του Λένιν και των μπολσεβίκων, η παραγκώνιση των σοβιέτ και των άλλων πολιτικών δυνάμεων, ο σφετερισμός της εξουσίας προς όφελος της ολιγαρχίας του μπολσεβίκικου κόμματος, είχαν ολέθρια αποτελέσματα. Κατ' αρχάς προκάλεσαν τον εμφύλιο πόλεμο και επέβαλαν κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Στη συνέχεια, οδήγησαν στο ανελεύθερο αυταρχικό καθεστώς της κομματικής γραφειοκρατίας που με τη σειρά του αποτέλεσε τη βάση και την προϋπόθεση για την εγκαθίδρυση του σταλινικού ολοκληρωτισμού. Την μετεξέλιξη των πολιτικών γεγονότων του Οκτωβρίου 1917 σε αυτά τα αντιδημοκρατικά αποτελέσματα, με ευθύνη του Λένιν και των μπολσεβίκων, είχε προβλέψει από πολύ νωρίς η Ρόζα Λούξεμπουργκ – επίσης μαρξίστρια κομμουνίστρια – σε δύο οξυδερκή κείμενά της.[14] Έτσι, το μεγάλο έλλειμμα στη Ρωσία μετά τον Οκτώβριο του 1917 ήταν η ελευθερία και η άμεση δημοκρατία, και όχι, όπως λέγεται από τους αριστερούς, τα «ενδιάμεσα σώματα», τα απαραίτητα δήθεν για να λαμβάνουν γρήγορες αποφάσεις τις οποίες επέβαλε η συγκυρία. Άλλωστε και στις άλλες χώρες του ανατολικού και ασιατικού στρατοπέδου, στις οποίες δεν υπήρξαν σοβιέτ, ο ολοκληρωτισμός επιβλήθηκε και λειτούργησε με τον ίδιο τρόπο κατάληψης της υπάρχουσας εξουσίας από τα αντίστοιχα Κομμουνιστικά Κόμματα, τα οποία δεν είχαν καμία σχέση με την άμεση δημοκρατία.

Συνεπώς, αυτό που οδήγησε στον αυταρχισμό, στη δικτατορία του Κομμουνιστικού Κόμματος και, τέλος, στον σταλινικό ολοκληρωτισμό δεν ήταν τα σοβιέτ, αλλά αντιθέτως η αδυναμία τους να αποσοβήσουν τη γραφειοκρατικοποίηση και τον λενινισμό,. Ο Λένιν και ο μπολσεβικισμός ήταν η αιτία της αποδυνάμωσης των σοβιέτ, της εξαφάνισης της άμεσης δημοκρατίας, της διόγκωσης της κρατικής και κομματικής γραφειοκρατίας και της επιβολής τους επί της κοινωνίας. Ο Λένιν ήταν ο αληθινός δημιουργός του ολοκληρωτισμού.[15]

Τα οράματα του σοσιαλισμού, του κομμουνισμού και της αταξικής κοινωνίας ενταφιάσθηκαν στα ερείπια των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων το 1989. Αυτό που κυρίως ενταφιάσθηκε ήταν η ελπίδα πως υπήρχε η δυνατότητα τα καθεστώτα αυτά να μεταρρυθμισθούν και να γίνουν ελεύθερα με ένα άλλο είδος «δημοκρατικού σοσιαλισμού», που να είναι ελκυστικός σε Δύση και Ανατολή. Χάθηκε δηλαδή η προοπτική ότι το μέλλον θα είναι σοσιαλιστικό και κομμουνιστικό. Έκτοτε είναι αδύνατον να τεθεί το μέλλον υπό οποιαδήποτε κομματική, ιδεολογική ή μεσσιανική αιγίδα^. δεν μπορούμε να το σκεφθούμε με τα εργαλεία του μαρξισμού-λενινισμού. Κατέρρευσε επομένως και ένα είδος σκέψης που έδινε το πλαίσιο σε ορισμένους να σκέπτονται την ιστορία, την κοινωνία, τον άνθρωπο και τον ίδιο τον εαυτό τους. Μάλιστα ο μαρξικός «ιστορικός υλισμός» είχε θεωρηθεί επιστήμη που θα αντικαθιστούσε τον στοχασμό για την ιστορία και την κοινωνία- «η επιστημολογική τομή» του Αλτουσέρ. Διαλύθηκαν σημασίες όπως η παραδοσιακή έννοια της επανάστασης με σκοπό την κατάληψη της εξουσίας, η γραμμική εξέλιξη της ιστορίας προς μία αταξική κοινωνία, η «πρόοδος» και οι «προοδευτικές δυνάμεις», οι «οικονομικοί και κοινωνικοί νόμοι», ο «επαναστατικός προορισμός» της εργατικής τάξης, ο «επιστημονικός σοσιαλισμός». Με άλλα λόγια κατέρρευσε μία κοσμοθεωρητική αντίληψη – κομμουνισμός και μαρξισμός-λενινισμός – που μετρούσε πάνω από έναν αιώνα ζωής.[16]

Έκτοτε η Αριστερά έχει μεγάλο πρόβλημα να συλλάβει και να φαντασθεί το μέλλον – μαζί της και ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας. Όμως, όπως σημειώνει ο Karl Mannheim, αν δεν μπορούμε να φαντασθούμε το μέλλον, δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε το παρελθόν. Αυτό έχει πάθει και η Αριστερά: δεν δύναται να ερμηνεύσει κριτικά το παρελθόν, να δει τα αίτια για τα τερατώδη συστήματα του κομμουνιστικού ολοκληρωτισμού, να απαλλαγεί από τα φαντάσματα του παρελθόντος και να ενταχθεί στο πρόταγμα της δημοκρατίας. Δεν προβληματίζεται για ποιον λόγο όλα τα καθεστώτα που κατέλαβαν την εξουσία στο όνομα του Μαρξ, του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού, δεν μπόρεσαν να εγκαθιδρύσουν ένα δημοκρατικό ανθρώπινο πολίτευμα. Ούτε ένα. Δεν αναρωτιέται αν υπάρχουν θανάσιμα λάθη στη θεωρία, άρα και στους στόχους, ώστε να τα δει και να τα διερευνήσει. Η Αριστερά αρνείται να καταλάβει ότι η κριτική στον καπιταλισμό δεν σημαίνει αναγκαστικώς γραφειοκρατικό «σοσιαλισμό» ή μαρξικό «κομμουνισμό». Επιμένει σε σοσιαλιστικές φαντασιώσεις, σε κομμουνιστικά ιδεολογήματα και κλισέ που νομίζει ότι θα επενδύσει  με νέο περιεχόμενο.

Όμως δεν υπάρχει κάποιο άλλο αγνό νόημα του σοσιαλισμού ή του κομμουνισμού που οι μεταγενέστερες γενεές μαρξιστών-λενινιστών να ανακαλύψουν, κρυμμένο στα γραπτά του Μαρξ, του Ένγκελς, του Λένιν, του Τρότσκι ή οποιουδήποτε άλλου. Οι όροι αυτοί είναι «γυμνά ονόματα», κελύφη κενά περιεχομένου. Δυστυχώς το μόνο νόημά τους ήταν αυτό που υπήρξε και έλαβε θεσμική μορφή στις ανατολικές χώρες – είναι αυτό που μεταφέρεται από τα αποτυχημένα κομμουνιστικά κόμματα. Το δημιουργικό όραμα που μπορεί να δοθεί στο μέλλον από το σκεπτόμενο κοινωνικό πράττειν είναι η άμεση δημοκρατία, απαραίτητη προϋπόθεση για οποιονδήποτε άλλον στόχο, για οικονομική και κοινωνική ισότητα.

* Γιώργος Ν. Οικονόμου, Δρ Φιλοσοφίας, www.oikonomouyorgos.blogspot.com

ΠΗΓΗ: [Δημοσιεύθηκε στο συλλογικό, Η άμεση δημοκρατία στον 21ο αιώνα, Νησίδες, Θεσ/κη, 2013]. Το είδα: Παρασκευή, 14 Ιουνίου 2013, http://oikonomouyorgos.blogspot.gr/2013/06/blog-post.html

 

Παραπομπές

[1] Αναλυτικά για τις αρχές, τους θεσμούς και τα επιχειρήματα της άμεσης δημοκρατίας βλ. Γ. Ν. Οικονόμου, Η άμεση δημοκρατία και η κριτική του Αριστοτέλη, Παπαζήσης, Αθήνα, 2007.

[2] Βλ. Γ. Ν. Οικονόμου, Από την κρίση του κοινοβουλευτισμού στη δημοκρατία,  Παπαζήσης, Αθήνα, 2009, σ. 77-78. Κάποιες γενικές θεωρητικές σκέψεις εκφράζει ο Μαρξ μόνο στην Κριτική της εγελιανής φιλοσοφίας του κράτους και του δικαίου (1843-44), ελλ. μτφ. στις εκδόσεις Παπαζήση.  

[3] Ο Α. Γκράμσι, αν και υποστήριξε τα εργοστασιακά συμβούλια στη διαμάχη τους με τα Συνδικάτα στην Ιταλία τη διετία 1919-20, παρέμεινε λενινιστής και τελικώς συντάχθηκε, όχι χωρίς επιφυλάξεις, με τη σταλινική πλειοψηφία, τόσο ως προς τα οργανωτικά προβλήματα (μπολσεβικοποίηση και πόλεμος εναντίον των τάσεων) όσο και ως προς τα στρατηγικά (δικτατορία του προλεταριάτου, οικοδόμηση του σοσιαλισμού σε μία χώρα). 

[4] Βλ. Κ. Καβουλάκος, «Κράτος δικαίου και δημοκρατία στον J. Habermas», Αξιολογικά, αρ. 13, Απρίλιος 2000.

[5] Περισσότερα για τα κινήματα αυτά βλ. Κ. Λάμπος, Άμεση δημοκρατία και αταξική κοινωνία,  Νησίδες, Θεσσαλονίκη, 2012.

[6] Βλ. Γ. Ν. Οικονόμου, «Πολυτεχνείο: Αυτοοργάνωση και αυτονομία» (1993), στο Παπαχρήστος Δ. (επιμ.), Το Πολυτεχνείο ζει; Όνειρα – Μύθοι – Αλήθειες, Λιβάνης, Αθήνα, 2004. Επίσης Γ. Ν. Οικονόμου, «Αυτοσυγκρότηση και αυτονομία του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος», Η Αυγή, 16. 11. 2003.

[7] Βλ. Γ. Ν. Οικονόμου, «Ο δρόμος προς την άμεση δημοκρατία», Η Εποχή, 31. 7. 2011. Και Γ. Ν. Οικονόμου, «Άμεση δημοκρατία στο Σύνταγμα», Ελευθεροτυπία, 19. 8. 2011. Διαθέσιμα, όπως και τα προηγούμενα, στο:  oikonomouyorgos.blogspot.com. 

[8] Βλ. Α. Στίνας, Αναμνήσεις, Ύψιλον, Αθήνα, 1985. Και Α. Στίνας, ΕΑΜ ΕΛΑΣ ΟΠΛΑ,  Διεθνής Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 1984. Επίσης Κ. Καστοριάδης, Ακυβέρνητη κοινωνία, Ευρασία, Αθήνα, 2010, σ. 39-40. Και Κ. Καστοριάδης, Η άνοδος της ασημαντότητας, Ύψιλον, Αθήνα, 2000, σ. 112.     

[9] Ένα από αυτά τα παραδείγματα (Ρωσία 1917) εξετάζω πιο κάτω στο δεύτερο μέρος. 

[10] Καστοριάδης, Η ελληνική ιδιαιτερότητα, τόμ. Β΄ (Κριτική, Αθήνα 2008), σ. 248-249 και τόμ. Γ΄ (Κριτική, Αθήνα 2011), σ. 209.

[11] Τα περιορισμένα όρια του παρόντος κειμένου δεν επιτρέπουν μία εκτενέστερη επιχειρηματολογία, η οποία θα οδηγούσε άλλωστε σε άλλα πλαίσια. 

[12] Βλ. Ida Mett, Κομμούνα της Κροστάνδης, Διεθνής Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 1972, σ. 61-62.

[13] Ο Α. Πάνεκουκ (Τα εργατικά συμβούλια, Αθήνα, 1996, σ. 104-105) γράφει: «Όταν το κόμμα σχημάτισε κυβέρνηση τα σοβιέτ εξαλείφθηκαν βαθμιαίως και από όργανα αυτοδιεύθυνσης περιορίσθηκαν σε ρόλο βοηθητικών οργάνων του κυβερνητικού μηχανισμού […] Οι εργάτες δεν είναι περισσότερο κύριοι των μέσων παραγωγής από όσο στον δυτικό καπιταλισμό. Εκείνος που τους δίνει μισθό και τους εκμεταλλεύεται είναι το κράτος, ο μοναδικός καπιταλιστής, ένας καπιταλιστής μαμούθ». Ο Πάνεκουκ είχε δηλώσει (Proletarier, 7-8, 1927) πως «από το 1918 μέχρι σήμερα κάθε κεφάλαιο της ευρωπαϊκής ιστορίας μπορεί να τιτλοφορείται: Η ήττα της επανάστασης». 

[14] Ρ. Λούξεμπουργκ, «Οργανωτικά ζητήματα της ρωσικής σοσιαλδημοκρατίας» (1904) και «Κριτική της ρωσικής επανάστασης» (1918). Επίσης ο Καρλ Κάουτσκι, θεωρητικός της Β' Διεθνούς, εξέφρασε τις επιφυλάξεις και την κριτική του σε τρία κείμενά του: «Η δικτατορία του προλεταριάτου» (1918), «Τρομοκρατία και κομμουνισμός» (1919), «Από τη δημοκρατία στη σκλαβιά του κράτους» (1921). Ήδη από το 1918 έγραφε πως ο βολονταρισμός των Ρώσων μπολσεβίκων, που πίστευαν πως η θέληση και η αποφασιστικότητα του κόμματος αρκούσαν για όλα, δεν μπορεί παρά να οδηγήσει στην καταστροφή. Ο Λεόν Μπλουμ το 1920 είχε προειδοποιήσει για τον δεσποτικό μηχανισμό που τέθηκε σε εφαρμογή από τον Λένιν. Η αναρχική Έμμα Γκόλντμαν (Η απογοήτευσή μου στη Ρωσία, μτφ., Αθήνα, 2009) ζώντας τα γεγονότα από κοντά στη Ρωσία επί δύο έτη (1920-21) κατήγγειλε τα εγκλήματα του καθεστώτος, γράφοντας πως «οι Μπολσεβίκοι είναι οι ιησουίτες της σοσιαλιστικής επανάστασης: πιστεύουν στο απόφθεγμα ότι ο σκοπός δικαιώνει τα μέσα».

[15] Κ. Καστοριάδης, «Μαρξισμός – Λενινισμός: Η κονιορτοποίηση» (1990), Η άνοδος της ασημαντότητας, Ύψιλον, Αθήνα, 2000, σ. 58. Βλ. επίσης H. Arendt, Το ολοκληρωτικό σύστημα (1951), Ευρύαλος, Αθήνα, 1988. Κ. Παπαϊωάννου, Η γένεση του ολοκληρωτισμού (1959), Εναλλακτικές εκδόσεις, Αθήνα, 1991.

[16] Για κριτική του μαρξισμού βλ. τα σχετικά κείμενα του Κ. Παπαϊωάννου και του Κ. Καστοριάδη. Του τελευταίου βλ. «Μαρξισμός και επαναστατική θεωρία» (1965), στο Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας, Ράππας, Αθήνα, 1981.

Ελληνικό προτεκτοράτο, ώρα μηδέν

 

Του Τάκη Φωτόπουλου*

 

Ενώ η παράσταση στο «θέατρο Μαξίμου» των επαγγελματιών πολιτικάντηδων την στιγμή που γράφονται οι γραμμές αυτές βρίσκεται  στην τρίτη πράξη της, είναι πια φανερό τι παίχθηκε στα παρασκήνια. Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών δεν αποτελούσαν επίθεση κατά της δημοκρατίας, όπως ψευδώς παρουσίασε το θέμα η Αριστερά της παγκοσμιοποίησης, στην Ελλάδα και διεθνώς.

Και αυτό, γιατί η «δημοκρατία» της κοινοβουλευτικής Χούντας, που επιβάλλει η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, δεν κινδύνευσε ποτέ από το προσωρινό «κλείσιμο» την ΕΡΤ που στόχο είχε να τρομοκρατήσει τα λαϊκά στρώματα ώστε να περάσουν ευκολότερα:

– η «μεταρρύθμιση» της δημόσιας τηλεόρασης με βάση τα πρότυπα της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης που περιλαμβάνουν μαζικές απολύσεις των εργαζομένων σε αυτή, ώστε να ικανοποιηθούν και οι απαιτήσεις της τρόικας που απαιτούσε ονοματεπώνυμα και διευθύνσεις 2.000 υπαλλήλων μέχρι το τέλος του μήνα από τους διαχειριστές του Ελληνικού προτεκτοράτου (πολιτική και πολιτειακή εξουσία, δικαστική εξουσία κλπ)

– τα χειρότερα μέτρα που θα ακολουθήσουν σύντομα, δηλαδή, οι μαζικές απολύσεις στον δημόσιο τομέα, οι ιδιωτικοποιήσεις και, γενικότερα, το ξεπούλημα του κοινωνικού πλούτου

– το κλείσιμο νοσοκομείων, σχολείων, Πανεπιστημιακών Σχολών, αν όχι και Πανεπιστημίων, και η γενικότερη κατάρρευση κάθε κοινωνικής υπηρεσίας, πάντα προς όφελος των «μεταρρυθμίσεων» που θα μας κάνουν πιο «αποδοτικούς» στον παγκόσμιο ανταγωνισμό. 

Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι όλες αυτές οι κοινωνικές υπηρεσίες, με προεξάρχουσα τη δημόσια τηλεόραση, δεν χρειάζονται ριζικές αλλαγές για να ικανοποιούν πραγματικά τις λαϊκές ανάγκες. Όμως οι αλλαγές αυτές δεν έχουν καμιά σχέση με τις μεταρρυθμίσεις που επιβάλλει η λογική της αγοράς, παρά τους αποπροσανατολιστικούς μύθους του ΣΥΡΙΖΑ, ο αρχηγός του οποίου πριν μερικούς μόλις μήνες θαύμαζε τον δήθεν «αγώνα κατά του νεοφιλελευθερισμού» κάποιων εξίσου  απατηλών λατινοαμερικάνικων   ηγεσιών, όπως αυτή της  Βραζιλίας, όπου σήμερα εξελίσσεται μια μαζική λαϊκή εξέγερση.

Έτσι, στην Ελλάδα, συνδικαλιστικά σωματεία στον Τύπο, όπως  η Συντονιστική Επιτροπή των Συνεργαζόμενων Ομοσπονδιών και Ενώσεων του Τύπου (η οποία «οργάνωσε» το φιάσκο της δήθεν διαρκούς απεργίας των ΜΜΕ) χαιρέτισε  την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας ως «νίκη της δημοκρατίας» και των εργαζομένων στην ΕΡΤ (όπως άλλωστε έκανε και ο ΣΥΡΙΖΑ). Δηλαδή, ουσιαστικά χαιρέτισε την απόφαση που νομιμοποιούσε τη σφαγή των υπαλλήλων της, αφού τo ΣτΕ δεν θεώρησε την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου αντισυνταγματική, όπως δεν θεώρησε παλαιότερα αντισυνταγματικά τα Μνημόνια και το χαράτσι… Παράλληλα, ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ καλούσαν σε …24ωρη «γενική απεργία» (μερικών κλάδων), για την «τιμή των όπλων», όπως έκαναν από τότε που ξεκίνησε η οικονομική καταστροφή των λαϊκών στρωμάτων. 

Αντίστοιχα,  η Ευρωπαϊκή Αριστερά που παντοιοτρόπως ενισχύει την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ στην εξαπάτηση του Ελληνικού λαού ότι, μέσα στην ΕΕ, θα μπορούσε να σταματήσει η σημερινή καταστροφή, μαζί με την  Ευρωπαϊκή ελίτ, καταδίκαζαν το «κλείσιμο» της ΕΡΤ, χωρίς  να αναφέρει κανένας τους ότι το «κλείσιμο» αυτό ουσιαστικά απαιτήθηκε (έστω έμμεσα) από την ίδια ελίτ, μέσω της τρόικας, με την πλήρη βέβαια σύμπνοια της ελληνικής ελίτ.

Αλλά και για  κάποιους «Μαρξιστές της συμφοράς» η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση δεν είναι νέο συστημικό φαινόμενο, η Υπερεθνική Ελίτ (Υ/Ε) είναι ανύπαρκτη, και  η Ελλάδα δεν αποτελεί προτεκτοράτο της αλλά, αντίθετα, (με βάση στατιστικά στοιχεία και «αναλύσεις» που θα έκαναν… μετεξεταστέο οποιονδήποτε φοιτητή οικονομικών σε έγκυρο Πανεπιστήμιο) είναι μια «ιμπεριαλιστική χώρα» (sic!). Και αυτό,  τη στιγμή που ακόμη και διεθνείς οργανισμοί τη μετατάσσουν σήμερα στη κατηγορία των υπανάπτυκτων χωρών! – Αντίθετα, για αυτούς τους «αναλυτές» ο βασικός παράγοντας στο «κλείσιμο» της ΕΡΤ ήταν η ντόπια ελίτ, μέσω της Digea των μεγαλοεκδοτών, οι οποίοι, στην «ιμπεριαλιστική» Ελλάδα, προφανώς λειτουργούν ανεξάρτητα από την Υ/Ε! Ευτυχώς, δηλαδή, που υπάρχουν και φωτισμένοι Μαρξιστές στον διεθνή χώρο (π.χ. Leslie Sklair) που προσπαθούν να αναλύσουν το νέο φαινόμενο της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, αντίθετα με τα Μαρξιστικά απολιθώματα μέσα στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ και το ΚΚΕ, που δεν έχουν πάρει είδηση για τη σημασία του φαινομένου, ενώ στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ εσκεμμένα το αγνοούν επειδή βολεύονται μέσα στην ΕΕ. Όλοι αυτοί μιλούν για «ενδο-ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις» με βάση τον «Ιμπεριαλισμό» του Λένιν, που αναφέρεται στον καπιταλισμό των ιμπεριαλιστικών κρατών-εθνών του 19ου αιώνα και έχει ελάχιστη σχέση με τον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας, όπου μόλις προχθές η Υ/Ε αποφάσισε την έναρξη άμεσων διαπραγματεύσεων για την εμπορική ενσωμάτωση ΕΕ και ΗΠΑ στην μεγαλύτερη, ιστορικά, εμπορική συμφωνία!

Περιττό να προσθέσω ότι η υπό κατάληψη ΕΡΤ έδειξε για άλλη μια φορά τον ρόλο της σαν φερέφωνο της Υ/Ε και της ντόπιας ελίτ. Έτσι οι ίδιες ανώδυνες «αιρετικές» φωνές παρέλαυναν από τα μικρόφωνα των ίδιων εκφωνητών που λειτουργούσαν σε όλη την κρίση, αποκλείοντας κάθε φωνή που θα έθετε το θέμα της πραγματικής αιτίας της καταστροφής στην πλήρη ενσωμάτωση της χώρας στην νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, μέσω της ένταξης της στην ΕΕ.

Συμπερασματικά, το «κλείσιμο» της ΕΡΤ αποτελεί την ώρα μηδέν για το Ελληνικό προτεκτοράτο,  αφού αποτελεί την κορύφωση της κρίσης, αλλά συγχρόνως και την έναρξη της τελικής φάσης «Κινεζοποίησης» του…

* http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/

ΠΗΓΗ: Δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (23 Ιουνίου 2013). Το είδα: 23-06-2013, http://inclusivedemocracy.org/fotopoulos/greek/grE/gre2013/2013_06_23.html

Βραζιλία: "το κίνημα των 20 σεντς" και οι βαθιές ρίζες του

 

Του Franco A.

 

Οι ελίτ της χώρας του ποδοσφαίρου αιφνιδιάστηκαν από την μαζική αντίδραση των Βραζιλιάνων νέων και εργαζόμενων και τις ογκώδεις διαδηλώσεις τους τις περασμένες ημέρες. Την αφορμή έδωσε μια μικρή αύξηση στην τιμή των εισιτηρίων – καθόλου όμως αμελητέα για τους πολύ χαμηλά αμειβόμενους (242 ευρώ κατώτατος μισθός) που ζούν μακριά απο τις δουλιές τους και αγοράζοουν πολλά εισιτήρια καθημερινά, πράγμμα που σημαίνει οτι ακόμη και μια μικρή αύξηση μπορεί να τους κάνει να κοιμούνται νηστικοί στο τέλος του μήνα.

Κάτω όμως από την αφορμή κρύβονται βαθιές αιτίες που σχετίζονται με το ότι το κράτος λειτουργεί υπέρ της ολιγαρχίας του χρήματος, και όταν ο κόσμος παρεμβαίνει σ' αυτή τη σχέση του επιφυλάσσει την καταστολή. Είναι τόση η λαϊκή δυσαρέσκεια που διαταράσσει ακόμη και την παραδοσιακή βραζιλιάνικη αγάπη για τις ποδοσφαιρικές διοργανώσεις, ένα χρόνο πριν τη διεξαγωγή του Μουντιάλ του 2014 στη Βραζιλία. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα δυτικά ΜΜΕ επικέντρωσαν την προσοχή στη σπατάλη δημοσίου χρήματος και τη διαφθορά που συνοδεύει αυτές τις διοργανώσεις. Όμως η περιγραφή της κατάστασης από έναν φοιτητή είναι πολύ πιο διαφωτιστική.

"Οι εικόνες που παρουσίασαν οι σελίδες των μεγαλύτερων εφημερίδων του κόσμου – κάδοι που καίγονται στους δρόμους του Ρίο ντε Τζανέιρο, μαζικές κινητοποιήσεις στο Σάο Πάολο, δακρυγόνα από την αστυνομία, με εικόνες βίας μόνο – εγείρουν το ερώτημα: όλα αυτά έγιναν για 20 σεντς του ρεάλ; Όχι δεν γίνονται όλα αυτά για 20 σεντς του ρεάλ.

Ο ξεσηκωμός αυτός έχει βαθιές αιτίες, που συσσωρεύονται επί χρόνια …"

Όπως πολλές χώρες σήμερα, η Βραζιλία ζει έναν εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στο κράτος και στο λαό. Αυτός ο πόλεμος, μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες, ήταν αθόρυβος, αλλά καθόλου πιο ειρηνικός από όσο είναι σήμερα. Για πάνω από έναν αιώνα, η Βραζιλία κυβερνιόταν από πολιτικούς που έβλεπαν τους φόρους που πλήρωναν οι πολίτες – τους οποίους όφειλαν να εκπροσωπούν – σαν τραπεζικό λογαριασμό. Ολόκληρες Πολιτείες ανήκουν σε έναν όμιλο ή σε μια δυναστεία.

Οικογένειες, πριν ακόμη εκλεγούν σε θέσεις εξουσίας, κατείχαν τεράστια λατιφούντια και το οικογενειακό τους δένδρο έφτανε μέχρι την εποχή που είχαν πρωτοέλθει στη Βραζιλία οι Πορτογάλοι. …

"Η ίδρυση της νέας πρωτεύουσας Μπραζίλια , το 1960, δεν βελτίωσε την κατάσταση. Στην πραγματικότητα η μεταφορά της πρωτεύουσας από το Ρίο ντε Τζανέιρο στη μέση της χώρας, στη νέα πρωτεύουσα, που σχεδιάστηκε και οικοδομήθηκε σε 5 χρόνια -μια αποθέωση του μοντερνισμού– απλώς επιβεβαίωσε τις απεχθείς τάσεις της βραζιλιάνικης πολιτικής. Το Ρίο ντε Τζανέιρο ήταν το κοσμοπολίτικο κέντρο της εποχής, είχε 1 εκατ. πληθυσμό και ήταν η καρδιά ενός πολύ μαχητικού εργατικού κινήματος και κινημάτων πόλης. Αντίθετα, η Μπραζίλια, μια τεχνητή πρωτεύουσα, δεν κατοικούνταν πριν από την ίδρυσή της. Παρόλο που η κατάσταση άλλαξε συν τω χρόνω, εξακολουθεί να κατοικείται κυρίως από γραφειοκράτες που δεν επικρίνουν την κυβέρνηση πολύ συχνά, καθώς εξαρτώνται απ' αυτήν και είναι καλοπληρωμένοι. Καμιά από τις άλλες μεγάλες πόλεις της Βραζιλίας δεν έχει την ίδια πολιτική σημασία και οι περισσότερες είναι πολύ μακριά από την Μπραζίλια, κάτι που δεν επιτρέπει να πάει ο κόσμος εκεί και να εκφράσει την αγανάκτησή του στην πρόεδρό μας."

Η Βραζιλία σήμερα ζει μια ειδική στιγμή. Αυτό είναι αλήθεια. Μερικά πολιτικά προγράμματα που εφαρμόστηκαν την περασμένη δεκαετία έχουν εντυπωσιακά αποτελέσματα: η οικονομική ανισότητα – στην οποία η Βραζιλία ήταν παγκόσμιος πρωταθλητής – έχει μειωθεί σημαντικά.

Το πρόγραμμα Bolsa Família έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία στη μείωση της φτώχειας και οι επενδύσεις στην ανώτατη εκπαίδευση για τα παιδιά των φτωχών οικογενειών και για τις εθνικές μειονότητες έχουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα. "Το ζήτημα δεν είναι να αμφισβητήσουμε όσα πήγαν καλά. Τα αποτελέσματα των 10 τελευταίων χρόνων υπό τη διακυβέρνηση του Κόμματος Εργαζομένων πρέπει να προστατευθούν και να επεκταθούν, αν θέλει κανείς να δημιουργήσει μια πιο δίκαια κοινωνία, με λιγότερη φτώχεια και εκμετάλλευση από αυτή που είχαν δημιουργήσει οι δυνάμεις του παρελθόντος, όπως οι φεουδάρχες της οικογένειας Σάρνεϊ. Γι' αυτό οι διαδηλώσεις δεν εκφράζουν απλώς τη διαμαρτυρία ενάντια στην κυβέρνηση του Κόμματος Εργαζομένων. Εκφράζουν τη βούληση για απελευθέρωση της χώρας από την αυταρχική, δικτατορική και βάναυση κληρονομιά της."

Αν, στο τέλος αυτών των διαμαρτυριών, η πολιτική τάξη της Βραζιλίας – μια τάξη που ενδιαφέρεται για τον εαυτό της περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον – και ο στρατός της των καπιταλιστών που πλουτίζουν χάρη στις προσωπικές διασυνδέσεις τους, τους δημοσιογράφους της που εκπορνεύονται προς το συμφέρον μιας ελίτ, της αστυνομίας της που σκοτώνει χωρίς δισταγμό, αν όλοι αυτοί οι καταπιεστές απομακρυνθούν από την εξουσία και αναγκαστούν να αναγνωρίσουν ότι έχει φτάσει η εποχή της αληθινής δημοκρατίας, τότε θα πληρώνω πολύ ευχαρίστως 20 σεντς παραπάνω για το εισιτήριο.

Οι μποέμ αστοί επαναστάτες της Βραζιλίας

"Ιδού κάτι περίεργο: Στη Βραζιλία, οι διαδηλώσεις παραδοσιακά θεωρούνται μια διασκέδαση για τα παιδιά των πλουσίων που δεν έχουν να κάνουν κάτι χρήσιμο, μια δικαιολογία για να χρωματίζει κανείς το πρόσωπό του και να φωνάζει στους δρόμους. Και σε ένα βαθμό ισχύει. Η πλειοψηφία των ανθρώπων που συμμετέχουν στις διαδηλώσεις είναι νέοι από πλούσιες οικογένειες (πολύ πλούσιες σε ορισμένες περιπτώσεις) που έχουν ένα μάλλον αριστερό πολιτικό όραμα το οποίο φαίνεται σε ορισμένους ασύμβατο με την κοινωνική τους τάξη.

Ο παράξενος συνδυασμός των συνθημάτων που είναι εμπνευσμένα από τα εργατικά κινήματα του 20ού αιώνα και μη εργατικής καταγωγής των διαδηλωτών συχνά λοιδορείται από τα ΜΜΕ και αυτό τελικά εσωτερικεύεται από μεγάλο μέρος του βραζιλιάνικου πληθυσμού, σε μια χώρα όπου ο μοιρολατρικός κυνισμός έχει φτάσει σε επίπεδα υψηλής τέχνης."

Όμως, ακούστε κάτι ενδιαφέρον: Όταν συμμετείχα σε μια διαδήλωση του "κινήματος για τα 20 σεντς", μας σταμάτησαν μπροστά στο Central do Brasil, τον περίφημο σιδηροδρομικό σταθμό που πιθανώς γνωρίζετε από την ομώνυμη ταινία. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, η διαδήλωση ήταν απολύτως ειρηνική. Πράγματι, οι περισσότεροι από εμάς ήμαστε φοιτητές από πλούσιες οικογένειες, αλλά μπορούσε να δει κανείς ότι αυτό το κίνημα είχε μια κοινωνική βάση που ήταν πιο ετερογενής. Συμμετείχαν επαγγελματίες, συνταξιούχοι και φτωχοί εργάτες που είχαν δυσαρεστηθεί με τις αυξήσεις των εισιτηρίων.

Στο Ρίο ντε Τζανέιρο σπάνια μια διαδήλωση έχει πάνω από 200 ανθρώπους, εκεί όμως ήμαστε 2.000 από αρκετές κοινωνικές τάξεις. Άρχισα να συνειδητοποιώ πως συνέβαινε κάτι διαφορετικό τούτη τη φορά. Ο λαός της Βραζιλίας αφυπνιζόταν από το μακρύ του ύπνο – και ήταν οργισμένος. "Η ηρεμία δεν διάρκεσε για πολύ. Κατέφτασαν ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας, με τις ασπίδες, τις μαύρες στολές, την τρομακτική τους όψη και τα "μη θανάσιμα" όπλα τους και άρχισαν να σχηματίζουν μια σειρά απέναντί μας. Τα τραγούδια και τα συνθήματα σταμάτησαν. Η σκηνή έμοιαζε με μονομαχία, όπως αυτές που βλέπουμε σε ταινίες γουέστερν. Ξαφνικά, κάτι συνέβη. Ο κόσμος που έβγαινε από το Central do Brasil ενώθηκε μαζί μας. Ήταν μικροπωλητές, μητέρες με παιδιά, τα παιδιά των δρόμων, άστεγοι, ζητιάνοι. Οι φτωχοί, οι πιο φτωχοί του Ρίο, μαζεύτηκαν και μπήκαν ανάμεσα σ' εμάς και τους αστυνομικούς. Λίγα λεπτά αργότερα, οι αστυνομικοί μας επιτέθηκαν και συνέλαβαν 40, ανάμεσά τους και ένα φίλο μου. Τρέχοντας και προσπαθώντας να βρω καταφύγιο στην πιο κοντινή στάση του μετρό, είδα έναν άνθρωπο που έκλαιγε και φαινόταν αδύναμος. Αιμορραγούσε – ένα θύμα των "μη θανάσιμων" όπλων.

Καταστολή: ''η μάσκα της δημοκρατίας πέφτει"

Αυτές οι σκηνές επαναλήφθηκαν αμέτρητες φορές όπου οι άνθρωποι είχαν το κουράγιο να υψώσουν τη φωνή τους ενάντια σε μια απόφαση που επηρεάζει άμεσα την πλειοψηφία και λήφθηκε χωρίς ποτέ να τους ρωτήσουν. Αυτός είναι ο αυταρχικός τρόπος άσκησης της πολιτικής και ο τύπος της πολιτικής που ευνοεί ένα καρτέλ εταιρειών λεωφορείων, με γνωστές διασυνδέσεις με τις εκλογικές καμπάνιες του δημάρχου του Ρίο και άλλων ισχυρών. Κάτω από όλα αυτά: ένα κωφάλαλο ομοσπονδιακό κράτος που καθιστά τους ανθρώπους ομήρους των ιδιωτικών εταιρειών οι οποίες χρηματοδοτούνται με δημόσιο χρήμα.

Τα αποτελέσματα είναι: κακές υπηρεσίες, υψηλά κόμιστρα, ξεσηκωμός. "Στο Σάο Πάολο, οι αστυνομικοί χτύπησαν διαδηλωτές που κρατούσαν λουλούδια. Δυο μέρες αργότερα, απαγόρευσαν να έχει κανείς μαζί του ξίδι, γιατί μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να μετριάσει τις επιπτώσεις των δακρυγόνων. Έκαναν σωματικές έρευνες ψάχνοντας για …ξίδι. Στην Πολιτεία Μίνας Σεράις, απαγορεύτηκαν όλες οι διαδηλώσεις κατά τη διάρκεια του "Κυπέλλου της Συνομοσπονδίας" 2013, μιας διοργάνωσης της FIFA στο πλαίσιο του Μουντιάλ του 2014 που θα γίνει στη Βραζιλία. Στο κοινοβούλιο συζητείται να εισαχθεί νομοσχέδιο που θα χαρακτηρίζει "τρομοκρατικές" όλες τις διαδηλώσεις κατά τη διάρκεια του Μουντιάλ και θα επισύρει ανάλογα βαριές ποινές. …" Με αυτές τις δικτατορικού τύπου αστυνομικές επιδρομές, είναι καθαρό ότι η μάσκα της δημοκρατίας μας πέφτει και οι αυταρχικές ρίζες του πολιτικού κατεστημένου γίνονται για άλλη μια φορά ορατές – ρίζες που βρίσκονται στο συμβιβασμό με τη στρατιωτική δικτατορία των ετών 1964 -1985, η οποία τελείωσε φέρνοντας εκείνους που είχαν παλέψει για τη δημοκρατία πιο κοντά στους παλιούς παράγοντες του αυταρχισμού.

Η συμβολική συμμαχία μεταξύ του Λούλα, του ήρωα του εργατικού κινήματος των δεκαετιών 1970 και 1980, και του Πάουλο Μαλούφ, τελευταίου προεδρικού υποψήφιου του ετοιμοθάνατου δικτατορικού καθεστώτος, δείχνει ότι η πολιτική τάξη ενδιαφέρεται κυρίως για την εξουσία και δεν έχει να προσφέρει ένα πραγματικό πολιτικό σχέδιο. Αλλά χάρη σ' αυτούς και στα μαντρόσκυλά τους μέσα στην αστυνομία, το "κίνημα για τα 20 σεντς" γίνεται ένα μεγάλο κίνημα που μας δίνει τη δυνατότητα να πούμε αυτό που νομίζουμε, να διεκδικήσουμε το δικαίωμα να λέμε ότι θέλουμε να ζήσουμε σε μια πραγματική δημοκρατία".

ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΚΤΑΚΤΟΥ ΑΝΑΓΚΗΣ:

Η Ελλάδα έχει πιαστεί στον ιστό της αράχνης, κινδυνεύοντας σοβαρά να «κατασπαραχθεί» – με άλλα λόγια, έχει οδηγηθεί μέσα σε ένα βάλτο, όπου με την παραμικρή κίνηση της να απελευθερωθεί, βυθίζεται ακόμη περισσότερο στο βούρκο

 

Του Βασίλη Βιλιάρδου*

 

"Η κατάσταση είναι σοβαρή. Ο χρόνος του παιχνιδιού έχει λήξει. Το βιοτικό μας επίπεδο θα μειωθεί πάρα πολύ, αλλά τα παιδιά μας θα ζήσουν καλύτερες ημέρες. Πρέπει να πολεμήσουμε. Όλοι μαζί, χωρίς καμία εξαίρεση. Θα υπάρξουν θύματα. Θα κάνουμε λάθη. Είναι όμως απαραίτητο" (W. Churchill).

"Το ψέμα αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα των ανεπαρκών και ανίκανων πολιτικών, ενώ ακούγεται συνήθως ευχάριστα μόνο από ανώριμους, μη συνειδητοποιημένους Πολίτες. Η αλήθεια βέβαια σπάνια είναι αρεστή – αποδεικνύεται όμως πάντοτε σωτήρια.

 Στα πλαίσια αυτά, εάν υπάρχει κάτι χειρότερο από μία ανίκανη κυβέρνηση που λέει ψέματα και δεν τηρεί τις προεκλογικές της δεσμεύσεις, είναι μία αντιπολίτευση, η οποία είναι δογματικά αντίθετη με τα πάντα, προτάσσοντας το κομματικό του εθνικού συμφέροντος  – αιθεροβατώντας επί πλέον και παραπλανώντας τους Πολίτες".

Ανάλυση

Από το Μάρτιο του 2010 η Ευρωζώνη, καθώς επίσης το ΔΝΤ, δάνεισαν στην Ελλάδα το ποσόν των 206,9 δις €, σε 23 δόσεις – χωρίς να υποχρεωθούν να τεκμηριώσουν αναλυτικά που ακριβώς χρησιμοποιήθηκε το τεράστιο αυτό ποσόν, για το οποίο εγγυώνται οι φορολογούμενοι των 16 υπολοίπων χωρών της Ευρωζώνης, καθώς επίσης των 188 μελών του ΔΝΤ. Μία αυστριακή οργάνωση όμως (Attac) ασχολήθηκε πολύ σοβαρά με το θέμα αυτό, με τα εντυπωσιακά παρακάτω αποτελέσματα:  

(α) Τα 58,2 δις € (το 28,1%) διατέθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών – οι οποίες υπέφεραν από μία άνευ προηγουμένου εκροή καταθέσεων (περί τα 100 δις €), ενώ υποχρεώθηκαν σε τεράστιες ζημίες, λόγω της απόσβεσης των ομολόγων του δημοσίου (στα πλαίσια του εγκληματικού PSI, με το οποίο στην κυριολεξία πυροβολήσαμε μόνοι μας τα πόδια μας).

Οι μειώσεις μισθών και εισοδημάτων, καθώς επίσης η ύφεση που προκλήθηκε, λόγω της αποτυχημένης πολιτικής που εφάρμοσε το ΔΝΤ, επιδείνωσαν την οικονομική κατάσταση των τραπεζών ακόμη περισσότερο – αφού αυξήθηκαν επικίνδυνα οι επισφάλειες τους (τα κόκκινα δάνεια). 

(β) Τα 101,3 δις € (το 49%) περιήλθαν στους πιστωτές της Ελλάδας. Από το ποσόν αυτό, τα 55,44 δις € χρησιμοποιήθηκαν για την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων ομολόγων – αντί να υποχρεωθούν οι πιστωτές να επιβαρυνθούν με το ρίσκο της απώλειας των επενδύσεων τους, από τις οποίες προηγουμένως είχαν κερδίσει μεγάλα ποσά, τοκίζοντας την Ελλάδα με υψηλά επιτόκια. Τα επόμενα 34,6 δις € οδηγήθηκαν επίσης στους πιστωτές, στα πλαίσια της διαγραφής χρέους (Μάρτιος 2012), ενώ με τα υπόλοιπα 11,29 δις € χρηματοδοτήθηκε η επαναγορά χρέους, από τους κατόχους ομολόγων (δεύτερη διαγραφή).

(γ) Τα 46,6 δις € (22,5%) εισέρευσαν στον προϋπολογισμό της Ελλάδας, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι ωφέλησαν τους Πολίτες – αφού με τα 34,6 δις € πληρώθηκαν τόκοι για τα υφιστάμενα ομόλογα του δημοσίου (από το δεύτερο τρίμηνο του 2010 έως το τέταρτο τρίμηνο του 2012), ενώ οι εξοπλιστικές δαπάνες απορρόφησαν 10,2 δις € (2010 και 2011), λόγω της πίεσης των προμηθευτών μας, Γερμανών και Γάλλων, για να μην επηρεαστούν οι δικές τους πωλήσεις.

Ουσιαστικά λοιπόν, μόλις 1,7 δις € διατέθηκαν για τους Έλληνες – αν και πρέπει να αφαιρεθούν οι τεράστιες αμοιβές των στελεχών της Τρόικας, καθώς επίσης τα διάφορα έξοδα τους, τα οποία ανέρχονται σε αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια. Η ζημίες δε που έχουν υποστεί οι Έλληνες ξεπερνούν τα 700 δις € (απαξίωση του χρηματιστηρίου, πτώση των τιμών των ακινήτων, χρεοκοπίες επιχειρήσεων, μείωση μισθών και εισοδημάτων, υπερβολική φορολόγηση κοκ.)    

(δ) Τέλος, περί τα 0,9 δις € (0,4%) διατέθηκαν για τη συμμετοχή της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης (ESM). Στον Πίνακα Ι που ακολουθεί, φαίνεται η συνολική εικόνα:

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Η διάθεση των ποσών του δανείου της Ελλάδας από την Τρόικα, σε δις €

Χρήση δανείων	Ποσόν
Ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών	58,20
Εξόφληση ληξιπρόθεσμων ομολόγων	55,44
Πιστωτές για διαγραφή χρέους (PSI)	34,60
Επαναγορά χρέους	11,29
Τόκοι 30 μηνών	34,60
Εξοπλιστικές δαπάνες δύο ετών	10,20
Συμμετοχή στο ESM	0,90
Έλληνες πολίτες, έξοδα Τρόικας	1,70
Σύνολα	206,93

Πηγή: Attac Austria. Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

Παρά το ότι λοιπόν από το συνολικό πακέτο διάσωσης της Ελλάδας (240 δις € συν ενδεχομένως κάποια ποσά για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών), έχουν δαπανηθεί ήδη τα 207 δις €, ελάχιστα χρήματα έχουν καταλήξει στην ελληνική οικονομία – αφού κάτι περισσότερο από τη «μερίδα του λέοντος» οδηγήθηκε στους πιστωτές, ειδικά στις γερμανικές και γαλλικές τράπεζες, με τα υπόλοιπα να απορροφώνται από τα εξοπλιστικά προγράμματα (από τα οποία ξανά κερδίζουν τόσο οι Γερμανοί, όσο και οι Γάλλοι).

Στον Πίνακα ΙΙ που ακολουθεί απεικονίζεται η διάρθρωση του ελληνικού χρέους, το Μάρτιο του 2010, τον Αύγουστο του 2010, το Νοέμβριο του 2012 και τον Ιανουάριο του 2013:

ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ: Διάρθρωση ελληνικού χρέους σε δις €

Είδος δανειστών	3/2010	8/2010	11/ 2012	Ι/ 2013
Δανειστές (μη τράπεζες)	176	118	**72	***57
Ελληνικές τράπεζες	40	45	36	21
Διεθνείς τράπεζες	77	60	./.	./.
ΕΚΤ		40	45	45
EFSF			74	84
Διακρατικά δάνεια*		22	53	53
ΔΝΤ		16	22	22
Σύνολα	293	301	302	282

 * Ουσιαστικά τον Αύγουστο του 2010 τα διακρατικά δάνεια, μαζί με το ΔΝΤ, ήταν συνολικά 38 δις €, αφού δεν υπάρχει αναλυτική εικόνα.     

 ** 36 δις € Έλληνες και 36 δις € ξένοι  

*** 36 δις € Έλληνες και 21 δις € ξένοι

Πηγή: NDS. Πίνακας: Β. Βιλιάρδος   

Από τον Πίνακα ΙΙ διαπιστώνουμε ότι, το χρέος της Ελλάδας μεταφέρθηκε ουσιαστικά από τους ιδιώτες πιστωτές (ειδικά από τις διεθνείς τράπεζες, στις οποίες πλέον δεν οφείλει τίποτα η Ελλάδα, αλλά το EFSF και η ΕΚΤ), σε κρατικούς – γεγονός φυσικά που καθιστά πολύ δύσκολη, εάν όχι αδύνατη, την απαίτηση διαγραφής των τοκογλυφικών κερδών (επαχθή χρέη), αφού τα δάνεια δεν κατέχονται πλέον από τους αρχικούς κερδοσκόπους.   

Ειδικότερα, το συνολικό χρέος της χώρας μας το Μάρτιο του 2010 ήταν σε ποσοστό 100% απέναντι σε ιδιώτες – ενώ το 2013 το χρέος απέναντι στους ιδιώτες μειώθηκε στο 25% περίπου. Στην πραγματικότητα δε το συνολικό χρέος αυξήθηκε, σε σχέση με το 2010, παρά τις διαγραφές (haircut) – αφού στα τέλη του 2012 διαμορφώθηκε στα 305,5 δις € περίπου (με τα υπόλοιπα από τα 282 δις € του Πίνακα ΙΙ να οφείλονται σε πιστωτές, τους οποίους δεν μπορούμε να συγκεκριμενοποιήσουμε). 

Εν τούτοις τα 58,2 δις €, τα οποία διατέθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών σύμφωνα με τον Πίνακα Ι, δεν αναφέρονται στον προϋπολογισμό, με βάση τον οποίο το δημόσιο χρέος ανερχόταν στα 305,5 δις € στο τέλος του 2012 – παρά το ότι ένα μέρος τους είχε καταγραφεί κάποια στιγμή (άρθρο μας). Το γεγονός αυτό μας κάνει να αμφιβάλλουμε για το πραγματικό ύψος του δημοσίου χρέους – επίσης για τα ποσά, τα οποία ανακοινώνονται ή εμφανίζονται στις μελέτες ελληνικών ή διεθνών οργανισμών, όπως και για τις πραγματικές συνθήκες, οι οποίες οδήγησαν στη «ρήξη» την τρικομματική κυβέρνηση.     

ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΔΑΝΕΙΣΜΟΥ ΜΑΣ

Το ελληνικό δημόσιο είναι πλέον υπερβολικά χρεωμένο – ένα χρέος που συνεχώς αυξάνεται, λόγω της δεινής κατάστασης, στην οποία έχει οδηγηθεί. Ένα μεγάλο μέρος αυτού του χρέους αποτελείται από ομόλογα σταθερού επιτοκίου – όπου η Ελλάδα οφείλει να τα εξοφλήσει στην ονομαστική τιμή τους την ημερομηνία λήξης τους, πληρώνοντας όμως ετήσια τόκους στους δανειστές της.

Τα χρήματα που η χώρα μας λαμβάνει από τα πακέτα στήριξης, λειτουργούν ουσιαστικά με το ίδιο «αξίωμα». Η μοναδική διαφορά μεταξύ των φυσιολογικών ομολόγων δημοσίου (τα οποία αγοράζονται από ιδιώτες, όπως από τράπεζες και ασφάλειες), καθώς επίσης των δανείων από τους μηχανισμούς στήριξης (Ευρωζώνη, ΔΝΤ), είναι τα επιτόκια – τα οποία, στη δεύτερη περίπτωση, δεν καθορίζονται από τις αγορές, αλλά από την πολιτική.

Τα χρήματα τώρα, με τα οποία δανείζουν οι ευρωπαϊκοί μηχανισμοί στήριξης την Ελλάδα, προέρχονται μόνο κατά ένα πολύ μικρό μέρος τους από τις χώρες της Ευρωζώνης – αφού το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος τους προέρχεται από το χρηματοπιστωτικό τομέα.

Αναλυτικότερα, τόσο οι τράπεζες, όσο και οι ασφαλιστικές εταιρείες αγοράζουν ομόλογα, τα οποία εκδίδει το EFSF και το ESM – εξασφαλίζοντας το δανεισμό του. Τα δανεικά αυτά χρήματα, τα οποία λαμβάνουν οι μηχανισμοί στήριξης από τις τράπεζες και τους λοιπούς επενδυτές, τα δανείζουν με τη σειρά τους στην Ελλάδα (στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία κοκ.) – με ένα υψηλότερο επιτόκιο, από αυτό που οι ίδιοι πληρώνουν.

Ουσιαστικά λοιπόν, τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης δεν δανείζουν με δικά τους χρήματα, με χρήματα των φορολογουμένων πολιτών τους δηλαδή την Ελλάδα, αλλά λειτουργούν απλά ως τριτεγγυητές – αναλαμβάνοντας την ευθύνη της πληρωμής, μόνο στην περίπτωση που δεν θα πληρώσει η Ελλάδα. Επομένως, η χώρα μας δεν έχει πάρει καθόλου χρήματα από τη Γερμανία ή από τις άλλες χώρες – παρά το ότι δημιουργείται (σκόπιμα προφανώς) η εντύπωση αυτή στους φορολογουμένους πολίτες τους.     

Όσον αφορά τώρα τα δάνεια του ΔΝΤ, προέρχονται από τα «ειδικά δικαιώματα ανάληψης» – από το τεχνητό δηλαδή συναλλαγματικό σύστημα που διαθέτει. Απλούστερα, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τις χώρες της Ευρωζώνης, τα 188 μέλη του ΔΝΤ εγγυώνται για τα δάνεια που δίνονται στην Ελλάδα, αναλαμβάνοντας την ευθύνη τυχόν μη πληρωμής τους.

Επειδή όμως η εξυπηρέτηση των δανείων του ΔΝΤ προηγείται όλων των άλλων χρεών μίας χώρας, τα δάνεια αυτά είναι μηδενικού ρίσκου για τα μέλη του Ταμείου – ενώ αποδίδουν φυσικά τόκους, οι οποίοι αυξάνουν τα κέρδη του (το ΔΝΤ το 2006, έχοντας έναν μόνο πελάτη, την Τουρκία, καθώς επίσης ένα χείριστο όνομα στις περισσότερες χώρες που είχε δραστηριοποιηθεί στο παρελθόν, κινδύνευε να κλείσει).          

ΟΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΔΑΝΕΙΣΜΟΥ ΜΑΣ

Ο διεθνής εξευτελισμός της Ελλάδας, η διαγραφή μέρους του χρέους της έναντι υπέρογκων ανταλλαγμάτων (μετατροπή του υπολοίπου σε ενυπόθηκο, αγγλικού δικαίου, μη μετατρέψιμου σε δραχμές – απώλεια της εθνικής κυριαρχίας κλπ.), η τεράστια ανεργία, η τρομακτική ύφεση, καθώς επίσης η πλήρης ανυπαρξία αναπτυξιακών προοπτικών, δεν είναι οι μοναδικές ιδιαιτερότητες του καταναγκαστικού δανεισμού μας – αφού υπάρχουν επίσης οι εξής:

(α) Η Τρόικα, πολύ συχνά στο παρελθόν, αλλά ακόμη και σήμερα, συνηθίζει να αναιρεί τις υφιστάμενες υποσχέσεις της, καθυστερώντας να πληρώσει τις προσυμφωνημένες δόσεις για ολόκληρους μήνες – με στόχο την άσκηση πιέσεων τόσο στην Πολιτεία, όσο και στους Πολίτες.

(β) Το Φθινόπωρο του 2011 εμπόδισε τη διεξαγωγή του γνωστού μας δημοψηφίσματος, σε σχέση με την αποδοχή ή μη της πολιτικής λιτότητας (άρθρο μας), ενώ το Μάιο/Ιούνιο του 2012 αναμίχθηκε έντονα στα πολιτικά ζητήματα της χώρας – τασσόμενη υπέρ των κομμάτων που υποστήριζαν τα μνημόνια υποταγής και εκβιάζοντας με τη μη πληρωμή της δόσης (την οποία πράγματι καθυστέρησε τότε για πολλούς μήνες, έτσι ώστε να βεβαιωθεί προηγουμένως για την «πολιτική σταθερότητα»).

(γ) Με την καθυστέρηση των δόσεων, η Τρόικα αναγκάζει την ελληνική κυβέρνηση να εκδίδει βραχυπρόθεσμα ομόλογα δανεισμού της – έτσι ώστε να αποφύγει τη χρεοκοπία. Επειδή όμως τα επιτόκια αυτών των ομολόγων, τα οποία έχουν διάρκεια μερικών μόλις εβδομάδων ή μηνών είναι αρκετά υψηλά, αυξάνονται δυσανάλογα τόσο το ελληνικό χρέος, όσο και τα κέρδη των κερδοσκόπων.

Το γεγονός αυτό τεκμηριώνει με έναν ακόμη τρόπο το ότι, ο απώτερος σκοπός της Τρόικας δεν είναι ο περιορισμός του χρέους – πόσο μάλλον η εξυγίανση της ελληνικής οικονομίας. Απλούστατα αποτελεί ένα πρόσχημα, με στόχο την κατάρρευση του κοινωνικού κράτους, την κατάλυση των εργασιακών σχέσεων, τη λεηλασία της ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας κλπ., στα πλαίσια της στρατηγικής πέντε φάσεων του ΔΝΤ (ανάλυση). 

(δ) Μία δόση της τάξης του 1 δις €, την οποία έλαβε η Ελλάδα από το EFSF τον Ιούνιο του 2012, χρησιμοποιήθηκε για να χρηματοδοτήσει τη συμμετοχή της στο ESM. Ουσιαστικά λοιπόν, με αυτόν τον τρόπο το EFSF χρηματοδότησε τον οργανισμό που θα το διαδεχθεί – όχι όμως απ' ευθείας, αλλά μέσω της αύξησης του ελληνικού χρέους.

(ε) Ο διοικητής των EFSF και ESM (ο γερμανός K.Regling), έχει μετακινηθεί πολλές φορές στη μέχρι σήμερα καριέρα του, μεταξύ της πολιτικής και του χρηματοπιστωτικού τομέα – εργαζόμενος για την κυβέρνηση της Γερμανίας, για το επενδυτικό κεφάλαιο (hedge fund) Moore Capital Strategy Group, για την Κομισιόν (στη γενική διεύθυνση οικονομικών και χρηματοπιστωτικών υποθέσεων), καθώς επίσης για το επενδυτικό κεφάλαιο Winton Futures Fund Ltd. Προφανώς λοιπόν αποτελεί το βασικό συνδετικό κρίκο, μεταξύ του χρηματοπιστωτικού κτήνους και της πολιτικής – ενώ δεν μπορεί παρά να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τη διάσωση των τραπεζών, προς όφελος των πραγματικών εργοδοτών του.

(στ) Ο μέσος μισθός των δώδεκα εργαζομένων στο EFSF είναι 258.000 € ετήσια – με το μισθό του διοικητή να ανέρχεται στα 324.000 € συν τα έξοδα του. Οι άνθρωποι με αυτές τις αμοιβές εκπροσωπούν μία πολιτική, η οποία έχει μειώσει το βασικό μισθό των εργαζομένων στην Ελλάδα στα 580 € μικτά μηνιαία – ενώ στόχος της είναι οι ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις.

(ζ) Τα ομόλογα που είχαν συναφθεί με το αγγλικό δίκαιο πριν το PSI, οι κάτοχοι των οποίων δεν αποδέχθηκαν τη διαγραφή, εξοφλούνται από την Ελλάδα στο ακέραιο (100%) της αξίας τους, συν τους τόκους – παρά το ότι αρκετά από αυτά είχαν αγορασθεί σε πολύ χαμηλότερες τιμές, από τα εξειδικευμένα στην είσπραξη τέτοιων ομολόγων επενδυτικά κεφάλαια (τα οποία αποκομίζουν τεράστια κέρδη).  

(η) Παράλληλα  με την αύξηση των χρεών του δημοσίου, μεγεθύνονται και τα χρέη του ιδιωτικού τομέα της Ελλάδας – ο οποίος ήταν από τους υγιέστερους της ΕΕ, πριν από την εισβολή του ΔΝΤ. Την ίδια στιγμή χρεοκοπούν εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις, δημιουργώντας συνεχώς νέα προβλήματα τόσο στο δημόσιο (λιγότερα έσοδα, αύξηση της ανεργίας κλπ.), όσο και στις τράπεζες – με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι «τρύπες» στον προϋπολογισμό, καθώς επίσης οι νέες ανάγκες δανεισμού του δημοσίου και διάσωσης των χρηματοπιστωτικού συστήματος.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Από όλα τα παραπάνω συμπεραίνεται εύκολα ότι, η Ελλάδα έχει πιαστεί στον ιστό της αράχνης, κινδυνεύοντας από στιγμή σε στιγμή να «κατασπαραχθεί» – με άλλα λόγια, έχει οδηγηθεί μέσα σε ένα βάλτο, όπου με την παραμικρή κίνηση της να απελευθερωθεί, βυθίζεται ακόμη περισσότερο στο βούρκο.

Απαντώντας τώρα στην απλοϊκή ερώτηση, σε σχέση με το εάν θα μπορούσε η πατρίδα μας να μην πληρώσει τις οφειλές της, θα λέγαμε ότι, φυσικά και μπορεί να σταματήσει να εξυπηρετεί το χρέος της.

Δυστυχώς όμως, όπως συμβαίνει με τα ενυπόθηκα δάνεια που παίρνουμε από τις τράπεζες, εάν δεν πληρώσουμε, αφενός μεν θα καταχωρηθούμε στο διεθνή «Τειρεσία» (οπότε δεν θα επιτρέπεται ο δανεισμός μας από κανέναν), αφετέρου θα χάσουμε το σπίτι μας – εκτός εάν κλείσουμε ερμητικά τα σύνορα μας, προστατεύοντας τα με στρατό και αποδεχόμενοι την απομόνωση μας από τη διεθνή κοινότητα. Προφανώς ένα κράτος έχει αυτή τη δυνατότητα, την οποία δεν έχει ένα νοικοκυριό που χρωστάει στις τράπεζες – απειλείται όμως και από άλλους κινδύνους, όπως, για παράδειγμα, γεωπολιτικής φύσεως, σε αντίθεση με ένα νοικοκυριό.      

Επανερχόμενοι στο θέμα μας, η μοναδική δυνατότητα της Ελλάδας σήμερα, για να ξεφύγει από την θανατηφόρο παγίδα, στην οποία έχει οδηγηθεί, είναι η δημιουργία εκείνων των προϋποθέσεων, με βάση τις οποίες θα μπορούσε να εξυπηρετηθεί ομαλά το δημόσιο χρέος (ανάλυση μας) – αφού όλες οι υπόλοιπες λύσεις, τις οποίες είχαμε στη διάθεση μας στο παρελθόν, έχουν δυστυχώς «εξανεμισθεί», από μία σειρά απελπιστικά εσφαλμένων ενεργειών των κυβερνήσεων μας.

Αφού το επιτύχουμε, απαιτώντας παράλληλα την ολοσχερή εξόφληση των πολεμικών χρεών της Γερμανίας απέναντι μας, θα μπορούσαμε να διεκδικήσουμε τη διαγραφή εκείνων των τοκογλυφικών τόκων, με τους οποίους έχουμε ενδεχομένως άδικα επιβαρυνθεί και που βέβαια υπερβαίνουν τις μέχρι σήμερα διαγραφές χρέους (των κερδοσκοπικών «ωφελειών» των εταίρων μας επίσης όπως, για παράδειγμα, αυτών της ΕΚΤ, από την αγορά ομολόγων σε χαμηλότερες τιμές).     

Εάν δεν φροντίσουμε να συμβούν αυτά όλοι μαζί, Πολιτεία και Πολίτες από κοινού, κυβέρνηση και αντιπολίτευση συλλογικά, ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων και κόστους, η Ελλάδα θα βιώσει απίστευτα δεινά – θα λεηλατηθεί τόσο από τη Σκύλλα (Γερμανία), όσο και από τη Χάρυβδη (ΔΝΤ), ενώ ίσως δεν θα αποφύγει ακόμη και την απώλεια εδαφών (κατά το πρόσφατο «παράδειγμα» της Γιουγκοσλαβίας).

Ολοκληρώνοντας, καμία απολύτως κυβέρνηση, μονοκομματική ή συνεργασίας, καθώς επίσης κανένα πολιτικό κόμμα δεν μπορεί να τα καταφέρει, χωρίς την ενίσχυση όλων των άλλων ανεξαιρέτως. Ακόμη όμως και τότε, δεν πρόκειται να υπάρξει δυστυχώς κανένα θετικό αποτέλεσμα, εάν δεν εξασφαλισθεί η ενεργητική συμμετοχή του συνόλου των Πολιτών της χώρας – οι οποίοι θα πρέπει να τοποθετηθούν όλοι μαζί στο πλευρό μίας κυβέρνησης «εθνικής ενότητας», προσφέροντας ο καθένας όσο περισσότερα μπορεί, για τη διάσωση της πατρίδας του (άρθρο).

Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, η Ελλάδα θα ξεφύγει μέσα σε ελάχιστο χρόνο από την παγίδα του χρέους, αποκομίζοντας επί πλέον μεγάλα κέρδη – υλικά και ηθικά. Στην αντίθετη περίπτωση, εμείς τουλάχιστον δεν διακρίνουμε καμία απολύτως αχτίδα φωτός – ενώ οι προοπτικές θα επιδεινώνονται διαρκώς, όσο παραμένουμε διαιρεμένοι, απαθείς, εγωπαθείς και μισαλλόδοξοι, περιμένοντας τον «από μηχανής Θεό» να μας σώσει και χάνοντας πολύτιμο χρόνο. 

* Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright), Αθήνα, 22. Ιουνίου 2013, viliardos@kbanalysis.com. Ο κ. Βασίλης Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου.

Χαμένοι και «κερδισμένοι» σε μια "opera buffa"*

 

Του Γιώργου Καραμπελιά

 

Στην πρόσφατη κρίση που ακόμα βρίσκεται σε εξέλιξη, μια και δεν έχει ολοκληρωθεί  η συνεδρίαση της Κ.Ο. της ΔΗΜΑΡ, μπορούμε να πούμε πως υπάρχουν δύο χαμένοι, ο Σαμαράς και ο Κουβέλης και δύο κερδισμένοι, ο Τσίπρας και ο Βενιζέλος. Και βέβαια πάντα αδιατάρακτη η ηγεμονία των κατοχικών δυνάμεων μια και η Μέρκελ και ο Σόϊμπλε επαναβεβαίωσαν στη διάρκεια της κρίσης πως η Ελλάδα ανήκει στη δικαιοδοσία τους.

Όπως είχαμε τονίσει, στα πρόσφατα κείμενα μας, ο Σαμαράς και οι εταίροι του, μπρος στα αδιέξοδα ενός προγράμματος καταστροφής και συρρίκνωσης χωρίς τέλος – αποτυχία στη ΔΕΠΑ, τεράστια ελλείμματα, φορολογική απεργία των Ελλήνων – αποφάσισαν με πρωτοβουλία κατεξοχήν του Σαμαρά, να προκαλέσουν μια κρίση που στόχευε να «τρομοκρατήσει» τους ευρωπαίους εταίρους, για πιθανή ανεξέλεγκτη κρίση στην Ελλάδα και να δώσει στο εσωτερικό ένα μήνυμα πυγμής. Αντίστοιχα, η ΔΗΜΑΡ και το ΠΑΣΟΚ, μπροστά στα αδιέξοδα προσπάθησαν να διαφοροποιηθούν για να σώσουν το δικό τους ακροατήριο.

Το γεγονός αυτό, μιας συμπαιγνίας με διαφορετική στόχευση για τον καθένα, σκόνταψε σε μια αδόκητη αντίδραση ενός μεγάλου τμήματος του ελληνικού λαού, αλλά και της διεθνούς κοινής γνώμης. Οι αλαζόνες στρατηγοί του Σαμαρά, πίστεψαν πως η ΕΡΤ αποτελεί έναν εύκολο στόχο, μια και ένα μεγάλο κομμάτι των λαϊκών στρωμάτων και της λαϊκής δεξιάς, θεωρούσε την ΕΡΤ ταυτισμένη με τη διεφθαρμένη μεταπολίτευση. Επιπλέον απευθύνονταν έτσι και σε ένα μέρος του δεξιού ακροατηρίου που κατευθυνόταν προς τη Χρυσή Αυγή. Όμως, η συνέχεια τους εξέπληξε, διότι μια ενέργεια τόσο αντιδημοκρατική και πραξικοπηματική, η οποία μάλιστα πλήττει την ίδια την εθνική μνήμη των Ελλήνων, συνδεδεμένη με την εθνική ραδιοφωνία και τηλεόραση – ακόμα κι αν δεν την παρακολουθούσαν ποτέ – προκάλεσε αντιδράσεις που τους ξεπέρασαν όλους.

Μια κρίση «εσωτερικού χώρου» μια opera buffa για το θεαθήναι μεταβλήθηκε σε μείζονα σύγκρουση. Διότι ο Κουβέλης και ο Βενιζέλος ήταν πολύ δύσκολο να κάνουν πίσω, ιδιαίτερα ο πρώτος, μια και ένας μεγάλος αριθμός των στελεχών του συνδέεται με το συγκεκριμένο χώρο, κι από την άλλη πλευρά ο Σαμαράς υποχρεώθηκε σε αναδίπλωση μεγάλης κλίμακας – απ' τους 30 που πρότεινε να επαναπροσλάβει, έφτασε στους 2.000 ενώ και οι ξένοι τον πίεσαν για μια γενική υποχώρηση. Επιπλέον, υποχρεώθηκε να δεχθεί μεγαλύτερο ρόλο του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση, και βέβαια, χάνει οριστικά το τόσο χρήσιμο γι' αυτόν αριστερό δεκανίκι της ΔΗΜΑΡ, κατά τον ίδιο τρόπο που το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου έχασε τον Καρατζαφέρη στην προηγούμενη φάση. Τα πνεύματα οξύνθηκαν και η κρίση ξέφυγε από κάθε έλεγχο.

Η ιδεολογική συνάφεια των στελεχών της ΔΗΜΑΡ με ένα μεγάλο μέρος του ΣΥΡΙΖΑ, σε ότι αφορά θέματα όπως το μεταναστευτικό, τα εθνικά και η πολυπολιτισμική κατεύθυνση, αναδείχθηκε στο προσκήνιο, σχεδόν στομαχικά, και οδήγησε σε μια αγανακτισμένη «αντιδεξιά αντίδραση», η οποία υποχρέωσε και τον Φώτη Κουβέλη να αναδιπλωθεί σε μια άκαμπτη θέση. Έτσι οδηγούμαστε στο λυκόφως της «ανανεωτικής αριστεράς» ως αυτόνομου πολιτικού υποκειμένου, εξ' αιτίας  της κρίσης των ίδιων των στρωμάτων που τη στήριζαν. Είναι καιρός να καταφύγει και πάλι σε όμορους χώρους και να λειτουργεί σαν αυτό που ήταν πάντοτε, ως το think tank των εκσυγχρονιστών και των εθνομηδενιστών.

Γιατί όμως ο Βενιζέλος εμφανίζεται «κερδισμένος»; Διότι κατόρθωσε να χρησιμοποιήσει την κρίση προς όφελός του, να αναβαθμίσει το ρόλο του στο εσωτερικό της κυβέρνησης, «πουλώντας» στην τελευταία φάση τον Κουβέλη, ο οποίος υπολόγιζε πως, όπως μαζί μπήκαν στην τρικομματική κυβέρνηση, μαζί θα μπορούσαν και να εξέλθουν. Ωστόσο ο Βενιζέλος γνωρίζει πολύ καλά πως για το ΠΑΣΟΚ δεν υπάρχει άλλη λύση από την παραμονή στην κυβέρνηση, διότι «ο βρεμένος δε φοβάται τη βροχή». Οποιαδήποτε έξοδός του από αυτή, θα σηματοδοτούσε το οριστικό τέλος ενός κόμματος στελεχών, που θα είχε κόψει τον ομφάλιο λώρο με την τελευταία πηγή της δύναμής του, δηλαδή την εξουσία. Κάποτε το ΠΑΣΟΚ, αντλούσε την ισχύ του από δυο πηγές: η μία ήταν η λαϊκή στήριξη και η άλλη η σχέση του με το σύστημα της διαπλοκής, μέσα και έξω από το κράτος. Την πρώτη την έχασε. Άρα επί ποινή θανάτου είναι υποχρεωμένο να διατηρήσει τη δεύτερη. Και «ο παλιός είναι αλλιώς». Όχι μόνο κατόρθωσε να προκαλέσει αρχικώς κρίση στον Σαμαρά, αλλά και να αδειάσει τον Κουβέλη και να εμφανιστεί ως η υπεύθυνη δύναμη στα μάτια των «νταβατζήδων», ντόπιων και ξένων. Είναι χαρακτηριστική η εκτίμηση με την οποία τον αντιμετώπιζε την κρίσιμη νύχτα της Πέμπτης, ο Πρετεντέρης και όλη η παρέα του MEGA. Ο Βενιζέλος ανεδείχθη ο νικητής στην τρικομματική κυβέρνηση και προφανώς αναβάθμισε την εμπιστοσύνη των Γερμανών στο πρόσωπό του.

Ο Τσίπρας είναι επίσης κερδισμένος από την αναπόφευκτη πορεία της ΔΗΜΑΡ προς την αποσύνθεση, διότι ό,τι και να συμβεί, θα κερδίσει και ψήφους και στελέχη και ίσως ίσως, αν η ΔΗΜΑΡ επιβιώσει – πράγμα δύσκολο – και έναν μελλοντικό κυβερνητικό εταίρο. Επιπλέον, με την αποχώρηση ενός τμήματος της αριστεράς – έστω και ψευδώνυμης – από την κυβέρνηση κάνει ευκολότερο το έργο του ως καθολικού ηγέτη του αριστερού στρατοπέδου. Επί πλέον ενισχύει τις «δεξιές» δυνάμεις στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στις αριστερόστροφες συνιστώσες. Έχοντας αναβαπτισθεί στο λαϊκό αίσθημα με τη στάση του στην ΕΡΤ και έχοντας ταυτόχρονα κερδίσει προς τα δεξιά του ΣΥΡΙΖΑ με τον διεμβολισμό της ΔΗΜΑΡ, μπορεί να εμφανισθεί στο επόμενο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, ως πρωθυπουργός εν αναμονή – και αν στο κόμμα ήταν πιο σοβαροί, ίσως και να το πετύχαινε.

Παράλληλα, και ίσως είναι το σπουδαιότερο, η προσπάθεια του Σαμαρά να «απειλήσει» με «ηρωική έξοδο» τη Γερμανία, το ΔΝΤ και τους Αμερικανούς, μάλλον απέτυχε, διότι  – εφόσον δεν βγήκε ισχυρότερος από αυτή τη σύγκρουση και συρρικνώθηκε και το εύρος της κυβέρνησής του -, πέτυχε μάλλον το αντίθετο: δηλαδή να γίνει πιο εξαρτημένος από τους εταίρους του και αυτό έσπευσαν να το υπογραμμίσουν με τη «στήριξή» τους, η Μέρκελ και ο Σόϊμπλε. Αυτοί δεν ήθελαν προφανώς μία κρίση πριν τις γερμανικές εκλογές και γι' αυτό υπήρχε και μια «χαλαρότητα» σε σχέση με τις δόσεις των δανείων, αλλά δεν ήταν διατεθειμένοι να δώσουν κάτι παραπάνω. Κέρδισαν όμως τον ακόμα μεγαλύτερο έλεγχό τους στα εσωτερικά πράγματα της Ελλάδας και την πλήρη μεταβολή των ελληνικών κυβερνήσεων, σε υποχείριό τους.

Όπως είχαμε τονίσει, μόνο μία λύση υπήρχε για το Σαμαρά και τους εταίρους του, αν ήθελαν να αντιμετωπίσουν πραγματικά τα αδιέξοδα στα οποία βρίσκονται. Η λύση της κινητοποίησης του ελληνικού λαού για να πει ένα φτάνει πια στους Γερμανούς και την τρόικα και η στιγμή ήταν η πλέον κατάλληλη. Η Γερμανία βρίσκεται σε οξεία αντιπαράθεση με τους Αμερικάνους και το ΔΝΤ και ταυτόχρονα είναι σε προεκλογική περίοδο. Ήταν επομένως πιο ευάλωτη από ποτέ άλλοτε, πράγμα που δε θα συμβαίνει μετά τις γερμανικές εκλογές. Ήταν η στιγμή να μπούνε πάνω στο τραπέζι τα περιβόητα «λάθη» του προγράμματος, που στραγγάλισαν την Ελλάδα, το κατοχικό δάνειο, οι πολεμικές αποζημιώσεις. Ποιος όμως θα τολμούσε να κάνει κάτι τέτοιο; Ο Σαμαράς, ο Βενιζέλος κι ο Κουβέλης ή μήπως οι καταχρεωμένοι «νταβατζήδες» των ΜΜΕ; Γι' αυτό και προτίμησαν να βγάλουν τα μάτια τους μεταξύ τους και να παίξουν ένα γελοίο θέατρο που κατέληξε αντίθετα από ότι φαντάζονταν.

Εντέλει, μέσα από μία ακόμη κρίση βάθυνε περισσότερο το αδιέξοδο του ελληνικού πολιτικού συστήματος και η απελπισία των Ελλήνων, που βρίσκονται με τέτοιες ηγεσίες, με τέτοια ανθρωπάρια, με τέτοιους ανικάνους, με τέτοια ενεργούμενα των ξένων, να βγάλουν πέρα μια από τις δυσκολότερες στιγμές του ελληνισμού. Και όσο δεν συνειδητοποιούμε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε δεν είναι η opera buffa των γελοίων, αλλά το γεγονός ότι αυτή παίζεται πάνω στις τύχες μας, με φόντο τη βαθύτατη παρακμή, στην οποία έχουμε βυθιστεί και την οποία κανείς δεν τολμάει να ονοματίσει.

Αγαπητέ θεατή, Hypocrite lecteur, mon semblable mon frère*, έξοδος (*Από στίχο του Σαρλ Μπωντλαίρ, «Υποκριτή αναγνώστη, όμοιε μου», αδελφέ μου»)

* opera buffa = κωμική όπερα

ΠΗΓΗ: Παρασκευή 21 Ιουνίου 2013 2μμ,  http://ardin-rixi.gr/archives/13377

Με αφορμή το οριστικό κλείσιμο της ΕΡΤ

 

Από τη «νέα σπορά»

 

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχουν συναντηθεί  για δεύτερη φορά οι αρχηγοί των τριών κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση, σε μια τελική προσπάθεια, όπως δήλωσαν οι ίδιοι, να διευθετήσουν τις μεταξύ τους διαφορές για την επαναλειτουργία της δημόσιας τηλεόρασης (και όχι της ΕΡΤ), τον επανακαθορισμό του προγράμματος και της λειτουργίας της κυβέρνησης, τις διακυβερνητικές και τις διακομματικές τους σχέσεις, τον ανασχηματισμό κλπ.

Απ' ότι φαίνεται, το σημειώνουν όλοι οι πολιτικοί σχολιαστές, το πρώτο βήμα για να μην υπάρξει κυβερνητική κρίση, που θα οδηγήσει σε εκλογές, έγινε στην προηγούμενη συνάντηση και αυτό το συμπέρασμα συνάγεται από τις δηλώσεις των Φ. Κουβέλη και Ευ. Βενιζέλου, που μίλησαν προσεκτικά για τη «δημόσια ραδιοτηλεόραση» εξαφανίζοντας την ΕΡΤ από το λεξιλόγιό τους.  

Το γεγονός παραπέμπει σε μια αρχική συμφωνία με εκκρεμότητα τις «λεπτομέρειες», ακόμη και για τη μεταξύ τους «μοιρασιά», με ότι σημαίνει αυτό πρακτικά για τη «νομή της εξουσίας». Άλλωστε τα φιλικά ΜΜΕ προς την κυβέρνηση υποδείκνυαν με κυνική ειλικρίνεια: «μοιράστε την εξουσία μεταξύ σας αλλά η χώρα χρειάζεται κυβερνητική σταθερότητα». Φυσικά δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με απόλυτη βεβαιότητα τι θα προκύψει στη νέα συνάντηση.

Κατά τη γνώμη μας, όμως, εκείνο το στοιχείο που πρέπει να κυριαρχήσει στους εργαζόμενους είναι το συνολικότερο τοπίο που αναδεικνύεται με βάση τις πρόσφατες εξελίξεις στην κρατική ραδιοτηλεόραση. Το πραξικοπηματικό κλείσιμο της ΕΡΤ από την πλευρά της κυβέρνησης, με την πράξη νομοθετικού περιεχομένου, έγινε η αφορμή να αποκαλυφθεί, για άλλη μια φορά, το πολιτικό σκηνικό της χώρας μας και η πραγματική της κατάσταση.

 

Τα κάλπικα επιχειρήματα

 

Κατ' αρχάς τινάχτηκαν στον αέρα τα ίδια τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούσε η κυβέρνηση για να κλείσει την ΕΡΤ, ότι αυτή είναι ζημιογόνα. Από τις επίσημες και δημόσιες «Χρήσεις» της ΕΡΤ αποδείχτηκε ότι  είναι κερδοφόρα. Επομένως το επιχείρημα της χρεοκοπημένης ΕΡΤ, που επικαλέσθηκε η κυβέρνηση, ήταν καθαρά ένα χοντροκομμένο ψέμα. Ανεξάρτητα από το πώς χρηματοδοτείται η ΕΡΤ, από το εάν είναι «διαφθορείο, κέντρο «αδιαφάνειας» και υπόγειων οικονομικών συναλλαγών, η αλήθεια είναι ότι η ΕΡΤ είναι κερδοφόρα.

Κατά δεύτερο αποκαλύφθηκε ότι οι κυβερνήσεις μετά το 2010 άλλαξαν σημαντικά τις εργασιακές σχέσεις στην ΕΡΤ με αποτέλεσμα να είναι αυτές οι ίδιες που προχώρησαν σε έναν άμεσο και καταλυτικό διαχωρισμό των εργαζομένων: Σε αυτούς που πληρώνονταν με μισθούς πείνας και σε αυτούς που αμείβονταν πληθωρικά – με διάφορους τρόπους – και ήταν τα πολιτικά ρουσφέτια των κυβερνήσεων και των κομμάτων που τις στήριζαν. Επομένως όλα τα κόμματα που πήραν μέρος στις κυβερνήσεις αυτές συνέβαλαν στο να συνεχίσει να είναι η ΕΡΤ ένα «διαφθορείο» και «υπόδειγμα αδιαφάνειας». Άρα και το επιχείρημα για την υποτιθέμενη πολιτική τους πρόθεση να εξυγιάνουν και να ξεκαθαρίσουν την κατάσταση στην ΕΡΤ είναι, επίσης, ψέμα, γιατί και «συνέτρωγαν» και «συνέτρεφαν».

Κατά τρίτο αποκαλύφθηκε ότι μόνο αιφνιδιαστική δεν ήταν η απόφαση της κυβέρνησης να κλείσει την ΕΡΤ. Το κλείσιμο της ΕΡΤ, και των άλλων δημόσιων οργανισμών αντίστοιχα, προβλέπεται, ήδη, από το πρώτο μνημόνιο που υπέγραψε η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ. Η πρωτοβουλία Μόσιαλου για την «αναδιάρθρωση της ΕΡΤ» και η αντίστοιχη πρωτοβουλία Σαμαρά έρχονται να υλοποιήσουν τις δεσμεύσεις όλων των μέχρι τώρα κυβερνήσεων με βάση τη μνημονιακή τους πολιτική. Η μόνη διαφορά που υπάρχει είναι στον τρόπο υλοποίησης και στο ότι η τρόικα απαίτησε εδώ και τώρα απολύσεις, τουλάχιστον 2000 εργαζομένων, μέσα στον Ιούνη. Ο κλήρος έπεσε στην ΕΡΤ. Η στάση της ΔΗΜΑΡ και του ΠΑΣΟΚ θυμίζει το «τραβάτε με κι ας κλαίω…»!

Κατά τέταρτο αποκαλύφθηκε, επίσης, όλη η υποκρισία των ξένων εταίρων της κυβέρνησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ότι το κλείσιμο της ΕΡΤ ήταν καθαρά μια ελληνική πρωτοβουλία! Τα μνημόνια που έχουν επιβάλει στη χώρα μας τους διαψεύδουν, αλλά και οι δηλώσεις που έκαναν. Ειδικά αυτές που προέρχονταν από κυβερνητικούς κύκλους της Γερμανίας, μπορεί να επαναλάμβαναν μονότονα ότι το κλείσιμο της ΕΡΤ είναι υπόθεση της Ελλάδας, παράλληλα, όμως, δεν ξεχνούσαν να τονίσουν ότι η κυβέρνηση της Ελλάδας υπερασπίζεται το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο πρέπει να συνεχίσει!  

Η απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας ήρθε να ρίξει το βάρος της στην υλοποίηση της πολιτικής της κυβέρνησης, δεν την αμφισβητεί, παρά τις διαφορετικές ερμηνείες που της απέδωσαν (αρχικά) οι εταίροι της συγκυβέρνησης για λόγους σκοπιμότητας. Η ερμηνεία του ΣΥΡΙΖΑ ότι η απόφαση του ΣτΕ αποτελεί «ένα χαστούκι» ενάντια στην πρωτοβουλία Σαμαρά να κλείσει τη δημόσια τηλεόραση, την ΕΡΤ, είναι σαφώς μια υπερβολική εκτίμηση. Εντάσσεται στην κοινοβουλευτική και γενικότερη τακτική του ΣΥΡΙΖΑ για την εκπλήρωση του κυβερνητικού του στόχου.

 

Η πραγματική κατάσταση της κυβέρνησης

 

Πρέπει να επαναλάβουμε την εκτίμησή μας ότι η κυβέρνηση δεν είναι τόσο ισχυρή όσο θέλει να δείχνει ότι είναι. Ότι υπάρχει πραγματικό πρόβλημα τόσο σε ότι αφορά στην επίτευξη των στόχων της, παρά τα αντιλαϊκά μέτρα που έχει πάρει, όσο και στις σχέσεις μεταξύ των κυβερνητικών κομμάτων.    

Το σκηνικό που διαμορφώθηκε μεταξύ των εταίρων της συγκυβέρνησης είναι έκφραση αυτών των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση, αφενός μεν στην προώθηση της αντιδραστικής πολιτικής, αυτό δεν αμφισβητείται,  αλλά και στον επιμερισμό του πολιτικού κόστους. Γιατί η λαϊκή αγανάκτηση είναι δεδομένη.

Τα κόμματα ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ, αναζήτησαν να μεταθέσουν το κόστος της πολιτικής που εφαρμόζεται πάνω στη Νέα Δημοκρατία , παρ' όλο που τα δύο αυτά κόμματα συμφωνούν σε αυτήν την πολιτική.

Κράτησαν, υποτίθεται, μια αδιάλλακτη στάση ιδιαίτερα μετά τις μαζικές αντιδράσεις που σημειώθηκαν από τους εργαζόμενους, που έδειξαν υψηλά αντανακλαστικά και κινητοποιήθηκαν άμεσα και πρακτικά για να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους στους εργαζόμενους της ΕΡΤ, αλλά και για να διαμαρτυρηθούν για το κλείσιμο της δημόσιας τηλεόρασης, παραπέρα για να εκφράσουν την αντίθεσή τους συνολικότερα για τη συνέχεια αυτής της πολιτικής – με αφορμή το πραξικοπηματικό κλείσιμο της ΕΡΤ.

Δεν αποκλείεται, τα κόμματα αυτά, να έφταναν μέχρι και τις εκλογές, μια και διαπίστωναν ότι η θέση τους κινδυνεύει άμεσα στο πολιτικό σύστημα της χώρας. Ήταν αρκετή, όμως, μια σαφέστατη προειδοποίηση από την πλευρά των αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από το Eurogroup συγκεκριμένα, ότι η χρηματοδότηση θα σταματήσει εάν δεν υπάρχει πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα, μια προειδοποίηση που, ταυτόχρονα, ήταν και επιχείρημα του Αν. Σαμαρά,  που το έθεσε ως δίλημμα στους κυβερνητικούς του εταίρους και που πιστοποιεί την εξαρτημένη θέση της χώρας μας.

Τα πιο δύσκολα, όμως, είναι μπροστά. Νέο μνημόνιο, νέα δανειακή σύμβαση, ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, λήξη ομολόγων, που οι εταίροι μας δεν δέχονται να μεταθέσουν, διάφορες δημοσιονομικές τρύπες που πρέπει να κλείσουν, νέα μείωση των μισθών και συντάξεων, απολύσεις στο δημόσιο, αύξηση ανεργίας, ιδιωτικοποιήσεις και άλλα πολλά. Την ίδια στιγμή επικρατεί διαλυτική κατάσταση στις κοινωνικές υπηρεσίες, στα νοσοκομεία, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στα ασφαλιστικά ταμεία, ό,τι θυμίζει το λεγόμενο, πάλαι ποτέ, κοινωνικό κράτος.

Και δεν «μεταθέτουμε τα δύσκολα μπροστά» ως μιαν ανομολόγητη ελπίδα για τη δημιουργία πολιτικής κρίσης. Το υπόβαθρο υπάρχει. Η οικονομική πολιτική που εφαρμόζεται για την έξοδο από την οικονομική κρίση για τα ίδια τα «μέτρα» της κυβέρνησης δεν αποδίδει. Η πολυπόθητη ανάκαμψη δεν έρχεται. Από την άλλη οι πολιτικοί τριγμοί είναι γεγονός.

Αυτό το πολιτικό σκηνικό, που έχει διαμορφωθεί και το οποίο δεν είναι στατικό αλλά εξελίσσεται, είναι μέρος της πολιτικής κρίσης, της αστάθειας του πολιτικού συστήματος, η οποία θα συνοδεύεται από νέα κατασταλτικά μέτρα, που οδηγούν στον περιορισμό των δημοκρατικών ελευθεριών και των δικαιωμάτων των εργαζομένων, που φτάνει μέχρι και την απαγόρευση του δικαιώματος της απεργίας. Η επιστράτευση τείνει να καταστεί η «δαμόκλειος σπάθη» για κάθε αντίδραση των εργαζομένων.

Το συμπέρασμα είναι, και το είχαμε επισημάνει ως «Νέα Σπορά» αμέσως μετά τις επαναληπτικές εκλογές του Ιούνη του 2012, ότι η χώρα μας δεν αντιμετωπίζει μόνο την οικονομική κρίση, αντιμετωπίζει και πολιτική κρίση, η οποία και τώρα είναι παρούσα (μέρος της οποίας είναι η συγκεκριμένη κυβερνητική κρίση) και που μπορεί να υπάρχουν ακόμη τα περιθώρια να συγκρατείται και να αμβλύνεται, αλλά αυτό δεν εξαρτάται κυρίως από την ικανότητα της παρούσας κυβέρνησης και των κομμάτων που τη στηρίζουν.   

Πιθανόν μια τέτοια εκτίμηση να θεωρηθεί υπερβολική (πολύ περισσότερο όταν πρωτοδιατυπώθηκε). Εμείς, όμως, ως απόδειξη,  θα επικαλεστούμε την ίδια τη στάση της αστικής τάξης της χώρας μας, που σταθερά επιδιώκει να εξασφαλίσει πολιτική σταθερότητα, γεγονός που σημαίνει ότι δεν τη διαθέτει, τουλάχιστον όσο θα επιθυμούσε, αλλά και τη συζήτηση που έχει ανοίξει επίσημα ακόμη και μέσα στα κόμματα κυβερνητικής εξουσίας για την αλλαγή του πολιτικού συστήματος της χώρας με νέα κομματική διάταξη.

Για όλα αυτά, όμως, τελικός κριτής είναι ο ίδιος ο εργαζόμενος λαός, πάνω απ' όλα η εργατική τάξη της χώρας μας. Η στάση της εργατικής τάξης και γενικότερα του εργαζόμενου λαού είναι που θα κρίνει τα πολιτικά πράγματα και ποια κατεύθυνση θα πάρουν.

 

Η στάση της εργατικής τάξης

 

Η άμεση κινητοποίηση των εργαζομένων έρχεται να επιβεβαιώσει τις εκτιμήσεις μας ότι η ταξική και η πολιτική τους συνείδηση έχει ανέβει και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων που κινητοποιήθηκαν ανήκουν σε εργατικές οργανώσεις (σωματεία κλπ), εξέλιξη που υποδηλώνει ότι η ανάμειξη της εργατικής τάξης στα πολιτικά δρώμενα έχει, επίσης, ανέβει.

Αυτή η εξέλιξη έχει την ιδιαίτερη σημασία της, γιατί ήταν η ίδια η κυβέρνηση που επέλεξε να πολιτικοποιήσει το κλείσιμο της ΕΡΤ, στο πλαίσιο της πολιτικής των λεγόμενων μεταρρυθμίσεων και αναδιαρθρώσεων που εφαρμόζει για να βγει η χώρα μας από την οικονομική κρίση. Προοπτική που δεν πρόκειται να υπάρξει ούτε για το 2014.

Για την άνοδο της πολιτικής και ταξικής συνείδησης των εργαζομένων είχαμε τοποθετηθεί, επίσης, με την ευκαιρία της απεργίας των εκπαιδευτικών (που δεν έγινε ποτέ). Σημειώναμε ότι δεν πρέπει να υποτιμηθεί καθόλου το γεγονός ότι οι εκπαιδευτικοί αντέδρασαν μαζικά στην προληπτική επιστράτευση της κυβέρνησης και ότι οι συλλογικές διαδικασίες τους ήταν οι πιο μαζικές της τελευταίας εικοσαετίας, αποφασίζοντας μια απεργία, που είχε τη γνωστή κατάληξη με ευθύνη των συνδικαλιστικών ηγεσιών συγκεκριμένων παρατάξεων. 

Στην περίπτωση της ΕΡΤ δεν ήταν μόνο ότι οι εργαζόμενοι αντέδρασαν πιο γρήγορα και πιο αποφασιστικά. Ήταν και το γεγονός ότι θεωρήσανε ότι αυτές οι αντιδράσεις θα ήταν το προανάκρουσμα για ένα γενικότερο ξέσπασμα, για μια γενικότερη κινητοποίηση, στο πλαίσιο της ενιαίας δράσης των εργαζομένων, ενάντια στην κυβερνητική πολιτική.   

Το δικό μας συμπέρασμα είναι ότι έχουν αρχίσει να δημιουργούνται οι όροι για μια πιο αποφασιστική και μαζική παρέμβαση της εργατικής τάξης στα πολιτικά πράγματα της χώρας μας, με έντονα πολιτικά στοιχεία, γεγονός το οποίο δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο ούτε και αναξιοποίητο. Ότι η εργατική τάξη έχει τη διάθεση να αναπτύξει τους αγώνες της για να ανατραπεί αυτή η πολιτική που μας έρχεται με συνταγή και φέρει τη σφραγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά…

 

Η κατάσταση του εργατικού κινήματος

Αν, όμως, κρίνουμε γενικότερα την αντίδραση του οργανωμένου εργατικού κινήματος, και σε ότι αφορά στην περίπτωση της ΕΡΤ, τότε, θα πρέπει να πούμε την απλή αλήθεια ότι:

– Από τη μια ο κυβερνητικός συνδικαλισμός είναι πια παντελώς ανίκανος να αντιμετωπίσει το οποιοδήποτε εργατικό πρόβλημα, ότι είναι ανυπόληπτος και παίζει ανοιχτά το παιχνίδι της εργοδοσίας. Ότι έχει στην κυριολεξία ξεπουληθεί.

– Από την άλλη το ΠΑΜΕ δεν είναι σε θέση να καθοδηγήσει τους αγώνες των εργαζομένων για την ανατροπή της κυβερνητικής πολιτικής, ακόμη και για αυτήν την «παρεμπόδιση» στα σχέδια της αστικής τάξης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ότι οι ευθύνες του για τη συνολική κατάσταση του εργατικού κινήματος είναι μεγάλες.

 

Και σε ότι αφορά στην πρώτη διαπίστωση δεν θα λέγαμε ότι πρωτοτυπήσαμε ιδιαίτερα. Μετράμε, όμως, τις συνέπειες αυτής της στάσης του εργοδοτικού συνδικαλισμού, που αποτυπώνονται και στη συνολική αποδυνάμωση του εργατικού κινήματος, με την απομάκρυνση των εργαζομένων από τα σωματεία τους και τις συνδικαλιστικές τους οργανώσεις. Τα αποτελέσματα των συνεδρίων της ΓΣΕΕ, της ΑΔΕΔΥ και του ΕΚΑ, που σημειώνεται πολύ σημαντική πτώση στη συμμετοχή των εργαζομένων, αποδεικνύουν περίτρανα αυτήν τη διαπίστωση.

Την ίδια στιγμή το ΠΑΜΕ δεν συγκεντρώνει δυνάμεις από την ανοιχτή αποκάλυψη του ρόλου του κυβερνητικού και εργοδοτικού συνδικαλισμού. Η στάση του μέσα στο εργατικό κίνημα όχι μόνο δεν συσπειρώνει την εργατική τάξη, όχι μόνο δεν ενοποιεί σε ενιαία δράση τους εργαζόμενους, αλλά στερείται και εκείνων των πρωτοβουλιών που θα το αναδείξει σε δύναμη που μπορεί να εμπνεύσει την εμπιστοσύνη των εργαζομένων, να πάρει στα χέρια του τις τύχες του εργατικού κινήματος συνολικά, να δώσει διέξοδο.   Οι εργαζόμενοι γυρίζουν μεν την πλάτη στον εργοδοτικό και κυβερνητικό συνδικαλισμό αλλά απομακρύνονται και από το εργατικό κίνημα. Και όχι μόνο αυτό. Και το ίδιο το ΠΑΜΕ χάνει δυνάμεις.

Το γεγονός αυτό οφείλεται στην ίδια την αντίληψη του ΠΑΜΕ για το εργατικό κίνημα και την αντιμετώπιση του κυβερνητικού συνδικαλισμού, στον τρόπο που προσεγγίζει τα προβλήματα αλλά και στις θέσεις του για τα ίδια τα προβλήματα.

Ενώ, υποτίθεται, η στάση του ΠΑΜΕ μέσα στο εργατικό κίνημα καθορίστηκε κυρίαρχα από το πώς θα αντιμετωπιστεί ο κυβερνητικός και εργοδοτικός συνδικαλισμός, ο ρεφορμισμός, αυτό που βλέπουμε είναι ότι η στάση αυτή όχι μόνο αφήνει τα περιθώρια να συνεχίζεται η αποδυνάμωση του εργατικού κινήματος αλλά και να παίρνει και εκφυλιστικά χαρακτηριστικά. Το τελικό αποτέλεσμα να στρέφεται και ενάντια στο ίδιο το ΠΑΜΕ.

Γίνεται πλέον καθήκον άμεσης προτεραιότητας η αλλαγή της στάσης του ΠΑΜΕ μέσα στο εργατικό κίνημα.  Θα πρέπει, επί τέλους, να κατανοηθεί ότι οι διαχωριστικές γραμμές που τράβηξε το ΠΑΜΕ με δική του ευθύνη, με την αλλαγή του ίδιου του ρόλου του όχι μόνο δεν απέδωσαν σε τίποτα αλλά βρισκόμαστε μπροστά στο φαινόμενο οι εργαζόμενοι, η εργατική τάξη, να έχουν και να εκδηλώνουν τη διάθεση για αγώνες αλλά αυτοί να μην μπορούν να πραγματοποιηθούν.

Βρισκόμαστε μπροστά στο αδιαμφισβήτητο φαινόμενο οι εργαζόμενοι, η εργατική τάξη να βρίσκονται πιο μπροστά από τον κυβερνητικό συνδικαλισμό, και όχι μόνο αυτό, να τον καταδικάζουν και να απομακρύνονται από αυτόν, αλλά ταυτόχρονα να βρίσκονται και πιο μπροστά και από το ΠΑΜΕ και να μην συσπειρώνονται σε αυτό.

Από αυτήν την άποψη η αστική τάξη δεν έχει να ανησυχεί και πολύ, γιατί μπορεί να διευθετεί τα προβλήματα που παρουσιάζονται στο επίπεδο της κυβερνητικής εξουσίας και μεταξύ των πολιτικών εταίρων της συγκυβέρνησης ξεπερνώντας με τον έναν ή άλλο τρόπο τις όποιες πραγματικές δυσκολίες που παρουσιάζονται, μετατοπίζοντας συνολικά την πολιτική κατάσταση σε συντηρητικότερη κατεύθυνση. Και εκεί πλέον έχει λόγο και η Χρυσή Αυγή, που καραδοκεί και που τροφοδοτείται από την απογοήτευση των εργαζομένων.

 

Οι ευθύνες του Κόμματος

 

Αυτό, όμως, που πρέπει να κατανοηθεί βαθύτερα είναι ότι η στάση του ΠΑΜΕ είναι ο ένας από τους δύο βασικούς παράγοντες που το εργατικό κίνημα βρίσκεται στην κατάσταση που μόλις αναφερθήκαμε.

Ο δεύτερος και ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι η έλλειψη ουσιαστικής πρότασης διεξόδου από την οικονομική κρίση, που θα δίνει τη δυνατότητα μέσα από συγκεκριμένους και κατανοητούς στόχους να συσπειρωθούν οι εργαζόμενοι, να γίνει η βάση της ανάπτυξης των αγώνων των εργαζομένων, της δράσης του ίδιου του εργατικού κινήματος, να φτάσει στην ανατροπή της κυβερνητικής πολιτικής και της ίδιας της κυβέρνησης, στην κατεύθυνση ουσιαστικών ανατροπών και ρήξεων με το ίδιο το σύστημα της εκμετάλλευσης. Και οι ευθύνες εδώ βαραίνουν το ίδιο το Κόμμα μας. Και αυτές οι ευθύνες γίνονται ακόμη μεγαλύτερες τώρα που ξεκαθαρίζει και ο ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ, τώρα που ο κίνδυνος της Χρυσής Αυγής είναι ορατός.

Εμείς θα επιμείνουμε στην ανάγκη διαμόρφωσης συγκεκριμένης πρότασης διεξόδου από την οικονομική κρίση και ελπίζουμε να μην εισπράξουμε τις ανόητες κατηγορίες περί κοινοβουλευτισμού και κυβερνητισμού.

Όσο περνάει ο καιρός, όσο τα πολιτικά αδιέξοδα συσσωρεύονται τόσο περισσότερο θα διαφαίνεται και θα κατανοείται η ανάγκη συγκεκριμένης πρότασης διεξόδου από την πλευρά του Κόμματος. Τόσο περισσότερο θα αποδεικνύεται ότι δεν αρκεί μόνο η συγκεκριμένη και τελική διέξοδος από την οικονομική κρίση. Ο σοσιαλισμός. Χρειάζονται και – κατά τον Β. Ι. Λένιν – «τα συγκεκριμένα βήματα».

Είναι καιρός να αφήσει πίσω του το Κόμμα μας τα φληναφήματα περί «σταδιολογίας» και άλλων τινών και να σκύψει με περίσκεψη πάνω στις μάχες που έρχονται (και πολιτικές) και που η εργατική τάξη είναι διατεθειμένη να δώσει.  Εδώ, όμως, χρειάζονται ρηξικέλευθες αποφάσεις πριν η ίδια η κατάσταση το οδηγήσει στο αδιέξοδο και στην αμφισβήτηση της ίδιας του της παρουσίας, πριν οδηγήσει την ίδια την εργατική τάξη στην απογοήτευση…

ΠΗΓΗ:  Πέμπτη, 20 Ιουνίου 2013, http://neaspora.blogspot.gr/2013/06/blog-post_20.html

Για  την  κοινωνική μας αξιοπρέπεια  και  την  Ελευθερία – Των Οικιών ημών…

 

Τάσου Σχίζα

 

Λίγες σκέψεις βασισμένες στο  συγκλονιστικό σχόλιο του Μάνου Χατζιδάκι:  "Το πρόσωπο του Τέρατος και ο φόβος μήπως το συνηθίσουμε" στο Τρίτο Πρόγραμμα της …ΕΡΤ  (1978)

 

Ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα του σχολίου αυτού ήταν: 

« … Όποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του Τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει. Και η πιθανή προέκταση του αξιώματος είναι, να  συνηθίσουμε  τη  Φρίκη, να μας τρομάζει η Ομορφιά.

 Ο …‘Frankenstein'  έγινε πόστερ και στολίζει το δωμάτιο ενός όμορφου αγοριού. Το αγόρι ονομάζεται Πινοσέτ  ή  Βιντέλλα, κι  ολομόναχο  χορεύει  με  πάθος  ένα  tango  ελλειπτικό:

Δεν υπάρχει μουσική, ούτε τραγουδιστής από κοντά. Μονάχα ένας ρυθμός ατέλειωτος και αριθμοί. Χίλιοι, πεντακόσιοι, πέντε χιλιάδες, δέκα, εκατό χιλιάδες, αριθμοί όχι εντελώς αποσαφηνισμένοι των εξαφανισθέντων, βασανισθέντων και νεκρών. Και το tango να συνεχίζεται, το δε ποδόσφαιρο στις φάσεις του, να κόβει την αναπνοή εκατομμυρίων θεατών επί της γης. Εκατομμύρια περισσότεροι απ' όσους εννοούνε ν' αντιδράσουνε στο τέρας, και εξαφανίζονται μες σε χαντάκια, σε ρεματιές ή στις αγροτικές ερημιές.

Από την ώρα που ο Frankenstein γίνεται στόλισμα νεανικού δωματίου, o κόσμος προχωράει μαθηματικά στην  εκμηδένιση του. Γιατί δεν είναι που σταμάτησε να φοβάται, αλλά γιατί συνήθισε να  φοβάται. Αναμφισβήτητα αρχίσαμε να τό ανεχόμαστε.

Καί ή ανοχή, πολλαπλασιάζει  τα  ζώα στη δημόσια ζωή, τα ισχυροποιεί καί τα βοηθά να συνθέσουν με ακρίβεια τη μορφή του Τέρατος, πού προΐσταται,  ελέγχει   καί   μας  Κυβερνά.

Το ερώτημα περνάει απ' τις ηλεκτρικές εφημερίδες της κεντρικής πλατείας:

Πώς θ' αντιδράσουμε και πώς δέν θα συμβιβαστούμε με το Τέρας;

Θυμάστε τι έγινε στην "Ερωφίλη", από την προηγούμενη  φορά.  Ο κόσμος της είχε για βασικές αξίες, το Ήθος, την Αλήθεια και  την Ομορφιά.

Κι έτσι, όταν παρουσιαζότανε η μορφή ενός τέρατος, αναστάτωνε το κοινό αίσθημα εκ βαθέων, και προκαλούσε απρόσμενη,  άμεση  και  καθοριστική  αντίδραση:

Μόλις ο Βασιλιάς έβγαλε τον μανδύα του μεγαλείου του και το προσωπείο του  αγαθού αρχηγού πατέρα, κι εφάνη στο πρόσωπο του η μορφή του Τέρατος (με τον διαμελισμό του Πανάρετου), ο Χορός από γυναίκες, ορμά πάνω του,  τον ποδοπατά,  τον θανατώνει και τον εξαφανίζει.

Αυτό σημαίνει πως ο Χορός των γυναικών αυτών, και δεν φοβήθηκε, αλλά  και πως  δεν θα μπορούσε ποτέ να μοιάσει με… το πρόσωπο του  Τέρατος».

Λίγες σκέψεις:

Από την 5-5-2010 που ξεκίνησε η διαδικασία της «τελικής λύσης» για τον  Ελληνικό  λαό, καρφώθηκαν στο μυαλό μου τα συγκλονιστικά αυτά  λόγια  του  Μάνου Χατζιδάκι.

Δεν χρειάζεται να τα έχει ακούσει κανείς για να καταλάβει τη βασική αλήθεια που φωτίζουν.

Την ανάγκη ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗΣ των κοινωνικών εγκλημάτων και την άμεση επιδίωξη ΤΙΜΩΡΙΑΣ, όχι (προφανώς) για λόγους «συναισθηματικούς», εκτόνωσης ή αντεκδίκησης, αλλά γιατί όταν η κοινωνική αδικία και εκμετάλλευση εξυψώνεται στο επίπεδο της απόλυτης Φρίκης (του Τέρατος), τότε δεν υπάρχει χώρος για συνύπαρξη με τη Ζωή, δεν υπάρχει χώρος για …Κοινωνικά  συμβόλαια.

Είναι, πιά, αγώνας της ΖΩΗΣ ενάντια στο ΘΑΝΑΤΟ. Αυτά τα απλά πράγματα, τα  κατάλαβε το πιο ταξικό και λαϊκό κομμάτι της Κοινωνίας, ήδη  από το μεγάλο Συλλαλητήριο της 5-5-2010 (κι έπειτα Ιούνιο 2011 και Φλεβάρη 2012).

Μίλησε για κλέφτες, Δολοφόνους, Τέρατα, «Κρεμάλες», εσχάτη προδοσία, Φυλακή κ.λ.π. και προσπάθησε να ορμήσει προς τη Βουλή (διαβλέποντας ότι αυτή είχε μετατραπεί πλέον σε ένα φρικιαστικό χουντικό Κ-Υ-νοβούλιο, το  οποίο δεν είχε ούτε κάν «πλατωνική» σχέση με την Αστική  δημοκρατία).

Και μόλις τα πράγματα έγιναν επικίνδυνα για το …Τέρας, πετάχτηκαν (ωσάν την πορδή), οι …. «έμπειροι». Τα «αντιμνημονιακά» και «ταξικά» κόμματα που σταυλίζονταν εκείνη την ώρα μέσα, νομιμοποιώντας την Συνταγματική εκτροπή που εξόφθαλμα  συντελείτο.

Η Αλέκα και ο Αλέξης «δώρισαν» μονομιάς όλον αυτό τον κόσμο στο παρακράτος και στη …Χρυσή Αυγή (ούτε το… Jumbo δεν κάνει τέτοια  δώρα).

Προκειμένου  να  μη διασαλευτεί η …δημοκρατική …ομαλότης, ξαφνικά όλος αυτός ο κόσμος αξιολογήθηκε ως …χρυσαυγίτες, επειδή …δύο τρείς από τους μπροστινούς, ήσαν ….καραφλοί  !!.

(Να το ξέρετε αυτό όλοι οι …καραφλοί: Σύμφωνα με την Αλέκα και τον Αλέξη είστε …Χρυσαυγίτες. Οι έχοντες …τριχόπτωση είσαστε …εθνικιστές και οι  καραφλοί, σε  κάθε  περίπτωση,  χρυσαυγίτες).

Κι  έτσι  «μάθαμε»  από  την  ΗΓΕΣΙΑ  του ΚΚΕ και του ΣΥΡΙΖΑ (συνειδητά δεν αναφέρω από το ΚΚΕ και το ΣΥΡΙΖΑ, πολύ περισσότερο  από  τον  κόσμο  του ΚΚΕ και του ΣΥΡΙΖΑ), ότι στην Ελλάδα οι μόνοι που επιζητούν ΤΙΜΩΡΙΑ των υπευθύνων της κοινωνικής – ταξικής – εθνικής Γενοκτονίας του λαού μας, είναι  (ή  οφείλουν να είναι) ….χρυσαυγίτες.

Περίφημα !!!

Τότε  και  ο Χορός των γυναικών του Χατζιδάκι είναι …χρυσαυγίτισσες !!!  (έχουν  άλωστε  ανάγκη  από …γυναίκες  στη  Χ.Α.).

Κι  έπειτα, μπήκε μπροστά  η κασέτα:

Δεν φταίνε τα πρόσωπα, φταίει μόνον ο Καπιταλισμός. Εσχάτως από τους …αντιεξουσιαστές που έχουν πιάσει …πρώτο τραπέζι πίστα έξω από την …Κρατική τηλεόραση της ΕΡΤ, μαθαίνουμε ότι φταίει ο …Ολοκληρωτισμός.  Προφανώς.  Επίσης  φταίει ο  Βουδισμός, ο  Ζωροαστρισμός, ο Χριστιανισμός,  η Αγία Τριάδα και το Άγιο Πνεύμα.

Όπως για τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου δεν φταίει ο Κορκονέας,  φταίει  ο …Κρατισμός.

Για τους βασανισμούς που διέπραξε ο Μάλιος και ο Ντερτιλής δεν ευθύνονται οι ίδιοι, αλλά ο …Φασισμός. Για τα εγκλήματα  των Ναζί δεν έφταιγαν οι ίδιοι, αλλά …ο Ναζισμός (το ίδιο ακριβώς  πίστευε και ο …Βελουχιώτης).

Τέλος, για τα εγκλήματα των Τραπεζιτών & Κεφαλαιοκρατών, της Μέρκελ, Σόιμπλε, Μπαρόζο, Λαγκάρντ, του Γιώργου Παπανδρέου, Παπακωνσταντίνου, Πάγκαλου, Βενιζέλου, Σαμαρά, Δένδια, Φώτη Κουρέλη, όσων υπογράφουν το ένα Μνημόνιο πίσω απ' το άλλο, δολοφονώντας το λαό  μας, όλα  αυτά  τα  Τέρατα,  δεν  ευθύνονται  ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ, φταίει  ΜΟΝΟΝ  το  Σύστημα.

Ελπίζω πως με ένα …ευχέλαιο, νηστεία, προσευχή και ένα καλό Τρισάγιο, μπορούμε να απαλλάξουμε την ανθρωπότητα και τις μέλλουσες γενεές απ' όλους αυτούς τους – ισμούς  και να τελειώνουμε μια και καλή  μαζί τους.

Κι  έτσι, με τόσους «έμπειρους» τριγύρω, πώς να διατηρηθεί ζωντανή η Λαϊκή ΟΡΓΗ, πώς να μετεξελιχθεί σε ΑΝΩΤΕΡΟ στάδιο ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ, όταν όλοι τριγύρω είναι με τους ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΥΣ …πυροσβεστήρες  στο χέρι;

Κι έτσι, η πρωτογενής ανάγκη τουΛαού να αισθανθεί, εξωτερικεύσει τη ΔΙΚΑΙΗ οργή του (ως προϋπόθεση και ένστικτο  κοινωνικής αυτοσυντήρησης, πιά) μετατρέπεται, μέρα τη μέρα, σε … athenspride.

Απ΄ την πρώτη μέρα, το πιο «οργισμένο» σύνθημα που μπόρεσε να εφεύρει η «καθώς πρέπει»  Αριστερά  ήταν  το  περίφημο:«Εεε, οοο, πάρτε το μνημόνιο  και  φύγετε από δώ, …Ούστ!!» (…ανατριχιάζει  κανείς  και οι  παλμοί   του  χτυπούν… πιο  γρήγορα,  μόλις  το  ακούει).

Μπόλικες… σφυρίχτρες, τύμπανα, πολύχρωμες σημαίες και  «δικαιώματα». Τον  πρώτο ρόλο αναλαμβάνουν, πιά, οι Μ.Κ.Ο., οι «ομάδες Ψυχραιμίας» της πλατείας Συντάγματος και οι «συνελεύσεις» για το αν θα πρέπει να … παραμείνουν οι  πάγκοι των μικροπωλητών  στην  πλατεία.

Κι έτσι έμεινε στα…ΑΖΗΤΗΤΑ, η απαίτηση ΤΙΜΩΡΙΑΣ, η ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΜΕΝΗ τιμωρία (δίκαιη και νόμιμη, όχι εκδικητική, μα σε κάθε περίπτωση: απρόσμενη,  άμεση  και  καθοριστική,  όπως  λέει  και  ο  Χατζιδάκις). Το Εκλογικό παζάρι  να ‘ ναι  καλά,  «να  μπαίνει  κόσμος  στο  μαγαζί»  και …όλα  καλά.

Λίγοι άνθρωποι (και ακόμη πιό λίγοι πολιτικοί χώροι) επιμένουν σε αυτή την ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ.

Κι  έτσι  μας  προέκυψαν  εσχάτως  και  τα  «Συνταγματικά τόξα» : 

Κι έτσι, αυτοδιοικητικοί παράγοντες της …Ριζοσπαστικής και ….ανυπότακτης αριστεράς συναντιούνται με τον δοσίλογο Γιώργο Παπανδρέου για να τους …βοηθήσει στην υπόθεση του θαλάσσιου μετώπου της Πάτρας (να τους βοηθήσει ο άνθρωπος που το …ξεπούλησε !!).

Κι  έτσι, φθάνουμε στο Σήμερα, στα Συλλαλητήρια έξω από την ΕΡΤ, χωρίς πολιτικούς φορείς (υποκείμενα) που θα οργανώσουν τη λαϊκή οργή στο δρόμο και θα οδηγούσαν σε Γενικές Απεργίες, δεν μιλάει (σχεδόν) κανείς  για Τιμωρία των δολοφόνων  μας.

Άχρωμες, άγευστες, αμήχανες συγκεντρώσεις περιπατητών, που μυξοκλαίνε  υπό τους ήχους… Κλασσικής μουσικής, χορωδιών και πολλών πλαστικών  σημαιών.

Αυτές τις μέρες οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ (οι οποίοι στην Αθήνα επέτρεψαν  στους εργατοπατέρες και στα κομματόσκυλα να κάνουν εκπομπή με την εκατομμυριούχο celebritie των Μνημονίων κα Έλλη Στάη,  τον  γιαουρτοεισπράκτορα «του λαού» Γιώργο Νταλάρα και κάμποσους διατεταγμένους πρασινογαλαζοκόκινους δοσίλογους παπαγάλους, «συντάκτες» και εκδιδόμενους «εκδότες»), αυτές τις μέρες λοιπόν, οργανώνουν Συνελεύσεις σε όλη την Ελλάδα και ζητούν τη συμπαράσταση και τις απόψεις Φορέων, Σωματείων, πολιτικών  και  κοινωνικών  οργανώσεων, συλλογικοτήτων  και  απλών  πολιτών.

Στην  Πάτρα, την Παρασκευή  7:30 μμ στην πλατεία  Γεωργίου.

Οι  ΑΠΟΨΕΙΣ  μου  εν  τάχει:

– Σήμερα στην πατρίδα μας δεν ισχύει αστική δημοκρατία. Υπάρχει (ήδη από 5-5-2010) σαφής Συνταγματική εκτροπή και άνευ όρων εκχώρηση (από κυβέρνηση δοσίλογων) της Εθνικής και Λαϊκής κυριαρχίας.

– Οι υπεύθυνοι (όσοι υπέγραψαν τα σχετικά Μνημόνια, Δανειακές συμβάσεις, Νόμους, Πράξεις νομοθετικού περιεχομένου) έχουν διαπράξει εσχάτη προδοσία και πρέπει να παραπεμφθούν, με αυτές τις κατηγορίες, στην αστική δικαιοσύνη. Αν η αστική δικαιοσύνη έχει «φόρτο εργασίας» αυτή την περίοδο, να παραπεμφθούν σε αρμόδιο Λαϊκό δικαστήριο που θα συσταθεί για αυτό τον ειδικό σκοπό.

– Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με Γενική πολιτική απεργία και Παλλαϊκά Συλλαλητήρια σε όλη την Ελλάδα. Οι Έλληνες πολίτες (αν θέλουν να ζήσουμε ως ελεύθεροι άνθρωποι και όχι ως Χατζηαβάτες προσκυνημένοι, άβουλοι, καταθλιπτικοί, μοιραίοι), θα πρέπει να πούμε τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη: Όχι άλλα μπουζούκια και βιολιά, όχι άλλο Νταλάρα, Πάριο και Αλεξίου. Μετράμε νεκρούς, δολοφονημένους, «αυτοκτονημένους», άστεγους, άνεργους, ξεσπιτωμένους. Αν δεν μπορούμε (ή δεν θέλουμε) να κάνουμε τη ζωή μας όπως θέλουμε (και όπως πρέπει), τουλάχιστον ας μην την ευτελίζουμε (όπως θα μας έλεγε ο Καβάφης).

– Αμέσως μετά, ο λαός προχωράει σε Προκήρυξη ελεύθερων εκλογών, έχοντας απαγορεύσει τη συμμετοχή των «κομμάτων» που κατέλυσαν την αστική δημοκρατία (και μετατρέπουν τη χώρα σε αποικία χρέους, μέσω ΚΑΤΟΧΗΣ), καθώς και των νεοναζιστικών παρακρατικών οργανώσεων:

Αν όλοι Εμείς, συνάδελφοι εργαζόμενοι της ΕΡΤ, συνάδελφοι εργαζόμενοι στο δημόσιο και Ιδιωτικό  τομέα, συνδικαλισμένοι και ασυνδικάλιστοι, ΑΝΕΡΓΟΙ, νέοι, μαθητές, φοιτητές, γονείς, άντρες και γυναίκες, αποφασίσουμε ότι αντίς να πράξουμε αυτό που οι Καιροί ζητούν από εμάς, προτιμάμε (ακόμη και μετά από τρία ολόκληρα χρόνια), τα μπουζούκια, τα βιολιά και τα κλαρίνα, τα μιξοκλάματα, τη ρηχή συγκίνηση και τον πολιτικαντισμό, τότε αντίς για οτιδήποτε άλλο ας  πιαστούμε χέρι χέρι και ας ….τραγουδήσουμε όλοι μαζί:

«Των  οικιών  ημών  εμπιπραμένων,  ημείς  άδομεν…»

Τ. Σ., 20-06-2013

Ο άνθρακας μας ενώνει

 

Του Γιάννη Ποταμιάνου*

 

Ένα ποτάμι φουσκωμένο,

                       ένα γυμνωμένο δέντρο,

                                                    ο κεραυνός

κι η φωτοχυσία μες τα σύννεφα

ωσάν σπασμός στ' ουρανού

                                      την εκσπερμάτωση

Αυτό είναι το θέμα μας

η έκρηξη,

         η μπόρα που ρέει μες το χείμαρρο

κι η μοναξιά του φυλλοβόλου

Στον κόσμο τούτο τον απερινόητο

      όπου η σιωπή γίνεται απόγνωση

                                         κι η έκρηξη ελπίδα

 

Αυτό είναι το θέμα μας

η αναγέννηση,

το δέντρο  που περιμένει την άνοιξη

                                                       ν' ανθίσει

κι η μεταμόρφωση του σκώληκα μες

                                         στο κουκούλι του

 

Έτσι αφού η παγωνιά μνημονεύει θάνατο

                                 κι η άνοιξη ανάσταση

το θέμα μας είναι ο πόθος

κι η ανάληψη στο θάμβος τ' ουρανού

Ένας περίπατος στο ουρανόδασος 

                       στις συστάδες των γαλαξιών 

όπου φύεται σεβάσμιος παππούς μας

ο πανάγαθος ο άνθρακας

                                      που μας περιβάλλει

 

Ακριβώς έτσι, το θέμα μας είναι

             το κάτι βαθύτερο που μας ενώνει

Ο άνθρακας, η φωτοχυσία κι η έκρηξη

        που ρίχνουν ζαριές στην τυχαιότητα

και γονιμοποιούν εξάρες

                   στην ομορφιά των λουλουδιών

 

Εκεί ακριβώς που τα βρίσκει σκούρα

ο ψευτόμαγκας,

                            ο χλεμπονιάρης θάνατος,

εκεί ακριβώς στην ομορφιά του κόσμου

 

                                          27 Ιανουαρίου 2013, Γιάννης Ποταμιάνος

 

* http://toxefwto.blogspot.gr