Αρχείο μηνός Ιανουάριος 2012

Το νόμισμα στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο ΙV

Σχολιάστε

Το νόμισμα στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο – Μέρος ΙV
Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού

Κείμενα των: Δέσποινας Ευγενίδου, Ευαγγελίας Αποστόλου, Γιάννη Στόγια, Παναγιώτη Τσελέκα, Μαίρης Φουντουλή, Ευτέρπης Ράλλη, Αλέξη Τότσικα.

Συνέχεια από το Μέρος ΙII:
http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2617

Χρήση και κυκλοφορία του νομίσματος στον αρχαίο ελληνικό κόσμο

Η χρήση των νομισμάτων στις συναλλαγές και τις πληρωμές δημόσιου και ιδιωτικού χαρακτήρα από τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ., τα καθιέρωσε σταδιακά ως την επικρατέστερη μορφή χρήματος στον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Πόλεις – κράτη και ηγεμόνες εξέδωσαν τα δικά τους νομίσματα για να εδραιώσουν την αυτονομία τους, για να διευκολύνουν τις οικονομικές συναλλαγές τους και για να επωφεληθούν από την ίδια τη διαδικασία της κοπής, κερδίζοντας σε μέταλλο.

Ο αργυρός στατήρας, όπως προσδιοριζόταν στον κάθε σταθμητικό κανόνα, και το τετράδραχμο ήταν τα βασικά νομίσματα για κρατικές συναλλαγές ή για μεγάλης κλίμακας πληρωμές. Αντίθετα, για τις καθημερινές συναλλαγές χρησιμοποιούνταν οι μικρότερες αργυρές υποδιαιρέσεις, οι οποίες όμως δεν ήταν ιδιαίτερα πρακτικές λόγω του μικρού μεγέθους τους. Αυτό οδήγησε, ήδη από το β’ μισό του 5ου αιώνα π.Χ., στη σταδιακή αντικατάστασή τους από μεγαλύτερου μεγέθους νομίσματα σε χαλκό, αρκετά πιο φθηνό μέταλλο από τον άργυρο.
Για την έκδοση νομισμάτων σε πολύτιμο μέταλλο χρησιμοποιήθηκε, εκτός από τον άργυρο και το χαλκό, ο ήλεκτρος και ο χρυσός. Κατά κανόνα, η κοπή χρυσών νομισμάτων στον Ελλαδικό χώρο είναι σπάνια μέχρι και τα μέσα περίπου του 4ου αιώνα π.Χ., επειδή η αξία του χρυσού ήταν πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με τον άργυρο. Για αυτό το λόγο φυλασσόταν για περιόδους ανάγκης ή για σημαντικές πληρωμές.
Συνήθως τα ελληνικά κράτη επέβαλλαν τη χρήση των εκδόσεών τους μέσα στην εδαφική περιοχή τους, χωρίς να αποκλείουν αναγκαστικά την κυκλοφορία κοπών άλλων εκδοτριών αρχών, και ενίοτε έπαιρναν άμεσα μέτρα για να το πετύχουν. Σε πολλές περιπτώσεις η νομισματική παραγωγή δεν ήταν συστηματική και μεταξύ των εκδόσεων μεσολαβούσαν μεγάλα χρονικά διαστήματα. Ο αριθμός των νομισμάτων που εκδίδονταν είχε άμεση σχέση με τα μέταλλα που διέθεταν οι εκδίδουσες αρχές και το εύρος των κερματικών συναλλαγών. Από τη διοχέτευσή τους στην αγορά, μέσω διαφόρων κρατικών πληρωμών, και της ανακύκλωσής τους, μέσω της κάθε είδους φορολογίας, παρεμβαλλόταν η κυκλοφορία τους.
Χρήσιμες πληροφορίες για τη νομισματική κυκλοφορία αλλά και την οικονομία των διαφόρων περιοχών του ελληνικού κόσμου παρέχουν τα νομίσματα, που ανακαλύπτονται τυχαία ή κατά τη διάρκεια των ανασκαφών, μεμονωμένα ή ως θησαυροί. Ιδιαίτερα οι θησαυροί, τα νομίσματα δηλαδή που αποκρύφθηκαν ή απωλέσθηκαν ως σύνολα στο παρελθόν, αποτελούν σημαντική πηγή και για τη χρονολόγηση των νομισμάτων.
 
«Θησαυρός» Από την Ακρόπολη Αθηνών, 1886
 
Ο «θησαυρός» από 62 αργυρά νομίσματα ήρθε στο φως κατά τη διάρκεια των ανασκαφών του 1886 στο βράχο της Ακρόπολης. Βρέθηκε κοντά στο Ερέχθειο, σε στρώμα που συμπεριλάμβανε μαρμάρινες αναθηματικές κόρες, κομμάτια επιγραφών και πήλινα αντικείμενα. Πρόκειται για το στρώμα καταστροφής, που σχετίζεται με την πυρκαγιά που προκάλεσαν οι Πέρσες στα μνημεία του ιερού βράχου, όταν κατέλαβαν την Αθήνα το 480 π.Χ. Το εύρημα περιλαμβάνει μόνον αθηναϊκές κοπές. Ένα τμήμα του είναι οι μικρές υποδιαιρέσεις, όπως οβολοί με τον τύπο του τροχού, που ανήκουν στα χρόνια της διακυβέρνησης της πόλης από την οικογένεια των Πεισιστρατιδών (560-510 π.Χ.).
Τα περισσότερα όμως νομίσματα είναι πρώιμες γλαύκες, δηλαδή τετράδραχμα με την κεφαλή της Αθηνάς στην πρόσθια όψη και τη γλαύκα στην άλλη. Το κακότεχνο της κατασκευής των συγκεκριμένων νομισμάτων πιθανόν να οφείλεται στη μαζική παραγωγή τους που χρονολογείται τη δεκαετία του 480 π.Χ., λίγα χρόνια πριν την εισβολή των Περσών. Την περίοδο αυτή οι Αθηναίοι εξέδωσαν μεγάλη ποσότητα νομισμάτων για να ναυπηγήσουν και να συντηρήσουν ισχυρό στόλο από τριήρεις.
Ο «θησαυρός» ίσως να ήταν μια προσφορά σε κάποιο από τα ιερά της Ακρόπολης. Η έκφραση ευλάβειας προς το θείο συχνά συνδέθηκε με την εξαγορά της ευμένειας του θεού με την προσφορά υλικών αγαθών, με αποτέλεσμα στα ιερά να συγκεντρώνονται πλούσια αναθήματα. Η συγκέντρωση μεγάλου πλούτου από τα ιερά είχε σαν επακόλουθο την ανάπτυξη έντονης οικονομικής δραστηριότητας σε αυτούς τους χώρους, όπως για παράδειγμα την κατάθεση χρημάτων προς φύλαξη αλλά και τη λήψη δανείων.
 
«Θησαυρός» Από την Όλυνθο Χαλκιδικής, 1931
 
Ο «θησαυρός» εντοπίστηκε σε οικία της Ολύνθου στη Χαλκιδική κατά τη διάρκεια εκτεταμένων ανασκαφών στον αρχαίο οικισμό. Αποτελείται από 34 αργυρά νομίσματα, από τα οποία 33 είναι τετράδραχμα της Χαλκιδικής Συμμαχίας και ένα τετράδραχμο της Ακάνθου, πόλης στην ανατολική Χαλκιδική.
Πρόκειται για ένα ποσό 136 δραχμών, αρκετά σημαντικό αν αναλογιστούμε ότι την εποχή αυτή η τιμή πώλησης ενός ακινήτου ξεκινούσε από τις 280 δραχμές. Η Όλυνθος ήταν η πρωτεύουσα της Χαλκιδικής Συμμαχίας, η οποία από τα τέλη του 5ου και το πρώτο μισό του 4ου αιώνα π.Χ., αποτέλεσε ισχυρή πολιτική, στρατιωτική και οικονομική δύναμη στο βορειοελλαδικό χώρο. Η σπουδαιότητα της Συμμαχίας αντανακλάται και στην πλούσια νομισματική της παραγωγή. Η δαφνοστεφανωμένη κεφαλή του Απόλλωνα στην πρόσθια και η κιθάρα του θεού στην οπίσθια όψη των νομισμάτων των Χαλκιδέων, θεωρούνται από τις αριστοτεχνικότερες παραστάσεις της αρχαίας σφραγιστικής. Οι Χαλκιδείς αντιστάθηκαν με σθένος στα σχέδια του Φίλιππου Β’, βασιλιά της Μακεδονίας, για επέκταση του βασιλείου του.
Η Συμμαχία διαλύθηκε το 348 π.Χ., όταν ο μακεδόνας βασιλιάς κατέλαβε ύστερα από πολιορκία την Όλυνθο και σε επίδειξη ισχύος κατέστρεψε την πόλη και εξανδραπόδισε τους κατοίκους της. Με αυτό το γεγονός πολύ πιθανόν να συνδέεται και η απόκρυψη του «θησαυρού». Ο κάτοχος των νομισμάτων απέκρυψε στο μαγειρείο της οικίας του ό,τι πιο πολύτιμο είχε στα χέρια του, με την προσδοκία μετά την πάροδο του κινδύνου να αναζητήσει το «θησαυρό» του.
 
«Θησαυρός» Από την Αρχαία Κόρινθο, 1930
 
Ο «θησαυρός» βρέθηκε σε μια κοιλότητα του εδάφους κάτω από το δάπεδο της βόρειας στοάς στην Αγορά της αρχαίας Κορίνθου. Αποτελείται από ένα χρυσό περιδέραιο και 51 χρυσούς στατήρες — 41 του Φιλίππου Β’ και 10 του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τα νομίσματα του Φιλίππου προέρχονται από τα νομισματοκοπεία της Πέλλας και της Αμφίπολης, ενώ του Αλεξάνδρου από τα νομισματοκοπεία της Αμφίπολης, της Μιλήτου, της Ταρσού, της Σαλαμίνας στην Κύπρο και της Σιδώνας.
Η ανεύρεση εκδόσεων των μακεδόνων βασιλέων στην Κόρινθο πιθανόν να σχετίζεται με την παρουσία των μακεδονικών στρατευμάτων στην Πελοπόννησο μετά το 338 π.Χ. και την εγκατάσταση φρουράς για τον έλεγχο του Ισθμού. Ο «θησαυρός» πρέπει να αποκρύφθηκε μετά το 330 π.Χ., όταν ο Αλέξανδρος είχε πλέον καταλύσει την Περσική αυτοκρατορία και επέκτεινε τα όρια του κράτους του προς τα βάθη της Ανατολής. Εκείνη την εποχή καθιερώθηκε η συστηματική έκδοση και η ευρύτερη χρήση του χρυσού νομίσματος στον ελληνικό κόσμο.
Η έντονη εκμετάλλευση των μεταλλείων χρυσού στη Μακεδονία από τον Φίλιππο Β’ και η πρόσβαση του Αλεξάνδρου στα πλούσια αποθέματα της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών επέτρεψε την κοπή χρυσών νομισμάτων σε μεγάλες ποσότητες που κατέκλυσαν τις αγορές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί η αναλογία του χρυσού προς τον άργυρο από 1:13 σε 1:10. Έτσι, ο κάθε χρυσός στατήρας του «αντιστοιχούσε σε 20 αργυρές δραχμές, όσο περίπου ήταν ο μηνιαίος μισθός ενός πεζού στρατιώτη.
 
«Θησαυρός» από τη Μύρινα Καρδίτσας, 1970
 
Ο «θησαυρός», τυχαίο εύρημα που εντοπίσθηκε μέσα σε μελαμβαφή όλπη, αποτελείται από 149 στατήρες Αίγινας. Απ’ αυτούς οι 131 έχουν την παράσταση της θαλάσσιας χελώνας, και τοποθετούνται χρονολογικά στον πρώιμο 5ο αιώνα π.Χ. Οι υπόλοιποι 18 στατήρες ανήκουν στον τύπο της χερσαίας χελώνας, που υιοθετήθηκε μετά την απώλεια της ανεξαρτησίας του νησιού, το 457 π.Χ.
Η απόκρυψη του «θησαυρού» χρονολογείται γύρω στο 440 π.Χ. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα υστερόσημα, σφραγίσματα μεταγενέστερα με τα οποία επαναφέρει στην κυκλοφορία τα κέρματα η ίδια εκδίδουσα αρχή ή κάποια άλλη, επίσημη ή όχι, και συναντώνται τόσο στους πρώιμους όσο και στους οψιμότερους στατήρες του «θησαυρού».
Φαίνεται πως σχετίζονται με τη σταδιακή έλλειψη αυτού του είδους νομισμάτων από τις συναλλαγές, που με τη σειρά της οφείλεται στην κάμψη της νομισματικής παραγωγής της Αίγινας. Πάντως στην περιοχή της Θεσσαλίας, μολονότι είχαν ήδη κυκλοφορήσει οι πρώτες τοπικές αργυρές κοπές, ακολουθώντας και αυτές τον αιγινητικό νομισματικό σταθμητικό κανόνα, η επίμονη προτίμηση του νομίσματος της Αίγινας στις συναλλαγές και τους αποθησαυρισμούς απηχεί τον διεθνή χαρακτήρα του.
 
Νομίσματα από το Κωρύκειον Άντρον
 
Το Κωρύκειον Άντρον στις πλαγιές του Παρνασσού, όχι μακριά από το πανελλήνιο ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς, υπήρξε στην αρχαιότητα τόπος λατρείας του Πάνα και των Νυμφών. Οι ανασκαφές στο εσωτερικό του σπηλαίου αποκάλυψαν πλήθος τεχνουργημάτων, όπως πήλινα ειδώλια, αγαλματίδια, αγγεία και νομίσματα, κατάλοιπα της λατρευτικής δραστηριότητας στο ιερό. Τα περισσότερα από τα εκατό νομίσματα που περισυλλέγησαν, είναι χάλκινα και χρονολογούνται στον 4ο και 3ο αιώνα π.Χ. Τα 2/5 των νομισμάτων εκδόθηκαν από νομισματοκοπεία γειτονικά με το Κωρύκειον Αντρον, όπως των Φωκέων, των Λοκρών και των Αιτωλών.
Τα υπόλοιπα προέρχονται από περισσότερο απομακρυσμένες περιοχές, όπως τη Θεσσαλία, την Αττική, την Πελοπόννησο, την Κέρκυρα, τη Λευκάδα, τη Μακεδονία και τη Μ. Ασία. Τα νομισματικά ευρήματα μαρτυρούν για την ποικίλη προέλευση των προσκυνητών του ιερού. Η καθιέρωση των χάλκινων νομισμάτων στο μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού κόσμου από τον 4ο αιώνα π.Χ. έπαιξε σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή καθώς αποσκοπούσε στη διευκόλυνση των συναλλαγών τοπικού χαρακτήρα και στην εξοικονόμηση πολύτιμου μετάλλου με την αντικατάσταση αργυρών κοπών. Σε αντίθεση με τα νομίσματα από ευγενή μέταλλα, οι χάλκινες κοπές χρησιμοποιούνταν από όλα τα κοινωνικά στρώματα, και κυρίως από όσους συμμετείχαν στις πανηγύρεις, τις αγορές, τα δικαστήρια, τους ταξιδιώτες. Συνεπώς, η κυκλοφορία και η γεωγραφική εξάπλωση του χάλκινου νομίσματος είναι περισσότερο αντιπροσωπευτική της διακίνησης των ανθρώπων.
 
Ιδεολογία και συμβολισμός
 
Τα νομίσματα ήταν αντικείμενα ευρείας χρήσης. Στην επιφάνειά τους αποτυπώνονταν θέματα χαρακτηριστικά της πόλης και εύκολα αναγνωρίσιμα από τους πολίτες. Με αυτή την έννοια, στην παράσταση και στην επιγραφή των νομισμάτων, συμπυκνώνονταν τα σύμβολα της κάθε ανεξάρτητης πόλης – κράτους και αργότερα του κάθε ηγεμόνα.
 
Μυθολογικές παραστάσεις και Θεοί
 
Στα νομίσματα των πόλεων απεικονίζονται θέματα από την αρχαία ελληνική μυθολογία και τη θρησκεία. Πρόκειται για μύθους που τις περισσότερες φορές αφορούν στην τοπική ιστορία της πόλης (καταγωγή, τοπικοί ήρωες, προέλευση του ονόματος, ιδρυτές), κάνοντας έτσι και τα νομίσματα περισσότερο αναγνωρίσιμα. Το φτερωτό άλογο Πήγασος, ξεπήδησε από τη Μέδουσα Γοργώ, όταν την αποκεφάλισε ο Περσέας. Η Αθηνά Χαλινίτις, έδωσε στο μυθικό ήρωα Βελλερεφόντη τα χαλινάρια για να τον δαμάσει στην Κόρινθο, δίπλα στην πηγή Πειρήνη, σύμφωνα με το μύθο. Το δίπτυχο Πήγασος-Αθηνά είναι ο κύριος τύπος των κορινθιακών νομισμάτων από τον 6ο αιώνα π.Χ. έως το τέλος της κορινθιακής νομισματοκοπίας τον 3ο αιώνα μ.Χ.
 
Χλωρίδα – Πανίδα
 
Από τις πιο αγαπητές νομισματικές παραστάσεις είναι αυτές που προέρχονται από το βασίλειο των ζώων και των φυτών. Τις περισσότερες φορές επιλέχθηκαν γιατί ήταν τα κύρια προϊόντα μιας πόλης ή γιατί συνδέονταν με το όνομά της. Ζώα της ξηράς και της θάλασσας, αμφίβια και ερπετά, πτηνά και έντομα, δέντρα, φύλλα, καρποί, φρούτα και κάθε λογής φυτά, κοσμούν νομίσματα διαφόρων πόλεων.
Στα τετράδραχμα της Εφέσου, η μέλισσα συνδέεται με τη λατρεία της Αρτέμιδος, αφού οι ιέρειές της ήταν γνωστές ως «μέλισσαι». Σταθερός νομισματικός τύπος της Κυρήνης υπήρξε η παράσταση του φυτού σιλφίου, χάρη στο εμπόριο του οποίου η πόλη όφειλε την πλεονεκτική της θέση ανάμεσα στις ελληνικές αποικίες της Αφρικής.
Το σίλφιον δεν υπάρχει πια ως φυτικό είδος και παραδίδεται από τους αρχαίους συγγραφείς Θεόφραστο και Διοσκουρίδη ως φάρμακο για όλες τις ασθένειες. Ο Πλίνιος αναφέρει ότι στην εποχή του βρέθηκε μόνο ένα φυτό σιλφίου, το οποίο πρόσφεραν στον αυτοκράτορα Νέρωνα ως το τελευταίο δείγμα αυτού του πασίγνωστου τότε είδους. Το σέλινο που αποδίδεται φυσιοκρατικά, στην πρόσθια όψη των αργυρών, αλλά και των χάλκινων νομισμάτων του Σελινούντος στη Σικελία, λειτουργούσε και ως «λαλούν σύμβολο» της πόλης. Η παράσταση του φυτού με την ίδια ονομασία με την πόλη, κάνει άμεσα αναγνωρίσιμο το νόμισμα και αυτή είναι μια πρακτική που ακολούθησαν πολλές πόλεις.
 
Γλυπτά
 
Πολλές φορές στα νομίσματα απεικονίστηκαν γλυπτά έργα που ήταν ονομαστά στην αρχαιότητα και η φήμη τους διατηρήθηκε με το πέρασμα του χρόνου. Οι χαράκτες της αρχαϊκής και της κλασικής εποχής απέφυγαν, κατά κανόνα, να αντιγράψουν σύγχρονα γλυπτά έργα και προτίμησαν να διατηρήσουν μια αυτονομία στην τέχνη τους. Οι χαράκτες όμως της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής εποχής πολύ συχνά αντέγραψαν έργα της κλασικής εποχής, αποτυπώνοντας το μεγαλείο της δημιουργίας των προκατόχων τους.
Τα νομίσματα αυτά έγιναν έτσι πολύτιμοι μάρτυρες για έργα που δεν σώζονται και βοήθησαν στην αναπαράστασή τους από τη νεώτερη έρευνα. Στα νομίσματα της Επιδαύρου, απεικονίζεται ο τύπος του χρυσελεφάντινου αγάλματος του Ασκληπιού, θεού της ιατρικής, καθιστού με σκήπτρο και φίδι. Βρισκόταν στην Επίδαυρο, έδρα της λατρείας του Ασκληπιού και ήταν φημισμένο έργο του γλύπτη Θρασυμήδη από την Πάρο. Πρόκειται για σπάνια περίπτωση κατά την οποία το νόμισμα και το γλυπτό ανήκουν στην ίδια εποχή.
 
Πορτραίτα
 
Οι ηγεμόνες των ελληνιστικών βασιλείων τόλμησαν να απεικονίσουν τα πορτραίτα τους στα νομίσματά τους, μια συνήθεια που είχαν ξεκινήσει ήδη από τα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. οι σατράπες της υπό περσική κατοχή Ανατολής. Αυτή η τακτική, που στα ρωμαϊκά χρόνια έγινε κανόνας, εξυπηρετούσε διάφορους σκοπούς.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά με τα οποία επέλεγε να αποδοθεί ο κάθε ηγεμόνας, δηλαδή το διάδημα, απλή ταινία ή με κέρατα, η δορά ελέφαντα, το ακτινωτό στέμμα, το κράνος, του προσέδιδαν μεγαλύτερη αίγλη ως σύμβολα εξουσίας ή θεοποίησης και τον συνέδεαν στις συνειδήσεις των λαών τους με συγκεκριμένα πρότυπα. Οι εικονιστικές αυτές κεφαλές μετέφεραν και διέδιδαν την εικόνα του βασιλέα, ηγεμόνα ή μονάρχη και την έκαναν γνωστή, προπαγανδίζοντας τη δύναμή του, σε συνδυασμό και με τις μεγαλεπήβολες επιγραφές στα νομίσματα που έκοψαν.
Από τεχνικής απόψεως τα πορτραίτα, στην αρχή ιδεαλιστικά, στη συνέχεια ρεαλιστικά, άλλες φορές είναι στατικά και δείχνουν περιορισμένα στην κυκλική επιφάνεια των νομισμάτων και άλλες φορές διακρίνονται από δυναμισμό και ελευθεριότητα, που προδίδουν τη δύναμη και την τόλμη του χαράκτη τους.
Γυναικεία πορτραίτα απαντούν κατεξοχήν στα νομίσματα του βασιλείου της Αιγύπτου. Στους χρυσούς στατήρες, που εξέδωσαν οι ελληνικές πόλεις περί το 196 π.Χ., προκειμένου να τιμήσουν τον ρωμαίο στρατηγό Τίτο Φλαμινίνο, για την νίκη του εναντίον του Φιλίππου Ε’ στις Κυνός Κεφαλές (197 π.Χ.), αποτυπώθηκε ένα ρεαλιστικό πορτραίτο του. Αποτελεί ταυτοχρόνως ένα από τα τελευταία του είδους του ελληνιστικό πορτραίτο σε ευρωπαϊκό έδαφος και το πρώτο ρωμαϊκό. Το πορτραίτο του βασιλιά Ευκρατίδη Α’ της Βακτρίας αποδίδεται με κράνος και ψηλό λοφίο, κέρατο και αυτί βοδιού, στοιχεία που εμπλουτίζουν τη φυσιοκρατική εικόνα του.
 
Οικοδομήματα
 
Πολλές ελληνικές πόλεις απεικόνισαν στην οπίσθια όψη των νομισμάτων τους οικοδομήματα και αρχιτεκτονικά σύνολα. Σ’ αυτά συγκαταλέγονται ναοί και ιερά διαφόρων αρχιτεκτονικών τύπων, που πολλές φορές αποδίδονται προοπτικά ή άλλες με στοιχεία του περιβάλλοντος χώρου και συνήθως συνοδεύονται από το λατρευτικό άγαλμα του θεού, στο εσωτερικό τους. Στις περιπτώσεις των σύνθετων οικοδομημάτων και των αρχιτεκτονικών συμπλεγμάτων από δυο ή περισσότερους ναούς οι χαράκτες εκμεταλλεύτηκαν με άριστο τρόπο την μικρή μεταλλική επιφάνεια των νομισμάτων.
Στο ίδιο εικονογραφικό θέμα ανήκουν παραστάσεις με τείχη πόλεων, πύλες και αψίδες, βωμούς, γέφυρες, αλλά και λιμάνια με νεώρια, φάροι, καθώς και ειδικές κατασκευές με συγκεκριμένη χρήση. Στην πίσω πλευρά χάλκινου νομίσματος της Αλεξάνδρειας απεικονίζεται ο Φάρος της πόλης, ένα από τα επτά θαύματα της αρχαιότητας, η φήμη του οποίου είναι γνωστή ως τις μέρες μας. Ήταν έργο του έλληνα αρχιτέκτονα Σωστράτου και παραγγέλθηκε από τον Πτολεμαίο Β’ (286-246 π.Χ.).
 
Πηγές
 
● Υπουργείο Πολιτισμού – Νομισματικό Μουσείο, «Η Ιστορία του Νομίσματος», Αθήνα, χ.χ.

●  Αλέξης Τότσικας, «η δραχμή μας», Ιστόραμα, 2002.

●  Ιστορία των νομισμάτων, «Ήτοι εγχειρίδιον ελληνικής νομισματικής / Barclay V. Head», μεταφρασθέν εκ της αγγλικής και συμπληρωθέν υπό Ιωάννου Ν. Σβορώνου, πίνακες Α΄-ΛΕ΄, Εν Αθήναις, Τύποις Π. Δ. Σακελλαρίου, 1898.

● Αδαμάντιος Γ. Κρασανάκης, «Νομισματική Ιστορία και τα Αρχαία Νομίσματα Κρήτης». Αθήνα, 2003.


ΠΗΓΗ:  Ημερομηνία καταχώρησης 20-01-2012, http://www.politikokafeneio.com/neo/modules.php?name=News&file=article&sid=1336

Γράμμα στους μαθητές: Γιορτή 3 ιεραρχών

Σχολιάστε
Γράμμα στους μαθητές: Γιορτή 3 ιεραρχών*

Του Γιώργου Μάλφα**

 
 
 

Βασίλειος ο Μέγας, Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Γρηγόριος ο Θεολόγος: τρεις φωτεινές προσωπικότητες ανταμώνουν στον κοινό τόπο της αγιότητας.
Γίνονται θέματα σχολικών εργασιών στο μάθημα των θρησκευτικών, αντικείμενο κηρυγμάτων απ’ τον άμβωνα, άλλοθι βολικής αργίας στις 30 του Γενάρη…
Συμπιέζεται η αγιότητα να χωρέσει σε βιβλία και ομιλίες, σε αργίες και επετείους και πάντα μας διαφεύγει.

Τους «Προστάτες της Παιδείας και των Γραμμάτων» τιμά ράθυμα και υποκριτικά η δημόσια εκπαίδευση, σε μια συγκυρία φέτος άκρως συγκρουσιακή. Η δωρεάν δημόσια παιδεία που ποτέ δεν ήταν δωρεάν και σε λίγο δεν θα ‘ναι  δημόσια στο μάτι του κυκλώνα.

Ποιος, αλήθεια, γιορτάζει και γιατί σήμερα; Αξίζει να απαντηθεί αυτή η διερώτηση.

Αποτολμώ μια κρίση, αποδέχομαι την κριτική: Νομίζω πως χάσκει μετέωρη μπροστά στην απαξίωση του σχολείου η επίκληση της προστασίας των Τριών Ιεραρχών.

Ποιο όραμα παιδείας και ποια πρόταση ζωής εμπνέει το μαθητή, το δάσκαλο και το γονιό; Ποιο πρότυπο ανθρώπου διαπλάθουμε στην Ελλάδα σήμερα; Τι σχέση μπορεί να έχει  η άσκηση στην αλήθεια της ζωής που μας υπέδειξαν με τη ζωή τους οι τιμώμενοι Ιεράρχες, με την καθημερινότητα  του σχολείου που βιώνουμε;

Από την αγωγή στην παιδεία και την εκπαίδευση, από την εκπαίδευση στην εξειδίκευση και από κει στην απασχόληση. Φαύλος ο κύκλος, ανακυκλώνει αδιάκοπα τη ζωή σαν επιβίωση.

Αγαπημένη μου μαθήτρια, αγαπημένε μου μαθητή
Τούτα τα χρόνια της σχολικής σου διαδρομής συμμετέχεις σ’ έναν  αγώνα ανελέητο. Σ’ έναν πρωταθλητισμό ακραίων επιδόσεων. Δυνατότερα, ψηλότερα, γρηγορότερα!

Ενοχλητικά μονότονα και απειλητικά επαναλαμβάνεται η συμβολή των γονιών, των συγγενών και των δασκάλων σου:  «Τώρα κρίνεται το μέλλον σου, πρόσεξε!» Άδικο δεν είναι; Να κρίνεται το όλον της ζωής σε κάποιες εξετάσεις που θα δώσεις στα δεκαεπτά σου χρόνια;

Άδικο δεν είναι; Να κλειδώνεται το μέλλον με επαγγελματικές επιλογές της οικογένειας στα δεκατέσσερά σου χρόνια; Η δοκιμασία σου επώδυνη και οι απαιτήσεις δυσβάσταχτες. Συνθλίβεται η ψυχή και το κορμί σου, στα πιο ευαίσθητα, στα πιο όμορφα χρόνια, αυτά της εφηβείας. Ο πιο σκληρά εργαζόμενος είσαι, σύμφωνα με τις μετρήσεις. Ξεκινάς τη μέρα σου με  ανιαρό επτάωρο στη σχολική αίθουσα, συνεχίζεις με ένα απαιτητικό απόγευμα στο φροντιστήριο, για να καταλήξεις εξουθενωμένος αργά το βράδυ στο σπίτι για το διάβασμα της επόμενης ημέρας.

Οι γονείς αυτά τα χρόνια στο πλευρό σου. Σε ρόλο σπόνσορα, να ποντάρουν πάνω σου όλα τα απωθημένα τους όνειρα. Ο μύθος της δωρεάν παιδείας άτρωτος στο χρόνο, στρεβλώνει τις έννοιες,  υποκλέπτει κατάφωρα τη ζωή. Ας πληρώνει ο πατέρας και η μάνα απ’ το υστέρημα. Ή τώρα ή ποτέ…

Σφύζουν από ζωή τα φροντιστήρια. Άψογες τεχνικές επίλυσης ασκήσεων που προπονούν εργαλειακά τον υποψήφιο. Να περάσει τον πήχη, να πιάσει την επιθυμητή βάση μορίων, να επιτύχει… Η αγωγή στα αζήτητα, η σπουδή αποσπασματικά τεμαχισμένη και τοποθετημένη σε κουτάκια για τις ανάγκες  των εξετάσεων.

Θυμάμαι τον περασμένο Οκτώβρη, που συμμετείχες στην κατάληψη του σχολείου μας ενώ το φροντιστήριο συνέχιζε απρόσκοπτα.

Χωρίς ενοχές και ψευδαισθήσεις για τις χαμένες ώρες που με βόλεψαν ανέλπιστα, σε ρώτησα τότε γιατί δεν έκανες κατάληψη και στο φροντιστήριο.
 
-«Για σκέψου, πρωτότυπη ιδέα!»
– «Στο φροντιστήριο δάσκαλε πληρώνω!» μου απάντησες. Και όλη η αλήθεια των λόγων σου εξαντλούνταν αποστομωτικά και κυνικά μπροστά στο ταμείο την ώρα της καταβολής των διδάκτρων.

Σε βλέπω τα βράδια να γυρνάς αποκαμωμένος στους δρόμους με την τσάντα στον ώμο, να περιμένεις στη στάση του λεωφορείου, χαζεύοντας αφηρημένα στο κενό της προσμονής, και μετά να διασκεδάζεις την πλήξη σου –  χαριτωμένα είν’ η αλήθεια – με περιπαικτικούς αστεϊσμούς και χειρονομίες σε βάρος ανυποψίαστων επιβατών.

Θα ανταμώσουμε το άλλο πρωί στο σχολείο. Θα μπω στην τάξη για μάθημα τις τελευταίες ώρες του προγράμματος, όταν θα έχουν προηγηθεί τα μαθήματα  κατεύθυνσης. Θα ‘σαι κουρασμένος και δεν θα ‘χεις όρεξη για τίποτα. Τότε θα σε προκαλέσω αμήχανα σε θεολογική κουβέντα για τα μικρά και τα μεγάλα: για τον πλούτο και τη φτώχια, για την ειρήνη και τον πόλεμο, για τα διλήμματα της βιοηθικής, για τον έρωτα, τη σεξουαλικότητα και τον γάμο, για το νόημα της ζωής και του θανάτου. Αλλά εσύ θα είσαι ήδη αλλού… Κι εγώ θα πασχίζω απογοητευμένος να ανταποκριθώ στα ελάχιστα της παιδαγωγικής μου υποχρέωσης. Μου απομένει, ευτυχώς, να διαβάζω με κλεφτές ματιές ευαίσθητα στιχάκια γραμμένα πάνω στο θρανίο σου. Να χαίρομαι τούτη την έκπληξη και να απορώ! Από πού να ξεμύτισε, άραγε, τόση τρυφερότητα στο ζοφερό σκηνικό μιας τόσο άχαρης διαδικασίας; Να ‘σαι καλά!

Αγαπημένε μου μαθητή, αγαπημένη μου μαθήτρια
Συγχώραμε  για τη στενάχωρη κριτική, για τον κοινότοπο προβληματισμό που μόλις προηγήθηκε. Τούτο το σχολείο που μας πονά και το πονάμε, το κρίνουμε με αυστηρότητα γιατί το αγαπάμε. Είμαστε σάρκα από τη σάρκα του. Προσπάθησα μόνο να σου πω, ότι οι Τρεις Ιεράρχες που σήμερα ψευδεπίγραφα τιμάμε δεν χωρούν στις τελετές μας. Οι βάσεις των μορίων, οι περιζήτητες σχολές, τα επαγγέλματα υψηλής απορρόφησης, οι πρώτοι των πρώτων στις Πανελλαδικές…, όλα αυτά βρίσκονται στον αντίποδα του κόσμου των Ιεραρχών μας. Εκτός ύλης δηλαδή. Ασφυκτιά το όραμα ζωής των Αγίων μας στις προσχηματικές αντιπαραθέσεις για το 3,5 % του ΑΕΠ για την παιδεία, στο οποίο η κοινωνία χρεώνει όλη την κακοδαιμονία του σχολείου της, τη στιγμή που το όραμά της για τη ζωή  βρίσκεται στο 0%!

Δεν πιστεύουμε σε τίποτα  και πουθενά. Απουσία νοήματος στην προσωπική και κοινωνική μας ζωή. Πασχίζουμε να καλύψουμε το κενό στις δομές και στο περιεχόμενο ενός σχολείου που προπαγανδίζει την ατομική επιβίωση του «εγώ ελπίζω να τη βολέψω!».

Που ζυγιάζει την αξία των παιδιών μας με μέτρα και σταθμά που κονταίνουν το μεγαλείο του προσώπου τους.

Κραυγαλέο παράδειγμα «αποτυχίας» η πορεία ζωής των τριών Ιεραρχών!
Και εξηγούμαι… Ήταν και οι τρεις γόνοι ευκατάστατων κοινωνικά, οικονομικά και μορφωτικά οικογενειών. Κάτοχοι αξιοζήλευτης παιδείας και καλλιέργειας που εκπλήσσει ακόμη και σήμερα. Στις καλύτερες σχολές και δίπλα στους αρίστους των δασκάλων της εποχής τους σπουδάζουν τα πάντα: ρητορική, φιλοσοφία, θεολογία, αστρονομία, γεωμετρία, ιατρική. Και στο απόγειο αυτό εγκαταλείπουν τα πάντα πίσω τους: τιμητικά καθηγητικά καθήκοντα, προσοδοφόρα δικηγορία και ρητορική, περίφημα εκκλησιαστικά αξιώματα. Αρνούνται τον κόσμο του πλούτου, της δόξας και της εξουσίας. Αποσύρονται στην έρημο επιλέγοντας τη σκληρότατη άσκηση, μορφώνουν εκεί τον έσω άνθρωπο, δοκιμάζουν τις αντοχές της σχέσης τους με το Θεό, σπουδάζουν με αίμα και δάκρυα τη ζωή του Πνεύματος.

Και επιστρέφουν κατόπιν στον κόσμο αδειάζοντας την αγάπη τους. Μοιράζουν την περιουσία τους στη φτωχολογιά  και γίνονται:

Ø      Όχι δάσκαλοι, αλλά μαθητές, που μαθητεύουν με ταπείνωση στον πόνο και την ανέχεια, τη θλίψη και τη στέρηση, τον πειρασμό και τα πάθη των ανθρώπων

Ø      Όχι  δεσπότες, αλλά επίσκοποι και πατέρες, που διακονούν το μυστήριο του όλου ανθρώπου και οδηγούν με έργα θυσίας και καθαρή προσευχή το «λογικό ποίμνιο» που τους εμπιστεύθηκε η Χάρη του Θεού στην αγκαλιά Του.

Ακατανόητη η ζωή των Τριών Ιεραρχών για τις αξίες του πολιτισμού μας, μετεξεταστέα στη διαδικασία αξιολόγησης του εκπαιδευτικού μας συστήματος, που τους «σεμνύνεται» ως προστάτες του.

Μήπως δεν έχει και τόση σημασία τελικά; Πάντοτε έτσι δεν ήταν; Τα κριτήρια επιτυχίας του κόσμου,  κριτήρια αποτυχίας για την αγιότητα και αντιστρόφως. Από τη μια, η αυτάρκεια της επιτυχίας που δεν ελπίζει σε τίποτε. Από την άλλη, η αποτυχία που έχει χάσει τα πάντα και ψάχνεται να δώσει κι άλλα. Το σχολείο μας, πάει καιρός τώρα, που έχει επιλέξει…

Χρόνια μας  πολλά!


Γενάρης 2007
 
 
 
* Το αρχικό κείμενο είχε τίτλο: ΓΙΑ ΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ  ΣΗΜΕΡΑ.

** Ο Γιώργος Μάλφας είναι καθηγητής θεολόγος σε σχολεία της  περιοχής της Πάτρας. Δημοσιεύεται με δική του συναίνεση.

ΠΗΓΗ: Posted on Ιανουαρίου 30, 2009 by manitaritoubounou, http://manitaritoubounou.wordpress.com/2009/01/30/gramma-ma8ites-giorti-3ierarxwn-gmalf-1/

O πρωταγωνιστής της ταινίας “Ostrov” εξομολογείται…ι

Σχολιάστε
Ο Πέτρος Μαμώνοφ Νικολάεβιτς,
ο πρωταγωνιστής της ταινίας “Ostrov”, μιλάει…

 
 
 
Το καλοκαίρι του 2006 ο Πέτρος Μαμώνοφ “κήρυξε” στο Σότσι στη Μαύρη Θάλασσα. Ήταν αμέσως μετά την πρεμιέρα της ταινίας “Ostrov”. Αυτό το κείμενο αποδεικνύει ότι ο τεράστιος αυτός ηθοποιός και μουσικός, καταλαβαίνει πολύ καλά τι είναι πνευματική ζωή και ότι ο ρόλος του στο έργο μόνο τυχαίος δεν ήταν.

– “Πόσο διεστραμμένα είναι όλα σήμερα!" Οι κριτικοί συζητούσαν πρόσφατα για την ταινία “Ostrov” του Pavel Lunghin και μιλούσαν για την εκκλησία σαν να είναι κάτι μυθικό, σαν να είναι ο Ilya Murometz (πρόσωπο της παλαιάς ρωσικής παράδοσης σ.σ.).

Πώς να ζήσεις εάν δεν πιστεύεις τίποτα; Τριγυρίζω συγχυσμένος δεξιά και αριστερά.Ενώ όταν έχεις πίστη, όσο κουρασμένος και να είσαι, θα δώσεις τη θέση σου σε μια γριούλα στο λεωφορείο. Κι αυτό είναι χριστιανισμός. Τρέχεις να πλύνεις τα πιάτα χωρίς να σου το ζητήσουν. Είναι αυτό μια χριστιανική πράξη; Είναι.

Μην επιμένεις συνεχώς ότι έχεις δίκιο. Μη φωνάζεις “Το φαγητό είναι κρύο”. Κάνε υπομονή δύο λεπτά να στο ξαναζεστάνουν. Η καημένη η γυναίκα σου θα το κάνει γρήγορα. Είναι και αυτή κουρασμένη. Ο καθένας με το ρυθμό του και τις έννοιες του. Γιατί όλο επιμένετε, «η γυναίκα είναι υποχρεωμένη…», «ο άντρας πρέπει…» κ.τ.λ.

Αγάπη είναι να πορεύεσαι με κάποιον και να τον υποφέρεις. Να, βλέπεις κάποιον πεσμένο με τα μούτρα στο χιόνι (συνηθισμένο στη Ρωσία σ. σ.).Εμείς γρήγορα θα σκεφτούμε ότι είναι μεθυσμένος. Κι αν έχει πάθει ανακοπή καρδιάς; Τι κι αν είναι μεθυσμένος. Βοήθησέ τον να σηκωθεί, βάλε τον σ’ ένα παραπέτο να μην παγώσει. Αλλά όχι. Εμείς συνεχίζουμε το δρόμο μας. Ξεφεύγουμε από τον ίδιο τον εαυτό μας. Πρέπει να ζούμε όχι λέγοντας: “Δώσε μου”, αλλά “πάρε από εμένα”. Πολλοί δεν καταλαβαίνουν πως είναι να δώσεις το πουκάμισο που φοράς. Έχουμε συνηθίσει να ζούμε ανάποδα.

Όσα είναι ευάρεστα στο Θεό τα απορρίπτουμε.

Το κυριότερο, μη διστάζεις να βοηθήσεις τον αδύνατο. Για μας ισχύει το αντίθετο – “κατάπιε τον”. Ο πλούσιος παίρνει από το φτωχό κι αυτό το λίγο. Κλέβει όσο πιο πολύ γίνεται και μετά κρύβεται πίσω από ψηλούς φράχτες, για να μην του τα πάρουν άλλοι.

Έχουμε μια στρεβλή αντίληψη για τον χριστιανισμό. Αλλά τα πράγματα είναι απλά. Πόσο αίμα μπορείς να δώσεις στον άλλο; Είναι γραμμένο: “όσα κάνεις για τους αδελφούς μου τους ελαχίστους, σ’ Εμένα το κάνεις”.

Να μπορείς να καθίσεις όσο πιο πολύ μπορείς στο προσκέφαλο της μάνας του, που υποφέρει από τα χρόνια και τις αρρώστιες. Να πού και πώς πρέπει να πεθαίνουμε κάθε μέρα!

Όπως τα παιδιά που έστειλαν στην Τσετσενία. Ένας κρετίνος πετάει μια χειροβομβίδα και ένας αντισυνταγματάρχης έπεσε πάνω της. Δε δίστασε και σκοτώθηκε. Έσωσε οχτώ άτομα. Ήταν κομμουνιστής. Αβάπτιστος. Σκέφτηκε όμως χριστιανικά.

Γιατί τι σου χρησιμεύει να πηγαίνεις στην εκκλησία και η καρδιά σου να είναι άδεια; Χωρίς μια χριστιανική πράξη. Μπορείς εσύ να επισκεφτείς όλα τα Άγια Όρη και να προσκυνήσεις όλα τα λείψανα. Τσάμπα. Βλέπεις ένα φτωχό, κακομοίρη και σκέφτεσαι “θα είναι από εκείνους τους απατεώνες που δείχνει η τηλεόραση”.
 
– “Δώσε του 50 καπίκια. Δε θα φτωχύνεις”. Η αληθινή μαφία είναι αυτοί οι πέντε-έξι που χειραγωγούν τα πλήθη από την τηλεόραση….

Δε διακόπτω τους άλλους όταν μιλούν. Οι Άγιοι Πατέρες μας μαθαίνουν να στεκόμαστε μπροστά στους άλλους σαν να είμαστε μπροστά σε μια παλιά εικόνα. Τι σημαίνει να μην κρίνεις; Να μη βγάζεις καταδικαστικές αποφάσεις. Γνώμη είμαστε υποχρεωμένοι να έχουμε. Ο Χριστός προσπάθησε να κάνει κάποιες διευκρινήσεις στους Φαρισαίους, ενώ ο θυμός του ήταν δίκαιος. Έχεις δίκιο όταν θυμώνεις με τον εαυτό σου επειδή π.χ. χτες βράδυ μέθυσες. Να μισείς την αμαρτία σου, τα πάθη σου, αυτά που σε βασανίζουν και δε βρίσκεις γιατρικό. Μόνο αν μισήσεις την αμαρτία βαθιά θα γευτείς το άρωμα της νίκης. Αν και μεγάλος, κάθε μέρα προσπαθώ να μαθαίνω. Να, πηγαίνω συχνά με το λεωφορείο μέχρι την Μόσχα. Δύο ώρες χωρίς στάση. Μπροστά μου κάθονταν δύο νεαροί, μεθυσμένοι. Έβριζαν, μιλούσαν πάρα πολύ άσχημα. Έτρεμα και μόνο στην σκέψη ότι πρέπει να τους υποστώ για δύο ώρες. Μετά όμως σκέφτηκα. Για να δούμε. Ποιοι είναι αυτοί οι νεαροί; Μεγάλωσαν σε χωριό. Τι είδαν εκεί; Τον πατέρα μεθυσμένο, τη μάνα να τους δίνει σφαλιάρες, βρισιές. Η τηλεόραση συνεχώς ανοιχτή. Αυτή είναι η νέα γενιά. Τι να τους ζητήσεις. Εγώ προσωπικά τους έμαθα κάτι; Πέρασα το κατώφλι του σπιτιού τους; Τους διάβασα κάποιο βιβλίο; Βγαίνω από το λαβύρινθο των σκέψεών μου και διαπιστώνω ότι φθάσαμε…

Όλα είναι στα χέρια μας: το πώς ακούμε, το αν τα μάτια μας είναι καθαρά, το εάν τα αυτιά μας είναι κλεισμένα, το εάν η ψυχή μας είναι ξεκλειδωμένη, το αν η συνείδησή μας είναι καθαρή. Με αυτά τα πράγματα πρέπει να ασχοληθούμε. Οι άγιοι μας μαθαίνουν: σώσου και είναι αρκετό για μια ζωή. Τρόπος δράσης; Φτιάξε τον εαυτό σου. Ένα χιλιοστόμετρο. Αλλά αυτό το χιλιοστόμετρο θα φέρει πιο πολύ φως. Εάν μείνουμε όμως μόνο σε διαπιστώσεις…. τίποτα δε θ’ αλλάξει. Μόνο το κακό, από το οποίο έχουμε αρκετό, θα πολλαπλασιαστεί. Να ελαττώσουμε την κακία. Αυτό προσπαθήσαμε και με την ταπεινή ταινία μας το “Ostrov”.

Ίσως κάποιοι κριτικοί έχουν δίκιο. Ίσως υπάρχει πολύ “φλυαρία” στις κινήσεις. Προσπάθησα να τις εξηγήσω. Βρισκόμασταν σε μια περίεργη κατάσταση, μια αδυναμία από την οποία προσπαθήσαμε μ’ όλες μας τις δυνάμεις να βγούμε. Όπως τα παιδιά, δεν προσπαθούσαμε να καταλάβουμε, αλλά να συγκρατήσουμε τι συμβαίνει με τον άνθρωπο που αρχίζει να πιστεύει, και προσπαθεί να γνωρίσει το Θεό, όπως ήταν ο ήρωάς μου…..

Επειδή ξεχνάμε ότι η αμαρτία είναι έλλειψη φωτός.  Εμείς της δίνουμε μορφή, την κάνουμε χειροπιαστή… Με τους ερεθισμούς μας. Με την έλλειψη σεβασμού στον άλλο… Τι είναι παράδεισος και τι είναι κόλαση; Οι Πατέρες μας μαθαίνουν ότι παντού υπάρχει ένας ωκεανός θεϊκής αγάπης. Όσους λαθεύουν τους τιμωρεί με το μαστίγιο της αγάπης. Σκεφτείτε – έναν ωκεανό αγάπης, όπου όλος ο κόσμος αγαπιέται. Αυτό μας λείπει σ’ αυτή τη ζωή, η αγάπη. Να λοιπόν η κόλαση, η έλλειψη αγάπης. Και αν το σκοτάδι είναι έλλειψη φωτός, η σκοτεινή ψυχή, όταν βγαίνει στο φως, λειώνει. (….)
 
Το μόνο που θέλω είναι να μεταδώσω κάτι από την προσωπική μου εμπειρία. Είμαι σαν όλους τους άλλους – αδύνατος. Αλλά αισθάνθηκα μια ανάγκη. Αισθάνομαι την Αλήθεια σαν κάτι το επείγον, σαν έναν κόμπο στο λαιμό. Μια από τις ονομασίες του Χριστού είναι ο Ήλιος της Αλήθειας. Προς αυτόν τον ήλιο κατευθύνομαι μ’ όλες μου τις πενιχρές δυνάμεις.
Διαβάζω: «Δε ζούμε ποτέ τη στιγμή. Ακόμη και τότε που καθόμαστε στο τραπέζι οι σκέψεις μας πετάνε, πότε στα αγγουράκια, πότε στο κβας, πότε στη σούπα. Δοκιμάστε έστω ανά λεπτό την ημέρα, όταν δεν έχετε κάτι να κάνετε, να συγκεντρωθείτε στον εαυτό σας, για να ζήσετε το τώρα. Σ’ εκείνο ακριβώς το λεπτό. Είναι πολύ δύσκολο. Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας θα είναι να αισθανθείτε την παρουσία του Θεού».

Αισθάνομαι ηθοποιός; Εγώ είμαι ο Μαμμόνωφ Πέτρος Νικολάεβιτς. Προσπαθώ να κάνω τη δουλειά μου όσο καλύτερα μπορώ. Δίνω κάθε στιγμή όλες μου τις δυνάμεις. Όταν μετά από πέντε χρόνια θα κοιτάξω πίσω και θα πω: «Πως μπόρεσες να παίξεις τόσο χάλια;» Θα έχω τη συνείδησή μου ήσυχη, επειδή εκείνη τη στιγμή έκανα ότι μπορούσα.

Έτσι ήταν και με την ταινία “Ostrov”. Πέτυχε έτσι; Θα εντυπωσιάσει. Προσπάθησα να βοηθήσω τον εαυτό μου και τους γύρω μου. Όταν ο Χριστός μπήκε στην Ιερουσαλήμ επί πώλου όνου, τον έραναν με λουλούδια και τον υποδέχθηκαν με επευφημίες. Το ζωάκι πίστευε ότι σ’ αυτό, απευθύνονται όλα αυτά. Έτσι είμαστε και εμείς σαν τον όνο που έφερε το Χριστό. Εγώ έχω πολλά ταλέντα, αλλά τα έχω με την αξία μου; Ένα γενναιόδωρο χέρι τα έσπειρε… Ζω μ’ αυτά. Προσπαθώ να μην τα διαψεύσω, να μην τα προδώσω. Δεν έχω οργασμούς με το “εγώ” μου. Καταλαβαίνω ότι εγώ, ο Πέτρος Μαμμόνωφ δεν έκανα κάτι με την αξία μου. Έχω με τι να περηφανευτώ; Σ’ όσους ο Θεός δίνει, τους το ζητάει. Πρέπει να ζήσουμε όσο πιο καθαρά μπορούμε. Όλα είναι τόσο εύθραυστα, απροστάτευτα…

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:  www.proskynitis.blogspot.com, Larisa Maljucovwww.novayagazeta.ru, http://klassikoperiptosi.blogspot.com

ΠΗΓΗ: Τετάρτη, 4 Ιανουαρίου 2012, http://ahdoni.blogspot.com/2011/02/ostrov.html

Σημείωση από το ΜτΒ: Δείτε ολόκληρη την ταινία εδώ: Η ταινία: Το νησί-Остров-The Island-Ρωσία 2006, Posted on Μαΐου 17, 2008 by manitaritoubounou, http://manitaritoubounou.wordpress.com/2008/05/17/tonisi-ostrob-rwsia2006/

Σκοτώθηκε σε τροχαίο ο Θόδωρος Αγγελόπουλος

Σχολιάστε
Σκοτώθηκε σε τροχαίο ο Θόδωρος Αγγελόπουλος!!!
Πέθανε ο Ποιητής των εικόνων!

Του Παναγιώτη Βήχου*

 
 
 

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος μεταφέρθηκε σοβαρά τραυματισμένος σε νοσοκομείο του Φαλήρου έπειτα από τροχαίο ατύχημα που συνέβη στις 7 το απόγευμα της Τρίτης στον περιφερειακό δρόμο της Δραπετσώνας.
Ο σκηνοθέτης βρισκόταν στο σημείο για γύρισμα και τη στιγμή που διέσχιζε το οδόστρωμα, μετά το πρώτο τούνελ του περιφερειακού, παρασύρθηκε από ιδιωτική μοτοσικλέτα που οδηγούσε ειδικός φρουρός, ο οποίος βρισκόταν εκτός υπηρεσίας.

Σύντομο βιογραφικό

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα στις 27 Απριλίου 1935 και σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, εν ώρα γυρίσματος στις 24 Ιανουαρίου 2012.

Έκανε νομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τις οποίες εγκατέλειψε πριν πάρει το πτυχίο του. Το 1961 έφυγε στο Παρίσι, όπου αρχικά παρακολούθησε στη Σορβόννη μαθήματα γαλλικής φιλολογίας και φιλμογραφίας, καθώς και μαθήματα εθνολογίας και στη συνέχεια μαθήματα κινηματογράφου στη Σχολή Κινηματογράφου IDHEC και στο Musée de l' homme.

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα στις 27 Απριλίου 1935.  Σπούδασε στην Νομική Σχολή Αθηνών, όμως εγκατέλειψε τις σπουδές του, πριν πάρει το πτυχίο του.

Το 1961 έφυγε στο Παρίσι, όπου αρχικά παρακολούθησε στη Σορβόννη μαθήματα γαλλικής φιλολογίας, φιλμογραφίας και εθνολογίας και στη συνέχεια μαθήματα κινηματογράφου στη Σχολή Κινηματογράφου IDHEC και στο Musée de l' homme.

Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, το 1964 και μέχρι το 1967, εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου στην εφημερίδα Δημοκρατική Αλλαγή, μαζί με τον Βασίλη Ραφαηλίδη και την Τώνια Μαρκετάκη.

Με τον κινηματογράφο άρχισε να ασχολείται το 1965 και το 1968 παρουσίασε την πρώτη του μικρού μήκους ταινία, "Εκπομπή", στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Το 1970, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, "Αναπαράσταση", κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και άλλες διακρίσεις στο εξωτερικό σηματοδοτώντας την "αυγή" του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου.

Έκτοτε, οι ταινίες του έχουν συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων και Χρυσό Φοίνικα, τα οποία τον καθιέρωσαν παγκοσμίως ως έναν από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του σύγχρονου κινηματογράφου.

Πολλά αφιερώματα που τιμούν τη δουλειά του Θόδωρου Αγγελόπουλου έχουν πραγματοποιηθεί σ' όλο τον κόσμο.

Έχει αναγορευθεί επίτιμος διδάκτορας των Πανεπιστημίου των Βρυξελλών, του Πανεπιστημίου X Ναντέρ (Nanterre) στο Παρίσι και του Πανεπιστημίου του Έσσεξ.

Μαζί με τον Βασίλη Ραφαηλίδη υπήρξε συνιδρυτής του περιοδικού Σύγχρονος Κινηματογράφος.

Ταινίες


• 1968: Η Εκπομπή, μικρού μήκους
• 1970: Αναπαράσταση
• 1972: Μέρες του 'Α36
• 1975: Ο θίασος
• 1977: Οι Κυνηγοί
• 1980: Ο Μεγαλέξανδρος
• 1983: Αθήνα, επιστροφή στην Ακρόπολη
• 1984: Ταξίδι στα Κύθηρα
• 1986: Ο Μελισσοκόμος
• 1988: Τοπίο στην Ομίχλη
• 1991: Το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού
• 1995: Το βλέμμα του Οδυσσέα
• 1998: Μια αιωνιότητα και μια μέρα
• 2003: Τριλογία – Ι. Το λιβάδι που δακρύζει
• 2008: Τριλογία – ΙΙ. H σκόνη του χρόνου

 «Ξεχάστε με στη θάλασσα»

«Σας εύχομαι υγεία και ευτυχία αλλά δεν μπορώ να κάνω το ταξίδι σας
 Είμαι επισκέπτης
 Το κάθε τι που αγγίζω με πονάει πραγματικά
 κι έπειτα δεν μου ανήκει/ Όλο και κάποιος βρίσκεται να πει "δικό μου είναι"
 Εγώ δεν έχω τίποτε δικό μου είχα πει κάποτε με υπεροψία
 Τώρα καταλαβαίνω πως το τίποτε είναι τίποτε
 Ότι δεν έχω καν όνομα
 Και πρέπει να γυρεύω ένα κάθε τόσο
 Δώστε μου ένα μέρος να κοιτάω
 Ξεχάστε με στη θάλασσα
 Σας εύχομαι υγεία και ευτυχία».

(Aνέκδοτο ποίημα του Θόδωρου Αγγελόπουλου γραμμένο το 1982 λίγο πριν από την έναρξη συγγραφής του σεναρίου της ταινία «Ταξίδι στα Κύθηρα»)

* Ο Παν.  Βήχος είναι μουσικοσυνθέτης και υπεύθυνος του ΠΚ και του Φόρουμ, σύμφωνα με το Νόμο.

ΠΗΓΗ: Δημοσιεύθηκε: Τετ Ιαν 25, 2012 1:19 am , http://politikokafeneio.com/Forum/viewtopic.php?p=209702#209702

Το νόμισμα στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο ΙΙI

Σχολιάστε
Το νόμισμα στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο – Μέρος ΙΙΙ
Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού

Κείμενα των: Δέσποινας Ευγενίδου, Ευαγγελίας Αποστόλου, Γιάννη Στόγια, Παναγιώτη Τσελέκα, Μαίρης Φουντουλή, Ευτέρπης Ράλλη, Αλέξη Τότσικα.

Συνέχεια από το Μέρος ΙIΙ:
http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2614
Τα νομίσματα των βασιλέων: Φίλιππος Β’


Μια νέα εποχή στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική δομή του αρχαίου κόσμου σηματοδοτήθηκε με το Φίλιππο Β’, βασιλιά της Μακεδονίας. Από το 359 ως το 336 π.Χ. κατόρθωσε να επεκτείνει τα όρια του κράτους του και να το καταστήσει τη σπουδαιότερη δύναμη στον ελλαδικό χώρο. Έχοντας τον έλεγχο μεταλλείων στη Μακεδονία και τη Θράκη, ιδι¬αίτερα τα μεταλλεία χρυσού και αργύρου στην περιοχή του Παγ¬γαίου, ο Φίλιππος ήταν σε θέση να εκδόσει νομίσματα σε μεγαλύ¬τερες ποσότητες από ότι όλοι οι προκάτοχοί του και να ξεπεράσει τα έσοδα κάθε ελληνικής πόλης – κράτους, με εξαίρεση ίσως την Αθή¬να.

Ο Φίλιππος εξέδωσε νομίσματα και στα τρία μέταλλα, το χρυσό, τον άργυρο και το χαλκό. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του συστήματός του ήταν ότι για τα νομίσματα από πολύ­τιμο μέταλλο ακολουθήθηκαν δυο διαφορετικοί σταθμητικοί κανόνες. Ο άργυρος κοβόταν καθόλη τη δι­άρκεια της βασιλείας του Φιλίππου ακολουθώντας ένα τοπικό σταθμητικό κανόνα, τον οποίο εφάρμοζαν για τις αργυρές νομισματοκοπίες τους το Κοινό των Χαλκιδέων με έδρα την Όλυνθο, η Άκανθος στην ανατολική ακτή της Χαλκιδικής, και η Αμφίπολη κοντά στις εκβολές του Στρυμόνα, όπου το τετράδραχμο είχε θεωρητι­κό βάρος 14,52 γραμ.

Ως εμπροσθότυπος των αργυρών τετραδράχμων, επιλέχθηκε — για πρώτη φορά στα νομίσματα των βασιλέων της Μακεδονίας — το κεφάλι του Δία. Για την άλλη όψη επιλέχθηκαν δυο τύποι: ο έφιππος άνδρας, που σύμφωνα με κάποιες απόψεις είναι ο ίδιος ο Φίλιππος, και ο νεαρός ιππέας που κρατά κλαδί φοίνικα, και αποτελεί αναφορά στη νίκη του αλόγου του Φιλίππου στην Ολυμπιάδα του 356 π.Χ.

Η κοπή του χρυσού άρχισε γύρω στα 345 π.Χ., σύμφωνα με τον αττικό σταθμητικό κανόνα, όπου ο στατήρας είχε θεωρητικό βάρος 8,54 γραμμάρια. Στην πρόσθια όψη των στατήρων απεικονίζεται το κεφάλι του θεού Απόλλωνα, ενώ η παράσταση της πίσω πλευράς, ένα άρμα που το σέρνουν δυο άλογα, σχετίζεται με ανάλογη νίκη του Φιλίππου στους Ολυμπιακούς αγώνες.

Νομίσματα με τους τύπους και το όνομα του Φιλίππου συνέχισαν να εκδίδονται και μετά το θάνατό του το 336 π.Χ. και κυκλοφόρη­σαν ευρέως στον ελλαδικό χώρο, τη Μικρά Ασία και τα Βαλκάνια. Οι χρυσοί στατήρες και τα αργυρά τετράδραχμα, που διείσδυσαν στην Ευρώπη μέσω των Βαλ­κανίων, έγιναν σταδιακά αντικείμενο μίμησης από τους κελτικούς λαούς κατά μήκος του Δούναβη και οι απομιμήσεις αυτές επηρέα­σαν με τη σειρά τους τα νομίσματα της Γαλατίας και της Βρετανίας κατά τον 1ο αιώνα π.Χ.

 

                                                                                                                                                    Μέγας Αλέξανδρος

 

Ο Μέγας Αλέξανδρος βασίλεψε από το 336 ως το 323 π.Χ. Συνέχισε το έργο του πατέρα του Φιλίππου Β’ και δημιούργησε μια τεράστια αυτοκρατο­ρία, που εκτεινόταν από τη Μακεδονία μέχρι τα βάθη της Ανατολής. Η ρευστοποίηση μέρους από τα αμύθητα πλούτη των Αχαιμενιδών, που περιήλθαν στην κατοχή του, επέφερε σημαντικές αλλαγές στις οικονομικές συνήθειες του ελληνικού κόσμου.

Ο Αλέξανδρος εφάρμοσε ενιαία νομισματική πολιτική στο αχανές κράτος. Επέβαλε την έκδοση των ίδιων τύπων από πολλά συγχρόνως νομισματοκοπεία ενώ για τα νομίσματά του σε ευγενή μέταλλα ακολούθησε τον αθη­ναϊκό σταθμητικό κανόνα που ήταν ευρύτατα αποδεκτός την εποχή εκείνη. Εντυπωσιακές ποσότητες αργυρών και χρυσών αλεξάνδρειων κοπών κατέκλυσαν τις αγορές της Ανατολικής Μεσογείου, και σε αυτό συνέβαλε και η επιστροφή των παλαιμάχων και των μισθοφόρων του Αλεξάνδρου στις πατρίδες τους.

Στην πρόσθια όψη των χρυσών στατήρων, απεικονίζεται η κεφαλή της θεάς Αθηνάς με κορινθιακό κράνος, πιθανόν εμπνευσμένη από το κολοσσιαίο χάλκινο άγαλμα της Αθηνάς Προμάχου του Φειδία στην Ακρόπολη. Η οπίσθια όψη αυτών των νομισμάτων φέρει την καθαρά συμβολική παράσταση της Νίκης και προβάλει την ιδέα ότι η Νίκη αποτελεί μια από τις ιδιότητες του Μακεδόνα βασιλιά.

Το κεφάλι του Ηρακλή, μυθικού προγόνου του βασιλικού οίκου της Μακεδονίας, επιλέγεται ως εμπροσθότυπος των αργυρών και χάλ­κινων κοπών. Ο Δίας καθισμένος σε θρόνο να κρατά αετό και σκή­πτρο απεικονίζεται στις αργυρές κοπές, όπως τετράδραχμα, δραχ­μές αλλά και δεκάδραχμα. Οι συγκεκριμένοι τύποι είχαν γενική παραδοχή από τους Έλληνες. Ταυτόχρονα ήταν αποδεκτοί και από τους λαούς της Ανατολής οι οποίοι έβλεπαν σε αυτούς τους δικούς τους θεούς, όπως τον Βάαλ στη μορφή του Διός και τον Μελκάρτ ή τον Γκιλγκαμές στο πρόσωπο του Ηρακλή.

Νομίσματα με τους τύπους και το όνομα του Αλεξάνδρου συνέχισαν να παράγονται και να κυκλοφορούν μετά το θάνατο του βασιλιά από τους Διαδόχους, τους Επιγόνους και πολλές πόλεις μέχρι και το 2ο αιώνα π.Χ. Ενδεικτικό της αποδοχής των αργυρών νομισμάτων του είναι το γεγονός ότι πλήθος απομιμήσεών τους εκδόθηκαν από διάφορους λαούς και ηγεμόνες στις παρυφές του ελληνιστικού κόσμου.

 

                                                                                                                                         Συμμαχικά και Κοινά νομίσματα

 

Στη διάρκεια της ελληνικής αρχαιότητας συνάφθηκαν διάφορες στρατιωτικές συμμαχίες πόλεων ή εθνών, προ­κειμένου να αντιμετωπίσουν συλλογικά ένα προβλεπόμενο κίνδυνο (π.χ. Α’ Αθηναϊκή Συμμαχία) ή να απαλλαγούν από άλλης μορφής υποτέλεια, όπως η αθηναϊκή ηγεμονία, που προά­σπιζε τα αθηναϊκά κυρίως συμφέροντα με δυσβάστακτο για τους λοιπούς Έλληνες τρόπο. Σε ορισμένες περιπτώσεις το κοινό νόμι­σμα αποτελούσε μέρος της ενιαίας τακτικής της συμμαχίας. Επίσης ιδρύθηκαν Συμπολιτείες και Κοινά, πολιτικό-στρατιωτικές και πολιτειακές ενώσεις των πόλεων σε διάφορες περιοχές, που μεταξύ των άλλων κοινής αποδοχής δεσμεύσεων, ήταν η έκδοση κοινού νομίσματος. Οι κοπές αυτές χαρακτηρίζονταν από περιορι­σμένη και τοπική κυκλοφορία.

Ευβοϊκή Συμπολιτεία. Συστάθηκε και ανέπτυξε τοπικό ρόλο τον 4ο αιώνα π.Χ. Καταρχάς υπό την επιρροή της Θήβας εντάχθηκε στο μέτωπο εναντίον των Αθηναίων και στη συνέχεια, σε ρήξη πλέον με τη Θήβα, οδηγήθη­κε σε προσωρινή προσέγγιση με την Αθήνα. Οι νομισματικές εκδόσεις της Ευβοϊκής Συμπολιτείας έχουν ως κύριες παραστάσεις την κεφαλή της νύμφης Εύβοιας και το μοσχάρι, το οποίο αποτελούσε τη σπουδαιότερη πηγή πλούτου του τόπου, καθιστό ή όρθιο. Οι παραστά­σεις αυτές εναλλάσσονται στις δύο όψεις των νομισμά­των, ενώ το βάρος τους ακολουθεί αρχικά τον αιγινιτικό, στη συνέχεια τον αττικό σταθμητικό κανόνα, ανάλογα με τη σφαίρα επιρροής στην οποία βρισκόταν η Συμπολιτεία.

Κοινόν των Βοιωτών. Υπήρχε ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ. Η περίοδος της μεγαλύτερης ανάπτυξης του συμπίπτει με κείνη της θηβαϊκής ηγεμονίας, 378-362 π.Χ. Στην πρόσθια όψη των στατήρων κυριαρχεί η παράσταση της βοιωτικής ασπίδας, το εθνικό έμβλημα των Βοιωτών. Στην άλλη συνα­ντάται ποικιλία παραστάσεων, συνήθως αυτή του κρατήρα.

Δελφική Αμφικτυονία. (336/5-334 π.Χ.) Ο θρησκευτικός αυτός οργανισμός περιελάμβανε δώδεκα αντιπροσώπους ελληνικών πό­λεων, που ανέλαβαν την ευθύνη του ιερού για πολύ μικρό χρονικό διάστημα, αμέσως μετά το θάνατο του Φιλίππου Β’ της Μακεδο­νίας. Εξέδωσε ξεχωριστής ποιότητας αργυρά νομίσματα, στατήρες και δραχμές. Η κεφαλή της Δήμητρας, πεπλοφόρου και με στεφάνι από στάχυα, εικονίζεται στην πρόσθια όψη των στατήρων ενώ στην άλλη, ο Απόλλων, η κυρίαρχη θεότητα των Δελφών, καθισμένος στον ομφαλό της γης, στηρίζεται στη λύρα του.

Κοινόν των Αιτωλών. Τέλη 4ου – μέ­σα 2ου αιώνα π.Χ. Απέκτησε αξιόλο­γη υπόσταση και δράση κυρίως ύστε­ρα από την ανάδειξη των Αιτωλών σε υπολογίσιμη πολιτική δύναμη της κεν­τρικής Ελλάδας τον 3ο αιώνα π.Χ. Από τις νομισματικές εκδόσεις της Αιτωλικής Συμπολιτείας, τα τριώβολα (ημίδραχμα) κόπηκαν σε εξαιρετικά μεγάλες ποσότητες ιδίως στις τελευ­ταίες δεκαετίες της ύπαρξής της, εξυπηρετώντας την κάλυψη ασταμά­τητων στρατιωτικών αναγκών. Στην πρόσθια όψη τους απεικονίζεται το κεφάλι της Αταλάντης με καυσία (κά­λυμμα κεφαλιού) και στην άλλη ο Κα­λυδώνιος κάπρος που τρέχει προς τα δεξιά. Στο κυνήγι του άγριου αυ­τού ζώου πρωταγωνίστησε η μυθική ηρωίδα Αταλάντη με τα βέλη της, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, που αποδόθηκε και στις παραστά­σεις των νομισμάτων.

Κοινόν των Ακαρνάνων. Έδρασε από τον 4ο αι. π.Χ. μέχρι το 167 π.Χ., ως αντίποδας του Κοινού των Αιτωλών, ασθενέστερος αλλά υπολογίσιμος. Στην πρόσθια όψη των στατήρων, που εξέδω­σε το Κοινό, κυριαρχεί η παράσταση του ανθρωπόμορφου ταύρου, προσωποποίηση του ποτάμιου θεού Αχελώου. Η προάσπιση του ποταμού, πηγής ζωής και ανάπτυξης της Ακαρνανίας, και της δια­τήρησης του ελέγχου του ως φυσικού συνόρου, υπήρ­ξε η πρωταρχική μέριμνα των Ακαρνάνων, στον συνε­χή ανταγωνισμό τους με τους Αιτωλούς. Στην οπίσθια όψη των στατήρων εικονίζεται καθιστός ο Απόλλων Άκτιος.

Κοινόν Ηπειρωτών (234/3-168 π.Χ.) Η δράση του συμπίπτει με τα κρίσιμα χρόνια της ιδιόμορφης και καταλυτικής εμφάνισης των Ρωμαίων στον ελλαδικό χώρο, 234/3-168 π.Χ. Η νομισματοκοπία του Κοινού, στατήρες και δραχμές κυρίως, αναπτύσσεται στις τε­λευταίες δεκαετίες του, ξεκινώντας πριν από το 180 π.Χ., ενώ τη μεγαλύτερη ακμή της παρουσιάζει το τελευταίο διάστημα, ειδικά τις παραμονές της τελικής αναμέτρησης με τους Ρωμαίους, το 168 π.Χ., που επεφύλασσε το βάναυσο τέλος της Ηπείρου. Οι συ­ζευγμένες κεφαλές του Δωδωναίου Δία με στεφάνι από φύλλα δρυός και της νύμφης Διώνης, στην πρόσθια όψη των στατήρων, θυμίζουν τη σύνθεση στα νομίσματα της Πτολεμαϊκής δυναστείας. Σε μια σύγχρονη περίπου πτολεμαϊκή κοπή εικονίζονται ενωμένες οι κεφαλές του Σαράπιδος και της Ίσιδος. Στην οπίσθια όψη απο­δίδεται επιτιθέμενος ταύρος, μέσα σε στεφάνι δρυός.

Κοινόν των Θεσσαλών. Ιδρύθηκε τον 2ο αιώνα π.Χ. και λειτούρ­γησε υπό ρωμαϊκή κηδεμονία μέχρι την εποχή του Αυγούστου. Στην πλούσια νομισματοκοπία του δεσπόζουν οι αργυροί στατή­ρες, με την κεφαλή του δαφνοστεφανωμένου Δία στην πρόσθια όψη και στην άλλη τον αγαλματικό τύπο της Αθηνάς Ιτωνίας.

Αχαϊκή Συμπολιτεία (τέλη 3ου-2ος αι­ώνας π.Χ.). Μια από τις σπουδαιότερες συμμαχίες της ελληνιστικής περιόδου, συγκροτήθηκε προς τα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ. και σύντομα ήλεγχε πολιτικά όλη την Πελοπόννησο. Μετά τις πρώτες εκδόσεις αργυρών τριωβόλων (ημιδράχμων) που είχαν κοινούς τύπους, κεφαλή Δία δαφνοστεφανωμένου στην εμπρό­σθια όψη και στην άλλη το μονόγραμμα ΑΧ της συμμαχίας μέσα σε στεφάνι, οι πόλεις-μέλη χάραξαν ενδεικτικά σύμβο­λα και μονογραφήματα, που δήλωναν την ταυτότητά τους. Τα νομίσματα αυτά χρησίμευαν για την πληρωμή του σιτηρέσιου των στρατιωτών αλλά και για άλλες συν­αλλαγές, όπως οι εμπορικές.

 

                                                                                                                                            Τεχνική κατασκευής


Οι σφραγίδες- μήτρες ήταν κατασκευασμένες από ορείχαλκο, σίδηρο ή μπρούντζο. Μια μήτρα μπορούσε να παράγει από 10.000 έως 30.000 νομίσματα. Ειδικοί τεχνίτες χάρασσαν τις μή­τρες για την τύπωση των νομισμάτων.

Η κατασκευή του αρχαίου νομίσματος γινόταν σε ειδικά κρατικά εργαστήρια, τα νομισματοκοπεία. Οι μεγαλύτερες πόλεις διέθεταν οργανωμένες εγκαταστάσεις. Στην ανασκαφή της αρχαίας Αγο­ράς της Αθήνας εντοπίστηκε και νομισματοκοπείο, που λειτουρ­γούσε από τα τέλη του 5ου αιώνα έως και τα χρόνια του Αυγούστου (27 π.Χ. – 14 μ.Χ.).

Η τεχνική κατασκευής ξεκινούσε με τον καθαρισμό και με το λιώ­σιμο του μετάλλου. Όταν το μέταλλο με τη θέρμανση αποκτούσε υγρή μορφή το έχυναν σε καλούπια για να πάρει κυκλικό σχήμα, ή σχημάτιζαν ράβδους από τις οποίες έκοβαν κυκλικές πλάκες. Οι κυκλικές αυτές πλάκες μετάλλου, ακόμα και σήμερα, ονομάζονται πέταλα. Η αποτύπωση των παραστάσεων γινόταν με την τοποθέτη­ση των πετάλων ανάμεσα σε δυο σφραγίδες-μήτρες. Με την πίεση που προκαλούσε το χτύπημα ενός σφυριού στις σφραγίδες οι παρα­στάσεις αποτυπωνόταν στο πέταλο. Όταν το «πέταλο» ήταν παχύ, συνήθως θερμαινόταν πριν να χτυπηθεί. Η τεχνική αυτή κατασκευής νομισμάτων χρησιμοποιήθηκε έως και το 17ο αιώνα, οπότε γενικεύ­τηκε η χρήση των μηχανών.

Η πλειονότητα των αρχαίων πόλεων έκοψε αργυρά νομίσματα. Χρυσά νομίσματα κόπηκαν σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ή σε μεγα­λύτερο αριθμό από πόλεις που διέθεταν την πρώτη ύλη. Η χρήση τους γενικεύτηκε με το Φίλιππο Β’ και το γιο του Αλέξανδρο. Χαλκός χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά τον 4ο αιώνα, κυρίως για τις υποδιαιρέσεις κατώτερης αξίας. Καθοριστικός παράγοντας για την επιλογή του μετάλλου των νομισμάτων ήταν η ύπαρξη μεταλλευμά­των σε κάθε περιοχή. Δεν είναι πάντα γνωστό από που προμηθευ­όταν η κάθε πόλη μέταλλο για τα νομίσματά της. Η Αθήνα έπαιρνε άργυρο από το κοντινό της Λαύριο.

Τα αρχαία ελληνικά νομίσματα ήταν αποκλειστικά χρηστικά αντικείμενα. Οι Έλληνες όμως φρόντιζαν πολύ για την τελειότητα της κατασκευής τους και απέδωσαν καλλιτεχνικά τις παραστάσεις. Κάποιες φορές οι χαράκτες έγραφαν το όνομά τους επάνω στα νομίσματα.

 

ΠΗΓΗ:  Ημερομηνία καταχώρησης 20-01-2012, http://www.politikokafeneio.com/neo/modules.php?name=News&file=article&sid=1336

Συνέχεια στο Μέρος ΙV: http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2621

Το PSI τρώει 11 δισ. από συντάξεις!

Σχολιάστε
Το PSI τρώει 11 δισ. από συντάξεις!

Του Γιώργου Δελαστίκ

 
 
 
 


Εφιαλτικές συνέπειες για τους Ελληνες συνταξιούχους και γενικότερα για το μέλλον των συντάξεων όλων των Ελλήνων θα έχει το «κούρεμα» του ελληνικού δημόσιου χρέους κατά περίπου 50% υπό τους όρους που φαίνεται να διαμορφώνονται σήμερα. Σύμφωνα με τους μετριότερους υπολογισμούς βάσει στοιχείων της Τράπεζας της Ελλάδος, τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία έχουν στην κατοχή τους κρατικά ομόλογα και έντοκα γραμμάτια ύψους άνω των 23 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι με «κούρεμα» της αξίας των ομολόγων τους κατά 50%, τα Ταμεία θα χάσουν τουλάχιστον 11 με 12 δισεκατομμύρια ευρώ!

Πρόκειται για πραγματικό οικονομικό όλεθρο. Τα Ταμεία έχασαν ήδη φέτος πάνω από 4,5 δισ. ευρώ λόγω της κρίσης και της ανεργίας που οδήγησαν σε ραγδαία πτώση των ασφαλιστικών εισφορών και αύξηση των συνταξιοδοτήσεων. Η νέα απώλεια των περίπου 11 δισ. ευρώ λόγω «κουρέματος» θα τα καταβαραθρώσει στα οικονομικά Τάρταρα.

Η αναπότρεπτη νέα μείωση των συντάξεων λόγω του «κουρέματος» θα είναι η συνέπεια αυτής της κατάστασης, αυτού του καταποντισμού. Πάνω από 4,5 δισ. ευρώ από τα λεφτά των ασφαλιστικών ταμείων είναι σε έντοκα γραμμάτια διάρκειας μερικών μηνών, άρα αυτά λήγουν φέτος και δημιουργούν μια πρόσθετη τρύπα άνω των 2 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Στην πραγματικότητα δηλαδή κάποια ασφαλιστικά ταμεία δεν θα είναι σε θέση να καταβάλλουν καν κανονικά τις φετινές συντάξεις, αν δεν τα ενισχύσει οικονομικά το κράτος, πράγμα που αρχικά θεωρείται σχεδόν βέβαιο. Αυτό όμως δεν πρόκειται φυσικά να συνεχιστεί, όπως αντιλαμβάνεται ο καθένας. Η κυβέρνηση θα δώσει λεφτά για κάποιους μήνες ώστε να αποσυνδεθεί στη συνείδηση του κόσμου η χρεοκοπία των Ταμείων από το «κούρεμα» του χρέους και στη συνέχεια θα πει στους διοικητές των Ταμείων, τους οποίους άλλωστε αυτή διορίζει: «Κόψτε κι άλλο τις συντάξεις, αφού το Ταμείο σας δεν έχει λεφτά!».

Η κυβέρνηση έχει σκοπό να φάει τα λεφτά των συνταξιούχων που οι άνθρωποί της στα Ταμεία είχαν μετατρέψει σε κρατικά ομόλογα. «Πάν' και τούρκεψαν» τα λεφτά που χάνονται με το «κούρεμα».

Για να εξαπατήσουν τον κοσμάκη, οι υπουργοί λένε ότι θα μεταβιβάσουν στα ασφαλιστικά ταμεία ακίνητα του Δημοσίου. Πρόκειται για καθαρή απάτη. Την ώρα που τα Ταμεία καίγονται για ρευστό για να πληρώνουν τις συντάξεις, η κυβέρνηση θα τους πάρει και τα μισά λεφτά που είχαν σε ομόλογα και θα τους δώσει… χωράφια! Τι να τα κάνουν;

Θα εκτιμά η κυβέρνηση την αξία ενός ακινήτου που δίνει σε Ταμείο π.χ. δέκα εκατομμύρια, όταν στην αγορά δεν θα πιάνει ούτε τρία! Και αν ακόμη αποπειραθούν να τα πουλήσουν αυτά τα ακίνητα τα Ταμεία, χώρια που για μια δεκαετία ή και περισσότερο η αξία τους θα πέφτει, δεν θα βρίσκουν φυσικά αγοραστή, ακόμη και αν τα δίνουν με «σκοτωμένες» τιμές. Μόνη λύση επομένως η ακόμη μεγαλύτερη μείωση των συντάξεων.

Χώρια που σε πολλές περιπτώσεις θα δημιουργηθεί μια νέα εστία διαφθοράς. Με κάποια Ταμεία σε απεγνωσμένη προσπάθεια εξεύρεσης χρημάτων, κάποια επιτήδεια στελέχη τους θα πουλάνε ακίνητα των Ταμείων στο ένα τρίτο ή στο ένα πέμπτο της αξίας τους – έναντι μίζας, εννοείται.

Ακόμη και στην πιο αθώα περίπτωση, όπου τα Ταμεία υποθηκεύουν τα ακίνητα που τους έδωσε το Δημόσιο για να πάρουν δάνεια από τράπεζες, ακόμη και αν υποθέσουμε ότι όντως κάποια τράπεζα τους δίνει δάνειο (ύψους προφανώς μικρότερου από την υποτιθέμενη αξία του ακινήτου), πάλι χαμένα θα είναι τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία και πάνω απ' όλα οι συνταξιούχοι τους: τα λεφτά που είχαν και ήταν δικά τους θα έχουν μεταβληθεί με μαγικό τρόπο σε λεφτά που… χρωστούν δανεικά! Μιλάμε για απερίγραπτη απάτη!

Για να καταλαβαίνουμε τι γίνεται δηλαδή, αυτό σημαίνει ότι από τα υποτιθέμενα 100 δισ. ευρώ που θα «κουρευτεί» το ελληνικό δημόσιο χρέος (το πόσο ακριβώς θα το δούμε στο τέλος, όταν ολοκληρωθεί το PSI), τα 11-12 δισεκατομμύρια τα παίρνει η κυβέρνηση Παπαδήμου από τις τσέπες των συνταξιούχων μας! Θρίαμβος!

«Κούρεμα»: Θα πληρώσουμε και για τις τράπεζες

ΕΙΚΟΣΙ ΠΕΝΤΕ δισεκατομμύρια ευρώ τουλάχιστον θα χάσουν από το «κούρεμα» του PSI και οι ελληνικές τράπεζες, οι οποίες είναι ήδη ουσιαστικά χρεοκοπημένες καθώς αν τους έκοβε την παροχή ρευστότητας η ΕΚΤ θα κατέρρεαν σε μία ώρα. Δεν θα καταρρεύσουν όμως και ξέρετε γιατί; Γιατί απλούστατα θα πληρώσει ολόκληρος ο ελληνικός λαός, όλοι οι Ελληνες πολίτες, για τη σωτηρία τους. Από το νέο δάνειο που θα πάρει η χώρα μας, πάνω από 60 δισ. ευρώ θα πάνε για τις τράπεζες. Το τραγικό είναι ότι θα χρεωθεί ο ελληνικός λαός και θα πληρώσει και για να μη χρεοκοπήσουν οι ελληνικές τράπεζες αλλά και για να τις πάρουν οι Ευρωπαίοι! Θα χρηματοδοτήσουμε δηλαδή και τον αφελληνισμό του ελληνικού τραπεζικού συστήματος! Ουαί τοις ηττημένοις…

ΠΗΓΗ: ΕΘΝΟΣ «E» 23/1, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22792&subid=2&pubid=63605923

Αμετανόητα καθάρματα!…

Σχολιάστε
Αμετανόητα καθάρματα!…

Του παπα Ηλία Υφαντή

 
 
 


Ο Ζακχαίος του Ευαγγελίου της περασμένης Κυριακής (22-1-12) είχε έργο ανάλογο με αυτό της ντόπιας τροϊκανής μαφίας. Ήταν αρχιτελώνης. Που – στη γλώσσα των ανθρώπων της εποχής εκείνης – σήμαινε, περίπου, αρχιληστής.
Γιατί εισέπραττε – για λογαριασμό των κυρίαρχων Ρωμαίων – απ’ το λαό τον κατοχικό φόρο. Αλλά παράλληλα, με εκβιασμούς και διάφορες άλλες νομιμοφανείς ή και σκανδαλώδεις μεθοδεύσεις, εισέπραττε, για δικό του λογαριασμό, πολύ περισσότερα. Σε τρόπο, ώστε, σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, να κατορθώσει να γίνει πλούσιος. Ό, τι, δηλαδή ισχύει και για τη σημερινή πολιτικοοοικονομική μαφία.

Η οποία ληστεύει το λαό, προκειμένου να ικανοποιήσει τις ληστρικές απαιτήσεις των τοκογλύφων. Αλλά παράλληλα προσπορίζει και στα δικά της θυλάκια, όσο γίνεται υψηλότερες αποδοχές και ληστρικότερες μίζες.

Κι όμως…

Το άπληστο κάθαρμα της ευαγγελικής διήγησης, (δηλ. ο Ζακχαίος) περιέργως και παραδόξως, διακατεχόταν από μια ακατανίκητη επιθυμία να ιδεί το Χριστό.

Σε αντίθεση με τα σημερινά καθάρματα, που με κάθε τρόπο – ύπουλο ή απροκάλυπτο – αγωνίζονται να εξαφανίσουν – απ’ τη δημόσια ζωή και ιδιαίτερα την παιδεία – ό, τι έχει σχέση με το Ευαγγέλιο…

Και μάλιστα με το πρόσχημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όταν αυτό, που επιδιώκουν, με όλους τους δυνατούς τρόπους είναι η καταπάτηση των δικαίων και η εξαφάνιση των δικαιωμάτων του λαού. Προκειμένου να επιβάλλουν το δικό τους απάνθρωπο μεσαιωνικό καθεστώς.

Πιθανότατα η ακατανίκητη επιθυμία του Ζακχαίου να ιδεί το Χριστό οφειλόταν στο γεγονός ότι τον συνέθλιβε το αδυσώπητο μίσος του λαού για τη ληστρική του συμπεριφορά. Και επιζητούσε να δώσει μια διέξοδο στην ηθική του ασφυξία. Μια και είχε πληροφορηθεί ότι ο Χριστός περιέβαλε με συμπάθεια τους αμαρτωλούς. Ακόμη και τους τελώνες και τις πόρνες…

Και η ευκαιρία, για να ικανοποιήσει την επιθυμία του, του δόθηκε, όταν ο Χριστός επισκέφτηκε την ιδιαίτερη πατρίδα του, την Ιεριχώ.

Αλλά δεν μπορούσε να τον ιδεί, εξαιτίας του ότι ήταν κοντός, καθώς ένα μεγάλο πλήθος ανθρώπων είχε συνωστισθεί γύρω από το Χριστό.

Γι’ αυτό και αναγκάστηκε να προβεί σε μια ακατανόητη, για την κοινωνική του θέση, ενέργεια: Να σκαρφαλώσει, δηλαδή, σε ένα δέντρο (συκομορέα), που βρισκόταν στο δρόμο, απ’ όπου θα περνούσε ο Χριστός.

Και βέβαια η ενέργειά του αυτή προκάλεσε, όπως φαίνεται, το ξέσπασμα του λαού εναντίον του: Με αποδοκιμασίες, γιουχαΐσματα, σφυρίγματα, κλπ….

Αλλά παράλληλα τράβηξε και την προσοχή του Χριστού. Ο οποίος – σε αντίθεση με την γενική αποδοκιμασία εναντίον του Ζακχαίου – προέβη και αυτός, με τη σειρά του, σε μια, επίσης, ακατανόητη, για το λαό, ενέργεια:

«Ζακχαίε, του φώναξε, κατέβα γρήγορα, γιατί πρέπει να φιλοξενηθώ στο σπίτι σου»!

Και ασφαλώς η χαρά του Ζακχαίου ήταν απερίγραπτη, καθώς ο περίφημος προφήτης του έκανε την εξαιρετική τιμή να τον επιλέξει, παρ’ όλη την καθολική αποδοκιμασία, να φιλοξενηθεί στο σπίτι του. Και να χαλαρώσει έτσι τον ασφυκτικό κλοιό της ηθικής του απομόνωσης.

Αλλά παράλληλα, όπως ήταν ευνόητο, καθολική ήταν και η αποδοκιμασία σε βάρος του Χριστού, για την επιλογή του να φιλοξενηθεί στο σπίτι ενός ανθρώπου καταδικασμένου στη συνείδηση του λαού.

Αλλά η συνέχεια απόδειξε πως η επιλογή του Χριστού ήταν εύστοχη και ο γογγυσμός και η αποδοκιμασία του λαού, μάλλον, άστοχος…

Γιατί ο Ζακχαίος πήρε άμεσα καταλυτικές για την, μέχρι τότε, πολιτεία του, αποφάσεις. Και αναλύθηκε σε ένα ξέσπασμα φιλανθρωπίας, αλλά και δικαιοσύνης:

“Δίνω, είπε, τη μισή περιουσία μου στους φτωχούς. Και σε όσους αδίκησα, τους τα επιστρέφω τετραπλάσια”!

Και ο Χριστός, στρεφόμενος,όπως φαίνεται, προς τους διαμαρτυρόμενους, είπε: Να, που σήμερα ήρθε και στο σπίτι του Ζακχαίου η σωτηρία!

Γιατί δική μου δουλειά δεν είναι να συναγελάζομαι με τους – θεωρητικά – δίκαιους και έντιμους, αλλά να αναζητάω αυτούς, που έχασαν τον προσανατολισμό τους και να τους οδηγώ στο δρόμο της σωτηρίας.

Και βέβαια – θα αναρωτηθεί ο σημερινός άγρια λεηλατημένος λαός: Το ίδιο ισχύει και για τα καθάρματα, που, στις μέρες μας, μας καταληστεύουν; Βεβαιότατα! Αν είχαν να επιδείξουν την αρμόζουσα απέναντι στο λαό συμπεριφορά!

Αλλά ποιος τους έχει δει να διακατέχονται από τέτοιου είδους ανθρώπινες ευαισθησίες;

Όταν γίνονται ολοένα και αρπακτικότεροι και κυνικότεροι. Και, μάλιστα κυνηγούν με ολοένα μεγαλύτερη λύσσα όποιους τολμήσουν να τους μιλήσουν για ανθρωπιά και δικαιοσύνη. Γι’ αυτό, και ο λαός έχει κάθε δίκιο και δικαίωμα να τους αποδοκιμάζει και να τους καταδικάζει, σε κάθε στιγμή και με όλους τους δυνατούς τρόπους…

Εφόσον τα αμετανόητα αυτά καθάρματα επιμένουν να παραμένουν αμετακίνητα στη ληστρική τους αρπακτικότητα!…

παπα-Ηλίας, Ιανουαρίου 23, 2012, http://papailiasyfantis.wordpress.com/2012/01/23/…B1/

Το νόμισμα στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο ΙΙ

Σχολιάστε
Το νόμισμα στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο – Μέρος ΙΙ
Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού

Κείμενα των: Δέσποινας Ευγενίδου, Ευαγγελίας Αποστόλου, Γιάννη Στόγια, Παναγιώτη Τσελέκα, Μαίρης Φουντουλή, Ευτέρπης Ράλλη, Αλέξη Τότσικα.

Συνέχεια από το Μέρος ΙΙ: http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2611

Τα νομίσματα των ελληνικών πόλεων – κρατών
Αίγινα – Κόρινθος – Αθήνα

Στον αρχαίο ελληνικό κόσμο τα νομίσματα εκδίδονταν από τις πόλεις-κράτη. Αυτές, ανεξάρτητα από την έκταση και τη δύναμή τους, είχαν αυτόνομη οικονομία και διαφορετικό νόμισμα η κάθε μία, που ξεχώριζε από τους τύπους του. Η κάθε πόλη απεικόνιζε στα νομίσματά της παραστάσεις οικείες στους πολίτες της, που προέρχονταν από την ιστορία της, τη μυθολογία της, τα χαρακτηριστικά προϊόντα της. Έκοβαν κυρίως αργυρά νομίσματα, λιγότερα χρυσά και από τον 4ο αι. π.Χ. πολλά χαλκά. Πολύ σπάνια χρησιμοποιούσαν το σίδηρο και άλλα κράματα. Η Αίγινα, η Κόρινθος και η Αθήνα έκοψαν τα πρώτα αργυρά ελληνικά νομίσματα και διέδωσαν τη χρήση του νομίσματος στον υπόλοιπο τότε γνωστό κόσμο.

Η Αίγινα πρώτη, λίγο πριν από τα μέσα του 6ου αι. π.Χ., εξέδωσε στατήρες με παράσταση θαλάσσιας χελώνας στην πρόσθια όψη και έγκοιλο, μοιρασμένο σε ακανόνιστα διάχωρα, στην άλλη. Τα νομί­σματα* της Αίγινας – γνωστά ως χελώναι – κυκλοφόρησαν στις περισ­σότερες περιοχές του Ελλαδικού χώρου. Βρέθηκαν όμως και στην Περσία, την Αίγυπτο και την Κάτω Ιταλία. Η αντικατάσταση της θαλάσσιας χελώνας από τη χερσαία και η χάραξη των αρχικών της πόλης αποτελούν τα χαρακτηριστικά της αλλαγής που συντελέστη­κε το 446 π.Χ., λίγο πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο, και σηματοδοτεί το τέλος της κυριαρχίας της Αίγινας στη θάλασσα.

* [Σημείωση βιβλιοθήκης: Στο Πάριο χρονικό αναφέρονται τα εξής: ΑΦ’ ΟΥ Φ[ΕΙ]ΔΩΝ Ο ΑΡΓΕΙΟΣ ΕΔΗΜΕΥΣ[Ε ΤΑ] ΜΕΤ[ΡΑ ΚΑΙ ΣΤ]ΑΘΜΑ ΚΑΤΕΣΚΕΥΑΣΕ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑ ΑΡΓΥΡΟΥΝ ΕΝ ΑΙΓΙΝΗι ΕΠΟΙΗΣΕΝ, ΕΝΔΕΚΑΤΟΣ ΩΝ ΑΦ’ ΗΡΑΚΛΕΟΥΣ, ΕΤΗ ΓΗΔΔΔΙ, ΒΑΣΙΛΕΥΟΝΤΟΣ ΑΘΗΝΩΝ [ΦΕΡΕΚΛ]ΕΙΟΥΣ….. = σε νέα ελληνική: Όταν ο Φείδων ο Αργείος κοινοποίησε τα μέτρα και σταθμά κατασκεύασε αργυρό νόμισμα που το έφτιαξε στην Αίγινα, έγινε 11ος από τον Ηρακλή, έτος ΓΗΔΔΔΙ=631, όταν ο Φερέκλειος βασίλευε στην Αθήνα].

Η Κόρινθος επίσης έκοψε στατήρες στα μέσα περίπου του 6ου αι. π.Χ., που αντα­νακλούν την εμπορική και οικονομική της ανάπτυξη. Η κυκλοφορία των πρώτων Κορινθιακών στατήρων ήταν τοπικά περιορι­σμένη, η ανεύρεσή τους όμως σε «θησαυρούς» στις αποικίες της στη Μεγάλη Ελλάδα δηλώνει τη μεγάλη τους διάδοση.

Η νομισματική παραγωγή της Κορίνθου, ύστερα από κάμψη που σημείωσε την περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου – λόγω έλλειψης της πρώτης ύλης, του αρ­γύρου, που προμηθευόταν από την Αθή­να – παρουσίασε θεαματική αύξηση στις αρχές του 4ου αι. π.Χ. Οι τύποι των κορινθιακών νομισμάτων εμπνέονται από τη μυθολογία και την τοπική ιστορία: ο Πήγασος, το φτερωτό άλογο που δάμασε ο κο­ρίνθιος ήρωας Βελλερεφόντης με τη βοή­θεια της θεάς Αθηνάς, αποτυπώνεται στην πρόσθια όψη τους — σ’ αυτόν αναφέρεται και η αρχαία ονομασία τους: πώλοι (που­λάρια).

Γύρω στα τέλη του 6ου αι. π.Χ., καθιερώνεται η κεφαλή της Αθηνάς Χαλινίτιδος στην οπίσθια όψη. Τους ίδιους τύ­πους παρουσιάζουν και τα νομίσματα ορισμένων αποικιών της Κορίνθου, κατά τον 5ο και 4ο αι. π.Χ., όπως η Λευκάδα, η Αμβρακία κ.ά.

Η Αθήνα ύστερα από τις πρώτες της νομισματικές απόπειρες, τα λεγόμενα εραλδικά νομίσματα (Wappenmunzen), από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. εγκαινίασε την έκδοση των αργυρών τετραδράχμων. Τα νομίσματα αυτά είναι τα πρώτα που εξαπλώθηκαν και διαδόθηκαν στον αρχαίο κόσμο, στον οποίο έγιναν γνωστά ως «γλαύκες», από την παράσταση της κουκουβάγιας στην οπίσθια όψη τους. Στην πρόσθια εικονίζεται η κεφαλή της θεάς Αθηνάς, προστάτιδας της πόλης. Με τις παραστάσεις αυτές εκδίδονταν τα αθηναϊκά νομίσματα μέχρι τον 1ο αι. π.Χ., οπότε χρονολογούνται τα τελευταία τετράδραχμα «νέας τεχνοτροπίας». Το διεθνές αυτό νόμισμα απομιμήθηκαν, λόγω της δύναμής του, στην Αίγυπτο, την Παλαιστίνη, την Αραβία, τη Βαβυλωνία, την Λυκία και αλλού.

                                                                                                                                  Η νομισματοκοπία των Αθηνών

 Από τον 6ο αιώνα π.Χ. έως τον 3ο αιώνα μ.Χ. η Αθήνα έκοψε νομίσματα κυρίως σε άργυρο, αργότερα και σε χαλκό, ενώ σε δυο περιστάσεις εκτάκτου ανάγκης εξέδωσε και χρυσά νομίσματα. Το αργυρά αθηναϊκά τετράδραχμα κυκλοφόρησαν από την Ιταλία έως το Αφγανιστάν και ήταν ένα από τα ισχυρότερα και μακρο­βιότερα νομίσματα του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Οι πρώτες νομισματικές εκδόσεις των Αθηνών, από τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. κ.ε., απεικονίζουν διάφορα θέματα, όπως γλαύκα, ίππο, ταυροκεφαλή, τροχό, γοργόνειο κ.ά. Τα νομίσμα­τα αυτά ονομάστηκαν «εραλδικά» (Wappenmunzen) καθώς παλαιότεροι μελετητές θεώρησαν ότι έφεραν εμβλήματα αριστοκρατικών οικογενειών της Αθήνας. Πιθανότερο είναι όμως η θεματολογία να σχετίζεται με θρη­σκευτικές και αθλητικές δραστηριότητες όπως οι γιορτές των Παναθηναίων.

Με την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας παγιώ­θηκαν οι παραστάσεις των αθη­ναϊκών νομισμάτων. Για τους επόμενους πέντε αιώνες η πλειονότητα των αττικών κοπών φέρει την κεφαλή της θεάς Αθη­νάς, προστάτιδας της πόλης, και στην άλλη όψη τη γλαύκα, το ιερό σύμβολο της θεάς, με την επιγραφή ΑΘΕ, τα αρ­χικά γράμματα της λέξης Αθηναίων. Από επιγραφές και πηγές σώζονται απο­σπασματικές πληροφορίες για τιμές και μισθούς στην αρχαία Αθήνα.

Στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. ένας ξυλουργός ή λιθοτεχνίτης έπαιρνε για εργασία στο Ερέχθειο μία αργυρή δραχμή την ημέρα. Την ίδια εποχή το ημερομί­σθιο ενός στρατιώτη ή ναύτη κυμαινόταν από τρεις οβολούς έως έξι οβολούς (που ισούνταν με μία δραχμή). Αργότερα, λίγο πριν από το 330 π.Χ. ένας αττικός μέδιμνος σιταριού (δηλ. περίπου52,18 λίτρα ή40,38 κιλά) στην Αθήνα κόστιζε πέντε δραχμές.

Η εκμετάλλευση των αργυροφόρων κοιτασμάτων των μεταλλείων του Λαυρίου στην Αττική θα δώσει σημαντικό πλεονέκτημα στην Αθήνα για να προωθήσει τη νομισματική της παραγωγή. Τα αργυρά αθηναϊκά τετράδραχμα θα κυκλοφορήσουν ευρύτατα στον κλασικό κόσμο και θα γνωρίσουν λόγω της αποδοχής τους πολλές απομι­μήσεις, ιδίως στο χώρο της Ανατολής τον 4ο αιώνα π.Χ. (Λυκία, Παλαιστίνη, Αίγυπτος κ.ά.). Η τύχη της πόλης συχνά αντικατο­πτρίζεται στα νομίσματά της, με χαρακτηριστική περίπτωση αυτή της έκδοσης κερμάτων με αργυρό περίβλημα και χάλ­κινο πυρήνα. Πρόκειται για τα πονηρά χαλκία που ανα­φέρει ο Αριστοφάνης και τα οποία συνιστούν μια κοπή εκτάκτου ανάγκης στο τέλος του Πελοποννησιακού Πο­λέμου (406/5 π.Χ.).

Σε άλλη περίσταση πάλι, γύρω στο 295 π.Χ., ο τύραννος Λαχάρης θα αναγκαστεί μέσα στην πολιορκημένη πόλη να απογυμνώσει το χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς και να προβεί στην κοπή χρυσών νομισμάτων, για την πληρωμή μισθοφόρων. Το 2ο αιώνα π.Χ. το αθηναϊκό νόμισμα θα γνωρίσει μία δεύ­τερη ακμή με μια νέα σειρά αργυρών νομισμάτων πρόκειται για τα λεγόμενα τετράδραχμα «Νέας Τεχνοτροπίας». Τα συγκεκρι­μένα νομίσματα παρουσιάζουν τη γλαύκα πάνω σε αμφορέα, ενώ την όλη παράσταση περιβάλλει στεφάνι ελιάς — στοιχείο που έδωσε και τη χαρακτηριστική ονομασία στεφανηφόρα που απαντά σε πλήθος επιγραφών.

Με την παραχώρηση της Δήλου από τους Ρωμαίους το 166 π.Χ. η Αθήνα θα αποκτήσει ένα σημαντικό λιμάνι, το οποίο θα της επιτρέψει να διαδώσει πάλι τη νομισματοκοπία της και να εξυπη­ρετήσει τόσο τα δικά της όσο και τα ρωμαϊκά συμφέροντα. Η αθηναϊκή νομισματική παραγωγή παρουσιάζει ποικιλία υποδιαιρέ­σεων όπως τετράδραχμα, δραχμές, τριώβολα, οβολούς, ημιωβόλια κ.λπ., γεγονός που δείχνει την προσπάθεια εκχρηματισμού της αττι­κής κοινωνίας και στις καθημερινές συναλλαγές. Στο πνεύμα των καιρών, ανάλογη πρακτική συνιστά και η κοπή χάλκινων νομισμάτων, από τον 4ο αιώνα π.Χ. κ.ε., με πληθώρα νέων εικονογραφικών τύπων.

                                                                                                                                                    Δεκάδραχμον Αθηνών

 Το αθηναϊκό δεκάδραχμο είναι από τα σπα­νιότερα νομίσματα του αρχαίου κόσμου. Τα βαριά αυτά νομίσματα ζύγιζαν περίπου 43 γραμμάρια και ισοδυναμούσαν με 10 αθη­ναϊκές δραχμές. Ξεχωρίζουν από τη χαρα­κτηριστική πίσω πλευρά τους όπου η γλαύκα εικονίζεται μετωπική. Η Αθήνα σε μια μόνο περίσταση προχώρη­σε στην έκδοση δεκαδράχμων. Τα νομίσμα­τα αυτά είχαν συνδεθεί αρχικά από τους μελετητές με την ανακάλυψη μιας νέας φλέβας αργύρου στο Λαύ­ριο (483 π.Χ.) ή με τους Περσικούς Πολέμους ως επινίκια κοπή (479 π.Χ.). Η νεώτερη έρευνα κατέδειξε ότι τα δεκάδραχμα συνι­στούν σειρά ενταγμένη στην αθηναϊκή νομισματική παραγωγή και η οποία πρέπει να χρονολογηθεί υστερότερα.

Η κοπή πιθανότατα εκδόθηκε μετά από τη μεγάλη νίκη του Κίμωνα στον Ευρυμέδοντα Ποταμό (466 π.Χ.) και εκτός από μάλλον αναμνηστικό χαρακτήρα είχε και κάποια διάρκεια στον χρόνο. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια υπήρχαν μόλις ένδεκα αθηναϊκά δεκά­δραχμα· ακόμη και σήμερα η σπανιότητα των συγκεκριμένων νομισμάτων παραμένει μεγάλη καθώς τα γνωστά τεμάχια είναι γύρω στα σαράντα. Το 1999 με την ευγενική χορηγία ενός ανώνυμου δωρητή το Νομισματικό Μουσείο κατόρθω­σε να αποκτήσει ένα σπανιότατο λαμπρό δείγμα της αθηναϊκής νομισματοκοπίας. Πέραν της αίσιας επιστροφής του στην εκδότρια πόλη — και έδρα του Μουσείου ταυτοχρόνως — το πολύτιμο απόκτημα έχει επιπλέον ιδιάζουσα σημασία, καθώς η πίσω πλευρά του με τη γλαύκα αποτέλεσε από τις αρχές του 20ού αιώνα πηγή έμπνευσης για το έμβλημα του Νομισματικού Μουσείου.

                                                                               Τα νομίσματα των ελληνικών αποικιών στην Κάτω Ιταλία και τη Σικελία

Οι ελληνικές αποικίες στην Κάτω Ιταλία άρχισαν να κόβουν νομίσματα μετά τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. Οι πρώτες κοπές χαρακτηρίζονται από την ιδιάζουσα κοιλόκυρτη τεχνική χάραξης των τύπων. Στα νομί­σματα αυτά παρατηρούμε ότι η σχεδόν όμοια παράσταση και των δυο όψεων προ­βάλλει έκτυπη στην πρόσθια και πρόστυπη στην οπίσθια όψη. Η ιδιόρυθμη αυτή νομισματοκοπία γνώρισε μεγάλη άνθηση στο τε­λευταίο τέταρτο του 6ου αιώνα και υιοθετήθηκε από όλα τα κατωιταλικά νομισματοκο­πεία.

Όταν εγκαταλείπεται η κοιλόκυρτη τεχνική, οι κοπές χαρακτηρίζονται από μεγα­λύτερη ποικιλία εικονογραφικών τύπων. Η εικονογραφία αυτή δεν ξεφεύγει από τη φιλο­σοφία των πρώτων ιταλικών νομισμάτων: αναφέρεται άλλοτε στην πηγή πλούτου και άλλοτε στην προστάτιδα θεότητα της εκδότριας πόλης. Χαρακτηριστι­κό παράδειγμα της πρώτης κατηγο­ρίας αποτελούν οι στατήρες του Μεταποντίου, μίας από τις αποικίες των Αχαιών, όπου απεικονίζεται το στάχυ. Η δεύτερη περίπτωση πα­ρουσιάζεται στις κοπές της σπαρτια­τικής αποικίας του Τάραντα, όπου απεικονίζεται ένας έφηβος πάνω σε δελφίνι. Πρόκειται κατά μία ερμη­νεία για τον Φάλανθο, τον ιδρυτή της πόλεως για τον οποίο υπάρχει η παράδοση ότι διασώθηκε στη ράχη ενός δελφινιού.

Άλλη άποψη ταυτί­ζει τη μορφή με τον οικιστή ήρωα Τάραντα, που ήταν γιος του Πο­σειδώνα. Οι αποικίες στη Σικελία άρχισαν να κόβουν νομίσματα από το β’ μι­σό του 6ου αιώνα π.Χ. Οι Συρακούσες, αποικία της Κορίνθου, ήταν η πιο σημαντική πόλη του νησιού με σπουδαία νομισματοκοπία. Η πρόσθια όψη των τετραδράχμων των Συρακουσών φέρει τέθριππο άρμα και Νίκη που υπερίπταται, ενώ την άλλη όψη των κοπών αυτών κοσμεί η κεφαλή της τοπικής νύμφης Αρέθουσας. Οι νομισματικοί τύποι των Συρακουσών επη­ρέασαν και άλλες σικελικές πόλεις, όπως για παράδειγμα τα τετράδραχμα της Μεσσήνης και της Γέλας.

Στη Σικελία εργάσθηκαν πολλοί σημαντικοί χαράκτες σφραγίδων κοπής νομισμάτων. Αυτό είναι εμφανές στα ίδια τα νομίσματα, καθώς ορισμένα που εκδόθηκαν κατά τον ύστερο 5ο και πρώιμο 4ο αιώνα π.Χ. θεωρούνται από τα πιο εντυπωσιακά του αρχαίου κόσμου από άποψη αισθητικής. Επιπλέον, οι ίδιοι οι χαράκτες αρχίζουν να υπογράφουν υπερήφανοι για τα έργα τους από το τελευταίο τέταρτο του 5ου αιώνα π.Χ. και εξής. Συγκριτικά, ανάμεσα στο πλήθος των νομισμάτων που κόπηκαν στους αρχαίους χρόνους και που είναι δυνατόν να θεωρηθούν αριστουργήματα μικροτεχνίας, ελάχιστα είναι εκείνα που αναγράφουν το όνομα του καλλιτέχνη, αφού οι χαράκτες κρατούσαν την ανωνυμία.

Εξαίρετο παράδειγμα της καινοτομίας αυτής βλέπουμε σε ένα δεκάδραχμο των Συρακουσών, στην οπίσθια όψη του οποίου, κάτω από το λαιμό της Αρέθουσας διαβάζουμε το όνομα του φημισμένου χαράκτη Ευαίνετου. Η επίδραση των μεγάλων χαρακτών της Σικελίας διαδόθηκε σε πολλές κοπές περιοχών της μητροπολιτικής Ελλάδας (Θεσσαλία, Αμφίπολη, Ρόδος κ.ά.) και της νότιας Μικράς Ασίας (Λυκία, Κιλικία).

                                                     Τα νομίσματα των ελληνικών αποικιών στη Μ. Ασία, την Προποντίδα και τον Εύξεινο Πόντο

Ο χώρος της Μικράς Ασίας απο­τέλεσε το γενέθλιο λίκνο του νομίσματος κατά τον ύστερο 7ο αιώνα π.Χ. και οι εκεί ελληνικές πόλεις παρήγαγαν στο πέρασμα των αιώ­νων μερικά από τα πλέον εξαιρετικά δείγματα νομισματοκοπίας. Τα πρώ­τα νομίσματα κόπηκαν σε ήλεκτρο. Σύντομα η πρακτική αυτή εγκαταλεί­φθηκε κατά τη διάρκεια του 6ου αιώ­να και παγιώθηκε η χρήση του αργύ­ρου, με εξαίρεση τις πόλεις της Κυζίκου, της Λαμψάκου, της Φωκαίας, της Μυτιλήνης και της Χίου που συ­νέχισαν και αργότερα να εκδίδουν νομίσματα ηλέκτρου.

Η νομισματοκοπία της Εφέσου συν­δέεται με τη λατρεία της Αρτέμιδος, της θεάς που κατεξοχήν λατρευόταν στην πόλη. Η μέλισσα, συχνή απει­κόνιση στην πρόσθια όψη των εφεσιακών νομισμάτων, ήταν σύμβολο της αρχαίας ασιατικής θεότητας της φύσης, την οποία οι Ίωνες ταύτισαν με την Άρτεμη. Έμβλημα της θεάς του κυνηγιού επίσης αποτελεί το ελά­φι, που εικονίζεται συνήθως στην άλ­λη όψη, ενώ ο φοίνικας δηλώνει το δέντρο κάτω από το οποίο σύμφωνα με τον μύθο γεννήθηκε η θεά.

Η ιωνική Φώκαια είναι γνωστή από πρώιμες κοπές της που φέ­ρουν ως εμπροσθότυπο μία φώ­κια, το λαλούν σύμβολον (εικονι­στική απόδοση του ονόματος) της πόλεως. Γρήγορα εξελίχθηκε σε σημαντικό νομισματοκοπείο, όπου για δύο περίπου αιώνες (6ο – 4ος αιώνας π.Χ.) επικράτησε η έκδοση μικρών κερμάτων από ήλεκτρο, ίσων με το 1/6 (έκτη) του στατήρα που φέρει κεφαλή νύμφης. Από τη νομισματική παραγωγή της Φωκαίας αξίζει να μνημονευθεί η περίσταση της εμπορικής σύμπρα­ξης με τη γειτονική Μυτιλήνη, όταν γύρω στα 394-390 π.Χ. απο­φασίστηκε η κοπή νομισμάτων εκ περιτροπής και η από κοινού λήψη μέτρων κατά των παραχαρακτών.

Η Κύζικος, αποικία της Μιλήτου στην Προποντίδα, εξέδιδε επί μακρόν στατήρες και υποδιαιρέσεις από ήλεκτρο. Χαρακτηριστικό εικονογραφικό στοιχείο που συνοδεύει την παράσταση της πρόσθιας πλευράς αποτελεί ο θύννος, το ψάρι γνωστό σήμερα ως τόνος. Συχνά ο τόνος λειτουργεί ως γραμμή εδάφους, όπως για παράδειγμα σε κυζικηνό νόμισμα όπου παριστάνεται Ηρακλής· παρομοίως σε κυζικηνές κοπές που φέρουν κεφαλή Αθηνάς, ο τόνος εμφανίζεται στο σημείο τομής του λαιμού. Η εμβληματική παρουσία του ψαριού αυτού συνδέεται με τη θέση της πόλης που συνιστούσε πέρασμα για αγέλες τόνων και συνακόλουθα καίριο σημείο για την αλίευση και την εμπορία ενός ιδιαίτερα προσοδοφόρου είδους διατροφής.

Η πόλη Ιστρία ή Ίστρος είχε ιδρυ­θεί κοντά στο δέλτα του Δούναβη από Μιλησίους αποίκους γύρω στο 625 π.Χ. Τα νομίσματα της πόλεως φέρουν στην πίσω πλευρά θαλάσ­σιο αετό πάνω σε δελφίνι. Την πρό­σθια όψη των εκδόσεων της Ιστρίας, κοσμούν δυο εκφραστικά ανδρι­κά κεφάλια, τοποθετημένα σε αντί­θετο άξονα: ίσως αποδίδουν τους Διοσκούρους, η λατρεία των οποίων ήταν διαδεδομένη στα παράλια του Ευξείνου. Κατά μια άλλη ερμηνεία οι δυο αντίρροπες κεφαλές συμβολίζουν τα δυο αντίθετα στόμια του Δούναβη, για τον οποίο πιστευόταν για μια περίοδο ότι εξέβαλλε τόσο στη Μαύρη Θάλασσα όσο και στην Αδριατική.

Η Ολβία, άλλη μια μιλησιακή αποικία, ιδρύθηκε γύρω στο 600 π.Χ. σε καίριο σημείο των παραλίων της σημερινής Ουκρανίας. Η πόλη ήταν για αιώνες σημαντικό εμπορικό κέντρο, γεγονός που εναρμο­νίζεται με την ευδαιμονία που υπονοεί το όνομά της. Η νομισματι­κή παραγωγή της Ολβίας παρουσιάζει ιδιοτυπίες. Τον 5ο αιώνα π.Χ. οι Ολβιοπολίτες εξέδωσαν δελφινόσχημα χάλκινα νομίσματα. Έχει προταθεί η σύνδεση του δελφινιού ως συμβόλου με την τοπι­κή λατρεία του Απόλλωνος, αλλά η ερμηνεία της συγκεκριμένης νομισματικής σειράς παραμένει υπό συζήτηση. Κατά τον ύστερο 5ο και 4ο αιώνα π.Χ. η πόλη επιδόθηκε στην έκδοση χάλκινων χυτών νομισμάτων μεγάλου βάρους, πριν προχωρήσει στην κοπή παιστών νομισμάτων, δηλ. κερμάτων προερχόμενων από χτύπημα μεταξύ σφραγίδων (παιστά).

Άποικοι από τη Μίλητο είχαν ιδρύσει και το Παντικάπαιον στις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. Κατέχοντας στρατηγική θέση στη χερσόνησο της Κριμαίας η πόλη αυτή θα ακμάσει στο διάβα των αιώνων. Οι χρυσοί στατήρες του Παντικαπαίου χρονολογούνται από τα μέσα του 4ου αιώνα και αποτελούν έξοχα δείγματα μικρογλυφίας. Στην πρόσθια όψη τους παριστάνεται η κεφαλή του Πάνα, του θεού που ήταν άμεσα συνδεδεμένος με το όνομα της πόλης, ενώ την άλλη πλευρά κοσμεί γρύπας.

 

ΠΗΓΗ: Ημερομηνία καταχώρησης 20-01-2012, http://www.politikokafeneio.com/neo/modules.php?name=News&file=article&sid=1336

Συνέχεια στο Μέρος ΙIΙ: http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2617

Εσωτερικά ομόλογα: Προδοσία και ανικανότητα

Σχολιάστε
Εσωτερικά ομόλογα: Προδοσία και ανικανότητα
Ο Γιώργης Καραμπελιάς ξεσπαθώνει και κόβει κεφάλια ζητώντας ΡΗΞΗ για να αλλάξει ΑΡΔΗΝ το σκηνικό

Συνέντευξη του Γιώργου Καραμπελιά [στον Γιάννη Nτάσκα – εφημερίδα «Παρασκήνιο»]

 
 
 

Γιώργης Καραμπελιάς πήρε τα όπλο του… Και φαίνεται ότι εκφράζει την πλειοψηφία των Ελλήνων με όσα λέει με το γνωστό μοναδικό κοφτερό του λόγο. Για τον «δόλιο-βλάκα», για τους προσκυνημένους της ελίτ-αλήτ, για το ξεπούλημα της χώρας από «προδότες ανίκανους», αυτούς που δεν διστάζουν να ασελγούν και στα ιερά και όσια της αιματηρής Ιστορίας μας. Τον συναντήσαμε στο «Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο» του στα Εξάρχεια. Μόλις τελείωσε το βιβλίο του «Συνωστισμένες στο Ζάλογγο». Απολαύστε τον λόγο του:

Γ. Ν. Η πρόταση που κάνατε για εσωτερικό ομολογιακό δάνειο πόσο ρεαλιστική είναι για το οικονομικό πρόβλημα της χώρας μας;

Γ. Κ. Θα έλεγα ότι από την αρχή της κρίσης ήταν η ρεαλιστικότερη. Η πιο φυσιολογική αντίδραση όταν κάποιος αντιμετωπίζει κρίση είναι να βρει τα εφόδια εκείνα που θα του επιτρέψουν να επιβιώσει. Και ένας άνθρωπος ή μια οικογένεια, που απειλείται – το πρώτο πράγμα που θα κάνει είναι να συλλέξει αποθέματα, να βάλει κάτι στην άκρη για να μπορέσει να την βγάλει…
Η κυβέρνηση από την αρχή έκανε το αντίθετο. Άρχισε να ξεπουλάει αυτά ακριβώς που θα μπορούσαν να ήταν τα εφόδιά μας απέναντι στην κρίση. Ξέρετε πώς λέγεται αυτό; Προδοσία. και ανικανότητα. (Γιατί το παιγνίδι ήταν στημένο αλλά είναι και ανίκανοι. Και ο λαός μας έχει μια λέξη για κάτι τέτοιους, τους λέει «κουτοπόνηρους».). Είναι και προδότες και ανίκανοι.
Εάν είχαμε κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση*, αν δηλαδή, είχαμε εξ αρχής προσφύγει σε κάποιο εσωτερικό δάνειο με κριτήρια κοινωνικής δικαιοσύνης, δηλαδή πρώτα να συμμετάσχουν οι πολιτικοί και οι μεγαλοεπιχειρηματίες, θα είχαμε βρει διαθέσιμους πόρους, και θα είχαμε πολύ μεγαλύτερη ευκολία κινήσεων και διαπραγματευτική ισχύ. Και δεν θα έφευγαν τα χρήματα στις Ελβετίες, αλλά όλοι θα δάνειζαν την ίδια τους τη χώρα. Δεν θα μπορούσαν να μας εκβιάζουν με βάση το αν θα μας δώσουν τη δόση – που σήμερα το κάνουν λες και είμαστε πρεζόνια… Ούτε, βέβαια, και να μας ζητάνε να ξεβρακωθούμε για να πληρώνουμε τους τοκογλύφους. Ακόμα και ένα αναπτυξιακό σχέδιο ανοικοδόμησης θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει, να ανασυγκροτήσουμε τον παραγωγικό ιστό, τη δημόσια υγεία κ.ο.κ. ώστε να καταπολεμήσουμε τις κύριες πλευρές της κρίσης, τη φτώχεια, την εκμετάλλευση και την ανεργία…
Πολλοί πιστεύουν ότι όλα αυτά είναι ανέφικτα. Τους απαντάω ότι έχουν ήδη γίνει στο Βέλγιο, όπου η κυβέρνηση περίμενε να μαζέψει διακόσια εκατομμύρια, και μάζεψε 5,7 δισεκατομμύρια τον περασμένο Νοέμβριο, ή στην Ιταλία… Αλλά εδώ, επειδή ακριβώς το καθεστώς μας έχει εθίσει στην αδικία, την ατιμωρησία και την ανευθυνοποίηση έχουμε πάψει να πιστεύουμε στην αλληλεγγύη, στη δύναμη που έχουμε ως λαός, στο τι μπορεί να κάνει αυτός ο λαός σαν ενωθεί…

Γ. Ν. Έχετε από τις δικές σας έρευνες τάξη μεγέθους για το ύψος των δανείων μας και κυρίως για το σε ποιους χρωστάμε ακριβώς και ποιο ποσό;

Γ. Κ. Κοιτάξτε, κυρίως χρωστάμε στην Γαλλία και στη Γερμανία, κι έπειτα στο Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ, αλλά και στις ελληνικές τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία κ.ο.κ. Χρωστάμε γύρω στα 340 δισ. ευρώ. Προφανώς, ένα πολύ μεγάλο μέρος του χρέους είναι τοκογλυφικό,. Αν κάνει κανείς έναν υπολογισμό, θα δει ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε πληρώσει 700 δισεκατομμύρια ευρώ σε τόκους. Από την πρώτη στιγμή της κρίσης. Το πρόβλημα είναι ότι στην Ελλάδα δεν υπήρχε καμία βούληση να γίνει κάτι τέτοιο, επειδή οι άρχουσες τάξεις είχαν συνηθίσει στους τεμενάδες. Αυτό είναι και το μεγάλο μας πρόβλημα, ότι είχαμε εθιστεί ως χώρα να είμαστε ετερόφωτοι, και ότι το καθεστώς μας οργανώθηκε με βάση την ‘εξωστρέφεια’.
Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι μέσα από την κρίση τα κατάφερε ο ΓΑΠ και η συμμορία του να χρεωθούμε σε κράτη… Και αν χρωστάς σ’ ένα κράτος, τότε είναι απαρχή οικονομικής υποδούλωσης. Σήμερα που χρωστάμε στα κράτη της Ε.Ε. και στην Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα, είναι σα να μας έχουν αγοράσει…
Αν συνυπολογίσουμε και το πέρασμα των δανείων στο αγγλικό δίκαιο, που επιτρέπει στους δανειστές να κατάσχουν τη δημόσια περιουσία, η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο απελπιστική.
Ποιά εικόνα έχετε εσείς για τα χρέη της Γερμανίας προς την Ελλάδα και για τον τεράστιο πλούτο που έβγαλαν οι Έλληνες σε φορολογικούς παραδείσους κατά την φράση του ίδιου του Γιώργου Παπανδρέου στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης;
Η Γερμανία διέλυσε την Ελλάδα το 1940. Κατέστρεψε ολοσχερώς τη χώρα. Δεν έχει πληρώσει καμία αποζημίωση για τα εγκλήματά της… δεν έχει [πληρώσει ούτε καν το αναγκαστικό δάνειο των 3,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε τιμές 1938, που σημαίνει σήμερα, χωρίς τους τόκους πάνω από 80 δισεκ. ευρώ., και μαζί με τους πολεμικές καταστροφές, άτοκα, εκατόν εξηνταπέντε δις καιμε τόκους πάνω από πεντακόσια διες. Η Γερμανία μόνο την Ελλάδα δεν έχει πληρώσει . Επί πλέον είναι ένα θέμα που αφορά όλη την Ευρώπη, γιατί ανοίγει μια συζήτηση για τον γερμανικό ηγεμονισμό, για το τέταρτο Ράϊχ που ξαναστήνει. Η Γερμανία δύο φορές τον περασμένο αιώνα κατέστρεψε την Ευρώπη και τώρα δοκιμάζει να κάνει κάτι ανάλογο στο οικονομικό πεδίο. Και ήδη σε όλες τις μη-γερμανικές χώρες της Ευρώπης, υπάρχει ανησυχία και φόβος για τον νέο γερμανικό ηγεμονισμό.
Τώρα για το άλλο που με ρωτάτε, ξέρετε, πως οι ελίτ-αλήτ αυτού του τόπου μισούν βαθύτατα το λαό τους. Για δύο λόγους. Διότι, στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης πίστεψαν πως έπαψαν να έχουν πατρίδα. Δεύτερον, γιατί έχουν σύμπλεγμα κατωτερότητας και βαθύτατο κομπλεξισμό. Είναι δηλαδή οι δικοί μας μπαρμπα-θωμάδες… Το μόνο πράγμα που διαθέτουν, είναι ο κυνισμός και είναι πολύ φυσιολογικό να εξάγουν τα πλούτη που έβγαλαν καταστρέφοντας το μέλλον αυτού του τόπου; Τι περιμένατε, μήπως να σύναπταν κανένα ομολογιακό δάνειο για τη σωτηρία της χώρας;

Γ. Ν. Σας είπαν τρομοκράτη, σας είπαν αναρχικό,τώρα με αφορμή τις καταγγελίες στο βιβλίο σας «Συνωστισμένες στο Ζάλογγο σας λένε και εθνικιστή. Μιλήστε για αυτά και για την αίσθηση που έχουμε ότι είναι πολλοί στην κοινή γνώμη που θα σας παρότρυναν να μπείτε μπροστά και να παροτρύνετε πολλούς προς τις κατευθύνσεις αυτές και απέναντι στο σύστημα εξουσίας.

Γ. Κ. Κοιτάξτε. Σε όλη μου την πορεία, μάχομαι για τα αυτονόητα. Και νομίζω ότι ο απλός ο κόσμος έτσι αντιμετώπιζε πάντοτε αυτές τις ιδέες, ως λογικές. Δεν ζητούσαμε και τίποτε τρομερό ποτέ… Την δεκαετία του 1970, αρκούσε να ζητήσεις πραγματική δημοκρατία και ψωμί για τον άνθρωπο του μόχθου για να σε πουν ‘αναρχικό’. Το 1980 σε καταδίκαζαν ως ‘εξτρεμιστή’ γιατί απλά ζητούσες πραγματική κοινωνική δικαιοσύνη, απέναντι στην ψεύτικη, ‘Αλλαγή’ που εξέτρεφε τους αδηφάγους σοσιαληστές, και τα νέα πολιτικά και οικονομικά τζάκια. Από το 1990 και μετά αρκούσε να υπερασπιστεί κανείς τα δικαία μας απέναντι στους Τούρκους κόντρα σε πολιτικές απίστευτα προδοτικές, που ούτε το ένστικτο της απλής επιβίωσής μας δεν εξυπηρετούσαν, αρκούσε να επικαλεστεί την ιστορική αλήθεια κόντρα σε ιδεολογήματα που υποστήριζαν ότι οι Έλληνες είναι ένα συνονθύλευμα και έγιναν έθνος μετά το… 1821 (ενώ προφανώς πιο πριν περπατούσαν στα τέσσερα) για να σε πουν εθνικιστή. Αυτός ο εθνομηδενισμός της εξουσίας, μας οδήγησε σήμερα σε συνθήκες πεινασμένης μπανανίας, με μια κοινωνία διαλυμένη, δίχως αξίες και ιστορική μνήμη – και άρα τρομερά αδύναμη στο να αντισταθεί αποτελεσματικά! Πάντως ότι και να γίνει στην Ελλάδα, οι μελλοντικές γενιές θα τους θυμούνται με τον τρόπο που θυμόμαστε σήμερα τον Εφιάλτη, το Νενέκο, τους δοσίλογους στη γερμανική κατοχή.

Γ. Ν. Κάντε μια σύγκριση της διακυβέρνησης παλαιού Καραμανλή και Ανδρέα Παπανδρέου με τους δορυφόρους Μητσοτάκη-Σημίτη.
 
Γ. Κ. Οι πρώτοι είναι οι γενάρχες των κατευθύνσεων που μας καταβύθισαν σήμερα. Οι δεύτεροι είναι συνεχιστές, και γι’ αυτό ως ανάστημα είναι μικρότεροι. Όσο εκφυλίζεται το πράγμα βγαίνουν και χειρότεροι… και κάπως έτσι φτάσαμε στον Γεώργιο Παπανδρέου αυτόν που έχω αποκαλέσει «δόλιο-βλάκα».
Το ΠΑΣΟΚ στη μεταπολίτευση, έκανε το μεγαλύτερο κακό στον τόπο. Όχι μόνο γιατί κυβέρνησαν περισσότερο αλλά ήταν πιο ασύδοτοι, επειδή είχαν το άλλοθι της ιδεολογίας. Ήταν καλύτεροι στο να κάνουν ‘τη δουλειά’ της εξουσίας, σε μια εποχή που δεν σήκωνε άλλες δικτατορίες,. Ξεφτίλισαν τις έννοιες της δημοκρατίας, της ανεξαρτησίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Γ. Ν. Η Ελλάδα έχει σήμερα πνευματικό κόσμο, έχει Ακαδημία Αθηνών;

Γ. Κ. Σας είπα: Οι πνευματικές ελίτ μισούν αυτόν τον τόπο και θεωρούν ότι έχει περισσότερη σημασία να συνεισφέρουν στην οικοδόμηση του νεο-οθωμανισμού, παρά να κάτσουν να επεξεργαστούν μια πρόταση βιώσιμη και δίκαιη για τον ελληνισμό του 21ου αιώνα. Βλέπω αρκετούς που επειδή καταρρέει η δυτική ηγεμονία είναι έτοιμοι να ξαναγυρίσουν κάτω από τη σκέπη της Τουρκίας και του νέο-οθωμανισμού. Γι’ αυτό καλλιεργούν την αντίληψη ότι η Επανάσταση του 21 ήταν «λάθος», γι’ αυτό και μας λένε ότι οι Σουλιώτες «συνωστιζόντουσαν»στο Ζάλογγο και οι Μικρασιάτες στην προκυμαία της Σμύρνης. Γιατί είναι έτοιμοι να ξαναλλάξουν αφεντικά.
Ασφαλώς, υφίστανται και εξαιρέσεις που εργάζονται έξω και κόντρα από το ρεύμα και που διασώζουν το πνεύμα σε εποχές μάλιστα που το μέλλον θα τις κρίνει πολύ σκοτεινές. Ωστόσο, εδώ μιλάμε για τις ελίτ. Και εκεί η κατάσταση είναι δυστυχώς αυτή.

Γ. Ν. Από τη μία διάσημοι ξένοι δημοσιογράφοι και μιλούν για τα χρέη της παγκόσμιας κοινότητας να σωθεί η κοιτίδα του πολιτισμού και των ιδανικών Ελλάδα και από την άλλη η Νάνα Μούσχουρη να κατανοεί το θυμό των Γερμανών για τους μπατατσήδες στα χρέη Ελληνες. Εσείς ποιο στίγμα έχετε απέναντι σ αυτά; Ποιους καλλιτέχνες ξεχωρίζετε για την παλαιότερη κοινωνική τους δράση και ποιους για τη σιωπή τους σήμερα;

Γ. Κ. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες μας δυστυχώς τα στρίψανε, μπουκωμένοι από χρήμα και ανγνώριση. Ο Σαββόπουλος είναι πολύ χαρακτηριστικός. Κάποτε ήταν σύμβολο μιας ολόκληρης γενιάς… Σήμερα είναι το σύμβολο του εκφυλισμού ενός ολόκληρου έθνους! Ξέρετε… Τελευταία έχει φτάσει να αλλάζει τους στίχους από τα ίδια του τα τραγούδια, δεν τραγουδάει ‘δεν είμαι ΠΑΣΟΚα, δεν είμαι ούτε ΚΚΕ’, ούτε και ‘…σε Μικρά Ασία, Κύπρο, Λευκωσία, Βόρειο Ήπειρο’… Δε ζει απλώς κόντρα στον παλιό του εαυτό, θέλει κιόλας να τον λογοκρίνει! Αυτή η στάση συμβολίζει όσο οτιδήποτε άλλο την ψυχή του ελληνικού καλλιτεχνικού κόσμου. Γιατί μιλάμε για μια γενικευμένη κατάντια… Ωστόσο, προφανώς, κι εδώ, όπως και σε ό,τι αφορά στον ευρύτερο πνευματικό κόσμο, υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις… Ο Θεοδωράκης, είναι μια πολύ σημαντική μορφή, άσχετα και περά από οποιαδήποτε λάθη.

Γ. Ν. Η στάση ΜΜΕ και γνωστών δημοσιογράφων στη σημερινή κρίση είναι ανάλογη του προβλήματος;

Γ. Κ. Η στάση τους αποτελεί σκάνδαλο. Δύο χρόνια στήριζαν τον ΓΑΠ και την τρόϊκα. Και σήμερα ξαφνικά δήθεν εξεγείρονται ενάντια στους δανειστές, θέλοντας να βγουν λάδι απέναντι στην αγανάκτηση του ελληνικού λαού. Και εδώ οι εξαιρέσεις είναι ακόμα λιγότερες και σχεδόν μηδενικές σε ότι αφορά τους πιο προβεβλημένους, τις βεντέτες.

Γ. Ν. Με ποιο τρόπο νομίζετε ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται όλοι εκείνοι που όπως συνέβη πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη κατακλέβουν τον Ελληνικό λαό και το δημόσιο. Μήπως θα έπρεπε να τους επιβάλλεται ακόμα και η εσχάτη των ποινών;

Γ. Κ. Δεν ξέρω αν θα πρέπει να φτάσουμε σε τόσο δραστικές λύσεις. Πάντως θα έπρεπε να μπουν μέσα για τα καλά. Ωστόσο προηγούνται άλλοι, ο ΓΑΠ και η συμμορία του. Εξάλλου αυτό τρέμει και δεν θέλει να ξεκολλήσει από την καρέκλα του προέδρου του ΠΑΣΟΚ. Αλλά το Ειδικό Δικαστήριο εν τέλει δεν θα το αποφύγει

ΠΗΓΗ: Εφημερίδα «Παρασκήνιο», φ. 303, σελ. 30-31,  22-01-2012, http://www.paraskhnio.gr/images/files/303_22-01-2012.pdf. Το είδα και: Ιανουαρίου 23, 2012, http://ardin-rixi.gr/archives/3333

* Η πρόταση εδώ: Μόνη λύση η οικονομική αυτοδυναμία: Εσωτερικός δανεισμός τώρα, Ιανουαρίου 19, 2012, http://ardin-rixi.gr/archives/3271

Φυσικές, Κοινωνικές επιστήμες & Οικολογία V

Σχολιάστε
Οι σχέσεις φυσικών και κοινωνικών επιστημών στα πλαίσια της οικολογικής προβληματικής – Μέρος V

Του Θεόδωρου  Βότση

 
 
 
Συνέχεια από το Μέρος ΙV: http://tomtb.com/modules/smartsection/item.php?itemid=2609

Οι προτάσεις της οικολογίας

 Πολλοί άνθρωποι  επηρεασμένοι από τη νέα περιβαλλοντική συνείδηση, στράφηκαν στην οικολογία με την ελπίδα ότι θα τους προμηθεύσει αντικειμενικούς κανόνες για την οργάνωση του κόσμου. Στα πλαίσια αυτά απέκτησαν μεγάλη αξία υποθέσεις όπως:

Η φύση είναι ένα πολύπλοκο αδιαίρετο σύστημα στο οποίο τα αναδραστικά δίκτυα και η ανακύκλωση των υλικών διατηρούν μια αδρή ισορροπία, μια αρμονία στην οποία κάθε είδος έχει την θέση του. Επομένως σκοπός της ανθρωπότητας είναι η αρμονία με τη φύση. Οι φεμινίστριες θεωρούν ότι εφόσον οι αξίες της εκμετάλλευσης, κατάκτησης και κυριαρχίας έχουν συνδεθεί με την δυτική ιδεολογία της αντρικής επιτυχίας, η αλλαγή προσανατολισμού απαιτεί την εφαρμογή από το σύνολο της κοινωνίας των κοινωνικών στάσεων που παραδοσιακά αποδίδονται στις γυναίκες. Ωστόσο, οι φεμινίστριες διαφωνούν μεταξύ τους στο αν αυτά τα χαρακτηριστικά είναι κληρονομήσιμα ή μεταδίδονται κοινωνικά μέσω φυλετικών κανόνων και ρόλων.

Στα πολύπλοκα οικοσυστήματα κάθε επιμέρους έχει ένα μοναδικό ρόλο ο οποίος δεν μπορεί να αναληφθεί από κάποιο από τα υπόλοιπα. Για να πραγματοποιήσουν τις λειτουργίες τους τα μέλη του συστήματος βρίσκονται σε μια διαρκή διαδικασία δοσοληψιών μεταξύ τους, σε καθεστώς 'πλουραλιστικής δημοκρατίας'. Μεταξύ των διαφόρων ειδών στη φύση επικρατεί κοινότητα ενδιαφερόντων παρά τις παροδικές αντιπαραθέσεις μεταξύ ανταγωνιστών για πόρους που βρίσκονται σε έλλειψη, ή μεταξύ θηρευτών και της λείας τους.

Οι πόροι είναι περιορισμένοι λόγω του πεπερασμένου μεγέθους της γης αλλά και του πεπερασμένου, αν και τεράστιου, ποσού ηλιακής ενέργειας που δέχεται η Γη. Αν χρησιμοποιήσουμε τους φυσικούς πόρους πιο γρήγορα από ότι ανανεώνονται, η κατανάλωση γίνεται πιο δύσκολη, πιο δαπανηρή και η διατήρησή της πιο  επώδυνη. Για αυτό χρειάζεται να προσαρμόσουμε τη ζωή σε ένα αυστηρά πεπερασμένο 'διαστημόπλοιο Γη', όπου η κατάλληλη στάση για τον άνθρωπο δεν είναι η ατέρμονη αύξηση της παραγωγής, της κατανάλωσης και του πληθυσμού, αλλά η βιωσιμότητα και η λιτότητα.

Η βιωσιμότητα της βιόσφαιρας και του παραγωγικού μας συστήματος εξαρτάται από την πολυπλοκότητα  και την ποικιλότητα. Επομένως, η απλοποίηση των οικοσυστημάτων για την αύξηση της οικονομικής τους αποδοτικότητας, η ανάπτυξη των μονοκαλλιεργειών  κατάλληλων για οικονομίες μεγάλης κλίμακας και η στενή εξειδίκευση ανά περιοχή σε προϊόντα που έχουν εκεί τη μεγαλύτερη απόδοση είναι κοντόφθαλμη πρακτική. Η ποικιλότητα και η πολυπλοκότητα πρέπει να διατηρηθούν, αφενός γιατί μακροπρόθεσμα αυξάνουν την παραγωγικότητα και τη σταθερότητα των οικοσυστημάτων, αφετέρου σαν άμυνα στην αναπόφευκτη αβεβαιότητα της φύσης. Μια κατάλληλη ιδεολογία πρέπει να αποδίδει την αξία που έχει η φύση και τα είδη της. Αυτό αποδίδεται σα σεβασμός στη φύση, σαν αίσθηση της ιερότητας της φύσης και σαν αλληλεγγύη με τη φύση.

Η βιόσφαιρα καταστρέφεται από την απελευθέρωση δεκάδων χιλιάδων νέων ουσιών. Οι οργανισμοί της βιόσφαιρας δεν έχουν εξελιχθεί ώστε να τις αντιμετωπίσουν, γιαυτό πολλές από αυτές τις ουσίες είναι καταστροφικές, δρώντας σα δηλητήρια, σαν καρκινογόνες ή μεταλλαξιογόνες ουσίες ή ακόμα και με τρόπους που δεν ξέρουμε ακόμα. Το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα επιβάλλει κριτήρια στα αγροτικά προϊόντα σχετικά με την ευκολία αποθήκευσης και μεταφοράς υποτιμώντας το ζήτημα της ποιότητας. Το ίδιο το σύστημα είναι υπεύθυνο για τις μετακινήσεις των προϊόντων σε μεγάλες αποστάσεις και τη συνακόλουθη ρύπανση των θαλασσών και της ατμόσφαιρας. Μέσω του εμπορικού συναγωνισμού καταστρέφει την παραγωγική ικανότητα πολλών  περιοχών, οδηγώντας τις στην εξάρτηση. Επομένως το καθήκον για την ανθρωπότητα είναι να μειώσει την παραγωγή και την απελευθέρωση νέων ουσιών, να απαιτήσει ότι κάθε νέο προϊόν θα πρέπει να αποδεικνύεται απαραίτητο για την ανθρώπινη ευημερία και όχι απλά εμπορεύσιμο, να κάνει καλύτερη χρήση των υπαρχόντων προϊόντων και να ζει απλά. Η ανάλογη αισθητική πρέπει να αντλεί ευχαρίστηση από τη σπανιότητα, την οικονομία, τη διακριτικότητα και την αντοχή, αντί της χλιδής και της δύναμης.

Η γνώση μας είναι ασήμαντη συγκρινόμενη με την πολυπλοκότητα της φύσης. Ακόμα και οι πιο επίσημες διαβεβαιώσεις ότι κάποιοι μετασχηματισμοί της φύσης θα έχουν μόνο τα επιθυμητά αποτελέσματα, αποτελούν μαρτυρία της αλαζονείας μας και όχι της σοφίας μας. Επιπλέον, στα εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης όλων των ειδών οι οργανισμοί, τα μόρια και τα βλαστικά πρότυπα έχουν δοκιμασθεί και απορριφθεί, μόνο οι πιο ανθεκτικοί επέζησαν. Επομένως, όπως λέει και ο Barry Commoner, η φύση ξέρει καλύτερα. Η αρμόζουσα στάση απέναντι στη φύση είναι αυτή της ταπεινοφροσύνης και του δέους, και ο κατάλληλος στόχος για την επιστήμη είναι να μάθει πως θα επιβιώνουμε με όσο το δυνατόν λιγότερες επεμβάσεις στη φύση. Μια τέτοια κατεύθυνση έρευνας εκφράζει η αγροτική οικολογία που αποσκοπεί στο φυσικό έλεγχο των ζιζανίων και την ελάττωση των ζιζανιοκτόνων και τη χρήση φυσικών λιπασμάτων. Άλλη μια περίπτωση είναι η εναλλακτική ιατρική που βασίζεται σε φυσικές συνταγές, σε μη επεμβατικές θεραπείες και θεωρεί βασικούς παράγοντες καλής υγείας την ποιότητα της διατροφής, την κατασκευή του χώρου διαβίωσης και τη σχεδίαση του τρόπου εργασίας. Γενικά, κατάλληλη τεχνολογία είναι μια ήπια τεχνολογία.

Κάθε οικοσύστημα είναι μοναδικό: ό,τι είναι λειτουργικό  σε ένα μέρος μπορεί να είναι καταστροφικό σε ένα άλλο. Η έμφαση στη 'χωρική εξειδίκευση' είναι συμβατή μα τη  μεταμοντέρνα δυσπιστία στις γενικεύσεις και στις οικουμενικές διατυπώσεις. Η 'χωρική εξειδίκευση' αποκλείει κάθε κεντρικό σχεδιασμό μεγάλης κλίμακας και στη θέση του προτείνει ένα σύστημα αυτόνομων κοινοτήτων που παράγουν κυρίως για τη δική τους κατανάλωση.

Η 'χωρική εξειδίκευση' απαιτεί την 'επί τόπου' δημιουργία γνώσης σα μέρος της καθημερινής ζωής, παρά σαν μια ξεχωριστή, κεντρική, 'ελιτίστικη' δραστηριότητα. Τέτοιου τύπου παραγωγή γνώσης αφήνει χώρο για την ολοκληρωμένη εμπειρία που βιώνουμε σα συναίσθηση ή εσωτερικό συναίσθημα και γίνεται τόσο πιο δημοκρατική όσο πιο πολύ σέβεται την ατομική εμπειρία του καθένα.

Αρκετά πράγματα είναι ελκυστικά στις παραπάνω υποθέσεις που συνδυάζουν πρακτικούς και ιδεολογικούς στόχους. Όμως δεν παύουν να είναι ανθρώπινα και όχι φυσικά δημιουργήματα και θα πρέπει να σταθούν στα πόδια τους χωρίς να αξιώνουν προσυπογραφή από τη φύση. Καθένα από τα παραπάνω αξιώματα και προτάσεις είναι μια ιδεολογική θέση. Δηλαδή είναι μια κατασκευή από 'φυσικά υλικά', όπως αυτά μετασχηματίστηκαν από συγκεκριμένους ανθρώπους με συγκεκριμένες θέσεις σε συγκεκριμένες κοινωνίες, σύμφωνα με τα προσωπικά τους πιστεύω που με τη σειρά τους διαμορφώνονται από τις ανάγκες και τις εμπειρίες τους. Αυτό δεν ακυρώνει κανένα από τα διατυπωθέντα αξιώματα και προτάσεις, αλλά είναι μια προειδοποίηση ότι η αυταπόδειξη που επικαλούνται μπορεί να είναι απλά μόνο μια λανθασμένη βάση κοινής ιδεολογίας.

Για παράδειγμα ας δούμε την υπόθεση της  'ισορροπίας της φύσης'. Η οπτική ότι αντιτιθέμενες φυσικές δυνάμεις ελέγχουν η μία την άλλη με τελικό αποτέλεσμα να ισορροπούν μεταξύ τους, έχει αρχαίες ρίζες στην ιστορία των ιδεών, ενώ ήταν διαδεδομένη και μεταξύ των οικολόγων μέχρι το 1960. Οι υποθέσεις για την υποστήριξη της άποψης συγκεντρώνονταν γύρω από την αντίληψη ότι η ποικιλότητα αυξάνει τη σταθερότητα της βιοκοινότητας αυξάνοντας τον αριθμό των αναδραστικών κόμβων, οι οποίοι τείνουν να αντιστρέψουν όλες τις αλλαγές που προκαλούνται στη βιοκοινότητα από εξωτερικές διαταραχές ή ανθρώπινες παρεμβάσεις. Όμως ο Robert May έδειξε ότι η αντίληψη είναι λαθεμένη: όσο πιο πολύπλοκες είναι οι σχέσεις σε ένα σύστημα τόσο λιγότερο σταθερό είναι. Επιπλέον οι αναδραστικοί βρόγχοι μπορούν είτε να σταθεροποιήσουν είτε  να αποσταθεροποιήσουν ένα σύστημα, ανάλογα με τη δομή του.

Σχετική επίσης με την αντίληψη ότι η ποικιλότητα υποστηρίζει τη σταθερότητα είναι και η υπόθεση ότι οι βιοκοινότητες είναι πιο πολυμορφικές σε σταθερά περιβάλλοντα. Αλλά ούτε αυτό είναι αλήθεια. Ο αριθμός των ενδημικών ειδών φαίνεται να είναι μεγαλύτερος σε θέσεις που υπόκεινται συνεχείς περιβαλλοντικές διαταραχές, ενώ οι βιοκοινότητες σε σταθερά περιβάλλοντα συνήθως κυριαρχούνται από λίγους ισχυρούς ανταγωνιστές.

Άλλο παράδειγμα. Για τη βιόσφαιρα σαν ολότητα μόνο λίγες ομάδες οργανισμών φαίνεται να έχουν ένα ιδιαίτερο και μοναδικό ρόλο στη ρύθμιση του κλίματος. Για παράδειγμα, οι τερμίτες που παράγουν μεθάνιο, τα θειοβακτήρια και τα φύκια της εύκρατης ζώνης ασκούν τέτοια επίδραση που τα κάνει αναντικατάστατα. Αν εμφανισθεί μια μετάλλαξη τερμιτών που παράγει περισσότερο ή λιγότερο μεθάνιο σε σχέση με τα άλλα είδη, η εξάπλωσή της θα εξαρτηθεί κατά πόσο επιτυχής είναι στην επιβίωση και αναπαραγωγή σε σχέση με τα άλλα είδη τερμιτών. Πρέπει να τονίσουμε το 'σε σχέση', γιατί αν μια ποικιλία τερμιτών κάνει τη ζωή πιο  δύσκολη συνολικά σε όλους τους τερμίτες, αλλά λιγότερο δύσκολη για την ίδια, θα εξελιχθεί στο πιο διαδεδομένο είδος τερμίτη ανεξάρτητα αν ο πληθυσμός του μειώνεται και τελικά εξαφανίζεται. Επομένως η εξέλιξη της βιόσφαιρας σαν ολότητας δεν μας εγγυάται ότι οι συνθήκες επιβίωσης για κάθε είδος, όπως και για μας, θα παραμείνουν ευνοϊκές. Η αντίληψη ότι 'η φύση ξέρει καλύτερα' μετριάζεται από τα απρόοπτα της εξέλιξης.

Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε και άλλα παραδείγματα για να δείξουμε ότι οι απόψεις που εκφράστηκαν για τη φύση δεν είναι οριστικές, ούτε γενικής ισχύος και ότι από τη φύση μπορούν να βγουν διαφορετικά συμπεράσματα.

Αντί επιλόγου

Ας μην κολακεύουμε πάρα πολύ τους εαυτούς μας για τις ανθρώπινες νίκες πάνω στη φύση. Για κάθε τέτοια νίκη η φύση παίρνει την εκδίκησή της. Κάθε νίκη πάνω στη φύση επιφέρει σε πρώτη φάση τα αποτελέσματα που αναμέναμε. Αλλά στη δεύτερη ή τρίτη φάση έχει τελείως διαφορετικά, μη αναμενόμενα αποτελέσματα, τα οποία συχνά ακυρώνουν τα πρώτα. Σε κάθε βήμα μας υπενθυμίζεται ότι «… ανήκουμε στη φύση,  υπάρχουμε διαμέσου αυτής και η υπεροχή μας οφείλεται στο ότι έχουμε το πλεονέκτημα, έναντι όλων των άλλων ζωντανών πλασμάτων, να μαθαίνουμε τους νόμους της φύσης και να τους εφαρμόζουμε σωστά...» Friedrich Engels

Οι θεμελιώδεις αξίες που η δυτική κουλτούρα αποδίδει στη φύση χρειάζονται κριτική. Στην κουλτούρα μας η φύση θεωρείται ένα απλό μέσο το οποίο εκμεταλλευόμαστε προς δικό μας όφελος. Αυτή η στάση μας καλύπτεται από μια ιδεολογία κυριαρχίας πάνω στη φύση. Μια καθαρά εργαλειακή αντίληψη της φύσης ωστόσο παρουσιάζει αντιφάσεις. Που μπορώ να τραβήξω μια γραμμή μεταξύ του 'Εγώ' και της 'Φύσης' που χρησιμοποιώ σαν εργαλείο; Το ίδιο πρόβλημα ισχύει και με το θεμέλιο της επιστημονικής μας κουλτούρας, το 'Λόγο'. Εάν ο Λόγος είναι ένα φυσικό χαρακτηριστικό των ανθρώπων, δεν είναι μέρος της φύσης; Αλλά εάν ο λόγος είναι ταυτόχρονα 'φύση' και 'εαυτός' τι σημαίνει χρησιμοποιώ το Λόγο σαν εργαλείο για τη διαπραγμάτευση της φύσης. Επιπλέον, έχει ολοφάνερα δειχτεί ότι ο άνθρωπος είναι δημιούργημα της φύσης και εξαρτάται από τη φύση. Πως είναι δυνατόν να αντιλαμβανόμαστε τη φύση σαν εργαλείο; Πως μπορούμε να θεωρούμε κάτι που πάνω του στηρίζεται η ύπαρξή μας εργαλείο;

Η θεώρηση αυτή της φύσης σαν απλό εργαλείο των ανθρώπινων σκοπών είναι αποδεκτή μόνο από τη δική μας παράδοση, από όλο το ιστορικό σύνολο των ανθρώπινων παραδόσεων. Φυσικά αυτή η αντίληψη αποσκοπεί στην υλική επιτυχία της εκμετάλλευσης της φύσης. Είναι εύκολο να γενικεύσουμε τη σχέση μας με ορισμένους φυσικούς πόρους και να βλέπουμε τη φύση μόνο σα σύνολο αναλώσιμων στοιχείων, σαν ένα απλό προαπαιτούμενο της ανθρώπινης ύπαρξης που πλάθεται σύμφωνα με τις επιθυμίες μας. Φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να ξεφύγουμε από την εργαλειακή  αντίληψη, είναι όμως απαραίτητο. Μια εναλλακτική αντίληψη πρέπει να κτιστεί πάνω στη θεώρηση της φύσης σαν αυταξία. Μια τέτοια αντίληψη πρέπει να εμπεριέχεται σε όλες τις αλληλεπιδράσεις μας με τη φύση.

Αυτό όμως απαιτεί μια άλλη διάκριση, αυτή μεταξύ ηθικής και ηθικιστικών στάσεων απέναντι στη φύση. Το ηθικιστικό αξίωμα ότι οι άνθρωποι δεν έχουν το δικαίωμα να επεμβαίνουν στη φύση είναι το ίδιο ακατανόητο με το να λέμε ότι τα λιοντάρια είναι 'ανήθικα', όταν τρώνε γαζέλες. Είμαστε δημιουργήματα της φύσης και ζούμε στη φύση και δεν υπάρχει άλλη εκλογή από αυτή την άποψη. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι αν τροποποιούμε τη φύση ή όχι, αλλά πως και για ποιο σκοπό γίνεται αυτό.

Γι’ αυτό πρέπει να αποφεύγεται η κατασκευή εύκολων αντιθέσεων όπως μεταξύ εκτίμησης της φύσης και  αντιμετώπισής της σαν εργαλείο. Πρέπει να χρησιμοποιούμε τη φύση γι να ικανοποιούμε τις ανάγκες μας και είναι ορολογικό να επιδιώκουμε να είμαστε αποτελεσματικοί σε ότι κάνουμε. Αλλά τα εργαλεία δεν είναι ολόκληρη η ζωή, ούτε είναι η ζωή εργαλείο.

Το πρόβλημα δεν είναι η ανεπάρκεια ορισμένων προτάσεων και η αντικατάστασή τους από άλλες πιο κατάλληλες, αλλά ότι η σχέση φύσης και πολιτισμού πρέπει να ειδωθεί από πολλές διαφορετικές πλευρές και άσχετα από τα άμεσα οικολογικά προβλήματα. Στην οικολογία πρέπει να βρούμε τρόπους να συνδέσουμε την οικολογική γνώση με τις κοινωνικές υποθέσεις χωρίς να κατασκευάσουμε κανονιστικούς νόμους. Ίσως η βασική υποχρέωσή μας είναι να κάνουμε συνειδητές επιλογές. Ίσως το σύνθημα 'ζήσε σε αρμονία με τη φύση' σημαίνει να δούμε με ποιο τρόπο οι πράξεις μας πρέπει να υποστηρίζουν τους σκοπούς μας. Εάν πρόκειται να παράγουμε προϊόντα σε μια περιοχή, πρέπει να προστατέψουμε το έδαφος. Ο πρώτος λειτουργικός ορισμός του να ζεις σε αρμονία με τη φύση είναι ότι αναγνωρίζουμε στην πράξη μια αντιστοιχία μέσων και σκοπών. Αυτό με τη σειρά του απαιτεί ότι οι σκοποί μας πρέπει να είναι συμβατοί και επιτεύξιμοι μεταξύ τους. Δεν μπορούμε να αυξήσουμε την κατανάλωση απεριόριστα, πέρα από την παραγωγική ικανότητα του εδάφους. Οι περιορισμοί στα ανθρώπινα σχέδια είναι ταυτόχρονα πιο σύνθετοι, αλλά και πιο ελαστικοί.

Τέλος, όπως όλα τα έμβια όντα έτσι και ο άνθρωπος αλλάζει τη φύση. Η μόνη διαφορά μας με τα άλλα έμβια όντα είναι ότι εμείς μπορούμε να καθορίσουμε το είδος των αλλαγών που προκαλούμε, είτε ακολουθώντας συνειδητό σχεδιασμό βασισμένο στην καλύτερη δυνατή γνώση, είτε κινούμενοι εγωιστικά στην υπηρεσία ρηχών συμφερόντων.

Αυτά προϋποθέτουν ένα επίπεδο γνώσης και κατανόησης πολύ μεγαλύτερο από ότι έχει γίνει μέχρι τώρα κατορθωτό, μια κοινότητα συμφερόντων που δεν υπάρχει σήμερα και μια συνειδητοποίηση που δεν έχει προσεγγιστεί ούτε για πιο μετριοπαθείς σκοπούς. Το θέμα είναι επίσης ότι η φύση δεν μας λέει από μόνη της τι να κάνουμε, δεν είναι από την αρχή δοσμένος παράγοντας κοινωνικών σεναρίων. Η φύση είναι βουβή, δε δίνει συμβουλές. Απαγορεύει μόνο, συχνά post festum. Δεν μπορούμε να αποφύγουμε τις ευθύνες μας ισχυριζόμενοι ότι οι επιλογές μας υπαγορεύτηκαν από τη φύση, ούτε να επιμένουμε ότι δρούμε σοφά μόνο όταν δεν δρούμε.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Altvater Elmar (1988), "Οικονομικές και οικολογικές όψεις του χρόνου και του χώρου", O Πολίτης τεύχος 88-89/1988)
2. Ανθογαλίδου Θ. (2001) Κοινωνιολογικές Μελέτες. Ηλεκτρονική έκδοση του Εικονικού Σχολείου http://www.auth.gr/virtualschool/2.2-3/TheoryResearch/SociologicalStudies/SocioStudies.html  
3. Bookchin Murray (1994), Προς μια οικολογική κοινωνία.  Eκδ. Παρατηρητής
4. Capra Fritjof (1984), Η κρίσιμη καμπή, Επιστήμη, Κοινωνία και απαρχή ενός νέου πολιτισμού. Εκδ. Ωρόρα
5. Ελεφάντης Άγγελος (1989), 'Οικολογία και αριστερά'. Περιοδ. Ο Πολίτης τεύχος 97/1989
6. Haila Y. & Levins R.(1992), Ουμανισμός και Φύση. Οικολογία, Επιστήμη και Κοινωνία. Pluto press
7. Heisenberg Werner (1978), Φυσική και Φιλοσοφία. Εκδ. Κάλβος
8. Κάντας Α., Κάντας Σ., Μουστάκης Γ. (1983), Κοινωνιολογία. Eκδ. Πατάκη
9. Kuhn Thomas (19 Η δομή των επιστημονικών επαναστάσεων. Σύγχρονα Θέματα
10. Segen Imogen (1977), Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία. Eκδ. Μπουκουμάνη
11. Πάντης Γ., Παρασκευόπουλος Σ. (1992), Κοινωνία και περιβάλλον. Eκδ. ΠΤΔΕ  ΑΠΘ
12. Τερζάκης Φ.(1989), Φύση και Κοινωνία. Eκδ. Έρασμος
13. Trepl Ludwig (1989) "Η χρησιμότητα της οικολογίας για ένα κίνημα χειραφέτησης. Έχουμε ανακαλύψει μια καθοδηγητική επιστήμη;". Περιοδ. Ο Πολίτης τεύχος 97/1989
14. Τσαούσης Δημήτρης (1987) Η κοινωνία του ανθρώπου. Gutenberg
15. ΥΠΕΠΘ-ΥΠΕΧΩΔΕ (1996) Οικολογία – Κοινωνία – Εκπαίδευση. Εκδ. Νέα Σύνορα

* Εργασία που εκπονήθηκε στα πλαίσια των μαθημάτων της Θ. Ανθογαλίδου. Επιμέλεια, διορθώσεις Θ. Ανθογαλίδου

 
ΠΗΓΗ:  Τόμος 2, τεύχος 4, Δεκέμβριος 2001, http://virtualschool.web.auth.gr/2.4/TheoryResearch/Votsis.html