Δεν υπάρχει συνταγματική πρόβλεψη για απαγόρευση πολιτικού κόμματος

 

Του Κώστα Χρυσόγονου* [Συνέντευξη στον Βασίλη Σκουρή]

 

Η κυβέρνηση προαναγγέλλει ουσιαστικά μέσω του αντιπροέδρου της Ευάγγελου Βενιζέλου νομική ρύθμιση ώστε να απαγορευτούν οι επαναληπτικές εκλογές, εφόσον παραιτηθούν βουλευτές της Χρυσής Αυγής και μάλιστα χωρίς να απαιτούνται τα 2/3 των βουλευτών. Υπάρχουν οι νομικές δυνατότητες;

Φαίνεται πως η κυβέρνηση διακατέχεται από κάποια φοβία απέναντι στο ενδεχόμενο εκλογών, έστω και αναπληρωματικών.

Από συνταγματική άποψη, αν και δεν υπάρχουν νομολογιακά δεδομένα αφού το ενδεχόμενο μαζικών παραιτήσεων παρουσιάζεται για πρώτη φορά, η ύπαρξη κενών εδρών στη Βουλή για μεγάλο διάστημα δύσκολα μπορεί να γίνει ανεκτή. Μια κολοβή Βουλή θα θύμιζε το RumpParliament του Cromwell το 1649 (!). Θα μπορούσε πάντως να προβλεφθεί η δυνατότητα προκήρυξης της αναπληρωματικής εκλογής με κάποια χρονική άνεση, ώστε να αποφευχθούν διαρκείς εκλογικές αναμετρήσεις.

Επιμένετε ότι ασκήθηκαν και διενεργήθηκαν συλλήψεις χωρίς την άδεια της Βουλής. Γιατί είστε αρνητικός και τι σας φοβίζει;

Δημιουργείται ένα επικίνδυνο νομικό προηγούμενο με τη διαστολή στο άπειρο της έννοιας του "αυτόφωρου". Το πιο αξιοσημείωτο είναι ότι προφανώς η Βουλή θα παρείχε με μεγάλη πλειοψηφία την άδεια για δίωξη της νεοναζιστικής συμμορίας και θα σηματοδοτούσε έτσι και έναν ισχυρό πολιτικό συμβολισμό. Το γεγονός ότι η επιλεγμένη από τη μνημονιακή συγκυβέρνηση Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου επέλεξε να την παρακάμψει ίσως να περιέχει κάποιο μήνυμα.

Μπορεί καθ' οιονδήποτε τρόπο η Χρυσή Αυγή να τεθεί εκτός νόμου;

Δεν υπάρχει συνταγματική πρόβλεψη για απαγόρευση πολιτικού κόμματος. Αρμόδιο για να θέσει τη "Χρυσή Αυγή" οριστικά και συνολικά εκτός Βουλής είναι μόνο το εκλογικό σώμα.

Μια εγκληματική οργάνωση, όμως πώς θα συμμετάσχει στο ευρωκοινοβούλιο ή θα ζητά ψήφο στις ευρωεκλογές;

Την εγκληματική οργάνωση τη συγκροτούν τα πρόσωπα και όχι το κόμμα καθ' αυτό.

Η περίπτωση της Χρυσής Αυγής μπορεί να αποτελέσει προηγούμενο και για την Αριστερά; Όπως σημειώνουν κάποιοι;

H defacto κατάργηση του ακαταδίωκτου του βουλευτή μπορεί να έχει άδηλες συνέπειες στο μέλλον, ενόψει μάλιστα και των γνωστών υποβολιμαίων θεωριών περί «δύο άκρων», «Ζωής Κασιδιάρη» κλπ. Είναι γνωστό άλλωστε στον νομικό κόσμο της χώρας μας ότι οι περισσότερες από τις ποινικές διώξεις σε βαθμό κακουργήματος εδώ και μερικά χρόνια συνοδεύονται από την προσθήκη και κατηγορίας με βάση το άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικα, πέρα από την κατά περίπτωση εφαρμοστέα άλλη διάταξη του ίδιου Κώδικα. Η ποινικοποίηση είναι όχι μόνο θεμιτή αλλά και επιβεβλημένη, εφόσον πρόκειται για την εγκληματική δράση νεοναζιστικής συμμορίας. Αν όμως επιχειρηθεί σε βάρος των αγώνων δημοκρατικών πολιτικών δυνάμεων, τα αποτελέσματα θα είναι ολέθρια για τους εμπνευστές των παραπάνω θεωριών.

Ένα από τα βασικά ερωτήματα είναι γιατί η δικαιοσύνη ασχολήθηκε τώρα με τη Χρυσή Αυγή. Γιατί κ. καθηγητά;

Η εγκληματική οργάνωση και δράση των νεοναζιστών στην Ελλάδα χρονολογείται από αρκετές δεκαετίες, όπως προκύπτει από το πόρισμα της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου της 28.9.2013, που οδήγησε στη σύλληψη του Führer και άλλων βουλευτών και στελεχών της «Χρυσής Αυγής» την ίδια ημερομηνία. Ακόμη πιο διαφωτιστικό είναι το προγενέστερο σχετικό πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη, στο οποίο καταγράφονται πολλές εκατοντάδες περιστατικά ναζιστικής βίας στο παρελθόν και έως τον Απρίλιο του 2013. Ωστόσο οι αρμόδιες δικαστικές και εισαγγελικές αρχές αντιμετώπιζαν όλο αυτό το διάστημα το ναζιστικό φαινόμενο με χαρακτηριστική διστακτικότητα.

Η αιφνίδια αλλαγή στάσης των εισαγγελικών αρχών και η «ανακάλυψη» του άρθρου 187 του Ποινικού Κώδικα (συγκρότηση και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση) σχετίζεται προφανώς με την υποβολή στις 19.9.2013 σχετικής μηνυτήριας αναφοράς από τον Υπουργό Δημόσιας Τάξης προς την Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, την οποία είχε επιλέξει δύο μήνες νωρίτερα η ίδια αυτή κυβέρνηση. Με άλλες λέξεις, φαίνεται πως στην Ελλάδα τίποτε ρηξικέλευθο δεν συμβαίνει αν δεν υπάρξει η πολιτική (δηλαδή κυβερνητική) βούληση προς τούτο. Αναδεικνύεται έτσι το πραγματικό έλλειμμα δικαστικής ανεξαρτησίας, που συνιστά μία μόνο από τις διαχρονικές παθογένειες του ελληνικού δημόσιου βίου. Ακριβώς αυτές οι παθογένειες άλλωστε εξέθρεψαν το νεοναζιστικό έρεβος.

ΠΗΓΗ: 1/10/2013 10:46:00 πμ, Ο Κώστας Χρυσόγονος στο Real.gr, http://www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=arthro&id=265227&catID=1&newslet=1

* Ο Κώστας Χρυσόγονος είναι συνταγματολόγος.

Οι προϋποθέσεις μια νέας ταξικότητας και ο ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ

 

Συνέντευξη* του Σπύρου Ι. Ασδραχά**

 

Για τους διανοούμενους, το έθνος, την παγκοσμιοποίηση, το μοντέλο ανάπτυξης, τη Βαϊμάρη και τη Χρυσή Αυγή

* Θέλουμε να ξεκινήσουμε ρωτώντας σας για τον ρόλο των διανοουμένων, στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, στις σημερινές συνθήκες της κρίσης.

Για τους διανοούμενους, το πρόβλημα είναι ηθικό. Αυτό σημαίνει την επιλογή ανάμεσα στον ατομοκεντρισμό και τη συλλογικότητα. Το ανθρώπινο είδος, ας μην το ξεχνάμε, ξεκίνησε ως συλλογικότητα, όπως τα οικολογικά συστήματα — και δεν αναφέρομαι μόνο στα δέντρα, τους θάμνους και τα ποτάμια, αλλά και στις ανθρώπινες συσσωματώσεις, όπως θα έλεγε ο Αβροτέλης Ελευθερόπουλος. Οι διανοούμενοι πρέπει να διαλέξουν σε ποια πλευρά του συνόρου θα τοποθετηθούν. Ανήκουν στους προνομιούχους ή σε εκείνους που χάρη στις ικανότητές τους μπόρεσαν να ανέβουν στις ψηλότερες βαθμίδες της οικονομικής και κοινωνικής πυραμίδας, όταν όμως καταφέρνουν να ξεπεράσουν αυτό τον ετεροπροσδιορισμό τότε δεν τους απομένει παρά να γίνουν επαναστάτες.

Κατ' εμέ, στο εθνικό μας δράμα, όταν πεινάει ο κόσμος, όταν δεν έχει λεφτά για πετρέλαιο και κρυώνει, όταν δημιουργούνται ξανά μορφές αλληλεγγύης –και είναι εξαιρετικά θετικές– που ίσχυαν μονάχα στην ιταλογερμανική Κατοχή, στις συνθήκες αυτές δεν τους απομένει άλλος δρόμος. Ανοίγοντας μια παρένθεση, θα διακινδυνεύσω να πω ότι το δράμα αυτό ξεκινάει από μια απάτη: όταν με τεχνάσματα μπήκαμε στην ευρωζώνη. Τα πρόσωπα που ευθύνονται είναι γνωστά. Και, βεβαίως, οι εταίροι θα πρέπει να ήταν σε θέση να καταλάβουν ότι όλα αυτά έγιναν με λογιστικά τεχνάσματα. Από εκεί αρχίζει ο κατήφορος, ο υπέρμετρος δανεισμός, αυτά που πληρώνουμε σήμερα…

Επανερχόμενος στον ρόλο των διανοουμένων, αφού με ρωτάτε, αναρωτιέμαι: Μπορεί ο οικονομολόγος να γίνει ξανά Κάρολος Μαρξ, να συμπεριφερθεί σαν οικονομολόγος, όχι σαν οικονομέτρης, σαν υποτακτικός του συστήματος; Και πάλι το πρόβλημα είναι ηθικό, και το ηθικό δεν σημαίνει ουτοπικό. Είναι η ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης, με προέκταση στην καινούργια διατύπωση.

Και επειδή μιλήσαμε πριν για τους διανοούμενους, θυμάμαι ένα μότο, την κουβέντα ενός ληστή και βοσκού που είχε προτάξει ο Χομπσμπάουμ σε ένα βιβλίο του: Αχ, αφεντικά, αν ήξερα να διαβάζω και να γράφω, θα είχα καταστρέψει την ανθρώπινη ράτσα — αυτή την κουβέντα του ληστή και βοσκού θα έπρεπε να τη σκεφτούν σε βάθος οι διανοούμενοι και οι επαΐοντες.

* Ποια στοιχεία θα επισημαίνατε από την ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης στην Ελλάδα;

Τα μεσαία στρώματα, στην Ελλάδα, και όχι μόνο σε αυτή, αποδιαρθώνονται. Τα μεσοστρώματα αποτελούσαν τον συνεκτικό ιστό της κοινωνίας, δημιουργούσαν μια μείζονα ισορροπία. Η υπερσυγκέντρωση υπήρχε, αλλά δεν υπερέβαινε τη μικροϊδιοκτησία, τη μικροεπιχείρηση, την αυτοαπασχόληση. Με τη λεγόμενη μνημονιακή πολιτική, τα στρώματα αυτά αποδιαρθρώθηκαν. Κατά την γνώμη μου, ο καινούργιος ΣΥΡΙΖΑ είναι το απείκασμα αυτής της αποδιάρθρωσης, η οποία δημιουργεί τις προϋποθέσεις μιας νέας ταξικότητας.

Όσον αφορά τη σημερινή κατάσταση, ακόμα και όσοι ανήκουν σε αυτό που αποκαλούμε μνημονιακό σύστημα λένε ότι ενέχει αντιφάσεις. Οι αντιφάσεις είναι τέτοιες, ώστε οι ελπίδες για το βραχυπρόθεσμο ή μακροπρόθεσμο μέλλον δεν σημαίνουν απολύτως τίποτε, δοθέντος ότι, για να συμβεί κάτι, θα πρέπει να έχει επέλθει η διαδικασία της οικονομικής ανάπτυξης. Αλλά η οικονομική ανάπτυξη πρέπει να είναι και κοινωνική ανάπτυξη. Τίποτε δεν εγγυάται ότι θα έχουμε μια τέτοια ανάπτυξη. Οι μυθολογίες ότι θα έρθουν οι ξένοι επενδυτές ανήκουν σε ένα σύστημα σπέκουλας, κερδοσκοπίας και όχι σε μια οικονομική λογική, καπιταλιστικού τύπου. Αλλά τι είδους καπιταλιστικού τύπου; Του βιομηχανικού; Ο καπιταλισμός έχει μετεξελιχθεί από βιομηχανικός σε χρηματιστικός. Μην περιμένουμε την ανάπτυξη με αυτούς τους όρους.

* Πώς μπορεί να τοποθετηθεί σε αυτό η Αριστερά;

Ακριβώς επειδή υπάρχει, θα έλεγα, μια οπτική διαφορετικού τύπου ανάπτυξης, κι αυτή την οπτική την έχει επωμιστεί το καινούργιο πολιτικό σχήμα της Αριστεράς, ο ΣΥΡΙΖΑ, που έχει δημιουργηθεί και τείνει να εξορθολογιστεί, αυτό το καινούργιο μοντέλο συνεπάγεται τη ρήξη με το προτεινόμενο μοντέλο της δήθεν αναπτύξεως διά των επενδύσεων του χρηματιστικού κεφαλαίου, που δεν θα γίνει ποτέ ή θα γίνει υπό μορφή λεηλασίας.

Υπάρχει μια κατηγορία πολιτικών ανθρώπων που θέλουν να καταργήσουν τον δημόσιο τομέα και το εργαλείο του, που είναι το κράτος. Για να έχουμε ανάπτυξη θα πρέπει να γίνει ακριβώς το αντίθετο! Ενίσχυση του δημόσιου τομέα και υψηλού βαθμού εργαλειοποίηση του κράτους. Όσοι επαγγέλονται τον ελεύθερο ανταγωνισμό, ξεχνούν κάτι ουσιώδες: ότι η Σχολή του Σικάγο, λ.χ. έχει ως προϋπόθεση την ύπαρξη μιας ήδη ισχυρής οικονομίας.

* Ας επανέλθουμε στο ζήτημα της νέας συλλογικότητας και ταξικότητας που θέσατε πριν.

Πρέπει να δημιουργηθεί μια καινούργια συλλογικότητα, η οποία θα αναχθεί σε μια νέα ταξικότητα. Ενιαία; Όχι. Εδώ νομίζω ότι η ανάλυση του ΚΚΕ, μολονότι στο στρατηγικό επίπεδο δεν θα με εύρισκε εντελώς αντίθετο, στο τακτικό επίπεδο με βρίσκει τελείως αντίθετο. Διότι έχουν λησμονήσει τον τακτικισμό του Λένιν και έχουν υποτάξει την τακτική στη στρατηγική.

Τα συστατικά στοιχεία αυτής της νέας ταξικότητας είναι, βέβαια, αντιφατικά, αντιθετικά. Αλλά η αντίθεση οδηγεί στη σύνθεση. Για παράδειγμα, ήθελα να επισημάνω τη φοβία της Αριστεράς στην έννοια του εθνισμού. Η δημιουργίας μιας εκσυγχρονισμένης Αριστεράς, εκ των πραγμάτων έχει μια αναγωγή στο έθνος — όχι με την έννοια της εθνοκαπηλείας, αλλά της εθνικής ανεξαρτησίας. Μιλάμε συνέχεια για την παγκοσμιοποίηση. Η παγκοσμιοποίηση, όμως, στην πραγματικότητα, είναι έθνη, κυρίαρχα και υποτασσόμενα έθνη. Κυρίαρχες αυτοκρατορίες, με εκπρεπή παραδείγματα την Κίνα και τη Ρωσία. Η παγκοσμιοποίηση δεν κατάργησε τα έθνη και τα έθνη δεν στριμώχνονται στην παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου. Διότι τα κεφάλαια παραμένουν εθνικά. Γιατί δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν τη γεωπολιτική.

Η σημερινή εικόνα των οικονομιών οδηγεί σε ένα παρωχημένο πρότυπο: των αυτοκρατοριών. Πότε η Κίνα θα μπορούσε να γίνει καταλύτης; Εάν από την εξωστρέφεια οδηγούνταν στην εσωστρέφεια. Όχι στις υπερβολές του Μάο Τσε Τουνγκ με τα μικρά καμίνια, αλλά με την ικανοποίηση των απαιτήσεων της εσωτερικής αγοράς. Αν συνέβαινε αυτό, θα μπορούσε να αλλάξει η τύχη του κόσμου.

Για να κλείσω το ζήτημα της καινούργιας συλλογικότητας, που πρέπει να αναχθεί σε μια καινούργια ταξικότητα. Στην Ελλάδα σήμερα, στο κοινοβουλευτικό σύστημα, αφού δεν θα έχουμε κατάληψη των χειμερινών ανακτόρων κ.τ.ό., ο βασικός, ο κύριος κορμός της Αριστεράς είναι ο ΣΥΡΙΖΑ. Το ζήτημα είναι πώς θα πειστεί η πλειοψηφία των πολιτών ότι έχουν οι πολίτες μια κοινή μοίρα, αν εξαιρέσουμε μια μειοψηφία η οποία επωφελείται από την αποδόμηση. Και πώς θα συνειδητοποιήσει, η πλειοψηφία, ότι η επάνοδος σε ένα καθεστώς αυτοφενακισμού δεν είναι πλέον εφικτή.

Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα για τον ΣΥΡΙΖΑ στον οποίο, χωρίς να έχω καμία συμμετοχή, οργανωτική ή άλλη, ανήκω.

* Κλείνοντας, θέλουμε τη γνώμη σας για δυο ζητήματα που συζητιούνται πολύ στον δημόσιο λόγο. Τις αναλογίες της σημερινής Ελλάδας με τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης και συνακόλουθα την άνοδο του νεοναζισμού.

Δεν νομίζω ότι οι οικονομικές αναλογίες είναι εκείνες, που θα έπρεπε να συγκεντρώσουν το ενδιαφέρον μας. Το ενδιαφέρον μας θα έπρεπε να επικεντρωθεί στην αποδιάρθρωση που συνεπέφερε η ανεργία στις δύο χώρες. Πρόκειται για μια αποδόμηση. Στη Γερμανία αυτή η αποδόμηση εκφράστηκε με επιθετικότητα, με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εδώ βέβαια δεν πρόκειται να εκφραστεί με κανενός τέτοιου είδους πόλεμο. Υπόκειται σε έναν οικονομικό πόλεμο, ο οποίος μπορεί να έχει κάποιες ισχνές αναλογίες με τις αντίστοιχες της μετα-Βαϊμάρης εποχής, αλλά δεν είναι ούτε ταυτόσημες ούτε ταυτίσιμες.

* Και ο συσχετισμός της Χρυσής Αυγής με τον ναζισμό;

Νομίζω ότι υπάρχει μια ισχυρή αναλογία, λειτουργική και όχι δομική. Ας διευκρινίσω, βέβαια, ότι είμαι τελείως αντίθετος στη θεωρία ότι η Χρυσή Αυγή είναι το μακρύ χέρι του κεφαλαίου. Όπως δεν δέχομαι τη θεωρία, που έχει επικρατήσει, ότι ο ναζισμός και ο ιταλικός φασισμός –αφήνω στην άκρη τις ιδιαιτερότητες του φρανκισμού και της πορτογαλικής περιπτώσεως του Σαλαζάρ– ήταν το αναβλάστημα της αστικής τάξεως. Ήταν διαφορετικής κατηγορίας φαινόμενα, από τα οποία βεβαίως επωφελήθηκε η αστική τάξη, όπως και τα κινήματα αυτά επωφελήθηκαν από τον συνεταιρισμό τους με την αστική τάξη. Στην Ελλάδα αυτό που συμβαίνει είναι ότι μια μικρή ομάδα, με ένα είδος ημιμάθειας ή παραποίησης της Ιστορίας, έφτιαξε ένα ιδεολόγημα το οποίο επικεντρώθηκε στο πρόβλημα των μεταναστών. Στη Γερμανία στηρίχθηκε στο πρόβλημα του αντισημιτισμού.

Και έτσι σήμερα ανακύπτει η Χρυσή Αυγή που ταΐζει τους ομογενείς και μαχαιρώνει τους δυστυχισμένους ανθρώπους που τους έχει διώξει η φτώχια ή η πολιτική κατάσταση από τη χώρα τους και ήρθαν εδώ. Ήρθαν εδώ και τους εκμεταλλευθήκαμε, για να φτιάξουμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες και ένα σωρό άλλα. Το όλο ζήτημα μας παραπέμπει σε κάτι βαθύτερο: στη δυνατότητα εκμετάλλευσης του φόβου απέναντι στον άλλο από το φαινόμενο που λέγεται Χρυσή Αυγή. Η Αριστερά –και όχι ένα πανδημοκρατικό μέτωπο, αυτά είναι αφέλειες– είναι αυτή που θα αντιπαρατεθεί με τη Χρυσή Αυγή. Γιατί, κατά τα λοιπά, το πρόβλημα που τίθεται είναι ποιος θα αφομοιώσει ποιον: Η Ν.Δ. τη Χρυσή Αυγή ή η Χρυσή Αυγή τη Ν.Δ.;

* Και σαν τελικό σχόλιο;

Αντί τελικού σχολίου, ας πω ότι αυτές είναι οι σκέψεις, αποσπασματικές, θολές ίσως, ενός ανθρώπου που βλέπει τον ήλιο της προσωπικής του ζωής να βυθίζεται στη θάλασσα. Και θυμάμαι ένα τραγούδι που λέγαμε, παιδιά, στην πατρίδα μου «Τρανός βασιλιάς με χρυσή φορεσιά γέρνει ο ήλιος στην κόκκινη Δύση». Οι δύσεις στη Λευκάδα είναι καταπληκτικές…

* Τη συνέντευξη πήραν ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης και ο Στρατής Μπουρνάζος. Σε αυτήν έχουν ενσωματωθεί αποσπάσματα από τη συνέντευξη του Σπύρου Ασδραχά στη Νατάσσα Δομνάκη, για λογαριασμό του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων. Σχόλια και συζήτηση για το άρθρο στο ιστολόγιο των Ενθεμάτων

ΠΗΓΗ: Ημερομηνία δημοσίευσης: 03/03/2013, http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=756574

** http://www.eie.gr/nhrf/institutes/inr/cvs/cv-asdrachas-gr.html

Η αλληλεγγύη είναι μέσο επιβίωσης, σώζει

 

Συνέντευξη της Κωνσταντίνας Κούνεβα [στον Γιάννη Κιμπουρόπουλο – ΜΟΝΟ #3]*

 

«Σε μια αυλή, στο ίδιο χώμα, φυτρώνει και η κερασιά, και η βυσσινιά και η καρυδιά. Και συνυπάρχουν. Υπάρχει τρόπος να είμαστε όλοι μαζί. Εξαρτάται από μας».

 

– Ας μιλήσουμε, λοιπόν, για την αλλαγή του ‘89 στη Βουλγαρία. Πώς την έζησες;

– Στην πραγματικότητα, η κρίση είχε ξεκινήσει πολλά χρόνια πριν. Το σύστημα της κρατικής οικονομίας είχε καταρρεύσει. Οι γονείς μου δεν είχαν λεφτά να μου δώσουν, έμενα στη φοιτητική λέσχη, που ήταν πάμφθηνη, αλλά με το ζόρι μάζευα κι αυτά τα λεφτά. Οι γονείς μου ήταν απλήρωτοι για ένα και ενάμιση χρόνο. Η μάνα μου έραβε παπλώματα για να συμπληρώνει το εισόδημα, πήγαιναν με τον πατέρα μου στο χωριό όπου φυτεύαμε λαχανικά, είχαμε και λίγα ζώα και εξασφαλίζαμε τροφή. Μας έσωσε το χωριό, κι εμάς κι όσους είχαν αυτή την «πολυτέλεια». Αυτό κράτησε 4-5 χρόνια. Το '89-'90, όταν κορυφώθηκε η κρίση, τα σούπερ μάρκετ ήταν άδεια. Ψωνίζαμε με κουπόνια, ψωμί, γιαούρτι, γάλα, σαλάμι. Μόνο με κουπόνια.

 Παντού έβλεπες άδεια ράφια. Και τεράστιες ουρές για να πάρεις αυτά τα δυο-τρία βασικά είδη. Εμείς οι φοιτητές είμαστε ακόμη χειρότερα, γιατί το σύστημα διανομής των τροφίμων δεν μας είχε υπολογίσει και τα κουπόνια μας ήταν άχρηστα. Έπαιρνα, λοιπόν, ψωμί από το εστιατόριο, το καψάλιζα και το συνόδευα με τσάι. Μ' αυτό επέζησα. Επομένως, μιλάμε για πραγματική πείνα. Όταν κάποιος φοιτητής έπαιρνε δέμα από τους γονείς του, μαζευόμαστε και τρώγαμε όλοι μαζί ό,τι του είχαν στείλει. Κι ύστερα περιμέναμε το δέμα του επόμενου…

– Κάνατε αναδιανομή πλούτου, δηλαδή…

-Ναι. Παρά τη φτώχεια, ήμασταν πολύ δεμένοι μεταξύ μας. Τώρα οι Βούλγαροι είναι πολύ απομονωμένοι. Παλιά υπήρχε δέσιμο. Υπήρχαν οι φίλοι, οι συγγενείς, οι γείτονες… Υπήρχε αλληλεγγύη. Μετά, όταν επικράτησε ο καπιταλισμός και το σύστημα της αγοράς, άρχισε και ο διαχωρισμός σε πλούσιους και φτωχούς, γεννήθηκε φθόνος και θυμός μεταξύ των ανθρώπων και απομακρύνθηκαν. Προκάλεσε πολύ βαθύ ψυχολογικό τραύμα αυτή η περίοδος. Και το τραύμα παραμένει και σήμερα. Τότε καταγράφηκε έξαρση στις αυτοκτονίες. Ακόμη και οικογενειακές αυτοκτονίες. Είχαμε μάθει να είμαστε πολύ συνεπείς στις υποχρεώσεις μας. Όταν, λοιπόν, κόβανε το ρεύμα ή το νερό σε ένα νοικοκυριό, πολλοί άνδρες, που υποτίθεται ότι είχαν την οικονομική ευθύνη του σπιτιού, δεν το άντεχαν. Ευτυχώς, νομίζω πως τώρα αυτό το φαινόμενο έχει υποχωρήσει πια.

– Ωστόσο, υποτίθεται ότι ο κόσμος ήθελε την αλλαγή του καθεστώτος.

– Ναι, αλλά όχι αυτή την αλλαγή. Ήθελε έχει ελευθερία της πληροφόρησης, της έκφρασης. Αλλά όχι να καταστραφούν κι αυτά που είχαμε χτίσει, το σύστημα υγείας, το σύστημα παιδείας, τα εργοστάσια. Με τις ιδιωτικοποιήσεις πουλούσαν εργοστάσια µε 3.000 εργαζόμενους έναντι ενός δολαρίου, εν ονόματι των ζημιών και των χρεών που είχαν. Οι τιμές αυξάνονταν, ο πληθωρισμός έτρεχε ακόμη και µε 400% και ο μισθός έµενε κολλημένος. Ο μισθός που η μητέρα µου πήρε, µε καθυστέρηση, για δουλειά μιας χρονιάς, έφτανε να ζήσουμε μόλις δυο εβδοµάδες.

– Υπάρχουν αναλογίες, λοιπόν, ανάμεσα σε αυτό που έγινε εκεί κι αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα.

– Φυσικά. Όταν πρωτοήρθα στην Ελλάδα χάρηκα που έβρισκα εδώ να ισχύουν όσα είχαμε στερηθεί από άποψη κοινωνικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων στη Βουλγαρία. Έβρισκα το εργατικό δίκαιο, τα ανθρώπινα δικαιώματα, όσα σε μας είχαν καταστραφεί με τις μεταρρυθμίσεις που είχε επιβάλει το ΔΝΤ.  Κάναμε διαδηλώσεις, κλείσαμε δρόμους, η Βουλή είχε καεί 2-3 φορές, αλλά αυτά που ήθελε να περάσει η Ε.Ε. και το ΔΝΤ τα πέρασαν.  Απείχαμε από τις εκλογές, για σχεδόν πέντε χρόνια υπήρχε προσωρινή κυβέρνηση, από τεχνοκράτες και ειδικούς, που εκ του πλαγίου πέρασε όσα δυσκολεύονταν να στηρίξουν τα κόμματα. Τα βήματα, λοιπόν, ήταν περίπου τα ίδια, αν εξαιρέσεις ότι αυτό που ξηλωνόταν ήταν ένα διαφορετικό σύστημα.

– Και οι διαφορές; Ποιες διαφορές διακρίνεις ανάμεσα στις δυο καταστάσεις;

– Ίσως εδώ ο κόσμος έχει περισσότερο πλούτο, και αντέχει περισσότερο. Στη Βουλγαρία δεν είχαμε περιουσιακά στοιχεία, εκτός από τα σπίτια μας. Αργότερα, το νέο καθεστώς επέστρεψε γη, ακόμη και επιχειρήσεις ή εργοστάσια στους παλιούς ιδιοκτήτες. Αλλά αυτό αφορούσε λίγους. Γι' αυτό οι Βούλγαροι αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν. Δεν είχαν πού να βασιστούν. Η πόλη μου, η Σιλίστρα, πριν από είκοσι χρόνια είχε 86.000 κατοίκους, σήμερα έχουν απομείνει 10.000. Πρώτοι έφυγαν οι γέροι, που δούλευαν στα σπίτια, έπειτα οι πιο νέοι, και τώρα οι ακόμα νεότεροι. Σπουδάζουν έξω και μένουν εκεί.

* Απόσπασμα από την συνέντευξη που έδωσε η Κωνσταντίνα Κούνεβα στο Γιάννη Κιμπουρόπουλο για το τρίτο τεύχος του περιοδικού.

ΠΗΓΗ: February 29, 2012, http://monopressgr.wordpress.com/2012/02/29/kouneva/