Ανανεωμένος μυστικισμός*

Του Γιάννη Στρούμπα

Αποξένωση. Μαραμένο συναίσθημα. Ψυχικές πληγές. Άνθρωποι «Πιο ξένοι κι απ’ τις στάλες της βροχής στην έρημο./ Πιο ξένοι όμως κι απ’ το μεγάλο πέσιμο/ στην καρδιά που μας πληγώνει παντοτινά». Σ’ αυτήν τη βαρυχειμωνιά, «Ο κήπος που άφησες φεύγοντας από δω/ θέλει πολλή δουλειά για να γίνει σαν πρώτα», διαπιστώνει ο Βασίλης Ζηλάκος στην ποιητική του συλλογή «Το κελαηδιστό πουκάμισο». Την απαιτητική δουλειά, τη μαρτυρική ανηφορική πορεία, τη σύγκρουση με ό,τι σαθρό καταδυναστεύει τον κόσμο ο Ζηλάκος τις αναθέτει στους ποιητές: «οι ποιητές ανέβαιναν στο βουνό κι έθαβαν τη χελώνα». Οπλισμένοι με πείσμα, αφοσίωση, προσωπικό μεράκι, λεπτουργήματα των χεριών τους, μακριά από τις χοντροκοπιές των μηχανών, οι ποιητές επιβάλλεται να τα καταφέρουν, παλεύοντας με του κόσμου τα δαιμόνια και υπερασπίζοντας τη «χελώνα», κάθε αδύναμο κι αναγκεμένο.

Συνέχεια →

Ανάστημα στον ζόφο*

Του Γιάννη Στρούμπα

Για να γνωστοποιηθεί μια ανάμνηση είναι απαραίτητος ο λόγος, πιο συγκεκριμένα το ρήμα, η βασικότερη μονάδα του λόγου, που τον στηρίζει και τον νοηματοδοτεί. Το ρήμα όμως αυτό ποτίζεται συχνά από αίμα: «Στης μνήμης σου τον κήπο/ ανθίζει ένα ρήμα/ Το αίμα κυλάει/ Μ’ αυτό ποτίζεται το ποίημα», σημειώνει ο Δημήτρης Λαμπρέλλης στην ποιητική του συλλογή «Ο τυφλός κορυδαλλός». Αντιμετωπίζοντας το ποίημα σαν υπόθεση ματωμένης ανάμνησης, ο Λαμπρέλλης επιστρατεύει όλη την ευαισθησία που πηγάζει από τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου για να σχολιάσει ποιητικά κάθε οδυνηρή, ματωμένη πληγή.

Συνέχεια →

Η ευστάθεια της αβεβαιότητας*

Του Γιάννη Στρούμπα

Είναι ο κόσμος στον οποίο ζούμε ένας και μοναδικός ή μήπως υπάρχουν κι άλλα, παράλληλα σ’ αυτόν σύμπαντα; Ο τρόπος ύπαρξης των πραγμάτων είναι ο αντιληπτός από τις ανθρώπινες αισθήσεις ή κάποιος διαφορετικός, δεδομένου πως οι αισθήσεις υπόκεινται σε πλάνες; Τα ερωτήματα απασχολούν την επιστήμη, τη φιλοσοφία, την τέχνη. Από μια μικτή σκοπιά τα εξετάζει ο πρωτοεμφανιζόμενος Κομοτηναίος λογοτέχνης, μαθηματικός στο επάγγελμα, Ανδρέας Λύκος, στο μυθιστόρημά του «Αναμνήσεις συμμετρίας». Συνδυάζοντας τα πορίσματα των μαθηματικών με τους απορρέοντες προβληματισμούς από την τέχνη της ζωγραφικής και, συγκεκριμένα, από τους πίνακες του Ολλανδού ζωγράφου Μάουριτς Κορνέλις Έσερ (1898-1972), ο Λύκος αναπτύσσει τη δική του λογοτεχνική εκδοχή αναφορικά με τα όντα, τον χώρο που τα περιβάλλει και τις βεβαιότητες ή τις αβεβαιότητες που εμπερικλείουν οι όποιες, κάθε φορά, απαντήσεις επί του θέματος. Όταν μάλιστα οι απαντήσεις αυτές είναι κι εκ διαμέτρου αντίθετες μεταξύ τους, σχηματίζουν, παρά τη φαινομενική τους ασυμβατότητα, μωσαϊκά με σχέδια συμμετρικά.

Συνέχεια →

Ασυμβίβαστοι συμβιβασμοί*

Του Γιάννη Στρούμπα

            «Εν αρχή/ ην η αναρχία/ και στο τέλος/ μάντεψέ το.» Με μία «Μαντεία» –ο τίτλος του ποιήματος– τοποθετημένη όχι στην αρχή, ούτε στο τέλος, μα περίπου στο μέσον της ποιητικής του συλλογής «Το ψάρι βρομάει από το… κεφάλαιο», ο Θωμάς Βουγιουκλής αντικαθιστά τον ένθεο λόγο, τη δύναμη της λογικής που συνέχει το σύμπαν, από τη δίσημη αναρχία, προκαλώντας τους αναγνώστες του να προβλέψουν το μέλλον και το τέλος. Μεταξύ της αναρχίας, δηλαδή της ανώμαλης πολιτικής κατάστασης, και της ανυπαρξίας ξεκινήματος (αναρχία < α στερητικό + αρχή), που υπονομεύει την ίδια την έναρξη του «Εν αρχή», ο Βουγιουκλής θεμελιώνει τη σκωπτική κι ανατρεπτική του διάθεση, η οποία εκτείνεται από την αμφισβήτηση του συνολικού κοσμικού οικοδομήματος μέχρι του εαυτού του και της ποίησής του, ακυρώνοντας τις βεβαιότητες.

Συνέχεια →

Των αλλοτρίων ημών*

Του  Γιάννη Στρούμπα

Άνθρωποι σχεδόν της ίδιας «αυλής», ζουν τόσο κοντά και συνάμα τόσο μακριά μας. Αλλοδαποί, ξενιτεμένοι στην Ελλάδα και την Κύπρο, είναι οι ήρωες του Κώστα Λυμπουρή στη συλλογή διηγημάτων του, δεκατεσσάρων στον αριθμό, «Των ημετέρων άλλων». Αλλοδαποί «ημέτεροι», γιατί οι «άλλοι» αυτοί, που μοιάζουν τόσο ξένοι κι απόμακροι, που φαντάζουν συχνά στα μάτια των ιθαγενών μια απειλή, είναι άνθρωποι δικοί μας, με κοινά προβλήματα, κοινές ανάγκες κι αγωνίες, κοινή ανάσα και βηματισμό.

Συνέχεια →

Αυτοβιογραφική αυθεντικότητα*

Του Γιάννη Στρούμπα

Η δοκιμασία της ανθρώπινης ψυχής στον κοινωνικό στίβο μάχης απολήγει είτε στην επικράτηση των αντοχών της και τη διατήρηση της ύπαρξής της στις επάλξεις του αγωνιστικού βίου, είτε στην κατάρρευσή της και την απόσυρσή της από το προσκήνιο. Τη συγκεκριμένη πραγματικότητα αποδίδει ο τίτλος «Παρουσίες – απουσίες» της δέκατης τέταρτης ποιητικής συλλογής της Χαράς Χρηστάρα. Ο αγώνας προς επιβίωση είναι επίπονος, κι η Χρηστάρα το επισημαίνει ήδη από το μότο «Πρώτη κραυγή του ανθρώπου/ αυτή του πόνου», το οποίο προτάσσει στη συλλογή της. Η πραγμάτευση του θέματός της επιχειρείται από την ποιήτρια σε τέσσερα μέρη, που επιγράφονται «Η γειτονιά», «Οι γιατροί μου», «Για την εποχή μας», «Το εξοχικό».

Συνέχεια →

Ο αδιάβαστος Λορεντζάτος

Του Σωτήρη Γουνελά*

«Η τέλεια τέχνη κρύβει την τέχνη για να φαίνεται «φύση» και η τέλεια φύση ή αυτή που πετυχαίνει το στόχο της (φύσις επιτυχής) και αύτη κρύβει την τέχνη (που βρίσκεται μέσα της). Το ηρακλείτειο γνωμικό φύσις κρύπτεσθαι φιλεί ακολουθάει πιστά τη δεύτερη αυτή περίπτωση. Και στις δύο περιπτώσεις έχομε απόκρυψη. Και η τέχνη του ανθρώπου και η τέχνη της φύσης, για να φτάσουν στην τελειότητα ή στο σκοπό τους, πρέπει να κρυφτούν. Άνθρωπος και φύση κρύβουν την τέχνη τους για να ολοκληρώσουν τα μεγάλα έργα τους» Μελέτες Β΄, Δόμος 1994, σ. 213).

Συνέχεια →

Φαρμάκι κι αντίδοτο*

Του Γιάννη Στρούμπα

Ένας κόσμος κατάμονος «χαμογελά μουδιασμένα/ Μπροστά στο θέαμα της πληγής». Είναι τόσο καταπτοημένος, τόσο παραιτημένος, ώστε αποδέχεται κι αγαπά «τ’ άνθη του τάφου του», τον ίδιο του τον θάνατο. Η Πανδώρα αντέχει κι οι συμφορές της θριαμβεύουν ακατάπαυστα. Οι αιώνες «σιγοκαίγονται» «Στη μαύρη θλίψη του επιούσιου»: σαν τίποτε να μη βελτιώνεται στο πέρασμα του χρόνου, σαν πάντα να κυριαρχεί η ίδια βιοτική ανάγκη. Αντιμέτωποι με τις βιοτικές τους ανάγκες, την παραίτηση και τη συνείδησή τους στέκουν οι άνθρωποι στην ποιητική συλλογή της Δήμητρας Χριστοδούλου «Το ελάχιστο ψωμί της συνείδησης».

Συνέχεια →

Αστυνομία και πολιτική

ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΥΩΡΙΟΥ

Του Περικλή Κοροβέση

Η λέσχη αστυνομικών Θεσσαλονίκης με κάλεσε «διά υπόθεσιν που με αφορά». Αλλά αυτή η «υπόθεση» ήταν εντελώς διαφορετική από αυτές που ήξερα μέχρι τώρα. Ήθελαν να παρουσιάσουν το «ιστορικό» (κατά τον χαρακτηρισμό τους) βιβλίο μου »Ανθρωποφύλακες» στο Αμφιθέατρο του Αστυνομικού Μεγάρου Θεσσαλονίκης.

Συνέχεια →

Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

Πατρός Αὐγουστίνου Μύρου (3^η ἔκδοση ἐπηυξημένη)

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

Ἀντίσταση εἶναι ὅρος, πού στή νεοελληνική γλώσσα τῶν τελευταίων δεκαετιῶν ἔχει λάβει πολεμικό περιεχόμενο. Πλεῖστοι ὅσοι στό ἄκουσμά του φέρνουν στο νοῦ τους τήν ἀντίσταση τοῦ λαοῦ μας, στό βουνό καί στήν πόλη, κατά τῶν δυνάμεων τῆς τριπλῆς κατοχῆς διαρκοῦντος τοῦ δευτέρου μεγάλου πολέμου τοῦ 20^οῡαἰώνα. Ἀντίσταση ὅμως εἶναι ὅρος, πού ἀπαντᾶται καί στήν Καινή Διαθήκη.

Συνέχεια →