Εγκώμια

Του Αλέξη Γκλαβά

Μεγάλη Παρασκευή βράδυ σε χωριό του Ν. Αχαΐας. Συνηθίζω να πηγαίνω από την αρχή των ακολουθιών και πηγαίνοντας στο ψαλτήρι, βοηθώ – κατά δύναμιν – τον ψάλτη του χωριού. Φέτος αιφνιδιάστηκα όταν – αντί των συνηθισμένων βιβλίων, όταν έφθασε η ώρα των εγκωμίων – είδα να διανέμονται φωτοτυπίες, οι οποίες έφεραν την εξής σημείωση:

«Παραθέτωμεν ενταύθα τα υπό της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος εγκριθέντα εγκώμια, 33 εκάστης των τριών στάσεων – εκτός του Δόξα, Και νυν – ως ταύτα εταξινομήθησαν και διωρθώθησαν υπό των αειμνήστων, Μητροπολίτου Κίτρους Κωνσταντίνου και Εμμ. Φαρλέκα, πρωτονοταρίου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών».

Είναι γεγονός ότι, πολλοί των «πιστών» (εν οίς και έννιοι των υπογραψάντων για το «δημοψήφισμα»), ισχυρίζονταν ότι, παρατραβάει η ακολουθία. Είναι επίσης γεγονός ότι, μερικά από τα κείμενα παρουσίαζαν δυσκολίες στο ψάλσιμο και απαιτούσαν κάποιες μικροεπεμβάσεις όπως παρατονισμό μιας λέξης, κόψιμο ενός άρθρου ή και αλλαγή της σειράς των λέξεων, κυρίως λόγω λαθών στην μεταφορά από λινοτυπείου εις λινοτυπείον. Μια δουλειά που έχει γίνει με εξαιρετικό σεβασμό και γνώση της ποιητικής τέχνης στην Ανθολογία που πιο κάτω αναφέρεται.

Αναρωτιέμαι όμως με ποιο θράσος, ποιο δικαίωμα και ποια κριτήρια άγγιξαν τα έξοχα αυτά ποιητικά κείμενα, κόβοντας και ράβοντας, αφαιρώντας και προσθέτοντας αλλά και αντικαθιστώντας κάποια απ’ αυτά με δικές (;) τους ποιητικές συνθέσεις, άτεχνες εν πολλοίς και εμφανώς εμβόλιμες για τους γνωρίζοντες. Είχα την υπομονή να συγκρίνω το φυλλάδιο της Ιεράς Συνόδου, με τα εγκώμια που καταγράφονται στο «Ωρολόγιον το Μέγα» (έκδοσις οίκου Μ. Ι. Σαλιβέρου 1897), την ποιητική ανθολογία «Η Ελληνική ποίηση ανθολογημένη» των Μάρκου Αυγέρη, Βασίλη Ρώτα, Θρ. Σταύρου και Μ.Μ. Παπαϊωάννου (εκδ. Παρθενών, 1977), μία νεώτερη Ιερά Σύνοψη (εκδόσεις «Αστήρ» 1980) και ένα από τα βιβλιαράκια που κυκλοφορούν με τίτλο «Μεγάλη Εβδομάς».

Από την Πρώτη κι όλας στάση καταλαβαίνουμε τι θα μας προκύψει. Τα 73 (της Ποιητικής Ανθολογίας), ή 64 (του Ωρολογίου του Μεγάλου), δεν έχουν περιορισθεί σε 33 (όπως στη σημείωση αναφέρεται), αλλά σε λιγότερα, αφού κάποια απ’ αυτά έχουν αντικατασταθεί από εγκώμια που δεν υπάρχουν σε καμία από τις εκδόσεις που προανέφερα, επιτρέποντάς μου να συμπεράνω ότι αποτελούν ποιητικές συνθέσεις των «διορθωτών».

Στην Δεύτερη στάση έχει γίνει σφαγή. Εκπληκτικής ωραιότητας κείμενα έχουν παραληφθεί, όπως το «Χλαίναν εμπαιγμού» ή το «Ώσπερ πελεκάν» και παρεισφρύουν κι εδώ ποιητικά κείμενα των «διορθωτών (;)», όπως το «Είδε τον σεισμόν…».

Στην Τρίτη στάση ένα «νυν» έχει ξεφυτρώσει εκεί που δεν το έσπειραν στο «Αι γενεαί πάσαι», μετατρέποντάς το σε «Αι γενεαί νυν πάσαι», έτσι για να μπερδευτεί ο παπάς του χωριού και εκεί που τράβηξε λίγο το «αι» να του προκύψει ένα «νυν» και να μην ξέρει τι να το κάνει. Επίσης, μετά το «έρραναν τον τάφον», έχουν προστεθεί επτά (7) ποιητικές συνθέσεις, άσχετες με τα παλαιά εγκώμια, άτεχνες ποιητικά, (η μία των οποίων – κυριολεκτικά – για γέλια) και άλλη μία υμνούσα τους κατά τόπον επισκόπους. (Δεν τους έφθανε φαίνεται το «Εν πρώτοις μνήσθητι Κύριε του αρχιεπισκόπου…»).

Αυτά συμβαίνουν στην Εκκλησία της Ελλάδος Αρχιεπισκοπούντος του – κατά την δική του έκφραση – «παραδοσιακότερου των Ελλήνων». (Αναρωτιέμαι ποια θα είναι η επόμενη κίνηση. Η περικοπή του κανόνος της Αναστάσεως του Δαμασκηνού; Ή κάποιος άλλος αοίδιμος αδικημένος ποιητής, θα βάλει χέρι στον Ρωμανό τον Μελωδό;) Κι όταν η παράδοση δέχεται, επί πρωτοκαθεδρίας του παραδοσιακότερου, τέτοιο «Ράπισμα χειρών» και περιβάλλεται «Χλαίναν εμπαιγμού» (λογοκριμένα αμφότερα από την σειρά των «εγκεκριμένων» εγκωμίων), σκεφθείτε τι θα γίνει αργότερα.

Αλέξης Γκλαβάς

Ο θρίαμβος του σατανά…

Του παπα Ηλία Υφαντή

Ο Χριστός ξανασταυρώνεται. Ο λαός εθελοσκλαβώνεται. Απ’ τους ελεύθερους πολιορκημένους καταντήσαμε στους ανίατους εθελόδουλους. Μεγάλη βδομάδα! Ο μεγάλος πόλεμος! Αντίπαλοι; Ο Χριστός και ο Σατανάς! Και διεκδικούμενο; Ο άνθρωπος! Ο λαός…

Ο Λάζαρος θανατώνεται. Αλλά ο Χριστός τον ανασταίνει. Ο Σατανάς βλέπει ότι οι παράπλευρες απώλειες δεν πτοούν το Χριστό. Μόνο ο προσωπικός του θάνατος μπορεί να τον εξουδετερώσει.

Δεν επιλέγει ως εκτελεστές του Χριστού αυτούς που ο καλός υπόκοσμος» της «καθωσπρέπει» κοινωνίας χαρακτηρίζει ως «κακοποιοιούς» και «κακούργους». Αλλά τους αληθινά κακοποιούς και κακούργους. Που είναι, ακριβώς, ο «καλός υπόκοσμος» της «καθωσπρέπει» κοινωνίας.

Για να κάμει οδυνηρότερο το χτύπημά του, κάνει συνεργούς των δημίων του και τους μαθητές του. Που τον εγκαταλείπουν, τον αρνούνται, τον προδίδουν.

Και, για να υπογραμμίσει το απελπιστικά μάταιο του αγώνα του Χριστού, βάνει τον όχλο να κραυγάζει στον κυνικό Πιλάτο το «άρον-άρον σταύρωσον αυτόν»!

Και ο αδυσώπητος πόλεμος διαιωνίζεται…. Με τον κυνικό – σήμερα – ΟΗΕ να νίπτει τα χείρας του. Όργανο και έρμαιο της παγκόσμιας διαβολοκυβέρνησης των θεοσκότεινων ιλλουμινάτων.

Με το τέρας του αδηφάγου τοκογλυφικό γυφταριού και τους κατά τόπους βαρύγδουπους και ανυπόστατους εντολοδόχους του, νομοθέτες. Με τα ληστρικά μνημόνια. Που δεσμεύουν «φορτία βαρέα και δυσβάστακτα» και τα φορτώνουν στις πλάτες των λαών.

Και τ’ ανεγκέφαλα κοπάδια του όχλου, μαστουρωμένα απ’ το «χόρτο», που τα ταΐζουν, μέσα στις κομματικές τους στρούγκες, να βελάζουν τα ωσαννά στους σταυρωτές τους. Και τα «άρρον-άρον σταύρωσον» για τους… εαυτούς τους!

Για να καταντήσουμε, έτσι, απ’ τους ελεύθερους πολιορκημένους, στους απελπιστικά ανόητους και ανίατα αμετανόητους εθελόσκλαβους.

Ο θρίαμβος του Σατανά!

Παπα-Ηλίας, http://papailiasyfantis.wordpress.com, 20-4-2011

Η Ζωή Μετά: Από πού πάνε για τον Παράδεισο;

Του π. Νικόλαου Λουδοβίκου*

Ποτέ δεν με ένοιαξε το ερώτημα. Το είπε και ο Νίτσε: δεν έχει σημασία η αιώνια ζωή, αλλά η αιώνια ζωτικότητα. Να το θέσω καλύτερα: δεν με ενδιαφέρει η αιώνια επιβίωση ενός κομματιού της ύπαρξής μου, της ψυχής μου, στο χρόνο. Διότι αυτό δεν σημαίνει ότι θα έχω αιώνια ύπαρξη, ότι θα έχω σωματικότητα: ότι θα μπορώ να χαίρομαι, να αγαπώ, να απολαμβάνω ψυχοσωματικά τους άλλους…

Το γεγονός αυτό, ότι η ουσία του ανθρώπου δεν είναι μόνο η ψυχή, είναι άλλωστε και η ανθρωπιστική επανάσταση του χριστιανισμού. Πριν από αυτόν ο Πλάτωνας θεωρούσε το σώμα τάφο της ψυχής και ο Σωκράτης χαιρόταν πριν πεθάνει γιατί έτσι θα ελευθερωνόταν η ψυχή του… 

Σε αντίθεση, λοιπόν, με αυτό, στον χριστιανισμό από τον 1ο κιόλας αιώνα το λεγόμενο "κατ' εικόνα" ίσχυε και για το σώμα, που οντολογικά ήταν ίσο πια με την ψυχή. Ο χριστιανισμός μίλησε για το "όλον" αυτού, την πρώτη ολιστική προσέγγιση του ανθρώπου. Αν και η βιβλική έννοια της ψυχής σημαίνει όντως το "όλον", σε ολόκληρη τη Δύση μέσω του Αυγουστίνου δυσκολεύτηκε πολύ να περάσει αυτή η διάσταση. Στη Δύση επικράτησε το cogito ergo sum, όχι π.χ. το ερωτεύομαι άρα υπάρχω.

Όμως, ο άνθρωπος θα σωθεί όπως είναι σήμερα: ολόκληρος. Γι' αυτό άλλωστε και οι πρώτοι χριστιανοί είχαν προκαλέσει τη μήνι των φιλοσόφων, οι οποίοι τους αποκαλούσαν υλιστές. Και αυτό, αλήθεια, είναι ο χριστιανισμός: ένας ιερός υλισμός. Δεν έχει τίποτα το μεταφυσικό. Και το σώμα είναι τόσο σημαντικό που αξίζει να αναστηθεί. Διότι αν δεν αναστηθεί το σώμα, δύο τινά μπορεί να συμβαίνουν: ή δεν το έφτιαξε ο Θεός, ή δεν είναι αρκετά Θεός για να μπορεί να το σώσει…

Αυτό πώς θα συμβεί;

Με το θάνατο αυτό που είμαστε διαλύεται. Το σώμα, ως βαριά δομή, φθείρεται – η ψυχή ως λεπτή δομή και υλικό εκμαγείο του σώματος διατηρείται, διότι μόνο έτσι, μέσω του Θεού, μπορεί να "αναδημιουργηθεί" ο ίδιος άνθρωπος: αυτή είναι η περίφημη Ανάσταση Νεκρών. Αυτό μας το έδειξε ο Χριστός μέσω αυτού που γιορτάζουμε σήμερα, της Ανάστασής Του, αφού αυτός έχει δύο φύσεις: την ανθρώπινη που βίωσε τον πραγματικό θάνατο, και τη θεία, που ζωοποιεί και ο Θεός γίνεται η υπόσταση του φυσικού όντος το όποιο έτσι αφθαρτίζεται. 

Η Ανάσταση όλων θα συμβεί – το θέμα είναι αν αυτό θα σημαίνει και μετοχή στο Θεό (αυτό που λέμε Παράδεισο: την υπέρτατη δοτικότητα) ή απλή γνώση του Θεού χωρίς μετοχή, αυτό που λέμε Κόλαση. Και φυσικά τότε δεν είναι ο Θεός αυτός που κολάζει αλλά ο άνθρωπος που διαλέγει αυτή την υπέρτατη φιλαυτία. Αυτά, τώρα, δεν είναι ιδεολογήματα. Την πληρότητα της Χάριτος ο πιστός την κατακτά βλέποντας την ομορφιά, τη βεβαιότητα πέραν του θανάτου. Διότι ο χριστιανισμός πέραν από ιερός υλισμός είναι ένας εμπειρισμός…
Ορθόδοξη Καθολική και Αποστολική Εκκλησία αποκαλείται το σύνολο των αυτοκέφαλων και αυτόνομων χριστιανικών Εκκλησιών που διοικούνται κατά συλλογικό τρόπο από Συνόδους, έχουν αποδεχτεί το περιεχόμενο των αποφάσεων των επτά πρώτων Οικουμενικών Συνόδων και παραμένουν σε πλήρη κοινωνία μεταξύ τους. Ως αφετηρία τους αξιώνουν τον Ιησού Χριστό και τους Αποστόλους του, μέσω της συνεχούς αποστολικής διαδοχής.

Σήμερα ο συνολικός αριθμός των ορθοδόξων υπολογίζεται περίπου σε 300 εκατομμύρια χριστιανούς. Οι όροι ορθόδοξος – ορθοδοξία έχουν χρησιμοποιηθεί παραδοσιακά, στον ελληνόφωνο χριστιανικό κόσμο, προκειμένου να υποδείξουν τις κοινότητες, ή τα άτομα, που διατήρησαν την αληθινή πίστη, σε αντιδιαστολή με εκείνους που κηρύχτηκαν αιρετικοί. 
«Ο άνθρωπος θα σωθεί όπως είναι σήμερα, ολόκληρος – ψυχή τε και σώματι». 

* Ο  π. Νικόλαος Λουδοβίκος είναι καθηγητή στο Ορθόδοξο Ινστιτούτο του Κέμπριτζ, στο πανεπιστήμιο της Ουαλίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία της Θεσσαλονίκης.

ΠΗΓΗ: Έντυπη Έκδοση, Εψιλον, Κυριακή 19 Απριλίου 2009,   ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΚΑΒΑΖΗ (marilena@cavasi.com)| ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΡΕΖΙΑΣ, http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=36193

Δεν είναι Εκκλησία αυτό που νομίζουμε

Του π. Βασίλειου Ιβηρίτη*

Δεν είναι η Εκκλησία αυτό που νομίζουμε. Μας πήραν μωρά παιδιά από τον μαστό της μάνας μας, της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Μας έμαθαν άλλα. Μας έδωσαν να πιούμε γάλα κονσέρβας. Μας έκοψαν από τις ρίζες. Μας χώρισαν από την Παράδοση. Μας απομάκρυναν από το σπίτι μας. Μας έκαμαν αλλοδαπούς στον τόπο μας. Βάλθηκαν να μας ξεμάθουν τη μητρική μας γλώσσα, τη γλώσσα της Ορθοδοξίας, τη μητρική γλώσσα του ανθρώπου.

Ποιοι; Όσοι θέλησαν δια της βίας να μας σώσουν: οι διαφωτιστές, προπαγανδιστές, Βαυαροί, μασόνοι… μέχρι σήμερα. Μαζί μ' αυτούς, όλοι όσοι θεωρήσαμε τα φώτα τους φώτα, τον πολιτισμό τους πρόοδο. Και έτσι, στα τυφλά, χωρίς διάκριση πνευματική, πήραμε το καθετί απ' αυτούς, σαν ανώτερο, καλύτερο, πολιτισμένο (σε τέχνη, δίκαιο, διοργάνωση ζωής, αρχιτεκτονική, μουσική…). Και βασανίζεται το είναι μας. Απορρίπτει ο οργανισμός μας ένα-ένα τα μεταμοσχευθέντα ξένα μέλη. Και συνέχεια μας μεταμοσχεύουν βιαίως νέα, τα οποία αποβάλλονται, και φανερώνεται με την προσωπική του συμπεριφορά ποιος είναι ο βαθύτερος χαρακτήρας του λειτουργημένου λαού μας.

Δεν είναι η Εκκλησία αυτή που νομίζουμε. Δεν είναι αυτή που χτυπάμε, αυτή που βαλθήκαμε να καταστρέψωμε. Δεν έχει σχέση η Ορθοδοξία με «μεσαιωνισμούς», «μυστικισμούς», «κληρικαλισμούς», «σχολαστικισμούς» που ακούμε. Τόσοι δυτικοθρεμμένοι νομίζουν ότι σε Δύση και Ανατολή όλοι οι όροι έχουν το ίδιο περιεχόμενο. Και προσπαθούν να μας ελευθερώσουν από αρρώστιες που δεν περάσαμε. Και μας αρρωσταίνουν με τις θεραπείες τους. Και μας περιπλέκουν με τις λύσεις τους.

Δεν αρνούμαστε ότι υπήρξαν ανθρώπινες αδυναμίες. Υπήρξαν και υπάρχουν αδύνατοι, με πτώσεις και ελαττώματα. Αυτό κάνει ακόμα πιο συμπαθή την ίδια την Ορθοδοξία, και αναδεικνύει την ανοχή της αγάπης της και την αλήθεια του μηνύματός της.

Το θέμα το μεγάλο είναι να γνωρίσουμε την Εκκλησία την Ορθόδοξη, που αγνοούμε. Τη μία, αμόλυντη, άφθορη, άχραντη καρδιά της. Αυτήν που αποτελεί το βαθύτατο και πιο αληθινό είναι μας. Αυτή με την οποία έχομε πολύ μεγαλύτερη σχέση απ' ό,τι νομίζουμε. Αυτή που ξέρομε βαθύτερα, χωρίς να το καταλαβαίνωμε. Αυτή που πάμε ασυνείδητα να βρούμε αρνούμενοί την, γιατί αγνοούμε την αλήθεια της, τη θεανθρωπία της, τη δόξα της ταπεινώσεώς της.

Ό,τι πολύτιμο ζητούν όλοι οι αληθινοί αναζητητές βρίσκεται μέσα εδώ. Όχι αποσπασματικά, επί μέρους ή φανταστικά, αλλά εν όλω έργω και αληθεία.

Αυτή είναι κατάλληλη για τα μικρά παιδιά, τις απλές γριούλες και τους πιο απαιτητικούς αναζητητές, που θέλουν να δουν τον Θεό όχι όσο μπορούν, αλλ' όπως ο Θεός είναι.

Υπάρχει μια θεολογία που φτάνει στην απόφαση (αποφατικότητα), την άρνηση, που δεν πάει παραπέρα, που άνθρωπος στη γη δεν μπορεί να ξεπεράσει. Και μια χάρη άκτιστη, αόρατη, ακατάληπτη, που έρχεται στον άνθρωπο, στην κτίση. Και νεουργεί και θεουργεί το ανθρώπινο.

Δεν είναι η θεολογία σχολαστικισμός, ούτε η πνευματική ζωή πουριτανισμός.

Γνωρίζοντας την Ορθοδοξία, αυτή που είναι, ισορροπούμε· μπορούμε όλους να δούμε με στοργή. Από όλους να βοηθηθούμε. Και όλους με τη χάρη του Θεού να βοηθήσωμε.

Το να γίνωμε Ορθόδοξοι δεν σημαίνει κάπου να κλειστούμε, αλλά κάπου να αναχθούμε: να βγούμε στο ύψος του σταυρού της αγάπης.

Αν ήταν η θεολογία της Εκκλησίας μας αυτή που νομίζει ο πολύς κόσμος, αυτή που διδάχτηκε στα κρατικά πανεπιστήμια· ή αν ήταν η ευσέβειά της ο έξωθεν εισαχθείς στείρος πιετισμός, σας ομολογούμε ότι δεν θα σας λέγαμε τίποτε. (Δεν θα είχαμε καμιά ελπίδα· ίσως ούτε ευθύνη.)

Τώρα μπορούμε να σας πούμε λόγο παρήγορο και σκληρό (λέγεται μόνος του):

Η θέση μας είναι προνομιακή και επικίνδυνη. Έχει καθοριστεί απ' αυτούς που μας γέννησαν, και δεν μπορούμε να κάνωμε ότι μας κατέβει.

Δεν μπορούμε ατιμωρητί οι Ορθόδοξοι Έλληνες να παιδιαρίζωμε, στηριζόμενοι σ' οποιαδήποτε δικαιολογία ή, περισσότερο, να αυθαδιάζωμε.

Αν αυτοί που προηγήθηκαν ημών και έζησαν και τάφηκαν σε τούτα τα χώματα, αυτοσχεδίαζαν κάνοντας το κέφι τους, τότε θα μπορούσαμε και εμείς να συνεχίσωμε αυτοσχεδιάζοντας.

Αν όμως έζησαν διαφορετικά· αν αποφάσισαν να πεθάνουν, και έτσι έζησαν· αν ο τρόπος της ζωής τους ήταν απόφαση θανάτου· αν όλη τους η δημιουργία, το ήθος, ο λόγος, τα έργα, η μορφή, η χειρονομία, το ορατό και αόρατο εξ αυτών είναι γεννημένο εκ του θανάτου, από τη θυσία όλων, για να γεννηθεί κάτι καλύτερο, άλλης φύσεως, άλλης υφής, για τους άλλους, για μας όλους· τότε δεν μπορούμε ατιμωρητί να αυτοσχεδιάζωμε, να κάνωμε πρόβες, να παίζωμεν εν ου παικτοίς.

Αν δεν έχτιζαν την Αγια-Σοφιά όπως την έχτισαν, να χωρά τον κάθε άνθρωπο και την οικουμένη.

Αν δεν είχαν φτιάξει το Άγιον Όρος όπως το έφτιαξαν, για να σώζεται όλος ο άνθρωπος και να αδελφώνονται οι λαοί.

Αν δεν είχε θεολογήσει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς όπως θεολόγησε, ανακεφαλαιώνοντας την πείρα και τη ζωή της Ορθοδοξίας, σβήνοντας τη δίψα του σημερινού βασανισμένου νέου ανθρώπου.

Αν δεν είχαν αγωνιστεί, κλάψει, υπομείνει, προσευχηθεί, θυσιαστεί τόσοι άγνωστοι στα βουνά, στα νησιά και στις πόλεις. Αν δεν είχαν στα τραγούδια, στη ζωή και στα ήθη τους αυτή την ανθρωπιά που σε σφάζει.

Αν δεν ήσαν γενάρχες του νέου Ελληνισμού ένας άγιος Κοσμάς και ένας Μακρυγιάννης.

Αν δεν υπήρχαν όλα αυτά στο αίμα μας, τότε θα μπορούσαμε να κάνωμε ότι μας κατέβει.

Τώρα δεν είναι έτσι. Τώρα βρισκόμαστε εν τόπω και χρόνω αγίω. Δεν μπορούμε να είμαστε επιπόλαιοι. Δεν ανήκομε στον εαυτό μας. Ανήκομε σ' αυτούς που μας γέννησαν, και σ' όλο τον κόσμο. Είμαστε χρεωμένοι με πνευματική κληρονομιά. Δεν μας σώζει καμιά δικαιολογία. Και όλα να τα πετάξωμε από το σχολείο, τα αρχαία, τα νέα, τα ιερά και τα όσια, δεν μπορούμε να δικαιολογηθούμε σε κανέναν, να απαλλαγούμε, ούτε να ξεχάσωμε το χρέος μας. Δεν μπορούμε να στοιχειοθετήσωμε κανένα άλλοθι.

Θα έχωμε να αντιμετωπίσωμε αυτούς που προηγήθηκαν και αυτούς που έρχονται.

Τα ψεύτικά μας καμώματα θα μας πετάξουν κατά πρόσωπο. Γιατί κάποτε θα ξυπνήσουν αυτοί οι μικροί, που θα πούνε όχι στο ψέμα, στην επιπολαιότητα, στην παραχάραξη, στην πλαστογραφία, στην προδοσία, που χαλκεύεται εγκληματικά και θρασύδειλα με εκπαιδευτικά προγράμματα, αναγνωστικά βοηθήματα, οπτικοακουστικές εκπομπές.

Και αυτοί που θα πουν όχι θα έχουν απροσδιόριστες δυνάμεις που ξεπερνούν αυτούς τους ίδιους. Θα είναι μαζί τους τα πνεύματα των περασμένων και τα διψασμένα παιδιά όλου του κόσμου.

Αυτό που εδώ υπάρχει ανήκει σε όλους. Αυτό που κληροδοτήθηκε καθορίζει τη συμπεριφορά μας.

Η Αλήθεια, που εσαρκώθει δια της παναχράντου και αειπαρθένου Μαρίας, που απέθανε και ανέστη και συνανέστησε την οικουμένη και συνέστησε την Εκκλησία σώμα Χριστού. Η Χάρις που αγιάζει όλο το είναι του ανθρώπου. Η Εκκλησία που βαφτίζει όλο τον άνθρωπο εις τα απύθμενα βάθη του μυστηρίου της ζωής του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, που αγιάζει όλες τις αισθήσεις.

Αυτή η Χάρις, που μπήκε μέχρι μυελού στα οστά του πιστού λαού μας, που υφαίνει τη ζωή μας και την κάνει άνωθεν υφαντή με τα στοιχεία της ύλης…

Όλο το πνευματικό σώμα της ζωής μας έχει μηνύματα που ανήκουν σ' όλους, που τα περιμένουν όλοι, μέχρις εσχάτου της γης. Και είμαστε χρεώστες προς όλους. Και μας έχουν κατ' ανάγκη βάλει αυτοί που μας γέννησαν κατά σάρκα και κατά πνεύμα σ' ένα ορισμένο επίπεδο. Και δεν μπορούμε να υποστείλωμε τη σημαία, να μετριάσωμε το χρέος, να ξεκουραστούμε σε άλλο χώρο, με άλλο τρόπο, παρά μόνο πάνω σε σταυρό θυσίας.

Απόσπασμα από το βιβλίο του «Το Άγιον Όρος και η Παιδεία του Γένους μας»

ΠΗΓΗ: Κυριακή, 13 Μαρτίου 2011, http://trelogiannis.blogspot.com/2011/03/blog-post_13.html

* Ο π. Βασίλειος Ιβηρίτης (Γοντικάκης) είναι Προηγούμενος της Ι. Μ. Ιβήρων και Ι. Μ. Σταυρονικήτα Αγίου Όρους.

METAXΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

Με τον νεολογισμό του τίτλου δεν υπονοούμε τις μετά τα Χριστούγεννα ημέρες, αλλά τον χωρίς νόημα εορτασμό της μεγάλης γιορτής της Εκκλησίας σε εποχή που θα μπορούσε χωρίς υπερβολή να χαρακτηριστεί ως μεταχριστιανική.

Ο Χριστός γεννήθηκε σε παχνί στάβλου. Ήταν αυτό ακραία πρόκληση προς τους ανθρώπους, οι οποίοι από αιώνες είχαν παγιώσει τις αντιλήψεις τους τόσο για τους εγκόσμιους, όσο και για τους υπερκόσμιους άρχοντες. Ένας ενδοκοσμικά ανίσχυρος περνά κατά κανόνα απαρατήρητος. Βέβαια ο Χριστός επέτυχε παρ’ αυτό να καταστεί το επίκεντρο της δημόσιας ζωής κατά τον ολιγόχρονο δημόσιο βίο του. Ο λαός κρεμόταν κυριολεκτικά από τα χείλη του. Ήταν, θα υποστηρίξουν κάποιοι, τα θαύματά Του. Όμως πολλοί περισσότεροι παρέμειναν αθεράπευτοι και πλείστοι όσοι δεν υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες ενός από αυτά. Ήταν η εξασφάλιση τροφής. Σε ελάχιστες περιπτώσεις, θα αντιτείνουμε, και σε λίγες χιλιάδες, μικρό μέρος του συνολικού πληθυσμού, που αποτελούσε το ακροατήριό του. Συνεπώς οι πολλοί δεν ωφελήθηκαν υλικά, όπως συνήθως επιδιώκεται.

Ο Χριστός σκανδάλιζε τους άρχοντες των Ιουδαίων, επειδή τη δύναμή Του, που δεν αμφισβητούσαν, τηρούσε αναξιοποίητη. Το πρώτο που όφειλε να κάνει ήταν η επιβεβαίωση της κρατούσης αντιλήψεως περί άρχοντος. Και αυτός ήταν άρχων δικός τους. Τί προσέφεραν σ’ αυτούς τα λίγα θαύματα; Για ελευθερία διψούσαν! Και αυτή δεν έδειχνε διάθεση να τους την προσφέρει. Και δεν ήταν δυνατόν να προσφέρει ο Θεός ελευθερία στους μεν που οδηγεί σε δουλεία των δε. Ο Χριστός προσέφερε άλλου είδους ελευθερία, αυτήν που και ο άνθρωπος της μεταχριστιανικής εποχής αδυνατεί να κατανοήσει. Προσέφερε την πνευματική ελευθερία.

Η πνευματική ελευθερία αποτελεί διαχρονικό σκάνδαλο στη χριστιανική και μεταχριστιανική εποχή. Ο Ντοστογιέφσκυ προβάλλει στο πρόσωπο του “μεγάλου ιεροεξεταστή” τον κατ’ εξοχήν αρνητή της. Αυτόν που ασκεί δριμεία κριτική στον Χριστό, επειδή αρνήθηκε την πρόταση του λαού να τον στέψει βασιλέα, μετά τον χορτασμό του. Η ικανοποίηση των ενστίκτων υπήρξε το διαχρονικά ισχυρό όπλο των εξουσιαστών. Άρτον και θεάματα προσέφεραν στον λαό οι πανίσχυροι Ρωμαίοι ηγεμόνες. Απαιτούσαν όμως να αναγνωρίζει ο λαός την προσφορά τους αυτή και να αποδέχεται αγογγύστως το δικαίωμα τους της ζωής και του θανάτου επί των πολιτών αλλά και το άλλο, το πλέον σημαντικό, τη θεοποίησή τους!

Ο Χριστός, φύσει Θεός, αποποιείται εξ αρχής όλα τα “δικαιώματα” του υπερκοσμίου άρχοντα. “Λαθών ετέχθη υπό το σπήλαιον” και σε ελάχιστους έκανε γνωστή την επί γης παρουσία του. Στους απλοϊκούς βοσκούς, που είναι αμφίβολο, αν κατάφεραν να μεταδώσουν την είδηση στο συγγενικό τους περιβάλλον και στους μάγους που χάθηκαν και δεν γνωρίζουμε τίποτε γι’ αυτούς. Αν εκείνο το αστέρι είχε τη μορφή ενός κομήτη που ολοένα και περισσότερο πλησίαζε προς τη γη και σκορπούσε τρόμο, όπως οι ορδές των ισχυρών ηγεμόνων, αν συνοδευόταν όχι από την ουράνια μελωδία των αγγέλων αλλά από πολεμικές ιαχές, τότε όλοι θα αναγνώριζαν ότι ο βασιλεύς των ουρανών επισκεπτόταν τη γη. Και θα έσπευδαν να τον προσκυνήσουν όλοι στο παλάτι που οι ακόλουθοί του, του “μαγικού” κόσμου, θα είχαν φροντίσει να στηθεί σε λίγα λεπτά! Ποιός θα τολμούσε να αμφισβητήσει την ισχύ εκείνου του ηγεμόνα;

Όμως όλο αυτό το σκηνικό εναρμονίζεται με το διαχρονικό ψέμμα, με το οποίο κατέστη σύμφυτος ο μεταπτωτικός άνθρωπος. Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και ομοίωσίν του, δεν συνέβη το αντίθετο, όπως ισχυρίζεται ο Φόυερμπαχ, παρά μόνο στη μυθολογία. Ο Θεός είναι αγάπη. Αυτό το μήνυμα ήρθε να φέρει πρωτίστως ο ενανθρωπίσας Θεός στο πλάσμα Του. Δεν απομάκρυνε από κοντά Του τους πεπτωκότες αγγέλους και αργότερα τους πρωτοπλάστους κάνοντας χρήση του κυριαρχικού Του δικαιώματος. Ο Θεός αγαπά, συνάμα όμως είναι και δίκαιος. Ο διάβολος, ο εωσφόρος των οπαδών του, ο οποίος στη δαιμονική μας εποχή προβάλλεται ως φίλος του ανθρώπου (αν και πολλοί καυχώνται για την άρνηση της ύπαρξής του) δεν έχει ουδεμία σχέση με τον τιτάνα Προμηθέα της μυθολογίας μας. Εκείνος όντως είχε συμπονέσει τους ανθρώπους και υπέστη τη σκληρή τιμωρία εκ μέρους των θεών. Οι δαίμονες διαρκώς διαβάλλουν τον Θεό που είναι αγάπη, λόγω της κακίας τους και οδηγούν τους ανθρώπους στη φρικτότερη μορφή δουλείας, την πνευματική, από την οποία ήρθε να τους ελευθερώσει ο Χριστός. Οι ελευθερίες εθνική, κοινωνικοπολιτική και οκονομική έχουν ασφαλώς την αξία τους, είναι όμως σαφώς υποδεέστερες από την πνευματική, την απαλλαγή δηλαδή από τα πάθη, την κατάσταση που βιώνουν οι άγιοι. Επειδή όμως ο αγώνας κατά των παθών είναι ο δυσκολότερος, εμείς επιχειρούμε αγώνες για τις κοσμικές μορφές ελευθερίας. Και φθάνουμε στο σημείο να καταγγείλουμε τον Χριστό για πλείστα όσα: Δεν υπήρξε σαφής στο θέμα της δουλείας και καλλιεργεί στους πιστούς τη δειλία και δουλοπρέπεια (Τα εκατομμύρια μαρτύρων και νεομαρτύρων αγνοούνται από τη φιλοσοφία της ιστορίας). Δεν καυτηρίασε όσο έπρεπε την κοινωνική αδικία, υποστήριξε μάλιστα ότι πάντοτε θα υπάρχουν φτωχοί και ότι πρέπει να προσευχόμαστε για τους άρχοντες. Πήραν θάρρος από αυτά οι “χριστιανοί” άρχοντες και οι “εκπρόσωποι” του Θεού επί της γης και για αιώνες καταδυνάστευσαν τους λαούς με το δόγμα του “ελέω Θεού ηγεμόνα”!

Όλα αυτά μαρτυρούν ότι δεν κατανοήσαμε το μήνυμα του Χριστού. Δεν είναι μόνο που δεν επισκεφθήκαμε οι περισσότεροι ποτέ βρωμερό στάβλο, δεν μελετήσαμε και τις συμβουλές του Χριστού προς τους μαθητές Του σχετικά με τον τρόπο άσκησης της εξουσίας. Για τον Χριστό απερίφραστα ο ηγεμών δεν είναι εξουσιαστής, ιδίως μάλιστα ψυχών, στον οποίο είχε μετατραπεί ο “μεγάλος ιεροεξεταστής”, αλλά πάντων δούλος. Ο Χριστός δεν περιορίστηκε στο να το τονίσει αυτό, αλλά το εφήρμοσε. Όχι βέβαια μόνο κατά τη νύκτα της Μεγάλης Πέμπτης, όταν έπλυνε τα πόδια των μαθητών, αλλά πρωτίστως όταν απεφάσισε να λάβει μορφήν δούλου, δηλαδή ανθρώπου για να κορυφώσει την αποποίηση της εξουσίας Του στον σταυρό.

Ο Πιλάτος αισθάνθηκε τρομερή εντύπωση από την απάθεια του Χριστού μπροστά στον επερχόμενο θάνατο. Και φυσικά δεν ήταν ο πλέον κατάλληλος στο να κατανοήσει τον λόγο του Χριστού ότι “ήλθε να μαρτυρήσει για την αλήθεια”. Έκτοτε το ερώτημα του Πιλάτου “τί είναι αλήθεια;” τίθεται και ξανατίθεται από τους φιλοσόφους, που κατά βάθος αναγνωρίζουν ότι με την έλευση του Χριστού έχασαν τα πάντα. Φάνηκαν να ξανακερδίζουν έδαφος κατά την Αναγέννηση. Συμμείχθηκαν με κοινωνικούς μεταρρυθμιστές και ιδεολόγους, πήραν τη θέση του “ιεροεξεταστή” που ανέτρεψαν, συμμάχησαν αργότερα με τους μεσσίες της επιστήμης. Δεν ζήτησαν από το λαό τίποτε, παρά μόνο να αρνηθεί εκείνον που του πρόσφερε “ουτοπίες”, προκειμένου αυτοί να ετοιμάσουν τη ρεαλιστική επί της γης ευημερία. Και έκαναν τον κόσμο αγνώριστο σε λιγότερο από δύο αιώνες. Περισσότερη φτώχια, περισσότερη αδικία, μεγαλύτερο αιματοκύλισμα. Και εκεί στο βάθος τηρούν όλοι ως υπόδικο ως υπεύθυνο για όλα τα κακά τον Χριστό.

Εκείνο που δεν πρόσεξαν, όσοι αναγνωρίζουν ότι ζούμε στη μεταϊδεολογική εποχή είναι η επάνοδος του ανθρώπου στο δρόμο της αναζήτησης μεταφυσικής ελπίδας και παρηγοριάς προς υπέρβαση του υπαρξιακού του κενού. Στο μέτρο που η λογοκρατούμενη κοινωνία εμποδίζει την προσπέλαση προς τον δρόμο της σταυρικής θυσίας, ο άνθρωπος εκτρέπεται για μία ακόμη φορά προς τον εύκολο δρόμο της παραθρησκείας, για να καταλήξει στη δαιμονολατρεία.

Αν αποφασίζαμε φέτος να κάναμε φάτνη την καρδιά μας, για να γεννηθεί εκεί ο Χριστός; Έχουμε κάτι να χάσουμε; Δεν βλέπουμε ότι ακόμη και την ψυχή μας έχουν βάλει στο στόχαστρο;

  “ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ”, 27-12-2010

Θεολογική προσέγγιση της Παγκόσμιας Οικονομίας

Η εγκύκλιος της Εκκλησίας, η Ακαδημία του Βόλου και η οικονομική κρίση

Του Πέτρου Βασιλειάδη*

Μέρες Χριστουγέννων και όλα τα καθιερωμένα μηνύματα των προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών λίγο ως πολύ αναφέρονται στην παγκόσμια οικονομική κρίση. Η Εκκλησία της Ελλάδος με απόφαση της μείζονος Ιεραρχίας της τον περασμένο Οκτώβριο καθηκόντως το έπραξε και με εγκύκλιο σημείωμα «Προς τον λαό», αλλά βρήκε τον μπελά της. Ο λόγος, μέσες-άκρες, γιατί μπήκε σε… καθαρά πολιτικά ζητήματα.

Μέχρι τώρα και για δεκαετίες ολόκληρες, με αποκορύφωμα την αλήστου μνήμης επταετία (1967-1974), αλλά και πριν και μετά απ’ αυτήν, μόνιμη επωδός όλων των κατηγοριών εναντίον της Εκκλησίας της Ελλάδος, αλλά και σύνολης της Ορθοδοξίας, ήταν ότι επιδεικτικά απαξίωνε την καθημερινότητα (κοινωνική, πολιτική κλπ.) επικεντρώνοντας την προσοχή της μόνον στα επέκεινα.

Μόλις δειλά-δειλά επίσημα το έπραξε, ασχέτως από τυχόν άστοχες εκφράσεις σε δευτερευούσης φύσεως λεπτομέρειες της εγκυκλίου, άρχισαν και εντός και εκτός των τειχών (από ιεράρχες δηλαδή, πολιτικούς και δημοσιογράφους) οι επικρίσεις. Με το θέμα της οικονομικής κρίσης είχε ασχοληθεί και η προηγούμενη σύνοδος της ελάσσονος Ιεραρχίας (η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος) στις 15.3.2010, πάλι πριν απ’ τις γιορτές, σ’ εκείνη την περίπτωση του Πάσχα. Είχα τότε δημόσια επαινέσει κατ’ αρχήν με συνέντευξή μου στον ημερήσιο τύπο (εφ. ΝΙΚΗ) την πρωτοβουλία της επίσημης Εκκλησίας να αγγίξει το ζήτημα της οικονομικής κρίσης, με την υποσημείωση όμως ότι δυστυχώς απέφυγε να προβληματιστεί θεολογικά για τα βαθύτερα αίτιά της, που δεν είναι άλλα από το κυρίαρχο, και φυσικά αντίθετο με τις αρχές τους χριστιανισμού μοντέλο της παγκόσμιας οικονομίας. Επέμενε δηλαδή σε ευχολόγια και την «θεραπευτική» αντιμετώπιση του προβλήματος, μη αποτολμώντας να υπεισέλθει στην «προληπτική» θεώρησή του.

Και όμως, πριν από ένα χρόνο, τον Μάιο του 2009, η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών τις Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος και Αλμυρού, που τόσο άδικα από μερικούς ανεγκέφαλους επικρίνεται τον τελευταίο καιρό, σε συνεργασία με το Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ και την Θεολογική Σχολή τις Χαϊδελβέργης, διοργάνωσε επιστημονικό σεμινάριο με θέμα: «Βιβλική θεολογία της απελευθέρωσης, πατερική θεολογία, και οι αμφισημίες της νεωτερικότητας». Ανάμεσα στα θέματα αυτού του συνεδρίου, τα πρακτικά του οποίου θα δημοσιεύσει η Ακαδημία του Βόλου – το προνομιακό αυτό ίδρυμα της Εκκλησίας της Ελλάδος που προσφέρει πραγματικόν «πλουτισμόν θεολογίας», για να θυμηθούμε την υμνολογία των ημερών –  ήταν και η θεολογική προσέγγιση της παγκόσμιας οικονομίας. Το Δελτίο Βιβλικών Μελετών θα δημοσιεύσει στο τεύχος που κυκλοφορεί τις εισηγήσεις βιβλικού περιεχομένου αυτού του σεμιναρίου, μαζί άλλες βιβλικές μελέτες, οι οποίες σχολιάζουν το σχετικό με το θέμα επίκαιρο βιβλίο των Ulrich Duchrow και Franz Hinkelammert με τίτλο, Property for People, Not for Profit: Alternatives to the Global Tyranny of Capital, η μετάφραση του οποίου στα ελληνικά θα κυκλοφορήσει τον επόμενο χρόνο από τις εκδόσεις του Ιδρύματος «Άρτος Ζωής».

Οι σκέψεις που ακολουθούν, που και αυτές αποτελούν καλόπιστη κριτική στο εγκύκλιο  προς τον λαό σημείωμα της Εκκλησίας της Ελλάδος, αλλά από εντελώς αντίθετη σκοπιά, αποτελούν απόπειρα θεολογικής προσέγγισης της παγκόσμιας οικονομίας και ήταν τμήμα της δικής μου συμβολής σ’ αυτό το σεμινάριο, και ταυτόχρονα προλογικό σημείωμα του υπό δημοσίευση τεύχους του Δελτίου Βιβλικών Μελετών.

Με την κρίση που ξέσπασε το 2007 στις ΗΠΑ με τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια  υψηλού κινδύνου, η οποία ως γνωστό κορυφώθηκε το Σεπτέμβρη του 2008 με την κατάρρευση της Lehman Brothers και από το επόμενο έτος πέρασε με εντονότερο ρυθμό στην ευρωπαϊκή δημοσιονομική σφαίρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την ελληνική οικονομία, έγινε κατανοητό από την παγκόσμια χριστιανική κοινότητα πως υπάρχει ένα τεράστιο ηθικό πρόβλημα, στο οποίο ο χριστιανισμός δεν μπορεί πλέον να μένει απαθής. Με δεδομένη μάλιστα την γενικότερη κρίση της παγκόσμιας οικονομίας, όλες οι συσσωρευμένες αντιφάσεις της οποίας εκρήγνυνται σταδιακά οδηγώντας την σε κατάρρευση, η παγκόσμια ιεραποστολή είναι πλέον υποχρεωμένη να φέρει ως πρώτη προτεραιότητα το ζήτημα αυτό.

Είναι γεγονός ότι η παγκόσμια χριστιανική κοινότητα, κύρια έκφραση τις οποίας αποτελεί το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών (ΠΣΕ), έχει προ πολλού προβληματιστεί για την παγκόσμια οικονομία από την προοπτική τις «οικονομικής δικαιοσύνης», μια έννοια που αναπτύχθηκε από τις εκκλησίες και την οικουμενική κίνηση ως πρωταρχικό αίτημα τις χριστιανικής μαρτυρίας στον 21ο αιώνα. Για πολλές δεκαετίες σημαίνοντες θεολόγοι επέμεναν – μερικές φορές εις ώτα μη ακουόντων – ότι η χριστιανική πίστη δεν μπορεί να αγνοεί την ανάγκη για την δικαιοσύνη σε παγκόσμιο επίπεδο ως θεϊκή βούληση. Άλλωστε, το ελάχιστο που πρέπει να κάνουν οι πιστοί, σύμφωνα με το αίτημα τις Κυριακής προσευχής «ελθέτω η Βασιλεία σου … ως εν ουρανώ και επί γης», είναι να εργάζονται για την προώθηση της δίκαιης κατανομής των πόρων και της εξουσίας ως απαραίτητη προϋπόθεση για μια ανθρώπινη και οικολογικά βιώσιμη ανάπτυξη.

Στην τελευταία διακήρυξη των προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών το 2008 τονίζεται χαρακτηριστικά: «Οι Ορθόδοξοι χριστιανοί συμμερίζονται μετά των άλλων, θρησκευομένων ή μη ανθρώπων του πλανήτου, την ευθύνη για τη σύγχρονη κρίση, διότι ανέχθηκαν ή συμβιβάστηκαν ακρίτως και προς ακραίες επιλογές του ανθρώπου χωρίς την αξιόπιστη αντιπαράθεση προς αυτές του λόγου της πίστεως. Έχουν, συνεπώς, και αυτοί μείζονα υποχρέωση να συμβάλλουν στην υπέρβαση των διασπάσεων του κόσμου. Η χριστιανική διδασκαλία διά την οντολογική ενότητα του ανθρώπινου γένους και της θείας δημιουργίας, όπως αυτή εκφράζεται στο μυστήριο του εν Χριστώ απολυτρωτικού έργου, αποτελεί θεμελιώδη βάση για την ερμηνεία της σχέσεως του ανθρώπου με τον Θεό και τον κόσμον…Το χάσμα μεταξύ πλουσίων και πτωχών διευρύνεται δραματικά εξ αιτίας της οικονομικής κρίσης, που συνήθως είναι αποτέλεσμα μανιακής κερδοσκοπίας εκ μέρους οικονομικών παραγόντων και στρεβλής οικονομικής δραστηριότητας, η οποία, στερούμενη ανθρωπολογικής διαστάσεως και ευαισθησίας, δεν εξυπηρετεί, τελικά, τις πραγματικές ανάγκες της ανθρωπότητας. Βιώσιμη οικονομία είναι εκείνη, που συνδυάζει την αποτελεσματικότητα με την δικαιοσύνη και την κοινωνική αλληλεγγύη».

Μια δεκαετία νωρίτερα, στην Η΄ Γ.Σ. του ΠΣΕ το 1998 διατυπώθηκε ξεκάθαρα το ερώτημα: «Πώς μπορούμε να εκφράσουμε την πίστη μας στο περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης;» Η απάντηση στο ερώτημα αυτό από την πλευρά των εκκλησιών-μελών του ΠΣΕ ήταν ξεκάθαρη: «Ο χριστιανικός κόσμος και οι διάφορες χριστιανικές ομολογίες έχουν υποχρέωση να αντιμετωπίσουν την πρόκληση της παγκοσμιοποίησης από τη σκοπιά της χριστιανικής πίστης, και για το λόγο αυτό να αντισταθούν στη μονομερή επιβολή της οικονομικής και πολιτιστικής παγκοσμιοποίησης». Παρόμοια ήταν και η δήλωση των ευαγγελικών εκκλησιών τις Γερμανίας (EKD) το 2002: «Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι το σκάνδαλο της παγκόσμιας οικονομικής αδικίας αποτελεί την κύρια πρόκληση για την οικοδόμηση της παγκόσμιας ανάπτυξης». Πιο συγκεκριμένα, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου τις Χριστιανικής Βοήθειας (Christian Aid) John Gladwin, ανέφερε: «Πρέπει να προσδιορίσουμε τι πρέπει να γίνει για να δημιουργήσουμε έναν διαφορετικό κόσμο, στον οποίον η δικαιοσύνη, η συμπόνια και η ειρήνη θα ωφελούν όλους τις ανθρώπους». Οι νέοι σ’ αυτήν την προσπάθεια καλούνται να παίξουν καίριο ρόλο. «Ποτέ μέχρι σήμερα δεν ήταν τόσο σημαντική για τους νέους και τις νέες η αναζήτηση εναλλακτικών προτάσεων στη σύγχρονη δυναμική της παγκοσμιοποίησης», ανέφερε σε δήλωσή του το τμήμα της χριστιανικής νεολαίας του ΠΣΕ το 2001. Και κατέληγε: «Είναι το μέλλον μας διακυβεύεται».

Στο καίριο ερώτημα, αν η παγκοσμιοποίηση είναι καλή ή κακή, η εκτίμηση της συντεταγμένης Ορθοδοξίας είναι, ότι είναι και καλή και κακή. Κακή γιατί δημιουργεί πλούτο για τους λίγους ευνοημένους, ενώ ταυτόχρονα περιθωριοποιεί την μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων. Καλή γιατί προωθεί την επικοινωνία και την τεχνολογία. Είναι καλή για τους νικητές και κακή για τους ηττημένους, δηλαδή τα 3 δισεκατομμύρια των πτωχών του πλανήτη. Στην πραγματικότητα η κακή όψη της παγκοσμιοποίησης υπερισχύει συντριπτικά της καλής, και για το λόγο αυτό το θέμα απασχολεί την παγκόσμια χριστιανική κοινότητα μέσω των διεθνών και διαχριστιανικών της φορέων στην οικουμενική κίνηση, το ΠΣΕ κλπ. Οι εκπρόσωποι των εκκλησιών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, για παράδειγμα, στο Παγκόσμιο Συνέδριο για την οικονομική παγκοσμιοποίηση το 2001, με ουσιαστική συμμετοχή της Ορθόδοξης Ρωσικής Εκκλησίας,  διατύπωσε το ερώτημα: «Έχουν το θάρρος οι εκκλησίες μας να αντιμετωπίσουν τις ‘αξίες’ μιας ζωής προσανατολισμένης στο κέρδος ως θέμα πίστεως, ή θα προτιμήσουν να σιωπήσουν και να αποσυρθούν στην ‘ιδιωτική’ σφαίρα; Είναι ένα ερώτημα που οι εκκλησίες οφείλουν να απαντήσουν, αλλιώς θα χάσουν την ψυχή τους»!

Η ανθρώπινη ανάπτυξη σε βιώσιμες κοινωνίες επομένως αποτελεί βασικό όραμα τις παγκόσμιας χριστιανικής κοινότητας, με σκοπό την αναζήτηση τις οικονομικής δικαιοσύνης. Ο χριστιανικός κόσμος πιστεύει ότι η δικαιοσύνη είναι η καρδιά του προβλήματος. Πιστεύει ότι οι αξίες δεν μετρούνται με μονεταριστικούς όρους, και η ζωή – και ό, τι είναι απαραίτητο για την διατήρησή της – δεν μπορεί να εμπορευματοποιείται.

Το κλειδί για την αντιμετώπιση των βασικών θεμάτων τις οικονομικής δικαιοσύνης είναι ειλικρινής κριτική, σαφήνεια  και εναλλακτική πρόταση του ισχύοντος κυρίαρχου μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης και νομισματικής παγκοσμιοποίησης, καθώς και αμφισβήτηση με βάση την χριστιανική πίστη ορισμένων αξιών της.

Δεν θα πρέπει να λησμονείται, πως η σύγχρονη εκδοχή τις οικονομικής παγκοσμιοποίησης και το υπάρχον μοντέλο ανάπτυξης έχουν πολλά κοινά με το αποικιοκρατικό σύστημα που αναπτύχθηκε πριν από 500 χρόνια. Δημιουργήθηκε από οικονομολόγους για χάρη των ισχυρών. Παρά τις διαφορές με εκείνο, στην ουσία βασίζεται στην αρχή της δημιουργίας εξαρτήσεων. Συνεπώς, αυτό που αποκαλείται σήμερα «παγκοσμιοποίηση» δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα παλαιό, 500 ετών, μοντέλο ανάπτυξης. Συγκρίνοντας τα κύρια χαρακτηριστικά του υπάρχοντος μοντέλου ανάπτυξης με το προ 500 ετών μοντέλο της αποικιοκρατίας διαπιστώνει κανείς τρομακτικές ομοιότητες. Τότε, το 1492 την εποχή της αποικιοκρατίας επί Χριστοφόρου Κολόμβου, βασική επιλογή ήταν η ευρωπαϊκή εμπορική επέκταση με αντικειμενικό σκοπό τον εύκολο πλουτισμό μέσω φτηνής εργασίας και απόκτησης άφθονων πρώτων υλών.

Αποικίες, σκλάβοι, ρατσισμός, γενοκτονίες ήταν μερικά από τα θλιβερά επακόλουθα, με το στρατό ως μέσο αποτελεσματικής καταπίεσης. Χαρακτηριστικά του τότε οικονομικού μοντέλου ήταν η οικοδόμηση εξαρτήσεων με την υφαρπαγή της γης (με όλα τα στοιχεία της, τρόφιμα, νερό, ρουχισμό) και την εκμετάλλευση του ανθρώπινου δυναμικού, το οποίο εργαζόταν σκληρά για ψίχουλα με στόχο την παραγωγή και εξαγωγή των αγαθών προς τις δήθεν χριστιανικές αυτοκρατορίες. Σήμερα η «Νέα» τάξη πραγμάτων της επιχειρηματικής παγκοσμιοποίησης έχει φέρει τα κράτη του «Πρώτου Κόσμου» σε ευθεία αντίθεση προς τα κράτη του «Τρίτου Κόσμου». Μέσα για την επίτευξη δήθεν ανταγωνιστικότητας είναι οι χαμηλοί μισθοί και οι χαλαροί κανονισμοί. Συνεχίζεται με άλλο τρόπο η καταπίεση και ο κοινωνικός έλεγχος, με τον ρατσισμό, τον στρατό και την αστυνομία να αποτελούν και σήμερα τους βραχίονες του συστήματος. Όπως και τότε, έτσι και σήμερα γινόμαστε μάρτυρες αδυναμίας αυτοσυντήρησης των ασθενέστερων τάξεων, που συνεχίζουν σκληρή εργασία για ψίχουλα. Σήμερα μάλιστα οι περισσότεροι άνθρωποι/αποικίες εξαρτώνται όλο και περισσότερο από κράτη ή επιχειρήσεις.

Το κρίσιμο ερώτημα, που δυστυχώς πολλοί χριστιανοί συνεχίζουν να αγνοούν, είναι το ποιος βάζει τους κανόνες της παγκόσμιας οικονομίας. Ο «θρόνος», για να θυμηθούμε την εικόνα τις Αποκαλύψεως, που ασκεί την εξουσία και δημιουργεί τις κανόνες είναι τριμερής: α) Διεθνή οικονομικά ιδρύματα, τα οποία χωρίς να υπάγονται στη λαϊκή ετυμηγορία, αποτελούν ημικρατικούς οργανισμούς, οι οποίοι καθορίζουν τους επίσημους κανόνες της παγκόσμιας οικονομίας. β) Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, ο οποίος ορίζει με αμείλικτη αυστηρότητα τους κανόνες του εμπορίου. Και γ) οι κυβερνήσεις, οι οποίες όλο και περισσότερο εκπροσωπούν επιχειρήσεις και επενδυτές μάλλον, παρά την πλειοψηφία των λαών τους.

Η εξουσία, επομένως, που βρίσκεται ουσιαστικά πίσω από τον «θρόνο»  (του Σατανά) είναι: α) Διεθνείς επιχειρήσεις, οι οποίες πιέζουν τα κράτη, ώστε να προσφέρουν πιο χαμηλούς μισθούς, πιο χαλαρούς περιβαλλοντικούς νόμους, πιο χαμηλή φορολόγηση κλπ., και β) οι επενδυτές, που μπορούν να προωθήσουν ή να αποσυντονίσουν μια χώρα με την διοχέτευση ή μη χρημάτων σε αυτήν.

Το φαινόμενο αυτό συνδέεται με την λεγόμενη «οικονομία της σαμπάνιας». Σύμφωνα με αποδεδειγμένα στατιστικά στοιχεία, το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 83% του παγκόσμιου πλούτου. Ένα άλλο 20% κατέχει αντίστοιχα το 11%, ενώ το υπόλοιπο 60% κατέχει μόνο το 6% του παγκόσμιου πλούτου. Ενδεικτική είναι η σχηματική παρουσίαση του παγκόσμιου πλούτου με τον χαρακτηριστικό τίτλο «οικονομία της σαμπάνιας»

Την σοβαρότητα της κατάστασης φανερώνουν με γλαφυρό τρόπο και τα εξής στοιχεία που αφορούν τους 225 πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο. Από αυτούς, οι 60 κατοικούν τις ΗΠΑ και διαθέτουν 311 δις δολάρια. Οι 52 κατοικούν σε βιομηχανοποιημένες χώρες (376 δις δολάρια) και οι 76 στις αναπτυσσόμενες χώρες (365 δις δολάρια). Στη Γερμανία ζουν 21 (111 δις δολάρια), στην Ιαπωνία 14 (41 δις δολάρια) και στην Αφρική 2 (3,7 δις δολάρια).

Επιπρόσθετα, οι 3 πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου έχουν περιουσίες μεγαλύτερες από το εισόδημα των 48 πτωχότερων κρατών! Οι 15 πλουσιότεροι έχουν περιουσίες μεγαλύτερες από το συνολικό εισόδημα της νότια της Σαχάρας Αφρικής. Τα πλούτη των 32 πλουσιότερων υπερβαίνουν το συνολικό εισόδημα της Νότιας Ασίας. Τα περιουσιακά στοιχεία των 84 πλουσιότερων υπερβαίνουν το συνολικό εισόδημα της Κίνας, μιας χώρας με 1.2 δισεκατομμύρια κατοίκους.

Συγκρίνοντας αυτά τα στοιχεία μπορούν να εξαχθούν αξιοσημείωτα συμπεράσματα. Καθώς ο συνολικός πληθυσμός της γης είναι 6 δις άνθρωποι, τα 3 δις ζουν με 2 δολάρια τη μέρα, ενώ 1,2 δις ζουν με λιγότερο από 1 δολάριο τη μέρα. Αν μάλιστα λάβει κανείς υπόψη του ότι για την κοινωνική πολιτική ολόκληρης της υφηλίου απαιτούνται 44 δισεκατομμύρια δολάρια, το ποσό αυτό δεν είναι παρά το 4% του συνολικού πλούτου των 225 πλουσιότερων του κόσμου.

Ταυτόχρονα, σύμφωνα με το Institute for Policy Studies, από τις 100 ισχυρότερες οικονομίες οι 49 είναι κράτη ενώ οι 51 είναι πολυεθνικές εταιρίες. Καθίσταται σαφές ότι οι ισχυρές πολυεθνικές εταιρίες γίνονται ολοένα και ισχυρότερες.

Ποιος, λοιπόν, ωφελείται από το φιλελεύθερο διεθνές εμπόριο; Σύμφωνα με το περιοδικό Economist, το 1993 ωφελούνταν κατά 15,7% οι ΗΠΑ, κατά 34,7% η ΕΕ και κατά 49,6%  ο υπόλοιπος κόσμος. Έξι χρόνια αργότερα, το 1999, οι ΗΠΑ απολάμβαναν το 17,7% των κερδών του παγκοσμίου εμπορίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση το 38% και ο υπόλοιπος κόσμος το 44,3%. Παρατηρείται, λοιπόν, μια ραγδαία επιδείνωση των οικονομικά ασθενέστερων κρατών.

Όσον αφορά τα διεθνή οικονομικά ιδρύματα, τρία είναι αυτά που ασκούν την απόλυτη σχεδόν εξουσία στην διεθνή οικονομία: α) Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), το οποίο δανείζει χρήματα στις αναπτυσσόμενες χώρες και επιβάλει «διαρθρωτικά διορθωτικά προγράμματα» στις χώρες αυτές, β) η Παγκόσμια Τράπεζα, η οποία υποστηρίζει μεγάλα αναπτυξιακά προγράμματα και απαιτεί από τα κράτη να υλοποιήσουν τις διαρθρωτικές αλλαγές των κρατών πριν τους δοθούν δάνεια από την Τράπεζα, και γ) το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, το οποίο κατά κύριο λόγο ορίζει την πολιτική του ΔΝΤ και άλλων ιδρυμάτων.

Έχει ενδιαφέρον να αναφερθεί στο σημείο αυτό το ποσοστό ψήφων που αντιστοιχεί στα κράτη μέλη των ιδρυμάτων αυτών. Στο ΔΝΤ οι ΗΠΑ κατέχουν το 17,4% των ψήφων, ενώ το σύνολο των αφρικανικών κρατών μόνο το 4,5%. Στην Παγκόσμια Τράπεζα, οι ΗΠΑ κατέχουν το 16,5%, η Ιαπωνία το 7,9%, η Γερμανία το 4,5%, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία το 4,3% αντίστοιχα, ενώ η Ινδία – στην οποία αντιστοιχεί το 16% του παγκόσμιου πληθυσμού – κατέχει λιγότερο από το 3% των ψήφων.

Το χάσμα που παρατηρείται μεταξύ των οικονομιών του φτωχού Νότου σε σχέση με εκείνο του πλούσιο Βορρά γίνεται φανερό από την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας μεταξύ των ετών 1982 ως 1990. Οι χώρες του Νότου έλαβαν 927 δις δολάρια με μορφή οικονομικής βοήθειας, δωρεών, τραπεζικών πιστώσεων, άμεσων ιδιωτικών επενδύσεων και δανείων. Στο ίδιο διάστημα ο Νότος κατέβαλλε 1,3 τρις δολάρια σε τόκους και κεφάλαια! Παρ’ όλα αυτά, το 1990 ο Νότος είχε βυθιστεί κατά 61% βαθύτερα στο χρέος σε σύγκριση με την κατάστασή του το 1982.

Τρεις είναι οι διεθνείς οργανισμοί και φορείς που απαιτείται να συνεργαστούν για να επιτευχθεί στην πράξη ένας δικαιότερος κόσμος: ο ΟΗΕ, τα Διεθνή Οικονομικά Ιδρύματα (ΔΟΙ) και το σύνολο των κινήσεων των πολιτών, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι εκκλησίες, τα θρησκευτικά κινήματα, κλπ. Πιο συγκεκριμένα, ο ΟΗΕ θα πρέπει να έρθει σε συμφωνία με τα ΔΟΙ μέσω ενός ουσιαστικού συμβολαίου. Οι πολίτες θα πρέπει να διεκδικήσουν και να απαιτήσουν την εφαρμογή των οικονομικών, πολιτιστικών και άλλων δικαιωμάτων τους από τον ΟΗΕ, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να αντισταθούν ενεργά στην εξουσία που ασκούν τα πιο πάνω διεθνή οικονομικά ιδρύματα.

Αυτά όμως είναι πολύ δύσκολο, έως πρακτικά αδύνατο, να αλλάξουν τη ρότα της παγκόσμιας οικονομίας, αν δεν δραστηριοποιηθούν οι θρησκευτικές κοινότητες, και κυρίως οι χριστιανικές. Μόνο με την μαζική αντίδρασή τους και τις πρωτοβουλίες, τις οποίες οι ηγέτες των οφείλουν να αναλάβουν – η απήχηση των περιβαλλοντολογικών πρωτοβουλιών του Οικουμενικού Πατριάρχου παγκοσμίως θα πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα για όλους – είναι δυνατή η υλοποίηση μιας αντι-οικονομικής παγκοσμιοποίησης, η οποία θα αποτελεί εναλλακτική πρόταση στο νεοφιλελεύθερο «παράδειγμα» που τείνει να παγιωθεί σήμερα. Επίκεντρό της θα είναι ο νόμος του δημιουργού Θεού και ζητούμενο η κορωνίδα της δημιουργίας, ο άνθρωπος, με στόχο μια βιώσιμη και δίκαιη παγκόσμια οικονομία.

Απαιτείται, λοιπόν, μια σειρά από εναλλακτικές προτάσεις για την βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη, που θα δίνουν τη δυνατότητα τις τοπικές κοινωνίες να κάνουν επιλογές που βρίσκονται στα δικά τους μέτρα με βάση το βιβλικό αξίωμα: «του Κυρίου η γη και το πλήρωμα αυτής» (Ψλ 24:1, δηλαδή στον Κύριο ανήκει η γη, και ό, τι βρίσκεται σε αυτήν, ο κόσμος, και όσοι ζουν σ’ αυτόν), και όχι να προσδιορίζονται από τον λεγόμενο «μονόδρομο της οικονομικής παγκοσμιοποίησης». Το έργο αυτό έχει πολλά επιμέρους συστατικά που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με σαφήνεια.

Πρώτα-πρώτα, στο εσωτερικό μέτωπο, οι χριστιανικές κοινότητες θα πρέπει να οργανώσουν θεολογικά σεμινάρια αναφορικά με την παγκοσμιοποίηση. Παράλληλα, θα πρέπει να υποστηριχθούν κινήματα που εργάζονται για την κατάργηση του εξωτερικού χρέους, το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και τις εναλλακτικές μορφές ανάπτυξης. Γι’ αυτό και σε δια-χριστιανικό επίπεδο έχει δημιουργηθεί ειδικός φορέας, η Οικουμενική Συμμαχία Προάσπισης (Ecumenical Advocacy Alliance) με στόχο το πρόβλημα του Διεθνούς Εμπορίου, σε συνεργασία με τα χριστιανικά προγράμματα για την φτώχεια και τον πλούτο.

Κατά δεύτερο λόγο, στο εξωτερικό μέτωπο, οι χριστιανικές εκκλησίες θα πρέπει να εμμείνουν στην επιστημονική αντιμετώπιση των διεθνών οργανισμών, δηλαδή των διεθνών οικονομικών ιδρυμάτων, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Επίσης, είναι σημαντική η συνεργασία με τον ΟΗΕ για την κοινωνική και ταυτόχρονα βιώσιμη ανάπτυξη. Θα πρέπει να καταρτιστούν συγκεκριμένες μελέτες και εφαρμόσιμες προτάσεις. Κάτι που δεν έχει λάβει τη δέουσα προσοχή ως σήμερα είναι η μελέτη του «οικολογικού χρέους» των κρατών παγκόσμια, όπως επανειλημμένα  τονίστηκε στα γνωστά οικολογικά συνέδρια του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Η δύναμη των εκκλησιών και των κοινωνικών κινημάτων στηρίζεται στην ποιότητα των ιδεών και τη δέσμευσή τους να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο κόσμο, στον οποίο θα κυριαρχούν οι αξίες, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ο σεβασμός των ανθρώπων και του περιβάλλοντος. Το ερώτημα, βέβαια, είναι κατά πόσο οι χριστιανικές εκκλησίες είναι στο θέμα της παγκοσμιοποίησης σταθερά με το μέρος των αδυνάτων ή συνεχίζουν να συντάσσονται με τις δυνατούς;

* Ο Πέτρος Βασιλειάδης είναι Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ

ΠΗΓΗ: Ημ. Δημοσίευσης: Dec 23, 2010, http://www.amen.gr/index.php?mod=news&op=article&aid=4268

Σημείωση από το ΜτΒ: Το κείμενο μας επισημάνθηκε ως "αντίδωρο" από τον συγγραφέα μαζί με τις ευχές του.

Χριστούγεννα στη σπηλιά

Του (+) Φώτη Κόντογλου

Χριστούγεννα παραμονές. Χριστούγεννα και χιονιάς πάντα πάνε μαζί. Μα εκείνη τη χρονιά οι καιροί ήτανε φουρτουνιασμένοι παρά φύση. Χιόνι δεν έριχνε. Μοναχά που η ατμόσφαιρα ήτανε θυμωμένη, και φυσούσανε σκληροί βοριάδες με χιονόνερο και μ' αστραπές. Καμμιά βδομάδα ο καιρός καλωσύνεψε και φυσούσε μια τραμουντάνα που αρμενιζότανε. Μα την παραμονή τα κατσούφιασε. Την παραμονή από το πρωί ο ουρανός ήτανε μαύρος σαν μολύβι, κι έπιασε κι έριχνε βελονιαστό χιονόνερο.

Σε μια τοποθεσία που τη λέγανε Σκρόφα, βρισκότανε ένα μαντρί με γιδοπρόδατα, απάνω σε μια πλαγιά του βουνού που κοίταζε κατά το πέλαγο. Το μέρος αυτό ήτανε άγριο κι έρημο, γεμάτο αγριόπρινα, σκίνους και κουμαριές, που ήτανε κατακόκκινες από τα κούμαρα. Το μαντρί ήτανε τριγυρισμένο με ξεροτρόχαλο [=ξερολιθιά].

Οι τσομπάνηδες καθόντανε μέσα σε μια σπηλιά που βρισκότανε παραμέσα και πιο ψηλά από τη μάντρα και που κοίταζε κατά τη νοτιά. Μεγάλη σπηλιά, με τρία – τέσσερα χωρίσματα, κι αψηλή ως τρία μπόγια. Τα ζωντανά σταλιάζανε κάτω από τις χαμηλές σάγιες, που έσκυβες για να μπεις μέσα. Σωροί από κοπριά στεκόντανε εδώ κι εκεί, και βγάζανε μια σπιρτόζα μυρουδιά. Χάμω, το χώμα ήτανε σκουπισμένο και καθαρό, γιατί οι τσομπάνηδες ήτανε μερακλήδες, και βάζανε τα παιδιά και σκουπίζανε ταχτικά με κάτι σκούπες κανωμένες από αστοιβιές.

Αρχιτσέλιγκας ήτανε ο Γιάννης ο Μπαρμπάκος, ένας άνθρωπος μισάγριος, γεννημένος ανάμεσα στα γίδια και στα πρόβατα. Ήτανε μαύρος, μαλλιαρός, με γένεια μαύρα κόρακας, σγουρά και σφιχτά σαν του κριαριού. Φορούσε σαλβάρια κοντά ως το γόνατο, σελάχι στη μέση του, ζουνάρι πλατύ, βαριά τζεσμέδια στα ποδάρια του. το κεφάλι του το είχε τυλιγμένο μ' ένα μεγάλο μαντίλι σαν σαρίκι, κι οι μαρχαμάδες [= τα κρόσια] κρεμόντανε στο πρόσωπό του. Αρχαίος άνθρωπος!

Είχε δυο παραγιούς, τον Αλέξη και τον Δυσσέα, δυο παλληκαρόπουλα ως είκοσι χρονών. Είχε και τρία παιδιά, που τους βοηθούσανε στ' άρμεγμα και κοιτάζανε το μαντρί να 'ναι καθαρό. Αυτές οι έξι ψυχές εζούσανε σε κείνο το μέρος, κρυφά από τον Θεό. Ανάρια βλέπανε άνθρωπο.

Η σπηλιά ήτανε καπνισμένη κι ο βράχος είχε μαυρίσει ως απάνω από την καπνιά που έβγαινε από το στόμα της σπηλιάς. Εκεί μέσα είχανε τα γιατάκια τους, σαν μεντέρια, στρωμένα με προβιές. Στους τοίχους της σπηλιάς είχανε μπήξει παλούκια μέσα στις σκισμάδες του βράχου, και κρεμόντανε καρδάρες, τυροβόλια, μαγιές, τουφέκια και μαχαίρια, λες κι ήτανε λημέρι των ληστών. Απ' έξω φυλάγανε οι σκύλοι, όλοι άγριοι σαν λύκοι.

Η ακροθαλασσιά βρισκότανε ως ένα τσιγάρο απόσταση από τη μάντρα. Ήτανε έρημη, κι άλλο δεν ακουγότανε εκεί πέρα παρά μοναχά ο αγκομαχητός του πελάγου, μέρα – νύχτα. Με τον βοριά απάγκιαζε, και καμιά φορά πόδιζε κανένα καΐκι. Αλλιώς δεν έβλεπες βάρκα πουθενά. Από το μαντρί αγνάντευε κανένας το πέλαγο ανάμεσα στα δέντρα, και το μάτι ξεχώριζε καθαρά τα βουνά της Μυτιλήνης.

Την παραμονή τα Χριστούγεννα, είπαμε πως ο καιρός χάλασε, κι άρχισε να πέφτει χιονόνερο. Οι τσομπάνηδες είχανε μαζευτεί στη σπηλιά κι ανάψανε μια μεγάλη φωτιά και κουβεντιάζανε. Τα παιδιά είχανε σφάξει δυο αρνιά και τα γδέρνανε. Ο Αλέξης έβαλε απάνω σ' ένα ράφι μυτζήθρες και τυρί ανάλατο μέσα στα τυροβόλια, αγίζι και γιαούρτι. Ο Δυσσέας είχε μια παλιά Σύνοψη, κι επειδή γνώριζε λίγο από ψαλτικά κι ήξερε και πέντε γράμματα, διάβαζε τις Κυριακάδες κι όποτε ήτανε γιορτή κανένα τροπάρι και λιγοστά από τον Εξάψαλμο. Εκείνη την ώρα φυλλομετρούσε τη Σύνοψη, για να δει τι γράμματα ήτανε να πει.

Θά 'τανε ώρα Εσπερινού. Κείνη την ώρα ακούσανε κάτι τουφεκιές. Καταλάβανε πως θα 'τανε τίποτα κυνηγοί. Το ένα παιδί, που είχε πάγει να φέρει ξύλα με τον γάιδαρο, είπε πως το πρωί είχε ακούσει τουφεκιές κατά την από μέσα θάλασσα, κατά την Άγια-Παρασκευή. Οι σκύλοι πιάσανε και γαβγίζανε όλοι μαζί και πεταχτήκανε όξω από τη μάντρα.

Σε λίγο φανερωθήκανε από πάνω από τη σπηλιά δυο άνθρωποι με τουφέκια, και φωνάζανε τους τσομπάνηδες να μαζέψουνε τα σκυλιά, που χυμήξανε απάνω τους. Ο Σκούρης άφησε τους ανθρώπους κι άρπαξε ένα από τα ζαγάρια που 'χανε οι κυνηγοί και το ξετίναζε να το πνίξει. Ο κυνηγός έρριξε απάνου του, και τα σκάγια τον πόνεσανε και γύρισε πίσω, μαζί με τ' άλλα μαντρόσκυλα, που πηγαίνανε πισώδρομα όσο κατεβαίνανε οι κυνηγοί. Τέλος πάντων, εβγήκε ο Μπαρμπάκος με τους άλλους και πιάσανε τον Σκούρη και τον δέσανε, διώξανε και τ' άλλα σκυλιά.

«Ώρα καλή, βρε παιδιά!» φώναξε ο Παναγής ο Καρδαμίτσας, ζωσμένος με τα φυσεγκλίκια, με το ταγάρι γεμάτο πουλιά.

Ο άλλος, που ήτανε μαζί του, ήτανε ο γιος του ο Δημητρός.

«Πολλά τα έτη!» αποκριθήκανε ο Μπαρμπάκος κι η συντροφιά του. «Καλώς ορίσατε!»

Τους πήγανε στη σπηλιά.

«Μωρέ, τ' είν' εδώ; Παλάτι! Παλάτι με βασιλοπούλες!» είπε ο μπάρμπα-Παναγής, δείχνοντας τις μυτζήθρες που αχνίζανε.

Τους βάλανε να καθίσουνε, τους κάνανε καφέ. Οι κυνηγοί είχανε κονιάκι. Κεραστήκανε.

«Βρε αδερφέ», έλεγε ο μπάρμπα-Παναγής, «ποιος να το 'λεγε, χρονιάρα μέρα, πως θα κάνουμε Χριστούγεννα στο σπήλαιο που εγεννήθη ο Χριστός! Εχτές περάσαμε στην Άγια – Παρασκευή, να κυνηγήσουμε λίγο. Ε, δικός μας είναι ο ηγούμενος, κοιμηθήκαμε στο μοναστήρι, και σήμερα την αυγή βγήκαμε στο κυνήγι. Βλέποντας πως φουρτούνιασε ο καιρός, είπαμε πως δε θα μπορέσουμε να περάσουμε το μπουγάζι με τη σαπιόβαρκα του μπάρμπα-Μανώλη του Βασιλέ. Κι επειδή ξέραμε απ' άλλη φορά το μαντρί, και με το κυνήγι πέσαμε σε τούτα τα σύνορα, είπαμε να 'ρθουμε στ' αρχοντικό σας… Μωρέ, τι σκύλο έχετε; Αυτό είναι θηρίο, ασλάνι και καπλάνι! Μπρε, μπρε, μπρε! Το ζαγάρι το πετσόκοψε! Για κοίταξε τι χάλια το 'κανε!»

Και γύρισε σε μια γωνιά της σπηλιάς, που κλαψούριζε το σκυλί κι έτρεμε σαν θερμιασμένο. «Έλα δω, Φλοξ! Φλοξ!». Μα η Φλοξ από την τρομάρα της τρύπωνε πιο βαθιά.

Άμα ήπιανε δυο-τρία κονιακάκια, ο μπάρμπα-Παναγής άρχισε να μασά τα μουστάκια του, και στο τέλος έπιασε να τραγουδά:

Καλήν εσπέραν, άρχοντες, αν είναι ορισμός σας,

Χριστού την θείαν γέννησιν να πω στ' αρχοντικό σας.

Ύστερα ο Δυσσέας έψαλε το «Χριστός γεννάται, δοξάσατε».

Εκείνη την ώρα ακούσανε πάλι τα σκυλιά να γαβγίζουνε. Στείλανε τα παιδιά να δούνε τι είναι. Ο αγέρας είχε μπουρινιάσει κ' έριχνε παγωμένο νερό. Κρύο τάντανο! Σε λίγο πάψανε τα σκυλιά, και γυρίσανε πίσω τα παιδιά. Από πίσω τους μπήκανε στη σπηλιά τρεις άντρες, που φαινόντανε πως ήτανε θαλασσινοί, και δυο καλόγεροι, βρεμένοι όλοι και ξυλιασμένοι απ' το κρύο. Τους καλωσορίσανε, τους βάλανε και καθήσανε.

Μόλις πήγε κοντά στη φωτιά ο πρώτος, ο καπετάνιος, τον γνώρισε ο Μπαρμπάκος κι έβγαλε μια χαρούμενη φωνή. Ήτανε ο καπετάν-Κωσταντής ο Μπιλικτσής, που ταξίδευε στην Πόλη. Είχε περάσει κι άλλη φορά από τη Σκρόφα, κι είχανε δέσει φιλία με τον Μπαρμπάκο, που δεν ήξερε τι περιποίηση να τους κάνει. Οι άλλοι δυο ήτανε γεμιτζήδες κι αυτοί, άνθρωποι του καϊκιού του.

Ο ένας από τους καλόγερους, ένας σωματώδης με μαύρα γένεια, ομορφάνθρωπος, ήτανε ο πάτερ-Σιλβέστρος Κουκουτός, καλογερόπαπας. Ο άλλος ήτανε λιγνός, με λίγες ανάριες τρίχες στο πηγούνι, σαν τον Άγιο Γιάννη τον Καλυβίτη. Τον λέγανε Αρσένιο Σγουρή.

Ο καπετάν-Κωσταντής ερχότανε από την Πόλη και πήρε στο καΐκι τον πάτερ-Σίλβεστρο, που είχε πάγει στην Πόλη από τ' Άγιον Όρος για ελέη, κι ήθελε να κάνει Χριστούγεννα στην πατρίδα του. Ο πάτερ-Αρσένιος είχε ταξιδέψει μαζί του από τη Μονή του Παντοκράτορας στο Όρος, κι ήτανε από τη Θεσσαλία.

Ταξιδέψανε καλά. Μα σαν καβατζάρανε τον Κάβο-Μπαμπά, ο αγέρας μπουρίνιασε, κι όλη τη μέρα αρμενίζανε με μουδαρισμένα πανιά και με τον στάντζο, ως που φτάξανε κατά το βράδυ απ' έξω από το Ταλιάνι. Ο καιρός σκύλιαξε κι ο καπετάνιος δεν μπόρεσε να 'μπει στο μπουγάζι, να κάνουνε Χριστούγεννα στην πατρίδα.

Αποφάσισε λοιπόν να ποδίσει, και πήγε και φουντάρισε στ' απάγκειο, πίσω από έναν μικρόν κάβο, από κάτω από το μαντρί. Κι επειδή θυμήθηκε τον φίλο του τον Μπαρμπάκο, πήρε τους γέροντες και τους δυο άλλους νοματέους και τραβήξανε για το αγίλι [=μαντρί]. Στο τσερνίκι είχανε αφήσει τον μπαρμπ' – Απόστολο με τον μούτσο. Σαν είδανε πως στη σπηλιά βρισκότανε κι ο κυρ-Παναγής με τον κυρ-Δημητρό, γίνηκε μεγάλη χαρά και φασαρία.

«Μωρέ να δεις», έλεγε ο κυρ-Παναγής, «τώρα ψέλναμε το τροπάρι, κι απάνω που λέγαμε «εν αυτή γαρ οι τοις άστροις λατρεύοντες υπό αστέρος εδιδάσκοντο…», φτάξατε κι εσείς οι μάγοι με τα δώρα! Γιατί βλέπω μια νταμιζάνα κρασί, βλέπω λακέρδα, βλέπω χαβιάρια, βλέπω παξιμάδια, μπακλαβάδες, «σμύρναν, χρυσόν και λίβανον»! Χα! Χα! Χα!» — γελούσε δυνατά ο κυρ-Παναγής, μισομεθυσμένος και ψευδίζοντας, και χάιδευε την κοιλιά του, γιατί ήτανε καλοφαγάς.

Στο μεταξύ ο πάτερ – Αρσένιος ο Σγουρής ζωντάνεψε ο καημένος, κι είπε σιγανά χαμογελώντας και τρίζοντας τα χέρια του:

«Δόξα σοι ο Θεός, Κύριε ημών Ιησού Χριστέ, που μας ελύτρωσες εκ του κλύδωνος!» κι έκανε τον σταυρό του.

Ο πάτερ – Σίλβεστρος είπε να σηκωθούνε όρθιοι, κι είπε λίγες ευχές, το «Χριστός γεννάται», κι ύστερα με τη βροντερή φωνή του έψαλε: «Μεγάλυνον, ψυχή μου, την τιμιωτέραν και ενδοξοτέραν των άνω στρατευμάτων. Μυστήριον ξένον ορώ και παράδοξον. Ουρανόν το σπήλαιον, θρόνον χερουβικόν την Παρθένον, την φάτνην χωρίον, εν ω ανεκλίθη ο αχώρητος Χριστός ο Θεός, ον ανυμνούντες μεγαλύνομεν».

Ύστερα καθήσανε στο τραπέζι. Τέτοιο τραπέζι βλογημένο και χαρούμενο δεν έγινε σε κανένα παλάτι. Τρώγανε και ψέλνανε. Και του πουλιού το γάλα είχε απάνω, από τα μοσκοβολημένα τ' αρνιά, τα τυριά, τα μανούρια, τις μυτζήθρες, τις μπεκάτσες και τ' άλλα πουλιά του κυνηγιού, ως τη λακέρδα και τ' άλλα τα πολίτικα που φέρανε οι θαλασσινοί, καθώς και κρασί μπρούσικο.

Όξω φυσομανούσε ο χιονιάς, και βογγούσανε τα δέντρα κι η θάλασσα από μακριά. Ανάμεσα στα βουΐσματα ακουγόντανε και τα κουδούνια από τα ζωντανά που αναχαράζανε. Μέσα από τη σπηλιά έβγαινε η κόκκινη αντιφεγγιά της φωτιάς μαζί με τις ψαλμωδίες και με τις χαρούμενες φωνές. Κι ο κυρ-Παναγής έκλεβε κάπου-κάπου λίγον ύπνο, ρουχάλιζε λιγάκι κι ύστερα ξυπνούσε κι έψελνε μαζί με τη συνοδεία.

Αληθινά, από τη Γέννηση του Χριστού δεν έλειπε τίποτα. Όλα υπήρχανε: το σπήλαιο, οι ποιμένες, οι μάγοι με τα δώρα, κι ο ίδιος ο Χριστός ήτανε παρών με τους δύο μαθητές του, που ευλογούσανε «την βρώσιν και την πόσιν».

ΠΗΓΗ: http://www.faneromenihol.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=526%3A2010-07-13-04-56-20&catid=69&Itemid=95

Οι Πατέρες της Εκκλησίας και η μεταπατερική «θεολογία»

Του μοναχού Μωυσή Αγιορείτη

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ γίνεται πολὺ λόγος γιὰ "νεοπατερικὴ σύνθεση", γιὰ "μεταπατερικὴ θεολογία", γιὰ "θεολογία τῆς συνάφειας" καὶ λοιπὰ φιλόδοξα καὶ κενόδοξα λυπηρὰ εὐφυολογήματα ὁρισμένων, ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰἐπικρατήσουν, νὰ πρωτοτυπήσουν καὶ νὰ διαφοροποιηθοῦν. Ὅλα αὐτὰ δημιουργοῦν ἐκπλήξεις, ἀπορίες, λογισμοὺς καὶ σκέψεις. Μερικὲς ἀπὸ αὐτὲς συνοπτικὰ καὶ ταπεινὰ παρακάτω θὰ παρουσιάσουμε, ἀφοῦὲς γνωστὲς ἐκκλησιαστικὲς θέσεις. ξανατονίσουμε μερικὲς γνωστὲς ἐκκλησιαστικὲς θέσεις.

Πρῶτος ὁ Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεὺς ὁμιλεῖ περὶ "ὀρθῆς θεολογίας" καὶ περὶ τῆς "ὄντως φιλοσοφίας καὶ ἀληθοῦς θεολογίας ". Ὁ Εὐσέβιος Καισαρείας ἀναφέρεται στὴν ἐκκλησιαστικὴ θεολογία λέγοντας: "Δύο γὰρ χορῶν τὴν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Θεολογίαν ἀνθρώποις παραδεδωκότων, ὁ μὲν προφθάσας χορὸς ἦν ὁὁ δὲ δεύτερος ἐπελθὼν ὁ τῶν ἀποστόλων καὶ μαθητῶν τοῦ Κυρίου Προφητικός, ".

Πρῶτος Θεολόγος εἶναι ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης, δεύτερος Γρηγόριος ὁ Ναζιανζηνὸς καὶ τρίτος ὁ Συμεὼν ὁ Νέος. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος μὲ τὶς περίφημες ὁμιλίες του συγκροτεῖ σύστημα ἀληθειῶν τῆς Χριστιανικῆς πίστεως, διακηρύσσει τὴν τριαδικὴ θεότητα καὶὴν ἀνέφικτη οὐσία, τὶς ἄκτιστες ἐνέργειες, τὴ συναλληλία τῶν τριῶν θεανδρικῶν προσώπων καὶ τὴν περὶ αὐτῶν γνώση….. Θεολογία σημαίνει ἀκριβὴς λόγος περὶ Θεοῦ, ἡ ἀλήθεια τῆς πίστεως, ὁ τρόπος ἐγγίσεως πρὸς τὸν Θεό, ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου, ἡ κατὰ χάρη καὶ μέθεξη τελείωση τοῦ πιστοῦ, ἡ ἐμπειρία τοῦ ζῶντος Θεοῦ, ἡ ἀποκάλυψη Αὐτοῦ στὴ ζωή μας, ἡ ἀνακαίνιση καὶ μεταμόρφωση τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου. Ὑπάρχουν διάφοροι δρόμοι γιὰ τὴν προσέγγιση τοῦ Θεοῦ καὶ ὁ κάθε πιστὸς ἐπιλέγει τὸν πιὸ κατάλληλο. Ὅλοι οἱ δρόμοι ὅμως ἔχουν ταπείνωση καὶ ἀγάπη. 

Πρῶτοι Θεολόγοι εἶναι οἱ ἀπόστολοι, κατόπιν οἱ ἀπολογητές, οἱ μεγάλοι πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὅλοι οἱ Ἅγιοι. Ἡ χριστιανικὴ Θεολογία εἶναι ἡ ἀληθινὴ φιλοσοφία, ἡ ὁποία περικλείει τὰ γνήσια περὶ Θεοῦ διδάγματα. Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος στὴν Ἀλεξάνδρεια καὶ ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος στὴν Ἀντιόχεια καὶ τὴν Κωνσταντινούπολη ὁδηγοῦν τὴ Θεολογία σ᾽ ἕνα διακριτικὸ καὶ νηφάλιο χριστοκεντρισμό. Οἱ Καππαδόκες πατέρες τόνισαν κυρίως τὴ διάκριση οὐσίας καὶ ἐνεργείας. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ὅπως ἀργότερα καὶ ὁ Ἅγ. Γρηγόριος ὁᾶς ἀποτελοῦν γνήσια καὶ συστηματικὴ σύνοψη τοῦ ὅλου πατερικοῦ πνεύματος. Ἡ μυστικὴ θεολογία, τὸῦμα τῶν ἱερῶν ἡσυχαστῶν ἔχει λαμπροὺς ἐκπροσώπους ἀπὸ τὸν Διονύσιο τὸν Ἀρεοπαγίτη ἕως τὸν Συμεὼν τὸν Νέο Θεολόγο καὶ ἄλλους κατοπινούς. 

Ἡ ἀπὸ ἐτῶν ἐπικρατήσασα τάση ἐπιστροφῆς στοὺς πατέρες ὑπὸ τοῦ μεγάλου θεολόγου π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ ἔδωσε πολλοὺς καρπούς, τοὺς ὁποίους γευόμεθα μέχρι σήμερα. Μακρυὰ ἀπὸ τὴ δυτικὴ δικανικὴ κι εὐσεβιστικὴἡ ὀρθόδοξη θεολογία τόνισε τὴν ἐν Χριστῷ ἀναγέννηση καὶ μεταμόρφωση τοῦ ἀνθρώπου διὰ τῆς θέας καὶ μεθέξεως τοῦ Θεοῦ ἐντὸς τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας διὰ νήψεως, ἀσκήσεως, προσευχῆς, μυστηριακῆς ζωῆς, καθάρσεως, φωτισμοῦ καὶ ἁγιασμοῦ. Ὁ δυτικὸς σχολαστικισμὸς ἀπέβη ἀνιαρὸς καὶ κουραστικός. Οἱ ἀπελευθερωτικές, μοντέρνες, πρωτότυπες, καινοφανεῖς ἰδέες ὁρισμένων ἀνατολικῶν Θεολόγων εἶναι προβληματικές. Ὁ προτεσταντισμὸς ἐπέμενε στὴν πίστη μόνο καὶ ὄχι στὰ δόγματα καὶ τὴ Θεολογία τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Ἅγιος Διάδοχος Ἐπίσκοπος Φωτικῆς Θεολογία ὀνομάζει τὴν ἐντρύφηση στὸν Θεὸ καὶ τὴ μετ᾽ὐτοῦ κοινωνία, διὰ τῆς μελέτης καὶ τῆς προσευχῆς. Ὁ Θεόγνωστος ὡς προϋποθέσεις τῆς Θεολογίας καὶ τῆς καθαρῆς θεωρίας ἀναφέρει τὸν καθαρὸ βίο καὶ τὸν καθαρὸ νοῦ. Θεολογία εἶναι ἡ ἐμπειρία τῆς μετὰ τοῦ Θεοῦἀναστροφῆς. Ἡ Θεοπτία εἶναι ὑπέρτερη τῆς Θεολογίας καὶ ὁ Θεόπτης ἀνώτερος τοῦ Θεολόγου.  

Οἱ μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας εἶναι οἱ μεγάλοι Θεολόγοι αὐτῆς. Εἶναι οἱ θεοφόροι, οἱ θεόπνευστοι, οἱ θεοκίνητοι, οι φωτισμένοι, οἱ ὀρθοτομοῦντες τὸν λόγο τῆς ἀληθείας μὲ τὴ ζωή τους, τὸν λόγο τους καὶ τὰ ἔργα τους. Τὸ ὕφος τῶν θεολογικῶν τους ἀναβάσεων ὑπάρχει ὄχι μόνο ἀπὸ τὴ συνεχῆ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸ βίωμά τους, ἀφοῦ ὁ ἁγιογραφικὸς λόγος ἔγινε φιλότιμη ἀποδοχὴ τῆς καρδιᾶς τους. Ὅλοι οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας χαρακτηρίζονται ἀπὸ τὴν ἁγιότητα τοῦ βίου τους καὶ τὴν Ὀρθόδοξη διδασκαλία τους.  

Εἶναι μεγάλη ἀνάγκη σήμερα νὰ ἐπιστρέψουμε ξανὰ στὶς ἁγιοπατερικὲς πηγές, τὶς ἀστείρευτες καὶ ζωοπάροχες πάντοτε. Πατέρες μεγάλοι δὲν εἶναι μόνο οἱ ἀρχαῖοι ἀλλὰ καὶ οἱ νεώτεροι, ποὺ βαδίζουν στὰ ἴχνη ἐκείνων κι ἔχουν μεγαλύτερη πεῖρα ἀπὸ τὸ χρήσιμο παρελθὸν τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ σύγχρονοι θεολόγοι εἶναι μεγάλη ἀνάγκη νὰ μαθητεύσουν πιστὰ στὰ ἔργα τῶν ἁγίων πατέρων μας. Ἡ διαστρέβλωση ἢ ἄγνοια τῆς ἱερᾶς παραδόσεως καὶ ἡὰ τοὺς πατέρες, ποὺ θεωροῦνται ξεπερασμένοι, μὲ μία γλῶσσα κουλτουριάρικη, ὅλο σύνθετες ὁρολογίες, ἀκατανόητη ἐνίοτε καὶ στοὺς ἴδιους, νεοθεολογία ἀντιασκητική, ἄκοπη, ἄμοχθη, εὔκολη, χαρούμενη καὶ λίαν εὐχάριστη, ὡς ρηχή, χλιαρὴ κι ἐπιπόλαιη.

Τί σημαίνει ἆραγε Θεολογία τῆς συνάφειας; Κατ᾽ ἀρχὰς συνάφεια, κατὰ τὸ λεξικό τοῦ Γ. Μπαμπινιώτη, σημαίνει σχέση, ὁμοιότητα, συνάρτηση, συσχετισμὸς μεταξὺ πραγμάτων μὲ κοινὰ στοιχεῖα. Ὁ ὅρος αὐτὸς παρουσιάζεται ἀρκετὰ ἀσαφής. Σὲ διαχριστιανικὲς συναντήσεις παρουσιάσθηκε μία μεσουβέζικη ἑνότητα, γιὰ νὰ μὴ φανοῦν οἱ χριστιανοί διχασμένοι στοὺς ἀλλοθρήσκους. Ἄφησαν τὶς βασικὲς δογματικὲς διαφορὲς καὶ παρουσιάσθηκαν ὡς φίλοι καὶ συνεργάτες στὴ φιλανθρωπία, τὴν οἰκολογία, τὸν εἰρηνισμὸ καὶ τὸν ἀγαπισμό. Προτιμήθηκαν λόγοι κοινωνικῆς δικαιοσύνης καὶ οὑμανισμοῦ καὶ ὄχι οἱ μεγάλες ἀλήθειες τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου. Στὴν ἀκαινοτόμητη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν ἔχουμε συνάντηση διαφόρων "ἐκκλησιῶν", γιατὶ ἡ Ἐκκλησία εἶναι μία, ἁγία καὶ ἀποστολική, δὲν εἶναι κοινοπραξία, συναιτερισμός, σύνδεσμος, ἀλλὰ ἡ Ἐκκλησία ποὺ σώζει, λυτρώνει, ἁγιάζει, θεώνει, τελειοποιεῖ. Τὸ βαθὺ σωτηριολογικὸ περιεχόμενο εἶναι ἀδιανόητο καὶ ἀνεπίτρεπτο νὰ διαστρεβλώνεται ἀπὸ Ὀρθοδόξους Θεολόγους καὶ μάλιστα κληρικούς.

Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας δὲν γέρασαν, δὲν ξεπεράσθηκαν, δὲν ἔληξαν καὶ δὲν ἐξαντλήθηκαν. Δὲν ὑπάρχει Θεολογία μετὰ τοὺς πατέρες, ἀλλὰ μὲ τοὺς Πατέρες. Οἱ Πατέρες βασίζονται στὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ κινοῦνται ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Εἶναι "τὰ δοχεῖα τοῦ πνεύματος", "οἱ θεόφθογγοι σάλπιγγες", "τὰ πάγχρυσα στόματα", "οἱ λύρες τοῦ πνεύματος", "τὰ πυξία τῆς χάριτος", "τὰ ἄνθη τοῦ παραδείσου". Ὀρθόδοξη Θεολογία δίχως προσωπικὸἀγώνα, ἄσκηση, νήψη καὶ θεῖο φωτισμὸ δὲν ὑπάρχει, ὅπως δὲν ὑπάρχει καὶ Θεολογία δίχως τοὺς Θεοφόρους Πατέρες. Οἱ Ἅγιοι Πατέρες, οἱ διδάσκαλοι τῆς Οἰκουμένης, δὲν εἶχαν κανένα ἄγχος νὰ κάνουν τοὺς σπουδαίους συγγραφεῖς, οὔτε εἶχαν ποτὲ καμία ἀγωνία νὰ πρωτοτυπήσουν, νὰ ἐντυπωσιάσουν, νὰ παρουσιάσουν κάτι νεοφανές, ὥστε νὰ τοὺς δοξάσουν. Οἱ Πατέρες ἔγραψαν καὶ μίλησαν, ὅταν ὑπῆρχε μεγάλη ἀνάγκη τῆς Ἐκκλησίας καὶ δὲν θέλησαν ν᾽ ἀναπτύξουν νέες προσωπικὲς θεωρίες καὶ φιλοσοφικὰ θεωρήματα. Λουσμένοι στὸ φῶς τῆς Θεοπτίας ταπεινὰ κατέθεσαν ὑψηλὲς ἀλήθειες, ἑρμηνεύοντάς τες θεοφώτιστα, σωτήριες ἀλήθειες, ποὺ ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς ἀποκάλυψε στὸν κόσμο.  

Οἱ Πατέρες δὲν ἀνήκουν στὸ χθὲς τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ στὸ σήμερα. Δὲν μποροῦμε νὰ μιλοῦμε γιὰ τὸ πρὶν καὶ τὸ μετὰ τῶν Πατέρων. Εἶναι σὰν νὰ θεωροῦμε ὅτι τοὺς ξεπεράσαμε, ὅτι ὅ,τι εἶχαν νὰ δώσουν μᾶς τὸ ἔδωσαν, δὲν χρειάζονται τώρα πιά, μποροῦμε νὰ προχωρήσουμε καὶ δίχως αὐτούς, εἴμαστε κι ἐμεῖς πατέρες, δὲν ὑστεροῦμε… Ὅλα αὐτὰ θυμίζουν προτεσταντικὲς ἀπόψεις περὶ κύρους, αὐθεντίας καὶ ἀνεξαρτοποιήσεως. Οἱ Πατέρες ἀκολουθοῦν τὰ ἴχνη τῶν Ἀποστόλων καὶ τοῦ Κυρίου καὶ οἱ νεώτεροι Πατέρες βαδίζουν στὰ ἴχνη τῶν προκατόχων τους Πατέρων. Ἡ αὐθαιρεσία εἶναι αἵρεση στὴν Ὀρθοδοξία.

Πολλὰ ἀπ᾽ ὅσα εἰπώθηκαν σὲ θεολογικὸ συνέδριο τὸν περασμένο Ἰούνιο στὴ Ἀκαδημία Θεολογικῶν Σπουδῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δημητριάδος μὲ θέμα "Νεοπατερικὴ σύνθεση ἢ μεταπατερικὴ θεολογία, τὸ αἴτημα τῆς θεολογίας τῆς συνάφειας στὴν Ὀρθοδοξία" εἶναι ἀπαράδεκτα. Ἀμφισβητεῖται ἡ προσφορὰ τοῦ π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ, ἡ μοναδικὴ ἀλήθεια τῆς Ὀρθοδοξίας, προτείνεται τὸ ξεπέρασμα τῶν Πατέρων, ὑποτιμᾶται ἡ Παράδοση, ψέγεται ἡ Θεολογία μας ὅτι περιέχει μύθους, δὲν πρωτοτυπεῖ, νὰ γίνει ὑπέρβαση τῶν Πατέρων, ἐπαναπροσδιορισμὸς τῶν δογμάτων… Μία Ὀρθόδοξη Θεολογικὴ Ἀκαδημία δὲν μπορεῖ νὰ προσκαλεῖ εἰσηγητὲς καὶ νὰ καταθέτουν ὅτι φαντάζονται καὶ τοὺς ἀρέσει… 

Μήπως ἀντὶ γιὰ κριτικὴ τῶν Πατέρων χρειάζεται αὐτοκριτική; Μήπως θὰ πρέπει νὰ γίνει καλύτερη μελέτη τῶν Πατέρων καὶ ὄχι τὸ ξεπέρασμά τους; Μία θεολογία ποὺ ἀναιρεῖ ἐλεύθερα τὴν προσφορὰ τῶν Πατέρων προτεσταντίζει. Μία ἀνατρεπτικὴ θεολογία δημιουργεῖ καὶ δὲν λύνει προβλήματα. Ἡ Θεολογία ν᾽ ἀναπτυχθεῖ δίχως ὑπερφίαλη γνώση, πρωτότυπα εὐφυολογήματα, αὐθαίρετες ἑρμηνεῖες καὶ νέους τοκετούς, ἀλλὰ στὸ κλίμα τῆς σεμνότητος, τῆς ταπεινότητος, τῆς ἀσκητικότητος, τῆς νηφαλιότητος καὶ παραδοσιακότητος τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἡ Ἐκκλησία μας γεννᾶ Ἁγίους καὶ σώζει ψυχές. Ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ Ἁγίους Θεολόγους. Ἡ Θεολογία ἡὈρθόδοξη μεγαλύνεται μὲ τὴ χάρη τοῦ πανσθενουργοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τὶς πρεσβεῖες τῶν Ἁγίων, τῶν κορυφαίων Οἰκουμενικῶν Διδασκάλων.

ΠΗΓΗ: «Ορθόδοξος Τύπος», 17/12/2010. Το είδα: http://www.alopsis.gr/alopsis/metapater.htm

Αυγουστίνος Καντιώτης

Του Απόστολου Παπαδημητρίου 

Ας ξεκινήσουμε από τους πρώτους. Ακόμη και μετά θάνατον επανέλαβαν τις κατηγορίες που κατά καιρούς είχαν εκσφενδονίσει εναντίον του κληρικού της Εκκλησίας Αυγουστίνου. Χωρίς αναφορά σε πηγές χωρίς επιφύλαξη για την ακρίβεια ή μη κάποιων ερπουσών φημών ανέφεραν δύο σημαντικότατες κατηγορίες εναντίον του, οι οποίες, με κριτήρια εκκλησιαστικά, οδηγούν στην χωρίς ενδοιασμούς καταδίκη του! Η πρώτη: Τα πολύ γνωστά στον λαό της Δυτικής Μακεδονίας συσσίτια υπέρ, κυρίως, πληγέντων εξ αιτίας της κατοχής και καταφυγόντων στην Κοζάνη χωρικών (1944) οργανώθηκαν ως αντιστάθμισμα στην επιρροή του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Έτσι γενικά γραφόμενο πιθανόν να οδηγήσει κάποιους στο συμπέρασμα ότι ίσως να έγιναν με τη στήριξη των κατακτητών! Είχαν προηγηθεί όμως τα εξής συμβάντα: Χριστούγεννα 1941, Ιωάννινα. Ο διάκονος Αυγουστίνος κηρύττει πατριωτικά στον μητροπολιτικό ναό παρουσία Ιταλών αξιωματούχων. Οι Ιταλοί ενοχλούνται, ο μητροπολίτης, για να τον προστατεύσει, του απαγορεύει το κήρυγμα, ο ίδιος αισθανόμενος ότι η παρουσία του στην πόλη δεν έχει νόημα, αφήνει τη μητέρα του εκεί και έρχεται στην Μακεδονία. Οι Ιταλοί σε έφοδο συλλαμβάνουν τη μητέρα του. Ο Αυγουστίνος στα γερμανοκρατούμενα Γιαννιτσά, όπου και χειροτονείται ιερομόναχος, πληροφορείται για το ένταλμα σύλληψης που εξέδωσαν εναντίον του οι Ιταλοί. Μετακινείται στη Θεσσαλονίκη, Κιλκίς, Βέροια, Έδεσσα, Φλώρινα. Οι συνεχείς μετακινήσεις μαρτυρούν ότι παντού ήταν ανεπιθύμητος. Στη Φλώρινα ελέγχει τον επίσκοπο, ο οποίος είχε καταφύγει για την προσωπική του ασφάλεια στην Αθήνα. (Υπήρξαν αρκετοί που τήρησαν την ίδια τακτική, πλην εκτός Ιεραρχίας ετέθησαν μόνο οι δύο επίσκοποι οι καταφυγόντες στο βουνό με τον ΕΛΑΣ). Ο επίσκοπος το πληροφορείται και απολύει τον Αυγουστίνο.

Μετατίθεται τότε στα ανταρτοκρατούμενα Γρεβενά, όπου αδυνατεί να μεταβεί, γι' αυτό και με απόφαση της Συνόδου τοποθετείται στην μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης, από την οποία ο μητροπολίτης  Ιωακείμ, ο "πνευματικός" ηγέτης του ΕΑΜ, είχε αποχωρήσει. Τα κηρύγματά του στη γερμανοκρατούμενη Κοζάνη ενοχλούν τον έξαρχο που τοποθετήθηκε στη θέση του μητροπολίτη. Η φήμη του εκρηκτικού και επικινδύνου εξαπλώνεται σύντομα στην πόλη, με αποτέλεσμα ο λαός να τον αντιμετωπίζει στην αρχή με άκρα επιφυλακτικότητα Τα κηρύγματά του όμως είναι εκείνα που μεταστρέφουν πολλούς κατοίκους της πόλης. Αλλά ακόμη και εκείνοι που τον αγάπησαν λυγίζουν κάποια στιγμή και του λένε: "Έχομε οικογένειες, δεν είναι δυνατόν να μοιραστούμε τον κίνδυνο που διατρέχεις από τις αρχές κατοχής". Και αυτό γράφτηκε σε πρακτικό. Κάποιοι άλλοι που ενοχλούνται από τα ελεγκτικά κατά των πλουσίων κηρύγματα διαδίδουν τη φήμη ότι είναι κρυπτοκομμουνιστής! Καταφέρνουν αυτοί και ο έξαρχος του απαγορεύει το κήρυγμα. Και τότε ο φλογερός ιεροκήρυκας άρχισε να κηρύττει προς τον λαό στον υπαίθριο χώρο ενός γκαράζ, όπου και έστησε την περίφημη "Εστία" συσσιτίων. Οι εχθροί του καταγγέλλουν τον "κόκκινο" παπά στις γερμανικές αρχές, ενώπιον των οποίων καλείται να απολογηθεί. Δεν αρνείται τότε ότι ο κατάλογος με 500 περίπου παιδιά συτιζόμενα στην Εστία και προερχόμενα από οικογένειες αριστερών φρονημάτων είναι ακριβής. Λίγο αργότερα συλλαμβάνεται και κρατείται. Ανακρίνεται από τον Γερμανό διοικητή, αλλά αφήνεται ελεύθερος χάρη στη θαρραλέα στάση του. Μάλιστα ο Γερμανός επισκέπτεται την Εστία και μένει εντυπωσιασμένος από το έργο, το οποίο επιτελείται εκεί! Ο Αυγουστίνος σώζεται από τον κίνδυνο εκ των συκοφαντών του στους Γερμανούς, διατρέχει όμως λίγο αργότερα μεγαλύτερο από τους εντόπιους συνεργάτες τους, τους ταγματασφαλίτες. Τον αναζητούν στην Εστία, ενώ αυτός βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να λάβει τρόφιμα από τον Ερυθρό Σταυρό. Ειδοποιείται να μην επανέλθει στην Κοζάνη και αυτός επανέρχεται. Καταζητείται από ταγματασφαλίτες και σώζεται φυγαδευόμενος από πρόσωπα που τον αγαπούν. Και όταν τελειώνει η κατοχή έρχονται να τον απειλήσουν κάποιοι από τους ευεργετηθέντες που κατέβηκαν από το βουνό στην πόλη. Πέφτει στη δυσμένεια τόσο του επανακάμψαντος μητροπολίτου Ιωακείμ, του οποίου γιγαντιαίος ανδριάντας δεπόζει στην κεντρική πλατεία της Κοζάνης, για δημαγωγικούς λόγους, αλλά και των ανδρών του ΕΑΜ, οι οποίοι θέλουν τα συσσίτια ως μέσο προπαγάνδας, λίγο πρίν από τη συμφωνία της Βάρκιζας. Και πάλι απειλείται η ζωή του. Ο Αυγουστίνος διαμένει στην οικία γυναίκας που είχε γυιό στις τάξεις των ανταρτών. Και όταν ένα βράδυ άνδρες της ΟΠΛΑ ζώνουν την οικία η αγαθή κυρία Άννα Χαλβατζή ξυπνά τον γυιό της Γιάννη και αυτός σώζει τον "εχθρό του λαού"! Το πόσο άξιζε η ανθρώπινη ζωή τότε είναι δύσκολο να το φανταστούμε οι νεότεροι σήμερα.

Το 1947 και ενώ υπηρετούσε την μητρόπολη Γρεβενών, επιστρετεύτηκε. Ο εμφύλιος πόλεμος εμαίνετο. Γι' αυτή την περίοδο εκτοξεύεται η δεύτερη, τρομερή αυτή τη φορά, κατηγορία: "Αναλάμβανε την "εξομολόγηση" αιχμαλώτων του Δημοκρατικού στρατού, δίνοντας πληροφορίες στα στρατοδικεία". Η σε εισαγωγικά θέση της λέξης εξομολόγηση μαρτυρεί μάλλον ανάκριση, καθώς δυσκολευόμαστε να δεχθούμε ότι οι συλληφθέντες προσέτρεχαν αυτοβούλως να εξομολογηθούν. Αν πάλι συνέβαινε αυτό, τότε η κοινολόγηση μυστικών εξομολογουμένου συνιστά βαρύτατο εκκλησιαστικό παράπτωμα, το οποίο επιφέρει την καθαίρεση του κληρικού ως αναξίου. Η κατηγορία γράφηκε στο παρελθόν, ξαναγράφηκε με αφορμή τον θάνατό του και διαχύθηκε σε ιστοσελίδες του διαδικτύου όπως η μεταδοτική νόσος. Αυτός λοιπός ο ήρωας της κατοχής που έπαιξε "κορώνα – γράμματα" τη ζωή του, όπως μαρτυρείται από πλήθος αυτοπτών μαρτύρων (παραπέμπω στο βιβλίο "Η αντίσταση της αγάπης" του π. Αυγουστίνου Μύρου, Θεσσαλονίκη 1985) υπήρξε τόσο τιποτένιος ή κατασυκοφαντείται από εμπαθείς πολέμιους της Εκκλησίας; Ο Αυγουστίνος αναμφισβήτητα υπήρξε πολέμιος της υλιστικής ιδεολογίας του κομμουνισμού, γι' αυτό και διέτρεξε κίνδυνο η ζωή του το 1945. Δεν υπήρξε όμως εχθρός των κομμουνιστών, οι οποίοι σε τοπικό επίπεδο οφείλουν, στο όνομα της εντιμότητας, να καταγγείλουν τη συκοφαντία, τουλάχιστον οι ευεργετηθέντες. Όσο για τους λοιπούς, τους ανέντιμους συκοφάντες, που δεν προέρχονται από τον κομμουνιστικό αλλά από τον λεγόμενο "δημοκρατικό" αστικό χώρο τον άκρως αντικομμουνιστικό και υπόδουλο στους ισχυρούς "προστάτες" μας, τους προκαλώ ενώπιον της εντιμότητας να αναζητήσουν ένα και μόνο στοιχείο δίκης, στο οποίο να αναφέρεται το όνομα Αυγουστίνος Καντιώτης ως πληροφοριοδότης των υπηρεσιών ασφάλειας του στρατού. Δεν έχουν το σθένος να αποδεχθούν ότι ο λασπολογούμενος υπήρξε σπουδαίος και στη συνέχεια, όταν κατήγγειλε τον βασιλιά Παύλο και τον πρωθυπουργό Καραμανλή για συμπάθεια προς τη μασονία! Δεν έχουν το σθένος να αποδεχθούν ότι δεν κατέστη άβουλο όργανο της χούντας, αν και εξελέγη από αριστίνδην Σύνοδο, καθώς ποτέ δεν έδειξε να παθιάζεται για την εκλογή του. Αποσιωπούν ότι η χούντα έστειλε γιατρούς στη Φλώρινα, για να γνωματεύοσυν ότι είναι τρελός. Δεν θέλουμε να παρεξηγηθούμε: Δεν υπήρξε αντιστασιακός, όπως οι λίγοι όντως αντιστασιακοί επί χούντας ούτε όπως οι πλείστοι μετά χούνταν. Υπήρξε ο ποιμένας που είχε ξεπεράσει πολλές από τις δικές μας μικρότητες.

Θα συνεχίσουμε.

                                                       "ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ", 6-9-2010