Λόγοι Χειροτονίας
ΛΟΓΟΣ ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑΣ ΕΙΣ ΔΙΑΚΟΝΟΝ
Του παπα Αλέξανδρου Καριώτογλου*
Σεβασμιώτατε,
Σε μια αποστροφή του απολογητικού λόγου του «της εις τον Πόντον φυγής», ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αναφέρει: «Ένοιωσα ντροπή για τους άλλους, που χωρίς να είναι καλλίτεροι από πολλούς, αλλά ενώ, ακόμη, το χειρότερο, είναι πολλοί χειρότεροι, μπήκαν στην ιερωσύνη, όπως λέγεται, χωρίς να πλύνουν τα χέρια τους, και με αμύητες ψυχές στα αγιώτερα. Και προτού γίνουν άξιοι να πλησιάσουν τα μυστήρια, φροντίζουν να καταλάβουν το άγιο Βήμα και συνθλίβονται γύρω από την αγία Τράπεζα, όχι επειδή τάχα θεωρούν το αξίωμα της ιερωσύνης υπόδειγμα αρετής και υπεύθυνο λειτούργημα, αλλά επειδή το κρίνουν ως βιοποριστικό επάγγελμα και ως εξουσία που δεν ελέγχεται (αρχήν ανεξέταστον)… Διότι σε καμμία άλλη εποχή δεν έγιναν τόσα μεγάλα αίσχη και αμαρτήματα από ανθρώπους που αναδείχτηκαν κάποτε και πέθαναν, όσα γίνονται τώρα από τους χριστιανούς»(PG. 35, 416Β-417Α).
Στα τριανταεπτά χρόνια της θητείας μου στη μέση και στην ανωτάτη εκπαίδευση βασάνιζα τη σκέψη μου, με την αγαπημένη μου σύζυγο, γύρω από το πώς και πότε θα ολοκλήρωνα την ελλιπή θεολογική μου ιδιότητα μέσα από την ιερωσύνη. Η προοπτική της αντιμετώπισης του ιερατικού λειτουργήματος ως βιοποριστικού επαγγέλματος μας δυσκόλευε και δεν μας ανέπαυε. Πολύ περισσότερο δυσκολευόμαστε στην αποδοχή μιας «εξουσίας που δεν ελέγχεται».
Ίσως ακούγονται βαριά ως λόγια, αλλά είναι η πραγματικότητα, την οποία δεν μπορεί κανείς να κρύψει, αν
και πολλές φορές παραμένει αθέατη και μυστική. Είναι η σκοτεινή πλευρά, για την οποία λίγοι μιλούν για λόγους σεβασμού και υπομονής.
Σήμερα εισέρχομαι στο μυστήριο της ιερωσύνης με συνοδοιπόρο την σύντροφό μου με την πίστη ότι η χάρη του Αγίου Πνεύματος θα καλύψει τις ελλείψεις μας και θα ολοκληρώσει την θεολογική μας πορεία.
Δεν περιμένουμε να είναι ο δρόμος εύκολος και ανθόσπαρτος. Βαθειά μέσα μας ελπίζουμε, με τις ευχές σας τις ευχές του πνευματικού μας πατέρα, αλλά και τις ευχές των αγαπημένων φίλων που μας συνοδεύουν σήμερα, να ζήσουμε την ιερωσύνη ως αποδοχή του προσωπικού μας σταυρού, έτσι ώστε να μην ακυρωθεί η προσπάθεια επίτευξης της χριστοποίησής μας.
Ελπίζουμε η διακονία μας να μην εκπέσει σε άσκηση εξουσίας, «κάτι πού μᾶς καθιστᾶ σχιζοφρενικά ἀντίθετους πρός τίς προδιαγραφές πού ἔχει θέσει ὁ Κύριος γιά τή σωτηρία μας» αλλά να παραμείνει συμπόρευση χαρμολύπης μαζί με τον απλό λαό του Θεού με κέντρο αναφοράς τον Σταυρό και την Ανάστασή Του.
Εισέρχομαι σήμερα στην ιερωσύνη με πλήρη την συναίσθηση «ὅτι ἡ νίκη κατά τοῦ θανάτου καί τῆς ἁμαρτίας ὁλοκληρώνεται τότε πού ὁ Χριστός δέχεται τήν προοπτική τῆς διά σταυροῦ ὑπαρξιακῆς ἐξόντωσής Του. Τότε, αὐτοπροαίρετα καί ἐλεύθερα προχωρεῖ καί μπροστά στούς Μαθητές Του παραδίνεται στούς φονιάδες Του, ἀνεβαίνει στό Σταυρό, προσφἐρει τόν Ἑαυτό Του θυσία γιά μᾶς τούς ἀνθρώπους, καί τήν σφραγίζει μέ τή λέξη ΤΕΤΕΛΕΣΤΑΙ, πού ἀναφωνεῖ, ἐπισφραγίζοντας τή μοναδική καί ἱστορική ἐπιλογή Του στή Γεθσημανή, ἐκεῖ ὅπου ὁ ἱδρώτας τῆς Άγωνίας Του παίρνει τή μορφή θρόμβων αἵματος.
Ο καθένας ἀπό μᾶς, ὡς ἄτομα, ἀλλά καί ὡς μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ἄν δέν περάσουμε χριστοειδῶς τήν προσωπική δοκιμασία μας, τήν προσωπική μας Γεθσημανή, ἄν αὐτοπροαίρετα δέν ἐπιλέξουμε νά πληρώσουμε μέ τόν ὑπαρξιακό ἀφανισμό μας τήν ἐν Χριστῷ ὑπόστασή μας, δέν εἶναι δυνατό νά ἔχουμε σωτήριαζωή καί σωτήριο θάνατο.
Η προσωπική μας Γεθσημανή εἶναι ἡ καρδιά τοῦ Μυστηρίου τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας μας. Ἡ συνέπεια καί ἡ γνησιότητα τῶν ἐπιλογῶν μας μέσα στήν αἱματηρή καθημερινότητα, βηματοδοτεῖ θεωρητικά καί πρακτικά τήν πορεία μας πρός ἕνα τετέλεσται, δικαιούμενο νά ἐντάσσεται μέσα στό «τετέλεσθαι» τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, γιατί ἡ ζωή μας θά ἔχει βιωθεῖ «ἐν Χριστῷ». (Από ομιλία του π. Αντωνίου Ρωμαίου-Γρηγοριάτη).
Σ’ αυτά τα λόγια έρχεται ο μακαριστός π. Αλέξανδρος Σμέμαν να προσθέσει: «Όσο ταλαιπωρημένη κι αν είναι η Εκκλησία, όσο χοντροκομμένη και κοσμική κι αν έχει γίνει η εκκλησιαστική ζωή, παρ’ όλους τους τόσους μοναδικά ανθρώπινους, πολύ ανθρώπινους θριάμβους της Εκκλησίας – μόνο μέσα στην Εκκλησία μπορούμε να δούμε το φως της Βασιλείας του Θεού. Μπορούμε όμως να δούμε αυτό το φως και να αγαλλιάσουμε γι’ αυτό, μόνο εφόσον απαρνηθούμε τον εαυτό μας, εφόσον απελευθερωθούμε από την υπερηφάνεια,τη στενομυαλιά και τον καταναγκασμό». (Ημερολόγιο π. Α. Σμέμαν, εκδ. Ακρίτας, σ. 274).
Την ώρα ετούτη της εισόδου μου στη διακονία του Σώματος του Χριστού, ευγνωμονώ τη σύζυγό μου Αγγελική, για την κοινή αγαπητική μας πορεία και την στήριξη των δύσκολων επιλογών μου, στην διάρκεια της κοινής μας ζωής.
Ευγνωμοσύνη οφείλουμε και στα τέσσερα παιδιά μας, την Κατερίνα, την Χρυσή-Σοφία, τον Σταύρο και τον Ηλία και τους συντρόφους της ζωής τους, Δημήτρη, Κωνσταντίνο, Βάνα και Ειρήνη καθώς και τα τέσσερα εγγόνια μας, τον Χρήστο, τον Ηρακλή-Λάμπρο, την Αγγελίνα και τον Αλέξανδρο, για την χαρούμενη αποδοχή αυτής της επιλογής και την συμμετοχή τους στη χαρά της σημερινής μέρας.
Θυμάμαι με ευγνωμοσύνη επίσης τους πνευματικούς των μαθητικών και φοιτητικών μου χρόνων π. Ιωάννη και π. Άνθιμο και ιδιαίτερα τον ταπεινό λευίτη π. Νικόλαο στην ενορία μου στη Σάμο, που μου έμαθε από μικρό παιδί την παπαδική.
Ευγνωμονούμε τον Κύριο για την παρουσία στην ζωή μας του πνευματικού μας π. Αντωνίου Ρωμαίου, γιατί άσκησε την πνευματική πατρότητα «μετά φειδούς αγαπητικής», οδηγώντας μας συνεχώς στην πνευματική ενηλικίωση και όχι στην πνευματική εξάρτηση.
Σεβασμιώτατε, σας ευχαριστώ που, ως επίσκοπος της ιδιαίτερης πατρίδας μου, της Σάμου παρευρίσκεσθε σήμερα εδώ για να υλοποιήσετε την ύψιστη πράξη της χειροτονίας μου σε κοινωνία με όλους τους αγαπημένους φίλους, συγγενείς, μαθητές και φοιτητές μου.
Για να χαίρεται ο Αφέντης Χριστός και οι ψυχές των γονέων μας.
*****
ΛΟΓΟΣ ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑΣ ΕΙΣ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΝ
Μακαριώτατε,
Στα 37 χρόνια της θητείας μου στην μέση και ανωτάτη εκπαίδευση ομολογώ, ότι δεν λησμόνησα «ουδ’ επ’ ελάχιστον» τη στιγμή αυτή ως ολοκλήρωση της θεολογικής μου πορείας. Απλά, αφήναμε με τη σύζυγό μου να ωριμάσει η κλίση και να έρθει στην ώρα του το κάλεσμα από τον Σωτήρα Χριστό και την Εκκλησία Του.
Αυτή τη στιγμή τολμώ να επαναλάβω τους λόγους του Ησαΐα, οι οποίοι αποτελούν και το πρώτο κήρυγμα του Ιησού, λόγους, οι οποίοι θα μπορούσαν να είναι και η διακήρυξη ενός πρεσβυτέρου της Εκκλησίας: «το Πνεύμα με κατέχει Κυρίου του Θεού, γιατί ο Κύριος μ’ έχρισε. Μ’ έστειλε μήνυμα χαρμόσυνο να φέρω στους φτωχούς, τους τσακισμένους ψυχικά να θεραπεύσω, στους αιχμαλώτους να κηρύξω λευτεριά και στους φυλακισμένους την απαλλαγή τους…Όλους εκείνους που πενθούν να τους παρηγορήσω, χαρά να δώσω και σ’ αυτούς που ..θρηνούν. Κόσμημα να τους δώσω αντί για στάχτη, αντί για πένθος λάδι της χαράς, γιορταστική στολή αντί γι’ απελπισία, για να’ναι δέντρα τέλεια, φυτεία που φανερώνει του Κυρίου τη δόξα» (Ησ. 61,1-3).
Η πολυετής θητεία μου μέσα στο χώρο της εκπαίδευσης, της οικογένειας και της ενορίας με έκανε να βλέπω πόσο τσακισμένος είναι ο νέος, ο ώριμος και ο ηλικιωμένος σύγχρονος άνθρωπος, πόσο φυλακισμένος σε ιδεοληψίες, σε αγκυλώσεις και σε προλήψεις παραμένει, παρά τις νεωτερικές προτάσεις διαφυγής που του προσφέρονται. Χωρίς να εξαιρώ τον εαυτό μου, διαπιστώνω τα ψυχικά κενά, το ακούσιο πένθος και την έλλειψη ουσιαστικής χαράς που ταλαιπωρούν όλους μας. Αναρωτιέμαι, αν ένας πρεσβύτερος σήμερα της Εκκλησίας μας έχει το σθένος και την πνευματικότητα να αντιμετωπίσει όλα αυτά τα αγκάθια που μας τυραννούν. Όμως ο λόγος του Κυρίου είναι κοφτερό μαχαίρι για να μας ξυπνήσει να κάνουμε κάτι, γιατί δεν πάει άλλο.
Είναι βέβαια εύλογο να αναρωτηθεί κανείς: πόσο μπορείς να πετύχεις και να υλοποιήσεις τα ταπεινά σου σχέδια; Ο αββάς Βαρσανούφιος μας δίνει την απάντηση: «όσο για τη χειροτονία, ποιος τολμά να ονομάσει τον εαυτό του άξιο, παρά μόνο όποιος είναι παράφρων πραγματικά και γι’ αυτό ακριβώς δεν έχει συνείδηση ούτε ελέγχει τον εαυτό του; Λοιπόν, κατακρίνοντας τον εαυτό σου, πρόσφερε τη Λειτουργία σου προς το Θεό, σύμφωνα με το βαθμό της ιερωσύνης σου (που σου δόθηκε με τη χειροτονία σου) και είναι δικό του το έλεος και η βοήθεια και η δύναμη… Μη φοβάσαι, δεν σε εγκατέλειψε ο Θεός, διότι είναι αλήθεια ότι δεν μας εγκαταλείπει, αν δεν Τον εγκαταλείψουμε πρώτα εμείς, αφού θέλημά Του είναι να μετανοήσουμε και να σωθούμε… Όσο για το ιμάτιο, αν πρέπει να έχεις ειδικό για τη λειτουργική χρήση, σου συνιστώ να αποκτήσεις την πνευματική χλαμύδα, με την οποία ευαρεστείται ο Θεός» Βαρσανουφίου και Ιωάννου . Κείμενα διακριτικά και ησυχαστικά, τ. Β΄, εκδ. «Ετοιμασία» Ι. Μονής Τιμίου Προδρόμου, Καρέας 1996, σ. 63.67).
Η πνευματική αυτή χλαμύδα είναι δύο στοιχεία, όπως τα συνιστά ο αββάς Βαρσανούφιος στον αββά Δωρόθεο και σε κάθε πρεσβύτερο: το «αψήφιστον» (δηλ. με πολλή επιμέλεια να φροντίζει ώστε οι άλλοι να μην τον υπολογίζουν ως άξιο και απαραίτητο για τίποτα) και το «απαρρησίαστον» (δηλ. να βγάλεις από τη συμπεριφορά σου κάθε ίχνος παρρησίας, αδιαντροπιάς και υψηλοφροσύνης δικαιωματικής).
Αυτή την ύψιστη σε ιερότητα στιγμή της ολοκλήρωσης της θεολογικής μας πορείας ακούμε με τη σύζυγό μου έντονα το λόγο του Κυρίου: «όποιος θέλει να έλθει πίσω μου, ας απαρνηθεί τον εαυτό του, ας σηκώσει το σταυρό του και ας με ακολουθήσει» (Μάρκ. 8,34).
«Η μόνη εξουσία που μπορούμε να έχουμε πάνω στους ανθρώπους, είναι η εξουσία της αγάπης, η οποία συντελεί το θαύμα στη ζωή των ανθρώπων και κοσμεί τον πνευματικό οδηγό με την ύψιστη μορφή της αυθεντίας, την αυθεντία που διακονεί και θυσιάζεται, την αυθεντία του λεντίου» (Αγγελ. Καριώτογλου, Αυθεντία και ελευθερία, εκδ. Γρηγόρη, σ. 331)
Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος είναι σαφής πάνω στο θέμα της άσκησης εξουσίας και δανείζομαι τα λόγια του για να ορίσω το είδος της διακονίας που εύχομαι να μου χαρίσει ο Θεός.
«Μην ελέγξεις κανένα, ούτε να τον ντροπιάσεις, ούτε ακόμα και τους πολύ κακούς για τον τρόπο με τον οποίο ζουν. Άπλωσε τον μανδύα σου και σκέπασε αυτόν που έσφαλλε. Κι αν δεν μπορέσεις να σηκώσεις εσύ τα λάθη του και τον παιδεμό του και την ντροπή του, υπόμεινέ τα τουλάχιστον και μην τον καταισχύνεις. Γνώριζε καλά πως αν βγει φωτιά από σένα και κατακαύσει άλλους, από τα χέρια σου θα ζητήσει ο Θεός τις ψυχές τους. Ακόμα κι αν δεν βάλεις εσύ τη φωτιά, αλλά συμφωνείς μ΄αυτούς που το κάνουν, γίνεσαι κοινωνός του κακού την ημέρα της κρίσεως» (Αββά Ισαάκ του Σύρου, Οι ασκητικοί Λόγοι, Αστήρ, σ.211-212).
Ευχηθείτε Μακαριώτατε,να διακονήσω τον λαό του Θεού κρατώντας ως εφόδιο και μόνο το λέντιον κατά μίμηση του Σωτήρα Χριστού και των αγίων Του.
* Χειροτονία Αλέξανδρου Καριώτογλου, διδάκτορος της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέα, υπό του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερωνύμου Β΄ στον Ι. Ναό Αγίου Νικολάου Ραγκαβά (Πλάκα, 10 και 11/01/2015).
Σημείωση από το ΜτΒ: Ευχαριστώ τον π. Αλέξανδρο για την άμεση αποστολή (11-05-2015) των δύο λόγων για δημοσίευση στην Αποικία μας.
