Ἡ περίπτωση ἑνός Ἁγίου: Νικόλαος ὁ ἐν Βουνένοις

Ἡ περίπτωση ἑνός Ἁγίου: Νικόλαος ὁ ἐν Βουνένοις

Της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη*

   Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Νικόλαος, καταγόμενος ἀπὸ τὴν Ἀνατολή, ἔζησε περὶ τὰ τέλη τοῦ 9ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου μ.Χ. αἰῶνος. Διακρινόμενος παιδιόθεν γιὰ τὴν μεγάλη εὐσέβειά του, κατετάγη στὸν στρατὸ καί, λόγῳ τῆς σπουδαίας φήμης γιὰ τὴν ἀνδρεία του, 4 σύντομα διορίστηκε ἀπὸ τὸν Αὐτοκράτορα Λέοντα ΣΤ’ τὸν Σοφὸ (886- 912) Διοικητὴς ἀποσπάσματος χιλίων ἀνδρῶν, ποὺ ἀπεστάλη στὴ Θεσσαλία γιὰ τὴν φρούρηση τῆς Λάρισας.

   Τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 901, οἱ Ἄραβες, οἱ ὁποῖοι τρομοκρατοῦσαν τὴν ἐποχὴ ἐκείνη τὶς παράκτιες Ἐπαρχίες τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας, κατέλαβαν τὴν πόλη τῆς Δημητριάδος (τοῦ σημερινοῦ Βόλου) καὶ προχώρησαν πρὸς τὸ ἐσωτερικὸ τῆς Θεσσαλίας, ἐν μέσῳ λεηλασιῶν καί ἀφανισμοῦ τοῦ χριστιανικοῦ στοιχείου τῆς Ἐπαρχίας.

   Ὁ Νικόλαος, ἀντιλαμβανόμενος ὅτι δὲν ἦταν σὲ θέση νὰ ἀντισταθεῖ, ἀφενὸς ἔδωσε ἐντολὴ νὰ ἐκκενωθεῖ ἡ πόλη τῆς Λάρισας, ἀφετέρου κατέφυγε, μὲ τὴν συνοδεία μερικῶν ἀνδρῶν, σὲ Σκήτη Ἀσκητῶν, ποὺ ἐγκαταβίωσαν στὰ ὄρη κοντὰ στὸν Τύρναβο (16 χλμ. ΒΔ τῆς Λάρισας), ἀνακαλύπτοντας ἐκεῖ, διὰ τῆς προσευχῆς καὶ τῆς νηστείας, τὴν πραγματικὴ εἰρήνη. Μάλιστα, κατὰ τὴ διάρκεια νυκτερινῆς προσευχῆς τοῦ Νικολάου καί τῶν συνασκητῶν του, ἐμφανίσθηκε Ἄγγελος, ὁ ὁποῖος τοὺς ἀνήγγειλε ὅτι ἔπρεπε νά ἑτοιμασθοῦν γιὰ νὰ λάβουν σύντομα τὸν στέφανο τοῦ μαρτυρίου.

   Λίγες ἡμέρες ἀργότερα, οἱ ἐπιδρομεῖς ἐπιτέθηκαν στὴν ὀρεινὴ Σκήτη. Οἱ χριστιανοὶ στρατιῶτες, ἐμψυχωμένοι ἀπὸ τὰ φλογερὰ λόγια τοῦ Νικολάου καὶ τὴν ἀγάπη τους γιὰ τὸν Θεό, ἀρχικὰ ἐπικράτησαν στὴ μάχη μὲ τοὺς ἐπιδρομεῖς, ὡστόσο στὴ συνέχεια περικυκλώθηκαν. Ἀφοῦ ὑπεβλήθησαν σὲ φρικτὰ βασανιστήρια, γιὰ νὰ ἀπαρνηθοῦν τὴν πίστη τους, χωρὶς ἀποτέλεσμα ὡστόσο γιὰ τοὺς βασανιστές τους, ἐν τέλει ὑπέκυψαν στὰ μαρτύριά τους, λαμβάνοντας ἔτσι τὸν στέφανο τοῦ Μαρτυρίου.

   Ἦσαν δὲ ἄνδρες δεκατρεῖς (Ἀρδόμιος ἤ Ἁρμόδιος, Γρηγόριος, Ἰωάννης, Δημήτριος, Μιχαήλ, Ἀκίνδυνος, Θεόδωρος, Παγκράτιος, Παῦλος, Χριστόφορος, Παντολέων, Εὐόδιος καὶ Αἰμιλιανός) καὶ γυναῖκες δυὸ (Εἰρήνη καὶ Πελαγία).

   Ὁ μόνος ποὺ κατόρθωσε νὰ διαφύγει ἦταν ὁ Ἅγιος Νικόλαος, ὁ ὁποῖος κατέφυγε στὸ φαράγγι Βούνεση, πλησίον τῆς πόλεως τῆς Καρδίτσας, ὅπου, ζώντας γιὰ μικρὸ χρονικὸ διάστημα σὲ σπήλαιο 5 στὴ ρίζα μιᾶς μεγάλης βελανιδιᾶς καὶ νικώντας τὰ πάθη καὶ τὶς ἐπιθέσεις τῶν δαιμόνων, διέλαμψε ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν Ἀγγέλων του μὲ τὴ λαμπρότητα τῶν ἀρετῶν του. Ἐκεῖ ἀνακαλύφθηκε ἐν τέλει καὶ συνελήφθη ἀπὸ τοὺς βαρβάρους, οἱ ὁποῖοι δὲν εἶχαν παύσει νὰ τὸν ἀναζητοῦν.

   Παρὰ τὰ βασανιστήρια, στὰ ὁποῖα ὑπεβλήθη γιὰ νὰ ἀπαρνηθεῖ τὴν πίστη του στὸν Θεό, ὁ Νικόλαος ἀποκρίθηκε ὅτι θὰ παρέμενε πιστὸς μέχρι τελευταίας ἀναπνοῆς, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ δεχθεῖ χλεύη καὶ λοιδορίες ἀπὸ τοὺς βαρβάρους, οἱ ὁποῖοι στὸ τέλος τὸν διεπέρασαν μὲ τὴν ἴδια τὴ λόγχη του.

   Τὸ σκήνωμα τοῦ Ἁγίου παρέμεινε γιὰ πάνω ἀπὸ 80 ἔτη κρυμμένο στὴν κουφάλα τῆς βελανιδιᾶς, θαυματουργικὰ ἄθικτο ἀπὸ τὴ φθορὰ καὶ τὰ ἀγρίμια καὶ ἀνακαλύφθηκε, τελικά, περὶ τὸ 985, κατόπιν ὁράματος, ἀπὸ τὸν πάσχοντα ἀπὸ ἀνίατη λέπρα Δούκα τῆς Θεσσαλονίκης Εὐφημιανό.

* * *

   Κατὰ τὸν Συναξαριστὴ τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου καὶ τοὺς ἐπιμέρους Βίους τῶν Ἁγίων τοῦ Συμεὼν τοῦ Μεταφραστῆ, ὁλόκληρη ἡ κοινωνικὴ κλίμακα ἁγιάζεται ἐκπροσωπούμενη ἀπὸ ἐξαιρετικὲς περιπτώσεις ἀνθρώπων-ἁγίων: Πατριάρχες, ἀρχιερεῖς, ἱερεῖς, διάκονοι, μοναχοί, παρθένοι, βασιλεῖς, αὐτοκράτειρες, βασιλομήτορες, ἀρχόντισσες, φτωχοὶ ἄνθρωποι τοῦ λαοῦ, ὅλοι, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν κοινωνική τους θέση, ἔχουν τὴ δυνατότητα νὰ ἁγιάσουν, ἀνάλογα μὲ τὸ ὕψος τῆς ἀρετῆς στὸ ὁποῖον ἔχουν φτάσει.

   Ἐπίσης τὴν ἴδια δυνατότητα ἁγιασμοῦ, σὲ σχέση μὲ τὰ ἀνώτερα κοινωνικὰ στρώματα ἔχουν, ἄνδρες καὶ γυναῖκες, τῶν κατωτέρων λαϊκῶν τάξεων: γαιοκτήμονες, γεωργοί, τσαγκάρηδες, σκυτοτόμοι, ὅλοι, παντρεμένοι καί ἀνύμφευτοι, σύμφωνα μὲ τὸν ἱερό Χρυσόστομο, μποροῦν νὰ μετέχουν τῆς ἁγιότητας:

   «Δυνατὸν καὶ σφόδρα δυνατόν, καὶ γυναῖκας ἔχοντας τὴν ἀρετήν μετιέναι, ἐὰν θέλωμεν. Πῶς; Ἐὰν ἔχοντες γυναῖκα, ὡς μὴ ἔχοντες ὦμεν. Ἐὰν μὴ χαίρωμεν ἐπὶ κτήσεσιν. Ἐὰν τῷ κόσμῳ χρώμεθα, ὡς μὴ καταχρώμενοι. Εἰ δέ τινες ἐνεποδίσθησαν ἀπό γάμου ἰδέτωσαν, ὅτι οὐχ’ ὁ γάμος ἐμπόδιον, ἀλλ’ ἡ προαίρεσις ἡ κακῶς χρησαμένη τῷ γάμῳ. Ἐπεὶ οὐδὲ ὁ οἶνος ποιεῖ τὴν μέθην, ἀλλ’ ἡ κακὴ προαίρεσις, καὶ τὸ πέραν τοῦ μέτρου χρῆσθαι. Μετὰ συμμετρίας τῷ γάμῳ χρῶ, καὶ πρῶτος ἐν τῇ βασιλείᾳ ἔση, καὶ πάντων ἀπολαύσεις τῶν ἀγαθῶν».

   Μὲ τὸν τρόπο αὐτό, οἱ ποικίλες κοινωνικὲς ἀνισότητες, ὁ ἀποκλεισμός, οἱ κοινωνικές ταραχὲς καὶ ἡ δυνατότητα τῆς Κοινωνικῆς πρόνοιας-Φιλανθρωπίας στὴ Βυζαντινὴ Πολιτεία νὰ ἄρει τὰ ἀνθρώπινα κοινωνικὰ δεινά, προσβλέπουν στὸ ἰδανικὸ ἑνὸς κόσμου ποὺ περνᾶ μέσα ἀπὸ τὴν ἔννοια τῆς ἁγιότητας καὶ διαχέεται ἀενάως στὸ ὑλικὸ καὶ πνευματικὸ πεδίο τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης.

(*) Περιοδ. «Ἐρῶ», τεῦχος Γ’, Ἰούλιος-Σεπτέμβριος 2010. Ἀναρτήθηκε τὴν 7.10.2012, στὴν διεύθυνσι τῆς Ἱστοσελίδος:  http://www.enromiosini.gr/arthrografia/10348-φιλανθρωπια-και-κοινωνικη-προνοια-στ/.   

* Η Αμαλία Κ. Ηλιάδη είναι φιλόλογος – ιστορικός.

Σημείωση από τΜτΒ: Ο άγιος εορτάζεται και στην Κέρτεζη στο ομώνυμο ξωκκλήσι νότια από τα Αλώνια στις 9 Μαΐου (τουλάχιστον από τα μέσα του 19ου αι..). Παράλληλα κηπευτές, αγρότες και τσοπάνηδες ραντίζουν με αγιασμό που τελείται μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας.

Απάντηση

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.