ΟΜΙΛΙΑ στην ΥΨΩΣΙΝ του ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

ΟΜΙΛΙΑ στην  ΥΨΩΣΙΝ του ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ, Ιω . ιθ΄, 6-11 & 13-20 & 25-28 & 30,** 14-09-2011

Του (+) π. Νικολάου Φαναριώτη*

«Χαίρε ξύλον μακάριον»

Είναι από τους χαιρετισμούς του Σταυρού και απευθύνεται εις τον ένα και μοναδικόν και ανεπανάληπτον τίμιον και ζωοποιόν Σταυρόν, που ανακάλυψε η Αγία Ελένη στον λόφο του Γολγοθά.

Το ότι απευθύνεται εις το ξύλον και όχι εις το σχήμα του Σταυρού δεν είναι τυχαίον, διότι το υλικόν του ξύλου από το οποίον κατεσκευάσθη εκείνος ο πρώτος και ο μόνος Σταυρός που ανέβασαν τον Κύριον, είναι μοναδικόν στην ιστορία του Κόσμου. Και τούτο, πιο απλά, διότι το είδος του δένδρου από το οποίο πήραν το ξύλο, δεν ευρέθη πουθενά στη φύση, ούτε θα βρεθεί διαχρονικά για να κατασκευάσουν ίδιον Σταυρόν.

Η ιστορία αυτού του δένδρου είναι η εξής: όταν μετά την καταστροφή στα Σόδομα και τα Γόμορα ο Λώτ αμάρτησε χωρίς να το θέλει με τις δύο θυγα­τέρες του και απέκτησε δύο γιους, τον Μωάβ και τον Αμμάν, (Γεν. ιθ’, 30-38). Τότε ο θείος του ο Αβραάμ του έβαλε κανόνα να πάρει τρία ξύλα (βέργες) μία από κυπαρίσσι, μία από πεύκο και μία από κέδρο, να τα φυτέψει μαζύ και να τα ποτίζει φέρνοντας νερό από μακριά: «και η δόξα του Λιβάνου προς σε ήξει εν κυπαρίσση, και πεύκη, και κέδρω άμα, δοξάσαι τον τόπον τον άγιόν μου και τον τόπον των ποδών μου δοξάσω», Ησ., ξ’, 43.

Μετά από περιπέτειες τα ξύλα φύτρωσαν και μεγαλώνοντας ενώθηκαν σε ένα κορμό (άμα), που με τον καιρό έγινε μεγάλο δένδρο. Πέρασαν χρόνια πολλά ώσπου ήλθε η εποχή οικοδομήσεως του Ναού του Σολόμωντος: «Έκοψαν τότε μεγάλες ποσότητες ξυλείας και ένα ξύλο από το δένδρο αυτό, οπού όμως και αν το δοκίμασαν πουθενά δεν ταίριαζε και έτσι θυμωμένοι το πέταξαν στην αποθήκη και το ονόμασαν ξύλον κατηραμένον».

Έμεινε εκεί μέχρι την ημέρα που οι Εβραίοι εν τη κακία τους έφτιαξαν από αυτό τον Σταυρόν του Χριστού.

Αυτός είναι ο Τίμιος και Ζωοποιός Σταυρός, δηλαδή το τίμιον ξύλον. Μοναδικός και ανεπανάληπτος διαχρονικά και από απόψεως ξύλου, και ούτε θα υπάρξει τέτοιο ξύλο, για να γίνει ίδιος Σταυρός ή τμήμα αυτού. Αυτού του Σταυρού εορτάζομεν σήμερον την παγκόσμιον Ύψωσιν, η οποία έγινε ως εξής:

Όταν το 325 μ.Χ., αφού κατετρόπωσε όλους τους εχθρούς του ο Μέγας Κωνσταντίνος και έγινε κυρίαρχος του γνωστού τότε κόσμου (πλανητάρχης), έστειλε την μητέρα του Ελένη1 εις Ιεροσόλυμα διά να προσκυνήσει τον Ζωοποιό Τάφο του Κυρίου και να εύρει τον Τιμιον Σταυρόν.

Πράγματι μετά πολλές έρευνες εύρε αυτόν κεχωσμένον εις ένα σκουπιδότοπον μαζί με τους δυο άλλους σταυρούς, των δυο ληστών. Επειδή δε η βασίλισσα ευρίσκετο εις απορία ποιος από τους τρεις είναι ο Σταυρός του Κυρίου, τότε έφεραν μιαν αποθανούσαν γυναίκα που αναστήθηκε όταν ήλθε εις επαφήν με τον Τίμιο Σταυρό.

Τότε λοιπόν ησπάσατο και προσκύνησε τον τίμιον Σταυρόν μετά πολλής ευλαβείας και πίστεως, η βασίλισσα Ελένη και όλη η μετ’ αυτής Σύγκλητος των Αρχόντων.

Επειδή δε εζήτει και όλος ο λαός των χριστιανών να προσκυνήει και να ασπασθεί αυτόν και δεν ήταν δε δυνατόν να επιτύχει του ποθούμενου δια το πολύ πλήθος:  «τούτου χάριν εζήτησαν κατά δεύτερον λόγον καν να ιδούν μόνον την γλυκυτάτην θεωρίαν του τιμίου Σταυρού, και ούτω δια μόνης της θεω­ρίας να ευχαριστήσουν τον προς αυτόν πόθον των».

Όθεν ο τότε μακαριώτατος Πατριάρχης των Ιεροσολύμων Μακάριος, ανέβηκε επάνω εις τόν Άμβωνα, και σηκώσας υψηλά με τας δύο του χείρας τον τιμιον Σταυρόν, έδειξεν αυτόν φανερώς εις όλους τους υποκάτω ευρισκομένους χριστιανούς, οίτινες ευθύς όταν τόν είδαν, εφώναξαν από καρδίας όλοι ομού το «Κύριε ελέησον».

Από τότε λοιπόν, επρόσταξαν οι θειότατοι πατέρες της Εκκλησίας, να εορτάζωσιν όλοι οι χριστιανοί κατά την σήμερον ημέραν την τιμίαν ταύτην και παγκόσμιον Ύψωσιν του θείου και Ζωοποιού Σταυρού, εις δόξαν του έν αυτώ προσηλωθέντος Χριστού, του αληθινού Θεού ημών.

Η αιτία δε, δια την οποίαν μαζί με τον Σταυρόν ενούται και βασιλικός όταν γίνεται ο αγιασμός, είναι αυτή: Ιστορεί ο μοναχός Αλέξανδρος ότι βασιλικός ανεβλάστανε πάντοτε επάνω του τόπου, του άγιου Γολγοθά, υποκάτω του οποίου ήταν χωσμένος ο τίμιος Σταυρός: «Ανέσπων δέ τον βασιλικόν οι Έλληνες, (οίτινες είχαν εκεί επάνω ναόν και άγαλμα τής Αφροδίτης)- πλην αυτός πάλιν ανεβλάστανεν. Όθεν εις μνήμην του θαύματος, με βασιλικόν, και όχι με άλλο φυτό, ποιούμεν τον διά του Σταυρού μικρόν και μέγαν αγιασμόν. (Όρα σελ. 25 και 177 της Δωδεκαβίβλου. Όρα και εις την έκτην του Μαρτίου μηνός, οπού εορτάζεται ιδιαίτερον η εύρεσις του Σταυρού και των τιμίων Ήλων)». Συναξάριον Αγ. Νικόδημου του Αγιορείτου, σελ. 41.

1 Σημείωσε δε ότι η Αγία Ελένη ευρούσα τό τιμιον Ξύλον, άλλο μεν απ’ αυτό, αφήκεν εις τα Ιεροσόλυμα, παραδούσα τούτο εν αργυρώ κιβωτίω εις τον Πατριάρχην Μακάριον, ως λέγει ο θείος Αμβρόσιος, άλλο δε μέρος αυτού ανεκόμισεν εις τον υιόν της Κωνσταντίνον, το οποίον εισήγαγεν εις Κωνσταντινούπολη δια της πύλης του «Υψωμαθείου».

Αυτού του Σταυρού εορτάζομεν σήμερον την Παγκόσμιον Ύψωσιν και του ζητάμε να μας έχει κάτω από την σκιάν Του πάσας τας ημέρας της ζωής μας.

ΑΜΗΝ.

* Εκοιμήθη, με διαύγεια πνεύματος, Σάββατο βράδυ –12/09/2015-, παραμονή της Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Ας έχουμε την ευλογία του μακαριστού όντως ορθοδόξου ιερέα της Πάτρας… για 40+ έτη στο Ιερό Μετόχι του Οσίου Λουκά, κοντά στην Ομόνοια της Πάτρας… Αύριο Κυριακή το ετήσιο μνημόσυνο του παπα-Νίκου, στο εν λόγω Μετόχι.

** Ευαγγέλιο της Παγκόσμιας Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού, (Ιω . ιθ΄, 6-11 & 13-20 & 25-28 & 30)

Πρωτότυπο Κείμενο

ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΙΘ´ 6 – 11

«6 κα λγει ατος· δε νθρωπος. τε ον εδον ατν ο ρχιερες κα ο πηρται, κραγασαν λγοντες· Σταρωσον σταρωσον ατν. λγει ατος Πιλτος· Λβετε ατν μες κα σταυρσατε· γ γρ οχ ερσκω ν ατ αταν

7 πεκρθησαν ατ ο ουδαοι· μες νμον χομεν, κα κατ τν νμον φελει ποθανεν, τι αυτν Θεο υἱὸν ποησεν

8 τε ον κουσεν Πιλτος τοτον τν λγον, μλλον φοβθη

9 κα εσλθεν ες τ πραιτριον πλιν κα λγει τ ησο· Πθεν ε σ; δ ησος πκρισιν οκ δωκεν ατ

10 λγει ον ατ Πιλτος· μο ο λαλες; οκ οδας τι ξουσαν χω σταυρσα σε κα ξουσαν χω πολσα σε; 

11 πεκρθη ησος· Οκ εχες ξουσαν οδεμαν κατ’ μο, ε μ ν δεδομνον σοι νωθεν· δι τοτο παραδιδος μ σοι μεζονα μαρταν χει».

ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΙΘ´ 13 – 20

«13  ον Πιλτος κοσας τοτον τν λγον γαγεν ξω τν ησον, κα κθισεν π το βματος ες τπον λεγμενον Λιθστρωτον, βραϊστ δ Γαββαθ· 

14 ν δ παρασκευ το πσχα, ρα δ σε κτη· κα λγει τος ουδαοις· δε βασιλες μν

15 ο δ κραγασαν· ρον ρον, σταρωσον ατν. λγει ατος Πιλτος· Τν βασιλα μν σταυρσω; πεκρθησαν ο ρχιερες· Οκ χομεν βασιλα ε μ Κασαρα

16 ττε ον παρδωκεν ατν ατος να σταυρωθ

17 Παρλαβον δ τν ησον κα γαγον· κα βαστζων τν σταυρν ατο ξλθεν ες τν λεγμενον κρανου τπον, ς λγεται βραϊστ Γολγοθ

18 που ατν σταρωσαν, κα μετ’ ατο λλους δο ντεθεν κα ντεθεν, μσον δ τν ησον

19 γραψε δ κα ττλον Πιλτος κα θηκεν π το σταυρο· ν δ γεγραμμνον· ησος Ναζωραος βασιλες τν ουδαων

20 τοτον ον τν ττλον πολλο νγνωσαν τν ουδαων, τι γγς ν τς πλεως τπος που σταυρθη ησος· κα ν γεγραμμνον βραϊστ, λληνιστ, Ρωμαϊστ».

ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΙΘ´ 25 – 28

«25 Ο μν ον στρατιται τατα ποησαν. εστκεισαν δ παρ τ σταυρ το ησο μτηρ ατο κα δελφ τς μητρς ατο, Μαρα το Κλωπ κα Μαρα Μαγδαλην.

26 ησος ον δν τν μητρα κα τν μαθητν παρεσττα ν γπα, λγει τ μητρ ατο· Γναι, δε υἱός σου

27 ετα λγει τ μαθητ· δο μτηρ σου. κα π’ κενης τς ρας λαβεν μαθητς ατν ες τ δια

28 Μετ τοτο εδς ησος τι πντα δη τετλεσται, να τελειωθ γραφ, λγει· Διψ».

ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΙΘ´ 30 – 35

«30 τε ον λαβε τ ξος ησος επε· Τετλεσται, κα κλνας τν κεφαλν παρδωκε τ πνεμα

31 Ο ον ουδαοι, να μ μεν π το σταυρο τ σματα ν τ σαββτ, πε παρασκευ ν· ν γρ μεγλη μρα κενου το σαββτου· ρτησαν τν Πιλτον να κατεαγσιν ατν τ σκλη, κα ρθσιν

32 λθον ον ο στρατιται, κα το μν πρτου καταξαν τ σκλη κα το λλου το συσταυρωθντος ατ·

 33 π δ τν ησον λθντες ς εδον ατν δη τεθνηκτα, ο καταξαν ατο τ σκλη

34 λλ’ ες τν στρατιωτν λγχ ατο τν πλευρν νυξε, κα εθως ξλθεν αμα κα δωρ

35 κα ωρακς μεμαρτρηκε, κα ληθιν ατο στιν μαρτυρα, κκενος οδεν τι ληθ λγει, να κα μες πιστεσητε».

Ερμηνευτική απόδοση Ι. Θ. Κολιτσάρα

ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΙΘ´ 6 – 11

«6 Και λέγει εις αυτούς ο Πιλάτος· “ιδού, ο άνθρωπος. Ιδετε εις ποίαν τραγικήν κατάστασιν τον έφερα προς χάριν σας με το μαστίγωμα και τους εμπαγμούς των στρατιωτών”. Οταν όμως τον είδαν οι αρχιερείς και οι υπηρέται του συνεδρίου, ασυγκίνητοι από το θέαμα του πάσχοντος αθώου, εφώναξαν δυνατά με μανίαν λέγοντες· “σταύρωσέ τον, σταύρωσέ τον”. Τους απήντησε ο Πιλάτος· “πάρτε τον σεις και σταυρώστε τον, διότι εγώ δεν ευρίσκω καμμίαν ενοχήν, ώστε να τον καταδικάσω εις σταυρικόν θάνατον”. 

7 Του απήντησαν οι Ιουδαίοι· “ημείς έχομεν νόμον, τον οποίον και αυτό το ρωμαϊκόν κράτος σέβεται, και σύμφωνα με τον νόμον μας πρέπει αυτός να πεθάνη, διότι έκαμε τον ευατόν του Υιόν Θεού και έδειξε έτσι θανάσιμον ασέβειαν κατά του Θεού”. 

8 Ο Πιλάτος, ειδωλολάτρης καθώς ήτο και επίστευεν εις πολλούς θεούς και τέκνα θεών, όταν ήκουσε τα λόγια αυτά των Εβραίων, εφοβήθη ακόμη περισσότερον. 

9 Και εισήλθεν πάλιν στο πραιτώριον και λέγει στον Ιησούν· “από που είσαι συ; Είσαι πράγματι παιδί θεού;” Ο Ιησούς όμως δεν του έδωσε απάντησιν.

10 Λεγει τότε εις αυτόν ο Πιλάτος· “εις εμέ δεν ομιλείς; Δεν ξεύρεις ότι έχω εξουσίαν να σε σταυρώσω και εξουσίαν έχω να σε αφήσω ελεύθερον;” 

11 Απήντησεν ο Ιησούς· “Δεν θα είχες καμμίαν εξουσίαν εναντίον μου, εάν το δικαστικόν αξίωμα που κατέχεις σήμερα, δεν σου ήτο δοσμένο από τον Θεόν. Η ανοχή του Θεού σε αφίνει δικαστήν κατά τας ημέρας αυτάς και είσαι υποχρεωμένος να με δικάσης, αφού με έφεραν εμπρός σου ως κατηγορούμενον οι Ιουδαίοι. Δι’ αυτό ο Καϊάφας και το συνέδριον των Εβραίων, που από φθόνον με παρέδωκαν εις τα χέρια σου, έχουν μεγαλυτέραν ενοχήν από σε, ο οποίος δεν τολμάς να αποδώσης δικαιοσύνην”».

ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΙΘ´ 13 – 20

«13 Ο Πιλάτος τότε, όταν ήκουσε τα λόγια αυτά των Ιουδαίων, που αποτελούσαν έμμεσον απειλήν εναντίον του, έφερε πάλιν έξω τον Ιησούν και αυτός εκάθισεν εις την δικαστικήν έδραν, που είχε τοποθετηθή την ώραν εκείνην εις τόπον λεγόμενον Λιθόστρωτον και εις την εβραϊκήν γλώσσαν Γαββαθά, δηλαδή ύψωμα.

 14 Η ημέρα δε εκείνη ήτο παραμονή δια την προπαρασκευήν και προετοιμασίαν του πάσχα. Η ώρα ήτο εξ περίπου από την ανατολήν του ηλίου, δηλαδή μεσημέρι. Και λέγει ο Πιλάτος στους Ιουδαίους· “ιδού, πως κατήντησεν ο βασιλεύς σας”. 

15 Αυτοί δε, σκληροκάρδιοι και με φονικόν μίσος εις την καρδιάν των, εκραύγασαν· “πάρε τον από εδώ! Παρε τον από τα μάτια μας, να μην τον βλέπωμε, σταύρωσέ τον, σταύρωσέ τον”. Λεγει εις αυτούς ο Πιλάτος· “τον βασιλέα σας να σταυρώσω;” Απήντησαν οι αρχιερείς καταπατούντες την θρησκευτικήν των πίστιν και την εθνικήν των αξιοπρέπειαν· δεν έχομεν άλλον βασιλέα, παρά μόνον τον Καίσαρα”. 

16 Τοτε ο Πιλάτος υπεχώρησε στο τυφλόν μίσος εκείνων και παρέδωκεν εις αυτούς τον Ιησούν, δια να σταυρωθή. 

17 Επήραν οι στρατιώται τον Ιησούν και τον ωδήγησαν στον τόπον της σταυρώσεως· και αυτός βαστάζων στον ώμον του τον σταυρόν του εβγήκεν έξω από την πόλιν και ήλθε στοποθεσίαν, που λέγεται Κρανίου τόπος, Εβραϊκά δε Γολγοθά. 

18 Εκεί εσταύρωσαν αυτόν και μαζή του εσταύρωσαν δύο άλλους, ένα από το ένα μέρος και τον άλλον από το άλλο, στο μέσον δε των δύο κακούργων έβαλαν τον Ιησούν, δια να τον εξευτελίσουν περισσότερον. 

19 Εγραψε δε ο Πιλάτος και επιγραφήν και την έβαλε στο επάνω μέρος του σταυρού. Ητο δε γραμμένον εις αυτήν· “Ιησούς ο Ναζωραίος, ο βασιλεύς των Ιουδαίων”.

 20 Αυτήν, λοιπόν, την επιγραφήν πολλοί από τους Εβραίους την εδιάβασαν, διότι ήτο κοντά εις την πόλιν ο τόπος όπου εσταυρώθη ο Ιησούς. Και ήτο γραμμένη εβραϊκά, ελληνικά και ρωμαϊκά». 

ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΙΘ´ 25 – 28

«25 Οι μεν στρατιώται αυτά έκαμαν. Εστάθηκαν δε πλησίον στον σταυρόν του Ιησού η μητέρα του και η αδελφή της μητέρας του, η Μαρία η γυναίκα του Κλωπά και η Μαρία η Μαγδαληνή. 

26 Ο Ιησούς τότε, όταν είδε την μητέρα του και τον μαθητήν, τον οποίον ιδιαιτέρως αγαπούσε, να στέκη εκεί κοντά, είπεν εις την μητέρα του· “γύναι, αυτός θα είναι ο υιός σου απ’ εδώ και πέρα”. 

27 Επειτα λέγει στον μαθητήν· “ιδού η μητέρα σου”. Και από εκείνην την ώρα επήρεν αυτήν ο μαθητής στο σπίτι του. 

28 Επειτα από το συμβάν αυτό ο Ιησούς, αφού εγνώρισε καθαρώτατα ότι όλα όσα είχαν προείπει οι προφήται και όσα άλλα είχε προαποφασίσει η αγαθότης και η δικαιοσύνη του Θεού εξεπληρώθησαν τελείως, δια να επαληθεύση η Γραφή εξ ολοκλήρου, μέχρι και της τελευταίας λεπτομερείας είπε· “διψώ”». 

ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΙΘ´ 30 – 35

«30 Οταν, λοιπόν, ο Ιησούς επήρε το ξύδι, είπε· “όλα έχουν πλέον τελειώσει· το άγιον σχέδιον του Θεού και όλαι αι προφητείαι έχουν εκπληρωθή. Η σωτηρία των ανθρώπων είναι πλέον γεγονός βεβαιότατον”. Και αφού έκλινεν την κεφαλήν, παρέδωσε μόνος του, με την εξουσίαν που είχε, το πνεύμα στον Πατέρα. 

31 Οι Ιουδαίοι, εφρόντισαν εν τω μεταξύ να μη μείνουν επάνω στον σταυρόν τα σώματα των κρεμασθέντων κατά την διάρκειαν του Σαββάτου. Διότι η ημέρα αυτήν της σταυρώσεως ήτο ημέρα προπαρασκευής δια το αυριανόν Πασχα. Ητο δε μεγάλη και επίσημος η ημέρα εκείνη του Σαββάτου, που θα ήρχιζεν αμέσως μόλις εβασίλευεν ο ήλιος, διότι συνέπιπτε με την πρώτην ημέραν του πάσχα. Παρεκάλεσαν, λοιπόν, τον Πιλάτον να σπάσουν οι στρατιώται τα σκέλη των σταυρωθέντων, δια να συντομευθή έτσι ο θάνατός των, και να τους πάρουν απ’ εκεί πριν δύση ο ήλιος, δια να μη βεβηλωθή η εορτή του πάσχα. 

32 Ηλθαν πράγματι οι στρατιώται στον Γολγοθάν κατά διαταγήν του Πιλάτου και του μεν πρώτου ληστού έπασαν τα σκέλη, όπως επίσης και του άλλου, που είχε σταυρωθή μαζή με τον Ιησούν. 

33 Οταν όμως ήλθαν στον Ιησούν, επειδή είδαν, ότι αυτός είχεν ήδη πεθάνει, δεν του έσπασαν τα σκέλη, 

34 αλλά ένας στρατιώτης, δια κάθε ενδεχόμενον, του ετρύπησε την πλευράν με την λόγχην· και αμέσως έτρεξε από εκεί αίμα και νερό καθαρόν, πράγμα παράδοξον και πρωτοφανές δια νεκρόν. 

35 Αυτό το μέγα και συμβολικόν γεγονός, εκείνος που το είδε με τα ίδια του τα μάτια (δηλαδή ο Ιωάννης ο Ευαγγελιστής) το εβεβαίωσε κατά τον πλέον επίσημον τρόπον και η μαρτυρίαν του αυτή είναι απολύτως αληθινή. Και εκείνος γνωρίζει πολύ καλά ότι λέγει την αλήθειαν δια το θαυμαστόν αυτό γεγονός, ώστε και σεις να πιστεύσετε».

ΠΗΓΗ: http://www.saint.gr/readings.aspx

Απάντηση

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.