Ομιλία εις την Κυριακή Θ΄ Λουκά – Άφρονος πλουσίου, ΛΚ.ιβ΄, 16-21, 20-11-2011
Του (+) π. Νικολάου Φαναριώτη*
«Άφρον ταύτη τη νυκτί την ψυχήν σου απαιτούσιν από σού ά δε ητοίμασας τίνι έσται;»,
Λκ., ΙΒ΄, 20.**
«Είπε δε τις εκ του όχλου: διδάσκαλε, ειπέ τώ αδελφώ μου μερίσασθαι την κληρονομίαν μετ΄εμού, ο δε είπεν αυτώ άνθρωπε τις με κατέστησεν δικαστήν ή μεριστήν εφ’ ημάς; είπε δε προς αυτούς οράτε και φυλάσεσθε από πάσης πλεονεξίας ότι ουκ εν τώ περισσεύειν τινι η ζωή αυτού εκ των υπαρχόντων αυτού».
Αιτία πού διέκοψε τον λόγο του ο Ιησούς, ήταν η παρέμβασις του ανθρώπου για να του λύση τα κληρονομικά προβλήματα πού είχε με τον αδελφό του, και είχαν οδηγήσει σε μίσος. Και είναι κάτι που ισχύει μέχρι σήμερα και έχει γίνει παροιμιώδες: Αγαπιούνται σαν αδέλφια ή Μισούνται σαν αδέλφια. Και αιτία του μίσους είναι η πλεονεξία.
Εξαιτίας αυτής της παρεμβάσεως είπε την παραβολή αυτήν ο Ιησούς: Κάποιου πλουσίου ανθρώπου τα χωράφια καρποφόρησαν άφθονα και αυτός αντί να χαρεί τον έπιασε άγχος τι να κάνω, πού να βάλω τόσο μεγάλη παραγωγή, θα σαπίσουν στο ύπαιθρο από τις βροχές και την κακοκαιρία. Βεβαίως είχε αποθήκες, αλλά ήταν γεμάτες από τα γεννήματα των περασμένων ετών, και εδώ το δίλημμα: τι να κάμω …τι ποιήσω!, που τελικά τον σκότωσε.
Η αντιμετώπιση ήταν απλή: το μοίρασμα των πλεοναζόντων αγαθών αυτό θα του χάριζε και την σωματική απόλαυση των υπόλοιπων (αναπαύου φάγε πίε) και την ψυχική ευφροσύνη (ευφραίνου) πού τόσο πολύ ζητούσε, αλλά τον τύφλωσε η πλεονεξία. Η ανάλυσις της παραβολής δείχνει σε τι θανάσιμα σφάλματα μπορεί να μας οδηγήσει η πλεονεξία, ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ ατομική δεν υπάρχει. Δηλ ο πλούσιος αυτός:
- Δεν καταλαβαίνει την ευγένεια της ψυχής του, την αθανασία. Σαν να είχε ψυχή χοίρου φρόντιζε να την χορτάσει με φαΐ, πιοτά, ακολασία Και ερώ τη ψυχή μου, ψυχή έχεις πολλά αγαθά κείμενα είς έτη πολλά αναπαύου φάγε πίε ευφραίνου. Γι’ αυτό και ο Παύλος μας επισημαίνει: η πλεονεξία είναι Ειδωλολατρία, Κολ., Γ΄, 5.
- Κατέχεται από μανία καταστροφής: καθελώ μου τας αποθήκας και μείζονας οικοδομήσω. Γκρέμισμα αποθηκών=γκρέμισμα των θεσμών και των παραδόσεων (της νηστείας, του γάμου, της τεκνογονίας, της ηθικής, των θεσμών γενικά) πού είναι οι ρίζες του δένδρου της φυλής …
- Γκρέμισμα της ίδιας της λογικής πρώτα κτίζουν τα καινούργια και έπειτα γκρεμίζουν τα παλιά, πράγμα πού συμβαίνει μεταφορικά και στις μέρες μας με τους θεσμούς και τις αξίες του γένους, που προσπαθούν να γκρεμίσουν, χωρίς να ετοιμάσουν τίποτε στη θέση τους.
- Θεωρεί δικά του τα αγαθά του Θεού. «Συνάξω πάντα τα γεννήματα μου, και τά αγαθά μου: Τι έχεις ό ουκ έλαβες; ει δε και έλαβες τι καυχάσαι ως μη λαβών;» Α΄Κορ., δ΄, 7. Και
- Η Κορυφαία αφροσύνη είναι ότι: Ξεχνά ότι υπάρχει θάνατος, πού την ώρα του την ρυθμίζει μόνον ο Θεός, (ζωής ο κυριεύων και του θανάτου…). Δεν είναι κατά των πλουσίων γενικά ο Θεός, έστω και αν επλούτησαν με αδικίες. Ουδέ γαρ ο άρπαξ εγκαλείται, αλλ’ ο ακοινώνητος κατακρίνεται, (Μ. Βασίλειος). Ο άρπαξ μπορεί να μετανοήσει ο πλεονέκτης ποτέ. Πρδ. Ζακχαίος ο Αρχιτελώνης, Ματθαίος… Ο τελώνης και ευαγγελιστής.
Δεν είναι λοιπόν κατά των πλουσίων ο Θεός, αλλά κατά της κακής διαχειρίσεως του πλούτου, πού του την προκαλεί η πλεονεξία. Άλλως τε όλοι μέσα είμαστε κατά κάποιο τρόπο, ΟΛΟΙ είμαστε πλούσιοι και ΟΛΟΙ είμαστε φτωχοί. ΓΙΑΤΙ; Αλλάζει κανείς τα μάτια του με 2.000.000$ και πόσα θέλει για τα δύο του πόδια; και πόσα μπορεί να πουλήσει τα δυο του χέρια, τα παιδιά του, τον ύπνο του…
Τόσον ο Χριστός με τις παραβολές του, όσον και η εκκλησία με την διδασκαλία της, φροντίζουν για το συμφέρον μας. Ο μεν Παύλος: Έχοντες διατροφάς και σκεπάσματα τούτοις αρκεσθησόμεθα, οι δε βουλόμενοι πλουτείν, εμπίπτουσι είς πειρασμόν και παγίδα και επιθυμίας παλλάς ανοήτους και βλαβεράς, αίτινες βυθίζουσι τους ανθρώπους είς όλεθρον και απώλειαν, Α΄ Τιμ., στ΄, 8. Οι λόγοι αυτοί του Παύλου είναι το οδοιπορικό της εκκοσμίκευσης
Θα κλείσουμε με τον Μέγα Βασίλειον:
«Εγώ μεν είπον ά συμφέρειν ενόμιζον. Σοι δε πεισθέντι μέν, πρόδηλα τά έν επαγγελίαις αγαθά. Παρακούσαντι δε γεγραμμένη εστίν η απειλή, ης εύχομαι σε την πείραν διαφυγείν».
ΔΗΛΑΔΗ
Εγώ μεν είπα εκείνα που νόμιζα ότι συμφέρουν. Τώρα εσύ θα διαλέξεις ένα από τα δύο: εάν μεν πεισθείς είναι μπροστά σου τα αγαθά των επαγγελιών του Θεού… Εάν δε παρακούσεις είναι γραμμένη η απειλή που σε περιμένει, και που εύχομαι να διαφύγεις να λάβεις πείραν αυτής. Μ. Βασίλειος.
Αγαπητοί μου:
Σε τελευταία ανάλυση, ΟΛΟΙ οι άνθρωποι ζουν την ζωή τους, αλλά μόνον ο χριστιανός ξέρει να την ζήση. ΟΛΟΙ οι άνθρωποι πεθαίνουν, αλλά μόνον ο χριστιανός ξέρει να πεθάνει.
ΑΜΗΝ
* Εκοιμήθη με διαύγεια πνεύματος Σάββατο βράδυ –12/09/2015-, παραμονή της Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Ας έχουμε την ευλογία του μακαριστού όντως ορθοδόξου ιερέα της Πάτρας… για 40+ έτη στο Ιερό Μετόχι του Οσίου Λουκά, κοντά στην Ομόνοια της Πάτρας…
** ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ ΙΒ´ 16 – 21
«16 Εἶπε δὲ παραβολὴν πρὸς αὐτοὺς λέγων· Ἀνθρώπου τινὸς πλουσίου εὐφόρησεν ἡ χώρα·
17καὶ διελογίζετο ἐν ἑαυτῷ λέγων· τί ποιήσω, ὅτι οὐκ ἔχω ποῦ συνάξω τοὺς καρπούς μου;
18 καὶ εἶπε· τοῦτο ποιήσω· καθελῶ μου τὰς ἀποθήκας καὶ μείζονας οἰκοδομήσω, καὶ συνάξω ἐκεῖ πάντα τὰ γεννήματά μου καὶ τὰ ἀγαθά μου,
19 καὶ ἐρῶ τῇ ψυχῇ μου· ψυχή, ἔχεις πολλὰ ἀγαθὰ κείμενα εἰς ἔτη πολλά· ἀναπαύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου.
20 εἶπε δὲ αὐτῷ ὁ Θεός· ἄφρον, ταύτῃ τῇ νυκτὶ τὴν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν ἀπὸ σοῦ· ἃ δὲ ἡτοίμασας τίνι ἔσται;
21οὕτως ὁ θησαυρίζων ἑαυτῷ καὶ μὴ εἰς Θεὸν πλουτῶν».
Ερμηνευτική απόδοση Ι. Θ. Κολιτσάρα, ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ ΙΒ´ 16 – 21
16 Είπε δε προς αυτούς και την εξής παραβολήν· “κάποιου πλουσίου ανθρώπου εσημείωσαν εξαιρετικήν ευφορίαν τα χωράφια του.
17 Και αυτός έπεσεν αμέσως εις αγωνιώδην συλλογήν και μέριμναν, λέγων· Τι να κάμω, διότι δεν έχω που να συγκεντρώσω και αποθηκεύσω τους καρπούς των χωραφιών μου;
18 Και ύστερα από μεγάλην σκέψιν είπε· τούτο θα κάμω· Θα κρημνίσω τας αποθήκας μου και θα οικοδομήσω άλλας μεγαλυτέρας, και θα συγκεντρώσω εκεί όλα τα γεννήματά μου και τα αγαθά μου.
19 Και θα πω εις την ψυχήν μου· Ψυχή, έχεις πολλά αγαθά αποθηκευμένα για έτη πολλά· απόλαυσε την ζωήν, αναπαύου, φάγε, πίε, ευφραίνου.
20 Αφού δε ετοίμασε όλα και πριν προλάβη τίποτε από αυτά να απολαύση, του είπεν ο Θεός· ανόητε από την κακίαν σου άνθρωπε και απερίσκεπτε, αυτήν την νύκτα, που επίστευσες ότι θα αρχίση η απολαυστική ζωη σου, απαιτούν να πάρουν από σε χωρίς αναβολήν την ψυχήν σου· αυτά δε που έχεις ετοιμάσει, εις ποίον τώρα ανήκουν;
21 Ετσι παθαίνει και αυτό το τέλος έχει εκείνος, που εγωϊστικά θησαυαρίζει δια τον ευατόν του και δεν προσπαθεί να αποκτήση τον πλούτον των καλών έργων, εις τα οποία ευχαριστείται ο Θεός”.
