Μια εμπειρία για τον Γάμο

ΟΜΙΛΙΑ της Ελένης Καραγιάννη*   

Ευχαριστώ πάρα πολύ  τον πατέρα Γαβριήλ για την πρόσκλησή του και τα καλά του λόγια. Ήθελα και εγώ να εκφράσω την χαρά μου και την συγκίνησή μου μέσα σε ένα χώρο που αισθάνομαι ότι οφείλω πάρα πολλά. Γιατί αν έχεις ευεργετηθεί σε ένα χώρο και ιδίως στα χρόνια της νιότης, νομίζω ότι η ευγνωμοσύνη είναι πολύ μεγάλη γιατί είναι σε κρίσιμη φάση της ζωής. Αυτή η αγκαλιά. αυτός ο χώρος, αυτή η προοπτική που μας έδωσε ο Άγιος Ανδρέας … Είχα την μεγάλη χαρά και την τιμή να γνωρίσω τον πατέρα Γαβριήλ τότε που ήταν μια φλόγα και μια φωτιά στα νιάτα του.

Και έχω την χαρά να τον βλέπω να πορεύετε και σε όλα τα χρόνια και να κρατάει αυτή τη φλόγα. Γιατί ξέρετε σε πολλές ενορίες ο Ιερέας αντέχει να φροντίζει μια γενιά. Και εδώ ο πατήρ Γαβριήλ δεν φροντίζει μόνο μια γενιά, φροντίζει και δεύτερη και Τρίτη και τέταρτη…. Νομίζω ότι αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, αυτή η ευγνωμοσύνη που νοιώθω για αυτή την προσφορά  Όταν προσπάθησα να βάλω σε μια τάξη τι οφείλω στον πατέρα Γαβριήλ, δεν μπορούσα να βρω την άκρη. Ένα πράγμα για το οποίο ένοιωσα την ανάγκη να τον ευχαριστήσω είναι για τους φίλους που μου έχει χαρίσει μέσα στο χώρο της Εκκλησίας. Είναι πάρα πολύ σημαντικό αυτό ξέρετε, γιατί όταν κάποιος είναι μέσα στο χώρο της Εκκλησίας αισθάνεται μια οικειότητα. Κανένα να μην ξέρει, με το που μπαίνει σε αυτό το χώρο και αισθάνεται αυτή την αγκαλιά του ναού, αυτή την ευρυχωρία αισθάνεται μια οικειότητα.

Είχα την μεγάλη χαρά να ζήσω με τον πατέρα Γαβριήλ τότε που η παρέα ήταν ένας κύκλος, που καθόμασταν έξω από αυτήν  την πόρτα, και χωρούσε αυτός ο μικρός κύκλος όλους όσους μαζευόμαστε και μας κερνούσε πάντα ένα παγωτό ο πατήρ Γαβριήλ, νομίζω από το Σεράι ήταν το παγωτό. Δεν ξέρω Γρηγόρη το θυμάσαι;  Το καλοκαίρι ήταν τόσο μικρός ο κύκλος και ζούσαμε αυτή την μεγάλη οικειότητα και από την άλλη μεριά ζούσαμε και την κοντινότητα και το άνοιγμα. Δηλαδή δεν μας προσέφερε μόνο αυτή την αίσθηση ότι ανήκουμε σε ένα χώρο και να γνωρίσουμε την λατρεία να αγαπήσουμε τον Θεό, να αγαπήσουμε την Εκκλησία, αλλά μας έδινε και την αίσθηση ότι ανήκουμε, αλλά και μας άνοιγε σε άλλους ανθρώπους. Αυτό που από ότι ξέρω συνεχίζει να το κάνει. Εδώ γνώρισα πολύ σημαντικούς  ανθρώπους όπως τον πατέρα Ειρηναίο, σήμερα  Άγιο Κρήτης, την Γερόντισσα Θεοξένη, τον Κλεμμάν, ο κ. Γιανναράς πέρασε από εδώ, ο Σαββόπουλος και πάρα πολύ άνθρωποι σημαντικοί, όχι μόνο επώνυμοι αλλά όλοι είχαν κάτι να προσφέρουν στο χώρο.

Δηλαδή μπορούσε ο πατήρ Γαβριήλ να μην μένει σ’ αυτά που ο ίδιος μας έδινε, αλλά να μας ανοίγει στους άλλους και αυτό νομίζω είναι πάρα πολύ σημαντικό και επειδή θα μιλήσουμε και για το ζευγάρι είναι πολύ σημαντικό και σαν λειτουργία του ζευγαριού, να μπορεί να ανοίγετε στους άλλους σε μια κοινότητα.  Ο πατήρ Γαβριήλ αυτό μας το πρόσφερε και συνεχίζει να το προσφέρει και τον ευχαριστώ για αυτό. Επίσης για κάτι που θέλω ακόμη να τον ευχαριστήσω είναι για τους νέους Ιερείς που έχει αναδείξει, που είναι ένα πολύ μεγάλο θέμα αυτό, γιατί υπάρχει μια συνέχεια. Γιατί όταν αισθάνεσαι δίπλα σου νέους Ιερείς και νέες πρεσβυτέρες να πλαισιώνουν αυτόν τον χώρο και να προσφέρουν και να λαχταρούν και να νοιώθουν αγάπη και ενθουσιασμό για την Εκκλησία, νομίζω ότι αυτό μας κάνει όλους να νοιώθουμε καλά. Γεμάτη λοιπόν ευγνωμοσύνη, με πολλές ευχαριστίες ……σε αυτό το χώρο που παντρευτήκαμε και σε αυτό τον χώρο που αν θέλετε μας δέχθηκε ένας Ιερέας με μια τρυφερή ματιά, με αγάπη και ελευθερία, μας δέχθηκε σαν ζευγάρι , μας δέχθηκε να είμαστε σε αυτό το χώρο χέρι-χέρι και να πορευόμαστε μέσα στην Εκκλησία.

Να λοιπόν που βρίσκομε με άλλο ρόλο κοντά σας, να μιλήσω μέσα από την εμπειρία μου για τον Γάμο. Μέσα από την εμπειρία μου εδώ και 25 χρόνια με ζευγάρια και οικογένειες και θα μοιρασθώ μαζί σας πραγματικά αληθινά πράγματα. βιώματα, καταστάσεις, ωραία πράγματα από τους ανθρώπους, δυνατές εμπειρίες. Γιατί θέλω και αυτό να σας πω πολλές φορές οι άνθρωποι μας λένε, τι θα ακούτε εκεί που δουλεύετε, πόσα προβλήματα θα σηκώνετε; Και αυτό που μου βγαίνει σαν απάντηση να πω, δεν σηκώνουμε προβλήματα, μοιραζόμαστε την ομορφιά της ψυχής

των ανθρώπων που θέλουν να δουλέψουν τον εαυτό τους. Δηλαδή πολύ συχνά ζούμε αυτό το μεγαλείο της ψυχής που ο καθένας ψάχνει να βρει μέσα στη σχέση του, μέσα στην οικογένειά του, ποια είναι η δική του ευθύνη για το πρόβλημα που συμβαίνει.

Και όταν έχεις έναν άνθρωπο που έρχεται να δουλέψει την δική του προσωπική ευθύνη, καταλαβαίνετε ότι η δουλειά μαζί του είναι πανηγύρι. Σου ανοίγει ορίζοντες, εμείς κερδίζουμε από όλο αυτό, δηλαδή φεύγουμε από το γραφείο και νοιώθουμε γεμάτοι. Κουρασμένοι αλλά γεμάτοι χαρούμενοι από αυτή την αίσθηση ότι η ζωή τελικά αξίζει. Ότι ο άνθρωπος αξίζει και ότι κάθε ένας άνθρωπος είναι μοναδικός. Δηλαδή ποτέ δεν άκουσα άνθρωπο να μου λέει – μπορεί να φαίνεται επιφανειακά το ίδιο πρόβλημα – κανένα δεν ήταν ίδιο με τον άλλο, καμία οικογένεια δεν μοιάζει με την άλλη, κανένα ζευγάρι δεν μοιάζει με το άλλο και αυτή η μοναδικότητα αυτή η ποικιλία, αυτό το πρόσωπο που μας χαρίζει ο Θεός είναι αυτό που σε κάνει να νοιώθεις πολύ τυχερός με αυτή την δουλειά, με αυτή την εμπειρία κοντά στους ανθρώπους. Αυτή την κουβέντα που θα κάνουμε σήμερα και με πολύ χαρά θα σας ακούσω να μιλάτε, γιατί να ξέρετε έρχομαι και με μεγάλη επιθυμία να σας καταλάβω, να σας γνωρίσω. Με ενδιαφέρει πολύ πως σκέφτονται οι νέοι μέσα στο χώρο της Εκκλησίας. Νοιώθω ιδιαίτερη χαρά που όλη αυτή η πτέρυγα αποτελείται από νέα παιδιά. Βλέπω δίπλα μου αγαπημένα παντρεμένα ζευγάρια που είναι σημαντικοί άνθρωποι στη ζωή μου. Βλέπω γύρω μου παιδιά αγαπημένων φίλων , και όλα αυτά με κάνουν να νοιώθω πολύ ευθύνη για αυτά που θέλω να μοιρασθώ μαζί σας.

Πρόσφατα διάβασα ότι η λέξη conversation και η λέξη  conversion έχουν την ίδια ρίζα. Η πρώτη λέξη σημαίνει συνομιλία και η δεύτερη μετατροπή, δηλαδή οι δυο αυτές λέξεις προέρχονται από την ίδια λατινική ρίζα θέλοντας να πουν ότι η αληθινή επικοινωνία έχει ένα μοίρασμα και μια αλληλεπίδραση. Με αυτό το πνεύμα έρχομαι σήμερα κοντά σας, να ακούσω τους νέους, να ακούσω τους ποιο μεγάλους, να δω τον προβληματισμό σας και πραγματικά περιμένω με πολύ χαρά τις ερωτήσεις σας. Αυτά που έχω να σας πω είναι με στόχο ο γάμος να ζήσει, όχι απλώς να μην διαλυθεί. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να μπαίνουμε στο χώρο της Εκκλησίας όχι απλώς για να αποφύγουμε το διαζύγιο, όχι απλώς για να αντέχουμε και να συντηρούμε κάποιες καταστάσεις, αλλά για να έχουμε ένα γάμο ζωντανό, ο οποίος να μας χαρίζει χαρά, πληρότητα. Να έχει μέσα την έκπληξη, να έχει την τρυφερότητα, την εξέλιξη, να έχει την προοπτική. Γι’ αυτό το γάμο θα προσπαθήσουμε να μιλήσουμε και για το πώς θα μπορέσουμε να κρατήσουμε αυτόν τον γάμο. Και θέλω να πω ότι ενώ σήμερα, στην σημερινή εποχή, την οποία καλούμαστε να αγαπήσουμε γιατί είναι η εποχή μας και καλούμαστε να την αγαπήσουμε, γιατί αν δεν την αγαπήσουμε δεν θα μπορέσουμε να την δώσουμε ωραία και στα παιδιά μας. Θα τα τρομάξουμε τα παιδιά μας ότι δεν αξίζει η εποχή μας.

Αυτή την προοπτική λοιπόν αξίζει να βάλουμε γιατί πρώτα από όλα για να πετύχει ένα νέο ζευγάρι και να προχωρήσει στη ζωή του χρειάζεται να έχει και όνειρα. Έτσι απαραίτητη προϋπόθεση -κάποτε μου έγραψε ένας αγαπημένος φίλος σε μια αφιέρωση: για να εκπληρώνεις τα όνειρα σου πρέπει να έχεις όνειρα. Έτσι σήμερα ο στόχος είναι να σας πω και τα δύσκολα  αλλά να σας δώσω και την ελπίδα. Ότι όσο δουλεύω περισσότερο με τους ανθρώπους τόσο περισσότερο πείθομε ότι οι γάμοι που αντέχουν σήμερα είναι καλύτεροι από ποτέ. Αυτοί που επιβιώνουν, ένας στους τέσσερις χωρίζουν. Από αυτούς που επιβιώνουν υπάρχουν πολλοί καλοί γάμοι. Ποιος είναι ό λόγος που υπάρχουν τόσοι καλοί γάμοι σε ποιότητα, ο λόγος είναι ότι καταρχάς έχει αλλάξει πάρα πολύ η θέση της γυναίκας. Δηλαδή εκεί που το ζευγάρι λειτουργούσε άνισα και δεν μπορούσε να μοιρασθεί πράγματα ο ένας με τον άλλο, με το να αλλάξει η γυναίκα και να αναπτυχθεί και εκείνη, αν μπορέσει να ξεπεράσει τον ανταγωνισμό και τον κακό φεμινισμό που πάει να αποδεικνύει συνέχεια ότι είναι ίσα, όχι με την ισότητα της διαφοράς αλλά ανταγωνιστικά το ποιος θα επικρατήσει στον άλλο. Όταν λοιπόν φύγει αυτό και η γυναίκα αναπτύξει ολόπλευρα το πρόσωπό της τότε έχει και ποιο πολλές πιθανότητες και ο γάμος να ανεβαίνει επίπεδο. Γιατί το ζευγάρι μπορεί να μοιράζεται πάρα πολλά πράγματα. Δεν είναι ξέρετε η εποχή που  οι γυναίκες που ήταν στην αυλή και οι άντρες στο καφενείο. Τι προσπαθώ να σας πω, ότι μέσα σε ένα κόσμο που αλλάζει, κρατώντας ότι καλό από τις προηγούμενες γενιές έχουμε να παράγουμε ποιο είναι το καλό στο σήμερα. Και αυτό είναι που μας ενδιαφέρει και αυτό είναι που θα έχει και νόημα για τα παιδιά μας. Θα σας πω ένα παράδειγμα για να καταλάβετε λίγο πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα από παλιά και να δούμε και πως πορεύονται σήμερα οι άνθρωποι και με τι προσδοκίες πορεύονται. Πριν από μερικά χρόνια ρώτησαν στα Γιάννενα έναν παππού 75 χρονών, το γιό του που ήταν πενήντα και τον εγγονό που ήταν φοιτητής την ίδια ερώτηση: για ποιο λόγο παντρεύτηκες ;

Ο παππούς λοιπόν απάντησε ότι αυτός παιδί μου είναι προορισμός του ανθρώπου.

Ο γιός που ήταν 50 χρονών – δάσκαλος – εγώ παντρεύτηκα για να κάνω οικογένεια και να βοηθήσω τα παιδιά μου να γίνουν καλύτεροι από μένα.

Και ό 25χρονος απάντησε ότι εγώ αν θα παντρευτώ, θα παντρευτώ  γιατί θα ερωτευτώ και θα θελήσω να συμπορευτώ με έναν άνθρωπο.

Βλέπουμε λοιπόν τη μεγάλη διαφορά, στον παραδοσιακό χώρο οι άνθρωποι παντρευόντουσαν γιατί αυτός είναι ο προορισμός του ανθρώπου για την επιβίωση, για να κάνουν μια μονάδα και να στηρίζει ο ένας τον άλλο. Δεν λέω ότι δεν κρατούσανε τον γάμο, τον κρατούσανε αλλά είχανε εντελώς άλλες ανάγκες.

Ήταν διαφορετικά τα πράγματα. Η επόμενη γενιά για να βοηθήσει τα παιδιά να γίνουν καλύτερα τα πράγματα από αυτό που ίδιοι ζήσανε-πολύ ευγενής πόθος. Αλλά σαν να μην περίμεναν πολλά από τον γάμο στην μεταξύ τους σχέση. Σκεφθείτε ότι παραδοσιακά λέγανε τηρείτε τις αποστάσεις, δηλαδή ο άντρας να μην ξέρει και πολύ αυτό που σκέφτεσαι. Γιατί άμα το ξέρει χάθηκες. Ότι χρειάζεται να μην είμαστε και τόσο πολύ κοντά, να υπάρχει απόσταση. Και σήμερα καλούμαστε -για αυτό και έχουμε και ποιο πολλά διαζύγια-και αυτό είναι εφικτό  να έχουμε μια πολλή μεγάλη κοντινότητα με τον σύντροφο. Ξεκινάμε λοιπόν με πολλές προσδοκίες και αυτό μπορεί και να μας οδηγεί στο να διαλυθεί μια σχέση, αλλά όμως από την άλλη μεριά έχουμε να δούμε την πολύ ωραία ποιότητα. Δηλαδή παλιά οι άνθρωποι ξεκινούσαν την σχέση τους με την μια πλευρά του γάμου που λέγεται δέσμευση. Θα πούμε στην συνέχεια ότι είναι τρεις οι σημαντικές  πλευρές του γάμου.

Η πρώτη πλευρά λοιπόν ήταν η δέσμευση , δηλαδή το προξενειό, να σου γνωρίσω έναν καλό άνθρωπο, η κοινότητα ήξερε τι είναι καλό, γιατί είχε βασικά κριτήρια το πώς ήταν οι οικογένειες, ποιες ήταν οι αρχές τους, για να ταιριάξει το ζευγάρι, αλλά είχαν κάποιες συγκεκριμένες προσδοκίες ο ένας από τον άλλον. Μπορεί στην πορεία αυτή η σχέση που ξεκινούσε από την δέσμευση να ζεσταινόταν σιγά-σιγά είναι αυτό που λέμε ότι κάποιοι γάμοι ξεκινάν με τη σούπα που είναι κρύα, αλλά την ζεσταίνουν και φτάνουν σε πολύ καλό επίπεδο. Είναι άλλοι γάμοι που ξεκινάν με πολύ καυτή τη σούπα αλλά την αφήνουν να κρυώσει…!!! Το θέμα είναι να κρατάμε την σούπα σε ένα καλό επίπεδο θερμοκρασίας…. Έχει σημασία και το πώς ξεκινάμε, είναι πολύ ωραίο πράγμα να υπάρχει η λαχτάρα, το έντονο και το ζεστό στο νέο ζευγάρι,  αλλά να μπορούμε και να την κρατάμε ζωντανή τη σχέση, εκεί είναι το θέμα το δύσκολο.

Για να δούμε αυτές τις πλευρές του γάμου και να τις αναλύσουμε λίγο για να καταλάβουμε γιατί είναι και οι τρεις απαραίτητες για να υπάρχει ένας γάμος. Βεβαία πρέπει να ξέρετε ότι υπάρχουν και γάμοι που δεν έχουν όλες τις πλευρές ανεπτυγμένες, ας πούμε οι γάμοι οι παλιοί είχαν την δέσμευση αλλά την κοντινότητα   δεν την είχαν και τόσο ανεπτυγμένη.

Τι σημαίνει δέσμευση; πως ακούμε αυτή την έννοια της δέσμευσης;

Η δέσμευση είναι πάρα πολύ σημαντική σε ένα γάμο. Σημαίνει ότι κάποια στιγμή αποφασίζω και κλείνω την πόρτα πίσω μου, δηλαδή  αν έχουμε ένα σπίτι και είμαστε μέσα σε αυτό το σπίτι και λέμε δεν πειράζει να μην το βάψω θα φύγω σε ένα μήνα, να μην βάλω κουρτίνες αφού δεν θα είμαι εδώ, να μην βάψω τα παράθυρα. Ε και να μπει και ο ήλιος, η βροχή και ο αέρας δεν με πειράζει. Όταν δεν κλείσουμε τα παράθυρα και τις πόρτες και δεν επενδύσουμε το σπίτι δεν θα αναδείξει ποτέ την ομορφιά του. Αυτή την έννοια έχει η δέσμευση. Κλείνω την  πόρτα πίσω μου και βρίσκομαι με έναν άνθρωπο με τον οποίο θέλω να το παλέψω, γι’ αυτό διαφέρει ο γάμος από την συμβίωση, γιατί στην συμβίωση η πόρτα δεν κλείνει πίσω, η πόρτα μένει  ανοιχτή και είναι κάθε στιγμή απειλή ότι ξέρεις, αν δεν είσαι όπως εγώ θέλω, εγώ φεύγω ή αν δεν μπορώ, εγώ φεύγω. Αλλά αυτό το ότι φεύγω και η πόρτα είναι συνέχεια ανοιχτή πίσω μου δεν με αφήνει και να επενδύσω. Η δέσμευση λοιπόν είναι όπως τα μακρόπνοα έργα θέλουν δέσμευση, είναι απαραίτητο στοιχείο για μπορούμε να δημιουργήσουμε. Αφού είμαι με αυτόν τον άνθρωπο με συμφέρει να είναι καλά. Αυτό το λέγαν πολύ ωραία οι παλιές γυναίκες: «φρόντισε τον άντρα σου να είναι καλά γιατί έτσι θα είσαι καλά και εσύ».

Αυτό που κάνεις να το κάνεις καλά, να τον φροντίζεις, γιατί σε συμφέρει να είναι καλά, δηλαδή αυτή η δέσμευση, αυτή η πιστότητα, αυτή η εντιμότητα ότι δεν αφήνουμε άλλον να μπει ανάμεσα μας. Ότι μπορούμε και κοιτάζουμε ο ένας τον άλλο και αποφασίζουμε να συμπορευθούμε είναι μια δέσμευση πρωταρχικά στον εαυτό μας να ξέρετε. Δηλαδή δεν δεσμεύομαι απέναντι στην κοινωνία για να μην με χαρακτηρίσει ότι χωρίζω, δεσμεύομαι γιατί εγώ ο ίδιος αφού έχω νοιώσει και έχω επιλέξει έναν άνθρωπο που έχει πολλά πράγματα που με εκφράζουν, εγώ ίδιος θέλω μέσα σε αυτό να πορευθώ και να βρω νόημα και σκοπό.

Άρα λοιπόν η δέσμευση είναι προσωπική υπόθεση.

Τι σημαίνει αλήθεια ότι σήμερα οι νέοι δυσκολεύονται να δεσμευθούν, νομίζω ότι είναι ένα πολύ βασικό ερώτημα που καλούμαστε να απαντήσουμε. Δυο είναι οι κύριοι λόγοι που ένας νέος άνθρωπος σήμερα δυσκολεύετε να δεσμευθεί.

Ο ένας λόγος είναι ότι έχει ζήσει τη δέσμευση στο πατρικό του σπίτι πολύ αρνητικά. Δηλαδή, έχει ζήσει ότι ο γάμος των γονιών του δεν έφερνε χαρά ήταν απλώς υποχρέωση, μέσα στο σπίτι δεν υπήρχε λαχτάρα. Δεν έμπαινε μέσα ο άντρας και η γυναίκα να πάει να τον συναντήσει. Δεν τους έβλεπε να βγαίνουν έξω οι γονείς του και να γυρίζουν χαρούμενοι. Δεν υπήρχε παιχνίδι μέσα στο σπίτι, δεν υπήρχε γέλιο.

Και ένας άλλος δεύτερος λόγος είναι ότι ένας νέος άνθρωπος είναι ακόμα πολύ δεσμευμένος στην πατρική του οικογένεια. Εδώ θέλω πολύ να εστιάσω, γιατί είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό θέμα. Έχω δει πολλές φορές νέες κοπέλες να μην μπορούν να δεσμευθούν σε μια σχέση, ή να κάνουν μια σχέση που ξέρουν ότι μπορεί να τελειώσει, μια σχέση με έναν παντρεμένο άντρα ας πούμε, γιατί από πίσω, ενώ είναι πολύ ωραίες κοπέλες και ώριμες και έξυπνες, αλλά από πίσω σηκώνουν μια μητέρα που είναι μόνη της, που είναι χήρα και τους έχει δεσμεύσει κοντά της και δεν μπορούν να φύγουν από αυτόν τον ρόλο στην πατρική οικογένεια που σηκώνουν πάρα πολύ ευθύνη.

Και για να μπορέσει ένα ζευγάρι να πορευθεί πρέπει να αποδεσμευθεί από την πατρική οικογένεια. Αν δεν μπορέσει να αποδεσμευθεί, δεν θα μπορέσει να δεσμευθεί σε μια καινούργια οικογένεια. Και το λέω αυτό  για να το έχουμε υπόψη μας από όλες τις μεριές, και από την μεριά των γονιών που χρειάζεται να αυτονομήσουν τα παιδιά τους και από τη μεριά των παιδιών που καλούνται να αυτονομηθούν. Εδώ όμως θέλω να δώσω δυο διαστάσεις που τις θεωρώ πολύ βασικές. Το ποιο εύκολο ξέρετε είναι να βροντήξεις την πόρτα πίσω σου με δύναμη και να φύγεις από το πατρικό σου σπίτι ή να είσαι πάρα πολύ μπλεγμένος. Εγώ σας καλώ για το ποιο δύσκολο. Να ανοίξεις την πόρτα για να φύγεις και να την κλείσεις μαλακά για να μπορείς να την ξανανοίγεις. Να κάνεις καλό αποχωρισμό από τους γονείς, να ξεκαθαρίσεις μέσα σου τι καλό κουβαλάς αλλά και που διαφωνείς και πως θα προχωρήσεις την ζωή σου ποιο πέρα και να κρατήσεις μια καλή σχέση μαζί τους.

Αυτή είναι η καλή αυτονόμηση με τους γονείς που χαρίζει και αυτή την ευλογία, παίρνεις την ευχή του γονιού. Γιατί αν απλώς προσπαθείς να  αμύνεσαι για να μην σε επηρεάσουν και κλείνεις με βία την πόρτα πίσω σου δεν είσαι ολοκληρωμένος άνθρωπος έχεις ένα κενό μέσα σου. Κουβαλάς μια μεγάλη ματαίωση, κάθε νέος άνθρωπος θέλει μια καλή σχέση με τους γονείς του. Αν όμως πάλι στο όνομα της αγάπης και της προστασίας εγκλωβίζεσαι μέσα στην μεγάλη εξάρτηση από τους γονείς είτε στις παροχές είτε στο βόλεμα που δίνουν οι γονείς και δεν καταφέρνεις ούτε να σταθείς στα πόδια  σου, ούτε να κάνεις καλή σχέση μαζί τους, τότε εκεί παίρνει πολύ χώρο η πατρική οικογένεια και εμποδίζει την εξέλιξη. Γιατί η εξέλιξη είναι πολύ σημαντικό στοιχείο σε ένα γάμο. Δηλαδή η σχέση μας να εμπεριέχει και παρόν και μέλλον. Αυτό σημαίνει εξέλιξη, να μην είναι μόνο το παρελθόν που να μας ενώνει, ούτε το παρόν αυτό που ζούμε καλά. Να έχουμε προοπτική, αυτοί οι τρεις χρόνοι πρέπει σε ένα ζευγάρι να βιώνονται με την καλή ισορροπία. Δηλαδή έχω καλές ρίζες από το παρελθόν, κουβαλάω καλά πράγματα από τους γονείς μου που τα έχω επεξεργαστεί. Ξέρω να πάρω ότι καλό έχουν πετύχει στη ζωή τους, όχι σε προσφορά αλλά σαν εμπειρία, σαν βίωμα και σαν αξία. Μπορώ στο σήμερα να χτίζω με τον σύντροφό μου και νάμαστε καλά, μπορούμε να έχουμε και προοπτική και να μας βλέπουμε να είμαστε μαζί και στο μέλλον. Να χτίζουμε σήμερα και το μέλλον, όταν υπάρχουν και οι τρεις χρόνοι καταλαβαίνετε πόσο σημαντικό είναι. Όταν ένα ζευγάρι δεν ζει το παρόν και λέει αύριο θάμαστε καλύτερα, χάνει αυτό το οποίο είναι το ποιο σίγουρο. Όταν ένα ζευγάρι αποκόβεται από το παρελθόν δεν έχει ρίζες. Όταν ένα ζευγάρι ζει μόνο το παρόν πάλι έχει πρόβλημα, γιατί να περνάμε καλά σήμερα αλλά δεν χτίζουμε, δεν βάζουμε τα θεμέλια ώστε να έχουμε και προοπτική. Άρα λοιπόν αυτό το κομμάτι της δέσμευσης που έχει να κάνει και με την πατρική οικογένεια είναι η πρώτη σημαντική πλευρά του γάμου. Να πω επίσης ότι η δέσμευση οδηγεί στην αφοσίωση.

Να περάσουμε στην επόμενη πλευρά που είναι η οικειότητα.

Τι σημαίνει η οικειότητα; Η οικειότητα σημαίνει ο σύντροφός σου να γίνεται ο καλύτερος φίλος σου. Σε μια ομιλία που έκανα πρόσφατα στην Κύπρο, μια γυναίκα γύρω στην μέση ηλικία περίπου, μου έκανε μια ερώτηση που με άγγιξε πάρα πολύ και με συγκίνησε μπορώ να πω. Μου είπε πώς να ανοίξω την ψυχή μου στον άντρα μου; Και το ένοιωσα πολύ τρυφερά και πολύ συγκινητικό γιατί ένιωσα ότι ήταν μια γυναίκα που δεν είχε μάθει να το κάνει   σαν στόχο στη ζωή της και της φαινόταν πάρα πολύ δύσκολο. Αυτή η οικειότητα με τον σύντροφο είναι δύσκολη, γιατί κατ’ αρχάς ο άντρας και η γυναίκα είναι δυο διαφορετικοί κόσμοι. Αυτή είναι η ομορφιά και αυτή είναι η δυσκολία. Δεν είναι ίδιοι, είναι η ισότητα της διαφοράς, είναι διαφορετικοί, ο καθένας κουβαλάει εντελώς διαφορετικά πράγματα, όχι μόνο από τις εμπειρίες του σαν άνθρωπος γιατί έχει μεγαλώσει σε μια εντελώς διαφορετική οικογένεια και πιθανώς σε εντελώς άλλη κουλτούρα, αλλά κουβαλάει και διαφορές λόγω φίλου. Και αυτές τις διαφορές καλούμαστε να τις φέρουμε κοντά. Και καλούμαστε να τις αξιοποιήσουμε, αυτό είναι όλο το στοίχημα.

Δηλαδή το ζευγάρι το οποίο καταφέρνει να μοιράζεται τις εμπειρίες του, τα όνειρά του, το παρελθόν του, τις λαχτάρες του, τα συναισθήματά του, αυτά που ζει κάθε μέρα, αυτό το ζευγάρι δημιουργεί αυτή τη πλευρά της οικειότητας. Δηλαδή ο άλλος είναι ο φίλος μου, μπορεί να με ακούσει, μπορώ να μοιρασθώ μαζί του τα προβλήματά μου, μπορώ να μοιρασθώ τις χαρές μου. Νομίζω ότι σήμερα ξέρουμε όλοι ότι ο καλός φίλος ποιο πολύ φαίνεται στη χαρά, δηλαδή πως μοιράζεται τη χαρά σου. Μπορεί στο πρόβλημα να σε βοηθήσει, να σου πει μια λέξη συμπόνιας, να τον πάρεις τηλέφωνο να σου σταθεί, να σου πει κάτι. Όμως νομίζω ότι ο αληθινός φίλος φαίνεται ακόμη ποιο πολύ όταν μπορείς να μοιρασθείς μία χαρά που έχεις ζήσει μαζί του. Σκεφθείτε πόσο ωραίο είναι αυτό μέσα στο ζευγάρι να μπορούν να μοιράζονται και αυτές τις χαρές. Το λέω αυτό πολλές φορές  γιατί χαλάει η κοντινότητα-οικειότητα σε ένα ζευγάρι γιατί εξαντλούμαστε μόνο στο να μοιραζόμαστε προβλήματα. Πολλές φορές στο γραφείο μου, λέω στους ανθρώπους και φροντίστε  να έχετε και μια ώρα δική σας, καταλαβαίνω ότι έχετε υποχρεώσεις, ότι  έχετε παιδιά και δουλειές, αλλά μια ώρα στις δεκαπέντε μέρες να βγείτε μόνοι σας, να κουβεντιάσετε, να περπατήσετε, αλλά δεν θα μιλήσετε για προβλήματα. Και με κοιτάζουν κατάπληκτοι και απαντούν και τότε γιατί θα μιλήσουμε. Εγώ επιμένω να τους λέω δεν θα μιλήσετε για τα παιδιά σας και …τότε γιατί θα μιλήσουμε !!  Μα να μιλήσετε για τον εαυτό σας, για τις χαρές σας, για τις εμπειρίες σας, για το πώς δουλεύετε, για τις λαχτάρες σας.

Πραγματικά οι φίλοι που απολαμβάνεις είναι αυτοί που τους βλέπεις να πετυχαίνουν πράγματα στη ζωή τους. Να ανοίγονται, να χαίρονται, να σου μαθαίνουνε με τη ζωή τους. Αυτό το πράγμα αξίζει να ζήσουμε μέσα στο γάμο. Μπορεί να σας φαίνεται κάτι εύκολο και αυτονόητο αλλά έχω δει πολλά ζευγάρια που για χρόνια καλά πράγματα που βιώνουν που ζουν δεν τα μοιράζονται. Πολλές φορές μέσα στο γραφείο λέω στον έναν κοίταξε τον σύντροφό σου τώρα, τον  είδες πως σε κοίταξε; Και ντρέπεται να κοιτάξει. Μέχρι πριν από λίγο μπορεί να μάλωναν μεταξύ τους και να τους ήταν ποιο εύκολο να πουν το παράπονο, αλλά την ώρα που είναι να δουν αυτήν την έκφραση της τρυφερότητας ή το πώς άλλος τους κοίταξε, το πως χαμογέλασε με νόημα, τον έναν τον άγγιξε αυτό που είπε ο άλλος, αυτό το χάνουν. Και λέω δεν έχει νόημα αυτό να το δω εγώ. Έχει ποιο πολύ νόημα να το δείτε εσείς.

Αυτά τα καλά πράγματα είναι που μας κάνουν να νοιώθουμε ότι η σχέση με τον άλλον έχει νόημα και ότι ο άλλος είναι και ανεξάντλητος. Ξέρετε, εγώ πιστεύω ότι μια καλή σχέση με ένα σύντροφο είναι αυτό που λέμε δια βίου μάθηση. Δηλαδή όλη σου τη ζωή, όσο μας αξιώσει ο καλός Θεός να συμπορευόμαστε, έχεις ένα σύντροφο ο οποίος δεν σου χαρίζεται, γιατί δεν μας χαρίζονται οι σύντροφοί μας. Αν η σχέση μας το επιτρέπει και στηρίζεται πάνω σε καλά θεμέλια, δεν θα μας χαρίζεται ο σύντροφος, θα μας καθρεφτίζει στη δυσκολία. Θα λέει να ξέρεις τώρα αυτό που έκανες εγώ δεν συμφωνώ, μας κάνει και προβληματιζόμαστε, μας καθρεπτίζει. Αλλά μέσα από αυτό μας μαθαίνει πάρα πολλά πράγματα και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό και αυτό όλο κερδίζεται μέσα στην οικειότητα. Η οικειότητα λοιπόν κερδίζεται με δύο τρόπους: Ο ένας είναι όταν μοιραζόμαστε με τον άλλον και έτσι αισθανόμαστε ότι είναι ένας πολύ ενδιαφέρον άνθρωπος, αφού μας αφήνει και τον καταλαβαίνουμε, γιατί αν απογοητευθεί ότι η γυναίκα μου δεν με καταλαβαίνει, ότι ό άντρας μου δεν με καταλαβαίνει, δεν θα μιλήσει ξανά, ο καθένας θα αναπτύσσεται μόνος του. Και ξέρω πολλά ζευγάρια που στο τέλος της ζωής τους είπαν την καλή κουβέντα ο ένας στον άλλον. Και είπανε τι κρίμα… να μην είχαμε μιλήσει νωρίτερα και να εκφράσουμε αυτό το καλό που νοιώθουμε ό ένας για τον άλλον.

Επίσης είναι πάρα πολύ σημαντικό να μην πετάω στο πρόσωπο του άλλου την κούραση. Θυμάμαι ένα ζευγάρι που ήταν σε μεγάλη ηλικία και επειδή ήταν μόνοι τους, όταν ήταν άρρωστοι το πρωί που ξυπνούσαν βάζανε το θερμόμετρο και ήταν ευτυχείς όταν κάποιος είχε περισσότερο πυρετό από τον άλλο, γιατί έτσι θα σηκωνόταν ο άλλος να τον φροντίσει. Υπάρχουν πολλά ζευγάρια (παππούδες) που αυτό το παιχνίδι το παίζουν χαριτωμένα. Αλλά δυστυχώς υπάρχουν ζευγάρια που αυτό το παιχνίδι το παίζουν στην νιότη τους.  Δηλαδή ποιος κουράσθηκε ποιο πολύ σήμερα, ποιος σηκώνει ποιο πολλά βάρη, ποιος έχει δουλέψει ποιο πολλές ώρες, ποιος έχει τα παιδιά και τότε γίνεται ότι ο άλλος έρχεται να του πω την κούραση μου.

Είχαμε μια πολύ ζεστή κουβέντα που την χάρηκα. Ήρθε από το σχολείο ζορισμένος, τον άφησα πρώτα να ηρεμήσει, να ξεκουραστεί και μετά του είπα αυτό που πίστευα και με άκουσε. Και τότε ο πατέρας αρχίζει να νοιώθει ότι κάτι χάνω εγώ που είμαι μακριά από το σπίτι. Για να πλησιάσω λίγο και να μάθω από αυτό. Η πηγαίνει η μητέρα στο σχολείο για τους βαθμούς και λέει καμάρωσα για το παιδί μας, συγκινήθηκα σήμερα. Αν όμως γυρίσει ο πατέρας και πει η μάνα, ε δεν αντέχω εγώ να πηγαίνω στο σχολείο, κουράστηκα πια εγώ να σηκώνω τα παιδιά, καταλαβαίνετε πόσο μπαίνει εμπόδιο και χαλάει . Αν μη τι άλλο να βγούμε ολόκληρη στο σύντροφό μας, και με τα καλά και με τα δύσκολα., για να μπορούμε να τον συναντάμε με ολόκληρο το πρόσωπο και αυτό είναι που αυξάνει την κοντινότητα. 

Μπορεί ένας άντρας επίσης στο σπίτι να μην είναι τόσο ομιλητικός, αν όμως η γυναίκα πάει και τον πάρει από το γραφείο του και του πει δεν πειράζει δουλεύεις μέχρι της δέκα πάμε να βγούμε έξω. Θα είναι πάρα πολύ ανοιχτός και θα το χαρεί. Έχει να καταλάβει ο ένας τον άλλον και να ορίσουν ένα μαζί που εμπεριέχει και τους δύο, γιατί τότε κινδυνεύουν να χάνεται μέσα στην προσδοκία που είναι μια φαντασίωση, από την γυναίκα λίγο ποιο ροζ αυτή η φαντασίωση, από τον άντρα λίγο διαφορετική, να χάνεται αυτό το μαζί που έχουν να φτιάξουν και να απογοητεύονται, και να ξαναπηγαίνουν στο γνωστό οι γυναίκες να μιλάνε μεταξύ τους και οι άντρες να μιλάνε μεταξύ τους, που και αυτό είναι πάρα πολύ ωραίο και πολύ σημαντικό να υπάρχει καλή επικοινωνία μεταξύ ανδρών και γυναικών αλλά μπορεί να χαθεί αυτό το μοναδικό που είναι μέσα στο ζευγάρι και που έχει να λειτουργήσει. Αυτό το οποίο μας κάνει τελικά να νοιώθουμε όμορφα, θυμάμαι μια γυναίκα μεγάλη της είχαν πει μα πως μπορείς και είσαι τόσα χρόνια με τον ίδιο άνθρωπο, και είχε ότι ζω μαζί του μια ολόκληρη ζωή και δεν μου έχει φτάσει να τον γνωρίσω, που να έπρεπε να γνωρίσω και άλλους..!!! Αυτή η αίσθηση ότι ο άλλος είναι σημαντικός, είναι ενδιαφέρον, όσο τον πλησιάζω τόσο τον γνωρίζω είναι αυτό που μας κάνει να νοιώθουμε ότι αξίζει να συμπορευόμαστε με αυτόν τον άνθρωπο. Βέβαια για να γίνει αυτό χρειάζεται να υπάρχει και η καλή φροντίδα του εαυτού από τον καθένα. Δηλαδή για να μπορεί να κρατηθεί ζωντανή η κοντινότητα, χρειάζεται ο καθένας να φροντίζει να αναπτύσσει τον εαυτό του, να μην μένει κλεισμένος μόνο σε αυτά που ξεκίνησε για να μπορεί ο γάμος να εξελίσσεται για να γίνεται ένας ωραίος άνθρωπος, όπως λαχταράει να γίνει για να μπορεί να τον χαίρεται και ο σύντροφος του.

Θα πω λοιπόν ότι αυτό το κομμάτι που είναι μια μεγάλη ευλογία και ένα μεγάλο δώρο, σαφώς κάθε πλευρά του γάμου ενισχύει την άλλη, δηλαδή όταν ένα ζευγάρι έχει καλή δέσμευση και καλή οικειότητα, ενισχύει και την καλή σεξουαλικότητα. Δεν ισχύει βέβαια πάντοτε αυτό γιατί κινδυνεύουμε πολλά ζευγάρια να εγκαταλείψουν αυτό το κομμάτι και να πορεύονται απλώς δεσμευμένοι και έχοντας μια οικειότητα, υπάρχει και αυτό. Συνήθως όμως η μια πλευρά ενισχύει την άλλη. Υπάρχουν κάποιοι μύθοι γύρω από αυτή την πλευρά, οι οποίοι εμποδίζουν την καλή σχέση. Ο ένας μύθος είναι ότι το ζευγάρι αμέσως θα βρει αρμονία σ’ αυτό το θέμα. Τα λέω και για τα νέα παιδιά – γιατί και εγώ κάποτε ότι είχα ακούσει από ανθρώπους πριν, μέτρησαν στην ζωή μου και με βοήθησαν, γιατί δεν ακούμε εύκολα για τέτοια θέματα. Δηλαδή όπως στον κινηματογράφο, που κάποιοι ερωτεύτηκαν και με την πρώτη φορά που συναντήθηκαν ερωτικά ήταν η απόλυτη χημεία μεταξύ τους και έφτασαν στο ανώτερο σημείο, έφτασαν στο έβδομο ουρανό και ένοιωσαν απόλυτη ευχαρίστηση και πληρότητα. Αυτός ο μύθος πολλές φορές δυσκολεύει ένα νέο ζευγάρι, γιατί όπως όλα τα ωραία πράγματα στη ζωή θέλει δουλειά.

Ένας άλλος μύθος ο οποίος επηρεάζει επίσης πολύ αρνητικά ένα ζευγάρι, είναι ότι η γυναίκα θέλει μόνο τρυφερότητα και ο άντρας δεν θέλει την τρυφερότητα θέλει μόνο την ερωτική πράξη, θέλει μόνο το σεξ. Και αυτό είναι ένας μεγάλος μύθος γιατί και οι δυο θέλουν και τα δύο. Όταν αυτός ο μύθος κυριαρχήσει σε ένα ζευγάρι, τότε ο ένας πολωτικά θα πηγαίνει στη μία άκρη και ο άλλος στην άλλη και δεν θα μπορούν να τα φέρουν και τα δύο μέσα στη σχέση τους, γιατί ή ερωτική σχέση ομορφαίνει όταν υπάρχει η τρυφερότητα. Ομορφαίνει όταν το ζευγάρι μπορεί και κουβεντιάζει πάνω σε αυτά τα θέματα και λέει πως ένοιωσες; τι θέλεις; Όταν ο ένας αφήνεται στο άλλο με εμπιστοσύνη αλλά και οδηγεί τον άλλον και μοιράζεται την επιθυμία του και εξηγεί αυτό που θέλει και μοιράζεται και αυτό που κουβαλάει. Ξέρετε μέσα σε αυτή τη σχέση κουβαλάμε και βιώματα που έχουν γίνει από πολύ παλιά. Το πώς είχαμε βιώσει τους γονείς μας, που και αυτά πολλές φορές έρχονται σαν φαντάσματα και μας ταλαιπωρούν. Να πω επίσης εδώ, ότι πραγματικά η αλλαγή στη θέση της γυναίκας έχει επηρεάσει πάρα πολύ την ερωτική ζωή του ζευγαριού. Και σε αυτούς που επιμένουν να λένε, ότι παλαιότερα τα πράγματα ήταν καλύτερα, θα πω μια εικόνα και νομίζω θα καταλάβετε.

Άρα λοιπόν καθώς αλλάζει η γυναίκα και το ζευγάρι επικοινωνεί και μοιράζεται, σε αυτό το κομμάτι έρχεται και προχωράει και γίνεται καλύτερο. Και εδώ επίσης σταματάει και ο άλλος μύθος που αξίζει να αγγίξουμε, αυτή η παθητικότητα η παλιά όπου η γυναίκα περιμένει από τον άντρα να την ευτυχήσει , αν σκεφτούμε ότι παλιοί  νέοι άντρες πήγαιναν στο πατέρα της κοπέλας και έλεγαν: ότι ορκίζομαι να την κάνω ευτυχισμένη (θα το θυμάστε από τις ελληνικές ταινίες), το οποίο είναι ένα πολύ μεγάλο βάρος και ήταν ένας άλλος τρόπος, εγώ δεν το κατηγορώ γιατί μπορεί να λειτουργούσε. Αλλά στο σήμερα ένα νέο ζευγάρι καλείται από κοινού να φτιάξει αυτή την ομορφιά που λέγεται έρωτας μέσα στο ζευγάρι. Και αυτό σημαίνει ότι η γυναίκα αντί να μπαίνει παθητικά, έχει να μπει και εκείνη ενεργητικά, έχει και εκείνη να προσφέρει, έχει και εκείνη να συμπαρασύρει όμορφα τον άντρα σε αυτό το παιχνίδι. Και το λέω αυτό γιατί πολλές απογοητεύσεις δημιουργούνται επειδή περιμένει να μαντέψει αυτό που θέλει, χωρίς να το πει. Θεωρώντας ότι έτσι χαλάει την μαγεία και την ομορφιά  και επειδή δεν εμπιστεύεται ότι και εκείνη μπορεί να οδηγήσει τον άντρα της να μοιρασθεί μαζί του και να χαρεί. Και αυτό νομίζω ότι αξίζει ένα ζευγάρι να το δουλέψει. Να πω ότι η ερωτική σχέση είναι αυτό που επουλώνει τις μικρές καθημερινές πληγές, τις μικρές πληγές της καθημερινότητας και μας δίνει καινούργιους στο αγώνα της ζωής, στο παιχνίδι της ζωής.

Τι είναι ανάγκη; Ανάγκη είναι ότι πεινάω και θα φάω το πρώτο σουβλάκι που θα βρω. Η επιθυμία είναι πεινάω, αλλά ξέρω να περιμένω, να ετοιμάσω ένα ωραίο φαγητό, να μοιρασθώ μαζί με τους άλλους. Έχει πολύ μεγάλη διαφορά, η ανάγκη έχει απελπισία, η επιθυμία έχει προσμονή, έχει κάτι που μπορεί να εμπεριέχει τον άλλο, να τον αναδεικνύει, να τον εμπιστεύεται και αυτό παίζει πολύ μεγάλο ρόλο να μην απογοητευθεί το ζευγάρι και να μην κλεισθεί. Να κρατιέται ζωντανή η επιθυμία, όπως ακριβώς κρατούσαν οι παλιοί άνθρωποι την φωτιά στην εστία αναμμένη, και ήξεραν να την σκεπάζουν με τέτοιο τρόπο, που ανά πάσα στιγμή μπορούσαν να της βάλουν ένα σπίρτο και να φωτίσει και να ζεστάνει.

Γιατί όταν γίνεται ανάγκη τότε μιλάμε για το παράπονο και για αυτούς που καταναλώνουν τις ερωτικές σχέσεις, όχι αυτούς που μοιράζονται. Εδώ να πω επίσης ένα σημαντικό στοιχείο, μιλάμε για την έννοια του ερωτικού ανθρώπου, δηλαδή για να υπάρχει ο έρωτας και να είναι ζωντανός, ο καθένας πρέπει να είναι ερωτικός.

Και αρχίζει ο Θεός και να τον αφήσουμε μα ενεργεί μέσα στη σχέση, να του επιτρέψουμε να ενεργεί και να μπαίνει μέσα  στη σχέση. Σ’ αυτό το κομμάτι εγώ δεν μπορώ να μιλήσω, έχουμε εδώ τους Ιερείς μας που ξέρουν και τα λένε πολύ καλύτερα από μένα, απλώς θα ήθελα να μην μείνω με τα ψυχολογικά, αλλά να βάλουμε αυτή την διάσταση της πίστης, που όταν την βλέπω και την βιώνουν καλά τα ζευγάρια μέσα στο χώρο της Εκκλησίας και  είναι αυτό που βοηθάει και τους ανοίγει για να προχωράν  περισσότερο, τότε πραγματικά έχουν κάτι παραπάνω, έχουν αυτό που τους συνδέει με όλη τη ζωή. Και νομίζω ότι έχω ακόμη λίγο χρόνο να  πω δυο τρία  πράγματα που είναι πρακτικά, αλλά έχω δει ότι βοηθάν πάρα πολύ μέσα στη κλινική πράξη. Το πόσο σημαντικό είναι και θα σας το δείξω και με ένα σχήμα και θα σας μείνει σίγουρα περισσότερο. Ας υποθέσουμε ότι ο ένας κύκλος είναι ο άντρας και ο άλλος κύκλος είναι η γυναίκα και η τομή τους είναι τα κοινά πράγματα.  

Και πραγματικά να ευχηθώ σε όλους και στα νέα παιδιά που είναι εδώ αυτό τον στίχο του ποιητή: «ότι αγαπώ γεννιέται αδιάκοπα, ότι αγαπώ βρίσκεται στην αρχή του πάντα»

Πατήρ Γαβριήλ: Εγώ θα ήθελα να παρακαλέσω να ανοίξουμε την καρδιά μας, δεν δίνουμε εξετάσεις, γιατί όλοι θα διδαχθούμε. Έλεγε η μάννα μου: «παιδί μου πες τον πόνο σου να βρεις το γιατρικό σου» .

Γρηγόρης: Ο Rilke ένας ποιητής, λέει ότι το νόημα του έρωτα και του θανάτου παραδίδεται από γενιά σε γενιά σαν βουλωμένο γράμμα, χωρίς να μπορεί εύκολα κάποιος να το αποκρυπτογραφήσει. Μου άρεσε σήμερα που είπατε ότι ο κατ΄ εξοχήν ερωτικός άνθρωπος είναι αυτός που διακατέχεται από ορμή για ζωή, από ορμή να δημιουργεί ομορφιά δίπλα του, αυτή η ομορφιά είναι που θα σώσει τον κόσμο, είναι κατεξοχήν πνευματική η βασική ορμή και όχι σεξουαλική.

 Σημείωση: Την απομαγνητοφώνηση έκανε ο Γιάννης Γιώτης -διάρκεια 60΄