Είμαστε καταδικασμένοι να πεινάσουμε;

 

Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

 

Τα κυρίαρχα Μέσα Μαζικής Εξαπάτησης βομβαρδίζουν καθημερινά την κοινή γνώμη με το στερεότυπο μιας Ελλάδας – μεταμοντέρνας Ψωροκώσταινας, που δεν παράγει τίποτα, είναι αναγκασμένη να τείνει διαρκώς το καπέλο του ζητιάνου στους δανειστές της για να πληρώσει μισθούς και συντάξεις, επομένως δεν της μένει καμιά επιλογή παρά να σφίγγει διαρκώς το ζωνάρι και να υπακούει αγόγγυστα στους όποιους όρους των Γερμανών.

 

Το ίδιο στερεότυπο έρχεται να στηρίξει την ιδεολογική τρομοκρατία για το ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ, που εμφανίζεται περίπου ως επιστροφή στη Λίθινη Εποχή, αφού μια Ελλάδα που δεν θα παράγει τίποτα και δεν θάχει να δανειστεί κι από κανένα, δεν θα μπορεί να εισάγει ούτε τρόφιμα, ούτε πετρέλαιο και θα πρέπει να επιβιώσει ως έθνος τροφοσυλλεκτών, που θα φοράνε προβιές και θα ζεσταίνονται γύρω από τη φωτιά.

Αφήνουμε στην άκρη τον προβληματισμό αν ακόμη κι αυτή η προοπτική είναι περισσότερο ζοφερή από την εγγυημένη βεβαιότητα των μνημονίων, των μεσοπρόθεσμων και των μακροπρόθεσμων να μετατραπούμε σε έθνος κανιβάλων, που θα τρώνε ο ένας τις σάρκες του άλλου με έπαθλο την απλή επιβίωση. Για οικονομία της συζήτησης ας δεχτούμε ότι «δεν υπάρχει άλλος δρόμος» από τον καπιταλισμό και  τη συμμετοχή στην ευρωζώνη (που καταστρέφει τον παραγωγικό, βιομηχανικό και αγροτικό ιστό) κι ας δούμε τι λέει η ψυχρή λογική των αριθμών.

Η σημερινή Ελλάδα, με όλα της τα χάλια, παράγει πλούτο αξίας 232 δις ευρώ το χρόνο. Τόσο ήταν το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας το 2010, σύμφωνα με τη Eurostat. Ως προς το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, η Ελλάδα συμπεριλαμβάνεται στην προνομιούχα λέσχη των αναπτυγμένων χωρών, έρχεται 31η ανάμεσα σε 183 χώρες του κόσμου και 16η μεταξύ των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όχι κάτι εξαιρετικό, πάντως αρκετά μακριά από την εποχή του ρόπαλου και του ακόντιου. Ας πάρουμε λοιπόν αυτά τα στοιχεία ως βάση αναφοράς, ξεχνώντας την απότομη πτώση του ΑΕΠ για τρία συνεχή χρόνια λόγω Δρακόντειων μέτρων και λησμονώντας προς το παρόν τι θα μπορούσε να συμβεί αν οι άνεργοι εύρισκαν δουλειά κλπ.

Το ΑΕΠ μιας χώρας είναι το άθροισμα τεσσάρων συνιστωσών: Ιδιωτική κατανάλωση των νοικοκυριών (ένα πολύ χονδρικό μέτρο για την τάξη μεγέθους του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών, μετά από φόρους, εισφορές κλπ) – Επενδύσεις παγίου κεφαλαίου (ιδιωτικές και κρατικές) – Κρατική κατανάλωση (λειτουργικές δαπάνες του κράτους) – Εξαγωγές μείον εισαγωγές (δηλαδή, εμπορικό πλεόνασμα ή έλλειμμα). Στην Ελλάδα, η ιδιωτική κατανάλωση κάλυπτε το 2010 το 75,4% του ΑΕΠ. Επομένως το πραγματικό, διαθέσιμο για κατανάλωση εισόδημα των Ελλήνων ήταν 173,889 δις ευρώ.

Βεβαίως, το ΑΕΠ δεν μοιράζεται, έστω και πολύ άνισα, σε όλους τους κατοίκους της χώρας. Υπάρχουν τα παιδιά, οι νοικοκυρές, οι άνθρωποι που για το άλφα ή βήτα λόγο δεν δουλεύουν αλλά και δεν ψάχνουν για δουλειά και οποίοι συγκαταλέγονται (μαζί με τους συνταξιούχους) στον μη ενεργό οικονομικά πληθυσμό (4.385.584 άτομα).

Υποθέτουμε, απλά για να αποκτήσουμε μια πρώτη, εντελώς χονδρική ιδέα, ότι όλοι οι απασχολούμενοι έχουν το ίδιο πραγματικό εισόδημα, το ύψος του οποίου μένει να προσδιοριστεί. Επίσης υποθέτουμε (και θα δούμε στην πορεία αν "βγαίνουμε" ή όχι) ότι το κράτος εγγυάται για καθέναν από τους 793.685 ανέργους καθαρό μηνιαίο εισόδημα 900 ευρώ, χωρίς προϋποθέσεις και χρονικούς περιορισμούς (σήμερα το επίδομα του ΟΑΕΔ, που δίνεται υπό προϋποθέσεις και το πολύ για 12 μήνες είναι 461 ευρώ το μήνα μικτά συν 10% αύξηση για κάθε προστατευόμενο μέλος της οικογένειας). Επιπλέον, υποθέτουμε ότι όλα τα άτομα ηλικίας 65 ετών (1.873.243) έχουν δικαίωμα σύνταξης, και εξασφαλίζουν ειόδημα 1.500 ευρώ καθαρά κατά μέσον όρο (σήμερα η κατώτατη σύνταξη του ΙΚΑ είναι 487 ευρώ μικτά και η τρόικα θέλει να το κατεβάσει στα 350, αυξάνοντας το όριο συνταξιοδότησης στα 67 χρόνια, ενώ η μέση σύνταξη των τριών ασφαλιστικών ταμείων που καλύπτουν την πλειονότητα των συνταξιούχων – ΙΚΑ, ΟΓΑ, ΟΑΕΕ – είναι 770 ευρώ μικτά). Τέλος, υποθέτουμε το ίδιο εισόδημα, κατά μέσον όρο 1.500 ευρώ, για τους 55.192 συνταξιούχους κάτω των 65 ετών.

Με αυτά τα δεδομένα, το συνολικό, ετήσιο καθαρό εισόδημα των συνταξιούχων ανέρχεται σε 43,621 δις ευρώ και των ανέργων σε 5,534 δις ευρώ. Αν αφαιρέσουμε αυτά τα ποσά από τα 173,889 δις που είναι το συνολικό καθαρό εισόδημα του πληθυσμού, μας μένουν για το σύνολο των απασχολούμενων (μισθωτών, αυτοαπασχολούμενων, εργοδοτών) 124,734 δις. Αν αυτό το διαιρέσουμε με το πλήθος των απασχολούμενων 15-65 ετών (αφαιρώντας τους περίπου 78.000 εργαζόμενους άνω των 65 ετών που πρέπει να συνταξιοδοτηθούν, όπως υποθέσαμε), μας δίνει ένα καθαρό, κατά κεφαλήν εισόδημα 30.959 ευρώ το χρόνο ή 2.580 το μήνα. Σημειωτέον ότι σήμερα ο κατώτατος μισθός είναι στα 751 ευρώ μικτά στον ιδιωτικό τομέα, για δε τους νέους απασχολούμενους και τους εργαζόμενους με επιχειρησιακές συμβάσεις 601 ευρώ, ενώ στο δημόσιο είναι 780 ευρώ μικτά.

Ανακεφαλαιώνουμε: Δεν κάναμε καμία υπόθεση για αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων στην Ελλάδα (οι καπιταλιστές παραμένουν καπιταλιστές, οι εργάτες εργάτες, οι νοικοκυρές νοικοκυρές, οι άνεργοι άνεργοι κλπ). Επομένως, δεν μιλήσαμε για την επίλυση των θεμελιωδών προβλημάτων των εργαζομένων, αλλά μόνο για καταπραϋντικά μέτρα στο πλαίσιο του συστήματος.  Και τι βρήκαμε; Ότι η σημερινή Ελλάδα, με όλα τα χάλια της, «αντέχει» να δίνει εισόδημα 2.580 ευρώ το μήνα σε κάθε απασχολούμενο, 900 ευρώ σε κάθε άνεργο και 1.500 σε κάθε συνταξιούχο. Αυτό σημαίνει ότι μια μέση τετραμελής οικογένεια με ένα ζευγάρι απασχολούμενων, ένα μικρό παιδί και ένα μεγαλύτερο στην ανεργία θα είχε εισόδημα 6.060 ευρώ το μήνα, ενώ ένα ζευγάρι ηλικιωμένων άνω 65 ετών θα ζούσε με 3.000 ευρώ το μήνα κατά μέσον όρο. Η μόνη προϋπόθεση είναι ότι θα πραγματοποιηθεί μια δραστική αναδιανομή εισοδήματος και, βέβαια, ότι θα αντιμετωπιστεί αποφασιστικά το εθνικό σπορ της ελληνικής αστικής τάξης, η φοροδιαφυγή (ενδεικτικά, μόλις το 3,1% των νοικοκυριών δηλώνει ετήσιο, ακαθάριστο οικογενειακό εισόδημα άνω των 65.000 ευρώ και μόλις 1.3% άνω των 100.000 ευρώ).

Με τέτοια εισοδήματα, η Ελλάδα θα μπορούσε να εξυπηρετεί και ολόκληρο το εμπορικό της έλλειμμα (εισαγωγές-εξαγωγές), το οποίο περιλαμβάνεται στο ΑΕΠ. Ας σημειωθεί ότι οι λογαριασμοί μας είναι μάλλον "τσιγκούνικοι" και ότι το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα είναι ακόμη μεγαλύτερο, καθώς στις ιδιωτικές δαπάνες δεν υπολογίζονται τα ποσά που επενδύονται από τα νοικοκυριά (π.χ. με στεγαστικά δάνεια). Όπως και ότι δεν υπολογίζεται στο ΑΕΠ η οικιακή παραγωγή (π.χ. των αγροτών), η ανταλλαγή μεταξύ νοικοκυριών σε είδος και ό,τι παράγεται μεν, αλλά δεν μπαίνει στον κύκλο της εμπορευματικής κυκλοφοράς.

Φυσικά, η ισοκατανομή του πραγματικού εισοδήματος είναι αδύνατη. Ας υποθέσουμε ότι η αναλογία του συνολικού εισοδήματος του πλουσιότερου 20% των απασχολούμενων  προς το φτωχότερο 20% είναι 4.2:1 – δηλαδή, όσο στη σημερινή Γερμανία και Γαλλία (στην Ελλάδα με τις μεγαλύτερες ανισότητες είναι 6:1). Τότε, το φτωχότερο 20% θα κυμαινόταν γύρω από τα 1.000  ευρώ το μήνα ανά άτομο και το πλουσιότερο γύρω από τα 4.200, πάντα κατά μέσον όρο, με το υπόλοιπο 60% να κυμαίνεται γύρω  από τα 2.600 ευρώ το μήνα. Ακόμα κι έτσι, τα πράγματα θα ήταν πολύ καλύτερα από σήμερα, που, σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων του υπουργείου Οικονομικών, το 33% των νοικοκυριών (όχι των ατόμων, των νοικοκυριών!) έχει ακαθάριστο ετήσιο εισόδημα κάτω των 10.000 ευρώ, δηλαδή κάτω από 833 ευρώ το μήνα και το 63.5% των νοικοκυριών έχει ετήσιο ακαθάριστο εισόδημα κάτω των 20.000 ευρώ, δηλαδή κάτω των 1.666 ευρώ το μήνα.

Επομένως είναι απολύτως ρεαλιστικό, ακόμη και με τις σημερινές τρομερά δύσκολες συνθήκες που έχει δημιουργήσει η ολιγαρχία και οι ξένοι σύμμαχοί της, από αύριο κιόλας, να εξασφαλίζει ο μεγάλος όγκος των απασχολουμένων και των συνταξιούχων πολύ μεγαλύτερες απολαβές από τις σημερινές, και μάλιστα με ένα δίχτυ κοινωνικής προστασίας που θα εγγυάται ότι ακόμη κι αν μείνει κανείς άνεργος για μεγάλο διάστημα, θα συνεχίζει να παίρνει ένα επίδομα που θα του εξασφαλίζει αξιοπρεπή ζωή.

Προφανώς, το πρόβλημα δεν είναι αριθμητικό-λογιστικό, αλλά ταξικό-πολιτικό. Μια τεράστια αναδιανομή εισοδήματος της τάξης που αναφέρουμε και ένα δίχτυ κοινωνικής προστασίας που θα μείωνε κατά πολύ τον τρόμο της απόλυσης και της ανεργίας δεν θα το δεχόταν η αστική τάξη παρά μόνο με το πιστόλι του λαϊκού κινήματος στον κρόταφο, καθώς θα ανατίναζε τις βάσεις της καπιταλιστικής συσσώρευσης. Άλλωστε, αν το εργατικό κίνημα ήταν τόσο δυνατό ώστε να επιβάλει μια τέτοια λύση, ασφαλώς και δεν θα σταμάταγε στη μέση του δρόμου (αλλά και η ίδια η αστική τάξη δεν θα ανεχόταν για πολύ μια τέτοια κατάσταση, η οποία θα έθετε γρήγορα επί τάπητος το πρόβλημα της εξουσίας). Επομένως, το μοντέλο που περιγράψαμε είναι καθαρά ιδεατό – ικανό όμως, πιστεύουμε, να καταδείξει την ιδεολογική αγυρτεία των απολογητών της αιώνιας λιτότητας. (δημοσιεύτηκε στο ΠΡΙΝ 11/12/11)

 

ΠΗΓΗ: Tue, 2011-12-13, http://aristeroblog.gr/node/299

Ενάντια στον τεχνοφασισμό των γενετικά τροποποιημένων προϊόντων και των πολυεθνικών – Μέρος ΙΙ

 

Συλλογική Οικολογική Μελέτη*

 

Συνέχεια από το Μέρος Ι

Κίνδυνοι για την κοινωνική, οικονομική και πολιτική ισορροπία των ανθρώπινων κοινωνιών

Η κύρια πηγή ανησυχίας εδώ είναι η μονοπώληση της αγοράς και η κυριαρχία επί των αγροτών από λίγες πολυεθνικές, όπως και η εξωθεσμική επιβολή των δικών τους επιλογών ενάντια στις επιθυμίες των καταναλωτών και τις αποφάσεις των κυβερνήσεων. Εταιρείες όπως η Monsanto, Novartis, Zeneca, Aventis, Du Pont, που ήδη έχουν αναπτύξει πλήθος αγροχημικών, φαρμακευτικών και παρα-διατροφικών (π.χ. συντηρητικά, πρόσθετα, γλυκαντικά, κλπ.) προϊόντων, έχουν εξαγοράσει πλήθος μικρών εταιρειών βιοτεχνολογίας, ελέγχουν την έρευνα σε ολόκληρα πανεπιστημιακά συγκροτήματα, συντονίζουν τις ενέργειές τους έχοντας δημιουργήσει λόμπυ άσκησης πολιτικών πιέσεων και επιβάλουν τη θέλησή τους σε παγκόσμιους οργανισμούς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ).

Η διασπορά φημών για το ότι η εμπορία ΓΤΟ θα αποτελέσει το εμπορικό “χρυσωρυχείο” του μέλλοντος έχει τινάξει τις μετοχές αυτών των εταιρειών στα ύψη και έχει προκαλέσει τρομακτικές προσδοκίες κερδών, η κατάρρευση των οποίων προκαλεί εφιάλτες σε πολιτικούς και οικονομολόγους, δημιουργώντας πρόσθετες πιέσεις για την αποδοχή τους. Πρόσθετο άγχος στις πολυεθνικές προκαλεί και το ύψος των επενδύσεων που έχουν ρίξει σ’ αυτή την τεχνολογία, όπως και η μακροπρόθεσμη στρατηγική τους, που αν καταρρεύσει κινδυνεύει και η ίδια η ύπαρξή τους. Θέλοντας να δημιουργήσουν αντίβαρο σ’ αυτή την ψυχολογική καπιταλιστική τρομοκρατία και την ψευδή οικονομική εικόνα των πολυεθνικών, πολλές οικολογικές οργανώσεις προτείνουν ακόμα και σ’ εκείνους που έχουν μετοχές στο χρηματιστήριο να ξεφορτωθούν όσες μετοχές πολυεθνικών γενετικής μηχανικής έχουν ώστε να ελαχιστοποιηθεί η οικονομική τους κυριαρχία. Πολλοί μέτοχοι βέβαια δεν ξέρουν καν ότι στο χαρτοφυλάκιό τους μπορεί να υπάρχουν και τέτοιες μετοχές. Από μια έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ, ποσοστά επενδεδυμένα στην εταιρεία Monsanto βρέθηκαν σε 343 άλλες μετοχές (από τις οποίες πάνω από 50% αφορούσαν σε αμοιβαία κεφάλαια).

Οι προσδοκίες κερδών δεν έχουν προκληθεί μόνο από το γεγονός ανάπτυξης μιας νέας τεχνολογίας, αλλά και από την προοπτική κυριάρχησης και ελέγχου ολόκληρης της αγοράς. Πρώτα απ’ όλα, προβλέπεται μια απόλυτη κυριαρχία επί των παραγωγών και μια προοπτική που ορισμένοι μάλιστα έχουν χαρακτηρίσει ως υποδούλωση στις εταιρείες. Κι αυτό γιατί μέσω της υπογραφής δεσμευτικών συμβολαίων θα υποχρεούνται όχι μόνο να καλλιεργούν αποκλειστικά τα προϊόντα μιας εταιρείας, αλλά να μην παράγουν μόνοι τους τους σπόρους της επόμενης χρονιάς (τεχνολογία γονιδίων “εξολοθρευτών” – Terminator genes – που καταστούν τους σπόρους άγονους στη δεύτερη γενιά) όντας εξαναγκασμένοι έτσι να αγοράζουν σπόρο κάθε χρόνο, να υπόκεινται ελέγχους στο χωράφι τους από την εταιρεία όποτε αυτή το θεωρεί σκόπιμο (και να επιβάλει τα ανάλογα πρόστιμα όποτε διαπιστώνει παρατυπίες), να πληρώνουν ποσοστά χρήσης τεχνολογίας και να χρησιμοποιούν αποκλειστικά τα υπόλοιπα προϊόντα της ίδιας εταιρείας, όπως π.χ. τα ζιζανιοκτόνα της.

Το πατεντάρισμα (δηλαδή το δικαίωμα αποκλειστικής ιδιοκτησίας και διακίνησης) ζωντανών οργανισμών, ποικιλιών και ειδών θα δίνει το δικαίωμα στις εταιρείες να πληρώνονται από τους παραγωγούς απλά για να χρησιμοποιήσουν οργανισμούς που παλιά τους έβρισκαν δωρεάν στη φύση. Τοπικές ποικιλίες στις χώρες του τρίτου κόσμου και αλλού έτσι μπορεί να εγκαταληφθούν και να υπάρξει μια πλήρης εξάρτηση από “εταιρικές” ποικιλίες. Έτσι οι εταιρείες γίνονται ιδιοκτήτριες μικροοργανισμών, φυτών και ζώων, αλλά και παραγωγών και ολόκληρων καλλιεργητικών εκτάσεων. Ουσιαστικά οι αγρότες θα “ενοικιάζουν” τους οργανισμούς από τις εταιρείες και δεν θα τους δανείζονται από τη φύση. Επιστρέφουμε έτσι στο σύστημα της φεουδαρχίας, πολύ περισσότερο εάν από τυχόν χρέη οι εταιρείες θα κατάσχουν τα χωράφια. Όμως οι συγκεκριμένες εταιρείες προσπαθούν να ασκήσουν την ίδια κυριαρχία και επί των καταναλωτών. Δεν τους επιτρέπουν το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής (κατοχυρωμένο ακόμα και από το σύστημα της ελεύθερης αγοράς που υποτίθεται ότι υπερασπίζονται με μανία), αλλά θεωρούν ότι τα προϊόντα τους δεν έχουν καμμιά διαφορά από τα υπόλοιπα κι έτσι δεν χρειάζεται να σημαίνονται. Εάν όμως πραγματικά δεν διαφέρουν αυτά τα προϊόντα τότε γιατί θα πρέπει να παίρνουν την πατέντα και να μην διατίθενται χωρίς δικαιώματα ιδιοκτησίας; Τέλος, η εταιρική κυριαρχία επιβάλλεται μέσω των μη-εκλεγμένων παγκόσμιων οργανισμών επί των δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων. Ο ΠΟΕ για παράδειγμα, μέσω των διεθνών εμπορικών συμβάσεων που προωθεί, επιχειρεί να απαγορεύσει από τις κυβερνήσεις να αρνηθούν την εισαγωγή ενός προϊόντος στη χώρα τους εάν έχουν σοβαρές επιφυλάξεις για τυχόν μελλοντικές επιπτώσεις στην υγεία των πολιτών τους και το περιβάλλον της χώρας τους.

Μια νέα “μέθοδος” που έχει “ανακαλυφθεί” πρόσφατα για να παρακαμφθούν οι επιφυλάξεις πολλών χωρών, είναι να παρέχονται από τις ΗΠΑ φορτία σπόρων συμβατικά καλλιεργημένων όπως απαιτούν οι χώρες εισαγωγείς, αλλά επιμολυσμένων με ΓΤΟ. Έτσι, οι σπόροι που θα καλλιεργηθούν θα αναπτυχθούν σε φυτά, ένα ποσοστό των οποίων θα είναι γενετικά τροποποιημένα. Αντί να αναγκασθούν να καταστρέψουν τεράστιες ποσότητες προϊόντων οι χώρες αυτές όταν αντιληφθούν τη λαθροχειρία και χάσουν τεράστια ποσά, δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να αποδεχθούν την κατανάλωση αυτών των προϊόντων (στην Ελλάδα η πρόσφατη ανακάλυψη επιμολυσμένου βαμβακόσπορου οδήγησε στην καταστροφή ενός πολύ μικρού τμήματος της παραγωγής – ένα μεγάλο μέρος ανακοινώθηκε ότι μπορεί να εξαγόταν σε χώρες του τρίτου κόσμου!).

Έτσι, επιβάλεται με δικτατορικό τρόπο όχι μόνο η κατανάλωση, αλλά και η παραγωγή ΓΤΟ. Η φασιστική επιβολή μιας ανεπιθύμητης επιλογής έτσι ολοκληρώνεται.
Ενισχυτική σε αυτή την πρακτική είναι και η επίτευξη συμφωνιών με αδύναμες ή εύκολα χειραγωγούμενες χώρες για καλλιέργεια ΓΤΟ. Χώρες όπως η Βραζιλία, η Κίνα και η Ινδία, θέλοντας να έχουν κάποια δυνατότητα οικονομικής επιβίωσης και διατροφικής επάρκειας υπό την απειλή του αμερικανικού ανταγωνισμού έχουν δεχτεί να μετατρέψουν μεγάλο ποσοστό των αγροτικών τους εκτάσεων σε καλλιεργούμενες με ΓΤΟ. Στην ίδια απόφαση οδηγήθηκε και η Ισπανία, ενώ οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες ακόμη αντιστέκονται. Όσο μεγαλύτερη είναι η πίεση από τους πολίτες αυτών των χωρών τόσο μεγαλύτερη θα μπορέσει να είναι και η αντίστασή τους στην αμερικανική επιβολή. Ο αγώνας των περιβαλλοντικών, οικολογικών, καταναλωτικών και αγροτικών οργανώσεων τώρα πλέον μεταφέρεται μέσα στις ΗΠΑ, με μεγάλες καμπάνιες να μεταπειστεί ο ανενημέρωτος μέσος αμερικανός πολίτης και παραγωγός. Επίσης, με τις μεγάλες διαμαρτυρίες κατά τις συνεδριάσεις του ΠΟΕ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, στο Σηάτλ, την Ουάσινγκτον και την Πράγα γίνεται μια προσπάθεια να καταδειχθεί και η χρήση αυτών των παγκόσμιων οργανώσεων ως “δούρειων ίππων” που προωθούν τα συμφέροντα των μεγάλων πολυεθνικών και όχι των πλέον αδύνατων κοινωνικών στρωμάτων και χωρών.

Θα αντιμετωπιστεί τελικά η πείνα των φτωχών ή μόνο η δίψα κυριαρχίας και κέρδους των πολυεθνικών;

Με τα πιο πάνω στοιχεία και επιχειρήματα, ο ισχυρισμός περί βελτίωσης των καλλιεργούμενων ποικιλιών καταρρίπτεται λόγω της άγνοιας των κινδύνων, των εμπεριστατωμένων παρενεργειών και των αναμενόμενων φυσικών ανατροπών. Οι κίνδυνοι με άλλα λόγια μπορεί να είναι μεγαλύτεροι από τα πλεονεκτήματα. Ο ισχυρισμός περί οικονομικής ανταγωνιστικότητας επίσης απορρίπτεται, λόγω των καλλιεργητικών αποτυχιών, των διαφορών στη γευστικότητα και τη διατροφική αξία, αλλά και της απόρριψης από πλευράς καταναλωτών που δείχνουν να προτιμούν τα φυσικά προϊόντα. Η ανταγωνιστικότητα έγκειται κυρίως στην ποιότητα. Τα εν λόγω προϊόντα ως λιγότερο επιλέξιμα από τους καταναλωτές, θα γίνουν ανταγωνιστικά μόνο εάν είναι εξευτελιστικά φτηνά (ή εάν αναμιχθούν με φυσικά). Δεν γνωρίζουμε όμως ακόμη πόσο μπορεί να συμπιεσθεί το ποσοστό κέρδους αυτών των προϊόντων για να συμφέρει η ανάπτυξη και η εμπορία τους στις εταιρείες. Γι’ αυτό πιστεύουν πολλοί πως το άγχος και ο πόλεμος για να επιβάλουν με διαδικασίες εκτός αγοράς τα προϊόντα αυτά οι εταιρείες είναι ενδεικτικό του ότι δεν θα μπορούσαν να “σταθούν” από μόνα τους στην αγορά. Ότι δηλαδή, δεν θα ήταν ανταγωνιστικά και αποδοτικά σε σχέση με το επενδεδυμένο σε αυτά κεφάλαιο, χωρίς την υποχρεωτική επιβολή τους.

Μένει ο ισχυρισμός περί φτηνών προϊόντων που θα θρέψουν τις πεινασμένες μάζες των φτωχών. Αυτό κατ’ αρχάς είναι προσβλητικό στις ουμανιστικές αρχές, εφόσον όσοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν φυσικά ποιοτικά προϊόντα θα εξαναγκασθούν στην κατανάλωση προϊόντων αμφιβόλου ποιότητας και επιπτώσεων. Εξ’ ίσου ισχυρό όμως είναι και το επιχείρημα που θεωρεί ότι η τεχνολογία των ΓΤΟ, όπως και η προηγούμενη ανάλογη προσπάθεια της προωθημένης από τις πολυεθνικές των λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων “Πράσινης Επανάστασης”, δεν έρχεται να αντιμετωπίσει τα αίτια που δημιουργούν τη φτώχεια, αλλά τα συμπτώματά της. Το πρώτο που έρχεται να πετύχει η νέα τεχνολογία είναι η εξάρτηση μεγάλων πληθυσμών από τις εταιρείες που την εμπορεύονται. Αλλά και το εάν θα μπορέσουν οι εξαρτημένοι νεο-υπόδουλοι τουλάχιστον να τραφούν από τη χρήση αυτής της τεχνολογίας είναι αμφίβολο. Το ότι οι περισσότερες χώρες του τρίτου κόσμου είναι ήδη υπερχρεωμένες υποθηκεύει οποιοδήποτε εγχείρημα οικονομικής τους ανάκαμψης. Το πιο πιθανό είναι τα χρέη τους να αυξηθούν κι άλλο και οι εταιρείες να τους ταϊζουν μόνο όταν θα θέλουν να επιδείξουν τα αισθήματα φιλανθρωπίας τους ή να κάνουν δωρεάν διαφημιστική επίδειξη.

Εάν θα θέλαμε να αντιμετωπίσουμε ουσιωδέστερα το θέμα της πείνας στον κόσμο θα έπρεπε να εξετάσουμε δύο εξαιρετικά κρίσιμα στοιχεία: το ζήτημα της ανισότητας του πλούτου και της εξουσίας και το ζήτημα του υπερπληθυσμού, τα οποία είναι και αλληλένδετα. Ο πλανήτης δεν μπορεί να αντέξει πολύ παραπάνω από ένα συγκεκριμένο όριο ανθρώπινης παρουσίας. Για να μπορέσουμε να τρεφόμαστε και στο μέλλον και να διατηρήσουμε αυξημένα επίπεδα ποιότητας ζωής, θα πρέπει να τιθασευθούν οι ρυθμοί αύξησης του ανθρώπινου πληθυσμού. Κι αυτό να μην αφεθεί να γίνει στην τύχη από τους θανάτους από πείνα και επιδημίες, αλλά από το αυξημένο μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο και από τον συνειδητό οικογενειακό προγραμματισμό, μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες και επιλογές. Το ζήτημα της μείωσης των οικονομικών ανισοτήτων είναι εξαιρετικά σημαντικό για τον υπερπληθυσμό και γι’ αυτό όσοι αντιτίθενται στους ΓΤΟ σήμερα θεωρούν πιο σημαντικό το να αναχαιτισθεί η προσπάθεια αύξησης της οικονομικής δύναμης των μεγάλων πολυεθνικών και των δυτικών χωρών εις βάρος των φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων και χωρών, παρά να αυξήσουμε τις δυνατότητες παροχής σκουπιδοτροφών στους πεινασμένους, χωρίς να είμαστε σίγουροι ούτε καν για την αντιμετώπιση της πείνας.

Πού καταλήγουμε μετά από όλα αυτά;

Μέχρι σήμερα έχουν διατυπωθεί αρκετά αιτήματα:

1. Σήμανση των προϊόντων (όχι μόνο ότι περιέχουν ΓΤΟ, αλλά και την όσο το δυνατόν ακριβέστερη σύνθεσή τους).

2. Μεταχείρισή τους όπως και τα νεοεισαγόμενα φάρμακα (με τεστ οξείας τοξικότητας, χρόνιας τοξικότητας, μεταλλαξιγένεσης, καρκινογένεσης, επιπτώσεων στην αναπαραγωγική διαδικασία, αλλά και μακροχρόνιους προληπτικούς ελέγχους και μετέπειτα παρακολούθηση παρενεργειών).

3. Απαγόρευση της χρήσης ανθεκτικών στα αντιβιοτικά γονιδίων (για την επιλογή επιτυχώς τροποποιημένων κυττάρων).

4. Περισσότερη εργαστηριακή έρευνα πριν απελευθερωθούν και καλλιεργηθούν αυτοί οι οργανισμοί στη φύση.

Τα πιο πάνω αιτήματα όμως οδηγούν σε μια σιωπηλή αποδοχή της απελευθέρωσης ΓΤΟ. Από τα προαναφερθέντα στοιχεία έγινε νομίζουμε φανερό ότι η τεχνολογία της γενετικής τροποποίησης ενέχει σήμερα κινδύνους απαράδεκτους για την ανθρωπότητα και τη ζωή στον πλανήτη μας και ότι διεξάγεται ένα τερατώδες πείραμα στη φύση, με όλους εμάς ως άβουλα πειραματόζωα. Θεωρούμε λοιπόν ότι όλοι μας έχουμε δικαίωμα να διαμαρτυρηθούμε και να εκφράσουμε την άποψη ότι ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗ ΦΥΣΗ, και φυσικά ΟΥΤΕ ΝΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΚΑΙ ΖΩΑ. Αλλά και οι επιφυλάξεις για την εργαστηριακή παραγωγή προϊόντων από ΓΤΟ ακόμη ισχύουν. Το αν θα είναι κάποτε σε θέση η ανθρωπότητα (μετά από την εξέλιξη της επιστημονικής έρευνας, αλλά και του ηθικού προβληματισμού) να αποφανθεί ότι τα προϊόντα αυτά είναι τροφικά, οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά και ηθικά αποδεκτά, δεν είμαστε σε θέση να το γνωρίζουμε. Γι’ αυτό θα πρέπει να αναπτυχθεί ένας γενικευμένος διάλογος. Όσο για την επιστημονική έρευνα, μπαίνουν πολύ σοβαροί προβληματισμοί για τις κατευθύνσεις που αυτή πρέπει να στραφεί και τον τρόπο με τον οποίο θα εφαρμοσθούν πρακτικά οι ανακαλύψεις της. Πολλοί επιστήμονες (μεταξύ των οποίων και ο Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής του ΑΠΘ, Τάσος Κουράκης) θεωρούν πως αντί να χρησιμοποιηθεί η γνώση που λαμβάνουμε από την επιστήμη της Γενετικής και της Βιοτεχνολογίας για την αλλαγή του βιολογικού κώδικα των φυτών και των ζώων, θα πρέπει να αξιοποιηθεί για την καλύτερη κατανόηση των σχέσεων μεταξύ των γονιδιακών και των περιβαλλοντικών παραμέτρων, με σκοπό τη θεμελίωση μιας οικολογικής διαχείρισης της φύσης και την προληπτική προστασία της υγείας. Σε κάθε περίπτωση, η αναβάθμιση του δημοκρατικού τρόπου στη λήψη αποφάσεων και στην εξάσκηση ελέγχου τόσο στις κατευθύνσεις της έρευνας, όσο και στις πρακτικές εφαρμογές των επιστημονικών ανακαλύψεων από τις εταιρείες πρέπει να αποτελεί πρώτη προτεραιότητα.

Υπάρχει εναλλακτική λύση!

Και βέβαια υπάρχει ένας άλλος τρόπος γεωργικής παραγωγής, που σέβεται τις φυσικές διαδικασίες και που αποφεύγει όχι μόνο την εργαστηριακή γενετική τροποποίηση, αλλά και τα συνθετικά φυτοφάρμακα και λιπάσματα. Αυτός ακούει στο όνομα της ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ. Επίσης, τελευταία αναπτύσσσεται πολύ και η οικολογική κτηνοτροφία, ιδιαίτερα μετά τα σκάνδαλα της νόσου των τρελών αγελάδων και των διοξινών. Δυστυχώς στη χώρα μας οι αγρότες δεν έχουν αντιληφθεί ακόμη τις δυνατότητες αυτών των μεθόδων ενώ δεν υπάρχει και η κατάλληλη καθοδήγηση και εκπαίδευση από τις κρατικές υπηρεσίες. Το αποτέλεσμα είναι αυτές οι μέθοδοι να παράγουν ακόμη μικρό ποσοστό της συνολικής παραγωγής στη χώρα μας (παρά τις τάσεις αύξησης) ενώ στην Ευρώπη τα βιολογικά και οικολογικά κτήματα έχουν φτάσει να αποτελούν αξιοσημείωτα ποσοστά και ιδιαίτερα μετά τις τελευταίες διατροφικές κρίσεις να τυγχάνουν εκπληκτικής ενθάρρυνσης, τόσο από κρατικές πολιτικές όσο και από την καταναλωτική ζήτηση. Παρόλα αυτά, η χώρα μας διαθέτει εξαιρετικά ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη αυτών των μεθόδων, οι οποίες σε αντίθεση με τις φορτισμένες τεχνολογικά μεθόδους διατηρούν τις θέσεις απασχόλησης στη γεωργία αντί να τις μειώνουν. Έτσι, αναμένουμε πολύ μεγαλύτερες αυξήσεις τα επόμενα χρόνια και για την Ελλάδα ενώ η στροφή των αγροτικών αιτημάτων προς οικολογικές κατευθύνσεις και η σύνδεση του αγροτικού με το οικολογικό κίνημα μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα ριζικών αλλαγών στην ελληνική ύπαιθρο και την ελληνική κοινωνία γενικότερα.

Πώς μπορούμε να αντισταθούμε;

·Απαιτώντας από φορείς πολιτικούς (υπουργεία, κόμματα, βουλευτές, δημαρχιακά – νομαρχιακά συμβούλια και παρατάξεις), κοινωνικούς (αγροτικούς, γεωπονικούς, ιατρικούς, καταναλωτικούς, περιβαλλοντικούς συλλόγους) και οικονομικούς (αλυσίδες σούπερ-μάρκετ, φαστ φουντ, εταιρείες παραγωγής και εισαγωγής τροφίμων, εμπορικά επιμελητήρια, κ.ά.) να πάρουν αρνητική θέση στο ζήτημα της αποδοχής της καλλιέργειας και διακίνησης γενετικά τροποποιημένων οργανισμών. Ασκώντας πίεση στην εκάστοτε κυβέρνηση και στους Έλληνες εκπροσώπους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δημιουργούμε τις προϋποθέσεις ώστε η νομοθεσία της χώρας μας και της Ε.Ε. να απαγορεύσει την καλλιέργεια και εμπορία των γενετικά τροποποιημένων και να προστατεύσει την υγεία των καταναλωτών και το περιβάλλον.

·Γνωρίζοντας τις επιπτώσεις στη διατροφή μας, ποιές εταιρείες κατασκευάζουν γενετικά τροποποιμένα τρόφιμα και ποιοί είναι οι εισαγωγείς γενετικά τροποποιημένων προϊόντων, όπως και γενετικά επιμολυσμένων σπόρων στη χώρα μας. Μπορούμε έτσι, να μποϋκοτάρουμε αυτές τις εταιρείες και τα προϊόντα τους ή να τους στείλουμε επιστολές διαμαρτυρίας.

·Καταναλώνοντας βιολογικά προϊόντα. Έτσι, εκτός από τα γενετικά τροποποιημένα, αποφεύγουμε φυτοφάρμακα και ορμόνες και ενισχύουμε τη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία.

·Με το να γίνουμε συνειδητοί, ενημερωμένοι και ενεργοί καταναλωτές, παραγωγοί και πολίτες, συμμετέχοντας σε οικολογικές, περιβαλλοντικές, καταναλωτικές, αγροτικές οργανώσεις και συλλόγους.

 

* Για οποιοδήποτε σχολιασμό ή υιοθέτηση του πιο πάνω κειμένου μπορείτε να επικοινωνείτε μαζί μας ταχυδρομικά (Φιλίππου 51, 546 31, Θεσσαλονίκη), τηλεφωνικά (2310 222504), ή ηλεκτρονικά (ecology-trem@nath.gr).

 

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

ΕΝΩΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

Περιοδικό ΟΙΚΟΤΟΠΙΑ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΔΗΜΟΥ ΧΟΡΤΙΑΤΗ

ΚΙΝΗΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΧΟΡΤΙΑΤΗ

ΚΙΝΗΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΔΗΜΟΥ ΧΟΡΤΙΑΤΗ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΘΕΡΜΗΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΠΕΥΚΩΝ (ΟΙΚΟ-ΟΡΑΜΑ)

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΔΗΩ (οργανισμός πιστοποίησης και ελέγχου βιολογικών προϊόντων)

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ (οργανισμός πιστοποίησης και ελέγχου βιολογικών προϊόντων)

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΑΡΓΟΣ – ΖΩΟΦΙΛΙΚΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

 

ΠΗΓΗ: http://gmostop.org/thesi.html

Ενάντια στον τεχνοφασισμό των γενετικά τροποποιημένων προϊόντων και των πολυεθνικών – Μέρος Ι

 

Συλλογική Οικολογική Μελέτη*

 

Τι είναι η τεχνολογία της γενετικής τροποποίησης;

Γενετική μηχανική είναι η τεχνολογία που επεμβαίνει και τροποποιεί το DNA, το γενετικό υλικό των ζωντανών οργανισμών, τη βάση δηλαδή στην οποία στηρίζεται η διαιώνιση των χαρακτηριστικών του κάθε οργανισμού, τη βάση της ίδιας της ζωής. Χρησιμοποιώντας μια σειρά μοριακών τεχνικών στο εργαστήριο, συνήθως με τη χρήση βακτηρίων ή ιών, οι επιστήμονες της μοριακής γενετικής κόβουν, ράβουν, αντιγράφουν και πολλαπλασιάζουν συγκεκριμένες μονάδες γενετικού υλικού (τα αποκαλούμενα γονίδια) από έναν οργανισμό και τα μεταφέρουν στα κύτταρα ενός άλλου, που ανήκει ακόμη και σε εντελώς διαφορετικό είδος.

Για παράδειγμα μπορούν να εισάγουν γονίδια ανθρώπου σε βακτηρίδια για να παράγουν ινσουλίνη, ή να εισάγουν γονίδια βακτηριδίων σε φυτά ώστε να παράγουν από μόνα τους εντομοκτόνες ουσίες. Έτσι, βέβαια, κατασκευάζονται νέα και πρωτόγνωρα στη φύση γονιδιακά σύνολα (ή γονιδιώματα), δηλαδή, στην ουσία, νέα είδη, που ήδη κάποιοι τα ονόμασαν “είδη Φράνκενστάϊν”!

Τι ακριβώς είναι το γενετικό υλικό των ζωντανών οργανισμών στο οποίο επεμβαίνει η συγκεκριμένη τεχνολογία; (Ένα μικρό μάθημα βιολογίας)

Το σώμα των ανώτερων οργανισμών, φυτών και ζώων, αποτελείται από εκατομμύρια κύτταρα, εξειδικευμένα σε ομάδες (π.χ. επιδερμικά ή νευρικά κύτταρα). Κάθε κύτταρο είναι φορέας ζωής. Γεννιέται, αναπαράγεται και πεθαίνει, διατηρώντας, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα κύτταρα, ζωντανό και ανανεώνοντας το σύνολο του οργανισμού στον οποίο συμμετέχει. Όλες τις πληροφορίες για την επιτέλεση των λειτουργιών του, το κύτταρο τις περιέχει στον πυρήνα του. Εκεί βρίσκονται μεγάλα πολύπλοκα μόρια DNA, που έχουν τη μορφή διπλής έλικας και είναι “πακεταρισμένα” σε δομές που τις ονομάζουμε χρωμοσώματα. Κάθε σωματικό κύτταρο φέρει δύο σειρές χρωμοσωμάτων. Η μια σειρά προέρχεται από τον πατρικό και η άλλη από το μητρικό οργανισμό. Τα γενετικά κύτταρα των γονέων (σπερματοζωάρια και ωάρια για τα ζώα, γύρη και ωάρια για τα φυτά) φέρουν από μια σειρά χρωμοσωμάτων, τα οποία συνδυάζονται κατά τη στιγμή της γονιμοποίησης για να δώσουν ένα πλήρες κύτταρο. Το DNA διαθέτει τη μοναδική στη φύση ιδιότητα να αυτοδιπλασιάζεται και να αναπαράγεται. Έτσι, μέσα σ’ αυτό το πρώτο κύτταρο, το DNA διπλασιάζεται και το αρχικό κύτταρο διχοτομείται δίνοντας δύο πανομοιότυπα κύτταρα. Με τη σειρά τους τα δύο κύτταρα γίνονται τέσσερα, μετά δεκάξι και ούτω καθ’ εξής, μέχρι την πλήρη ανάπτυξη του εμβρύου και τη γέννηση του νέου οργανισμού. Αυτός ο οργανισμός θα φέρει σε κάθε κύτταρό του τα χρωμοσώματα που κληρονόμησε από τους δύο γονείς, συνδυασμένα σε έναν νέο και ανεπανάληπτο συνδυασμό, που του προσδίδει άλλωστε και τη μοναδικότητά του.

Το DNA αποτελείται από επι μέρους λειτουργικές μονάδες, που ονομάζονται γονίδια. Αυτά τα τμήματα του DNA είναι υπεύθυνα για την παραγωγή συγκεκριμένων ουσιών ή χημικών μηνυμάτων, ή του τρόπου δόμησης κάποιου σωματικού οργάνου. Για παράδειγμα, ένα γονίδιο μπορεί να είναι υπεύθυνο για την παραγωγή μιας πρωτεϊνης ή (σε συνδυασμό με άλλα) για το χρώμα των ματιών μας. Έτσι, το σύνολο των γονιδίων και των χρωμοσωμάτων (που αποτελούν το γονιδίωμα) αποτελεί το σύνολο των πληροφοριών, βάσει των οποίων δομείται και λειτουργεί ο οργανισμός. Άρα δικαίως ονομάζεται η βάση της ζωής. Αυτό το σύνολο δεν λειτουργεί απλά, ως εργοστασιακή αλυσίδα παραγωγής, αλλά αλληλοεξαρτάται και επηρρεάζεται καθοριστικά και από το περιβάλλον.

Εκτός του ότι κάθε άτομο διαθέτει τη δική του μοναδική σειρά γονιδίων, κάθε είδος ζώου ή φυτού διαθέτει έναν χαρακτηριστικά δικό του αριθμό χρωμοσωμάτων και μια ποικιλία γονιδίων που το χαρακτηρίζει. Αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο άτομα διαφορετικών ειδών δεν μπορούν να αναπαραχθούν φυσικά, έστω και αν έρθουν σε σύζευξη. Ο χρωμοσωμικός αριθμός διαφέρει κι έτσι το γονιμοποιημένο ωάριο δεν μπορεί να έχει ένα πλήρως αντιστοιχισμένο ζεύγος χρωμοσωμάτων. Αυτό θεωρείται ως το γενετικό εμπόδιο της φύσης για τη μη αναπαραγωγή ειδών διαφορετικών μεταξύ τους και ένα κριτήριο που μας κάνει να διακρίνουμε διαφορετικά είδη.

Ο άνθρωπος δεν προσπαθούσε από παλιά να βελτιώσει τις ποικιλίες των εξημερωμένων ζώων και φυτών; Τί αλλάζει τώρα;

Ο άνθρωπος πάντα προσπαθούσε να βελτιώσει τις ποικιλίες των φυτών που καλλιεργούσε και των ζώων που αναπαρήγαγε. Μέχρι πρόσφατα όμως, το έκανε ακολουθώντας φυσικές διαδικασίες, συνήθως φέρνοντας σε φυσική αναπαραγωγή συγγενικές φυλές του ίδιου είδους. Στο πρώτο κύμα ανάπτυξης της γενετικής μηχανικής, στις δεκαετίες του ’70 και του ’80, είχαμε επεμβάσεις μόνο σε μικροοργανισμούς και μόνο μέσα σε αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες εργαστηρίων. Και τότε είχε αναπτυχθεί έντονη αντίδραση στα πειράματα με τη ζωή, φέρνοντας στο προσκήνιο κυρίως τις ανησυχίες για κάποια πιθανή απελευθέρωση τέτοιων οργανισμών στο περιβάλλον από ατύχημα ή απροσεξία. Στη δεκαετία του ’90 όμως, ξεκίνησε το δεύτερο κύμα της γενετικής μηχανικής, με επεμβάσεις σε φυτά καλλιεργειών για τρόφιμα (μεταφορά γονιδίων από βακτήρια, ποντίκια ή άλλα φυτά σε γεωργικά είδη φυτών) και καλλιέργειες τέτοιων γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ για συντομία) στη φύση! Τα γενετικά τροποποιημένα φυτά που προορίζονται για την παραγωγή τροφίμων ή ζωοτροφών περιέχουν γονίδια άλλων ειδών, που ενισχύουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τους, π.χ. αντίσταση σε ζιζανιοκτόνα, καθυστέρηση του σαπίσματος ή αυξημένη περιεκτικότητα αμύλου. Δεν παύουν όμως να αποτελούν πειράματα με τη ζωή (και μάλιστα με τις αναπαραγωγικές της διαδικασίες), απελευθερωμένα στη φύση!

Το τρίτο κύμα της γενετικής μηχανικής αναμένεται να είναι η παραγωγή τροποποιημένων ή κλωνοποιημένων (δηλαδή πανομοιότυπων με το μητρικό) ζώων και η εργαστηριακή “παραγωγή” ανθρώπινων οργάνων για μεταμοσχεύσεις. Η κλωνοποίηση στον άνθρωπο έχει απαγορευθεί για σκοπούς αναπαραγωγής, αλλά ήδη επιτρέπεται, με πρόσφατη απόφαση στη Βρετανία, για λόγους θεραπευτικούς (δηλαδή για έρευνα που αφορά στη δημιουργία οργάνων για μεταμόσχευση από βλαστικά κύτταρα κλωνοποιημένων ανθρώπινων εμβρύων).

Με ποιά επιχειρήματα γίνεται προσπάθεια να εισαχθεί η συγκεκριμένη τεχνολογία στην παραγωγή τροφίμων;

Τα κύρια επιχειρήματα αφορούν στη βελτίωση της αντοχής των καλλιεργητικών φυτών στα έντομα, τα ζιζάνια, τις αρρώστιες, το κρύο, την ξηρασία και την αλατότητα. Με άλλα λόγια, γίνεται οικονομικότερη η καλλιέργειά τους και ανταγωνιστικότερη, ακόμη και σε περιοχές όπου δεν επικρατούν οι φυσικές περιβαλλοντικές συνθήκες για την ανάπτυξη των συγκεκριμένων φυτικών ειδών. Ενισχυτικά στα πιο πάνω χρησιμοποιούνται και τα επιχειρήματα για την αντιμετώπιση του υποσιτισμού στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, την φτηνότερη παραγωγή και πρακτικότερη χρησιμοποίηση φαρμάκων και εμβολίων, όπως και τη χρησιμοποίηση τροποποιημένων φυτών για την αντιμετώπιση ορισμένων μορφών ρύπανσης του εδάφους.

Ποιούς κινδύνους ενέχει;

Βασικά αυτό το ερώτημα δεν έχει απαντηθεί από τους ίδιους τους επιστήμονες που ανέπτυξαν αυτή την τεχνολογία. Δεν έχουν ιδέα ούτε για τους κινδύνους, αλλά ούτε και για το πώς θα αντιδράσουν αυτοί οι οργανισμοί στη φύση. Ουσιαστικά δηλαδή, διεξάγουν ένα τερατώδες πείραμα, στο οποίο συμμετέχουμε άθελά μας όλοι μας!
Το βασικότερο αντεπιχείρημα λοιπόν, στην χρήση ΓΤΟ έξω στη φύση είναι ότι Η ΓΝΩΣΗ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗ. Το γενετικό υλικό και ο τρόπος που αυτό λειτουργεί και εκφράζεται αποτελεί γνώση που δεν έχει γίνει ακόμη απόλυτα κατανοητή από την επιστημονική κοινότητα. Είναι γνωστός ο τρόπος για να κόψουμε, να ράψουμε και να μεταφέρουμε γενετικό υλικό, αλλά ελάχιστα γνωρίζουμε για το πως θα συμπεριφερθεί αυτό το νέο γενετικό σύνολο στη φύση. Έχει ειπωθεί ότι ακόμη και ελαφρές αλλαγές στη θερμοκρασία μπορούν να μεταβάλλουν την έκφραση ενός γονιδιακού συνόλου. Σε ΓΤ βαμβακοκαλλιέργειες στο Τέξας και το Μισσισιπή για παράδειγμα, παρατηρήθηκαν αποβολές ανθοφορίας, αυτοκαταστροφή, υποανάπτυξη και χαμηλή παραγωγικότητα λόγω υψηλών θερμοκρασιών (Kleiner K. “Monsanto’s cotton gets the Mississippi blues.” New Scientist, 1 Nov. 1997). Εάν αναλογιστούμε την εμπειρία του DDT και άλλων τοξικών χημικών ουσιών (που έχουν παραχθεί από τις ίδιες πάνω κάτω εταιρείες που προωθούν τώρα ΓΤΟ), χρειάστηκαν 20-30 χρόνια για να προσδιοριστούν οι κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Η δράση των ΓΤΟ στο περιβάλλον και τον άνθρωπο είναι εξίσου αν όχι περισσότερο απρόβλεπτη (λόγω της ευμετάβλητης δομής και έκφρασης του γονιδιώματος), αντίθετα από τους ισχυρισμούς του λόμπυ της γενετικής μηχανικής.

Η γενική αυτή αβεβαιότητα για την αντίδραση των ΓΤΟ οργανισμών στη φύση, προκαλεί ανησυχίες για την ανθρώπινη υγεία και το φυσικό περιβάλλον. Οι ταχείες και χωρίς την προαπαιτούμενη έρευνα εφαρμογές από μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, βεβαια, θέτει και ανησυχίες για τις αλλαγές στις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές σχέσεις που πρόκειται να προκληθούν στις ανθρώπινες κοινωνίες. Ας τις εξετάσουμε λοιπόν αυτές τις τρεις κατηγορίες ανησυχιών αναλυτικά.

Κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία

Τα πρώτα σοβαρά περιστατικά όπου κάτι πήγε στραβά και είχαμε επικίνδυνες παρενέργειες στην ανθρώπινη υγεία αφορούν σε τοξικά φαινόμενα και σε περιστατικά αλλεργιών (αφού ο καταναλωτής δεν γνωρίζει τους αρχικούς οργανισμούς από όπου ελήφθησαν γονίδια). Παραπροϊόντα της βιολογικής παραγωγικής διαδικασίας στην περίπτωση διατροφικού συμπληρώματος αμινοξέως Τρυπτοφάνης, που παρήχθη από ΓΤ βακτήρια στην Ιαπωνία προκάλεσαν τοξικά φαινόμενα σε ανθρώπους, με αποτέλεσμα 37 νεκρούς και χιλιάδες νοσηλευόμενους στις ΗΠΑ, το 1989. Κατά τη μεταφορά γονιδίων από ένα είδος βραζιλιάνικου φυτού σε σόγια, βρέθηκε ότι όντως υπάρχει και μπορεί να προκληθεί αλλεργία σε ανθρώπους που θα την καταναλώσουν και αποσύρθηκε πριν κυκλοφορήσει στο εμπόριο (Nordlee J.A. et al. “Identification of a brazil-nut allergen in transgenic soybeans.” N. Eng. J. Med. 1996 Mar 14; 334(11):688-692).

Άλλο ένα επιχείρημα που έχει να κάνει με την υγεία αφορά στα αντιβιοτικά που μπορούν να παράγουν ενδογενώς τέτοιοι εδώδιμοι οργανισμοί. Πολλοί γιατροί και η ίδια η Βρετανική Ιατρική Ένωση εκφράζουν την ανησυχία τους για την αύξηση της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά των ασθενειών που οφείλονται σε βακτήρια ή ιούς και τη συνδέεουν με την αυξημένη παρουσία αντιβιοτικών σε ΓΤΟ που καταλήγουν στο πιάτο μας. Για να διαλέξουν τα κύτταρα στο γενετικό υλικό των οποίων επιτυχώς προσκολήθηκαν νέα γονίδια, οι επιστήμονες κολλούν στα μεταφερόμενα γονίδια κι ένα γονίδιο που προσδίδει ανθεκτικότητα σε κάποια αντιβιοτική ουσία. Έτσι όταν γίνει η γονιδιακή μεταφορά, καλλιεργούν τα κύτταρα μέσα στο συγκεκριμένο αντιβιοτικό και όποια κύτταρα επιζήσουν έχουν αποδεδειγμένα πλέον αποκτήσει τα νεα γονίδια. Τα κύτταρα αυτά όμως όταν αναπτυχθούν σε νέους οργανισμούς θα παράγουν τρόφιμα που θα εξουδετερώνουν συγκεκριμένες αντιβιοτικές ουσίες. Έτσι, εάν σε κάποια πιθανή ασθένεια ενός καταναλωτή που τρώει τέτοια τρόφιμα, ο γιατρός δώσει το συγκεκριμένο αντιβιοτικό, τότε αυτό δεν θα έχει καμμιά απολύτως θεραπευτική επίδραση.

Ένα ακόμη ζήτημα σχετίζεται με την πιθανή πρόκληση γονιδιακών μεταλλάξεων στους οργανισμούς που καταναλώνουν ΓΤΟ, αλλά οι έρευνες που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα, παρά ορισμένες ανησυχητικές ενδείξεις, δεν έχουν παράσχει τεκμηριωμένες αποδείξεις.

Αναφορικά με την θρεπτικότητα ή τη γευστικότητα τέτοιων προϊόντων, έχει βρεθεί ότι κάποια θρεπτικά συστατικά μπορεί να λείπουν από ΓΤΟ. Σε μια παρόμοια μελέτη του 1999, βρέθηκε ότι ΓΤ σόγια περιείχε χαμηλότερη περιεκτικότητα σε φυτοοιστρογόνα, ουσίες που προστατεύουν από καρδιακές παθήσεις και καρκίνους (“Alterations in clinically important phytoestrogens in genetically modified, herbicide-tolerant soybeans”, Maryanne Liebert Publishers, Journal of Medicinal Food, vol. 1(4), 6 Jul. 1999).

Κίνδυνοι για την περιβαλλοντική ισορροπία και τη βιοποικιλότητα

Υπό τα νέα δεδομένα, η έννοια των κινδύνων για την υγεία διευρύνεται κατά πολύ και συνδέεται με τις επιπτώσεις στη φύση. Οι επιπτώσεις αυτές μέχρι στιγμής, ελέγχονται με πειραματικές δοκιμαστικές καλλιέργειες στη φύση, οι οποίες όμως κρίνονται επιστημονικά ανεπαρκείς αφού, α) είναι μεμονωμένες και μικρής κλίμακας και άρα ακατάλληλες για να εξαχθούν καθολικότερα συμπεράσματα, β) είναι χρονικά περιορισμένες σε μια ή δύο εποχές ανάπτυξης και συνεπώς αδύνατο να εντοπισθούν ζιζάνια, έντομα ή μικροοργανισμοί με νέα ανεπιθύμητα χαρακτηριστικά, γ) είναι χωρικά περιορισμένες και αποκλεισμένες υπό αυστηρή επιτήρηση για τυχόν διαφυγή σπόρων ή γύρης σε γειτονικά φυτά, κατάσταση που δεν ισχύει σε φυσικές συνθήκες και δ) είναι αδύνατο να εκτιμηθούν οι συνέπειες στα ζώα, τα πουλιά και τα έντομα που τρέφονται από τέτοιους οργανισμούς και από τις καινοφανείς ουσίες (ένζυμα, πρωτεϊνες, τοξίνες, κλπ.) που αυτά παράγουν για πρώτη φορά στη βιολογική ιστορία της γης.

Το απρόβλεπτο στην έκφραση του γονιδιώματος των ΓΤΟ μπορεί να προκαλέσει ποικίλες ανατροπές στις φυσικές περιβαλλοντικές διαδικασίες. Μέσω της γύρης μπορεί να προκληθεί γενετική μόλυνση τόσο σε κοντινές κλασικές ή οικολογικές καλλιέργειες, όσο και σε άγρια φυτικά είδη. Γι’ αυτό άλλωστε απαγορεύεται η καλλιέργεια άλλων ειδών σε απόσταση τουλάχιστον 100 μέτρων από ΓΤ καλλιέργειες. Διασπορά γονιδίων όμως έχει παρατηρηθεί και σε απόσταση μεγαλύτερη από 2000 μέτρα! Ακόμη, ΓΤΟ μπορεί να προκαλούν το θάνατο σε είδη της άγριας φύσης. Είναι γνωστό το παράδειγμα ενός είδους πεταλούδας, που βρέθηκε πως πεθαίνει όταν τρέφεται με γύρη από γενετικά τροποποιημένο καλαμπόκι (Losey J.E. “Transgenic pollen harms monarch larvae.” Nature, vol. 399, May 1999:314).

Επίσης, αντίθετα με τους ισχυρισμούς των μεγάλων πολυεθνικών εμπορίας ΓΤΟ, η χρήση ζιζανιοκτόνων αντί να μειώνεται αυξάνεται! Κι αυτό γιατί εφευρίσκονται φυτά ανθεκτικά στα ζιζανιοκτόνα των ίδιων εταιρειών. Έτσι, οι αγρότες που πριν ψέκαζαν επιλεκτικά σε κάποια ζιζάνια, ή περιφερειακά του αγρού, τώρα μπορούν να ψεκάζουν ολόκληρο το χωράφι. Για παράδειγμα, η κατανάλωση του γνωστού ζιζανιοκτόνου Round-up της Mosanto, που είναι απαραίτητο για την χρήση της πατενταρισμένης ΓΤ σόγιας της ίδιας εταιρείας (την οποία μάλιστα η εταιρεία ονομάζει “Round-up Ready”), αυξήθηκε κατά 50% τα τελευταία χρόνια (Antoniou, Genetic pollution, 1996). Και δεν πρόκειται για ήπια ζιζανιοκτόνα, αλλά για ισχυρά φυτοφάρμακα ευρέως φάσματος! Μια τόσο γενικευμένη χρήση μπορεί να προκαλέσει ανθεκτικότητα σε αρκετά από τα είδη των ζιζανίων κι έτσι να χρειαστεί να αυξηθεί η χρησιμοποιούμενη ποσότητα στο μέλλον. Ακόμη τα νέα αυτά υπερ-ανθεκτικά ζιζάνια μπορεί να προκαλέσουν ακόμη σοβαρότερα προβλήματα στις συμβατικές ή οικολογικές καλλιέργειες.

Το σημαντικότερο ίσως επιχείρημα εδώ όμως, έχει να κάνει με τη δημιουργία νέων ειδών, γεγονός που αποκτά όχι μόνο περιβαλλοντικές αλλά και ηθικές διαστάσεις. Έτσι, όχι μόνο νέα είδη μπορεί να κυριαρχήσουν, άλλα να υποχωρήσουν και άλλα να εξαφανισθούν εντελώς, αλλά να έχουμε και μια πλήρη φυσική απορρύθμιση, με γρήγορους ρυθμούς μεταβολών, μέσα από περισσότερα μεταλλαγμένα στελέχη που θα τροφοδοτήσουν με πολύ περισσότερο υλικό τη φυσική εξέλιξη. Τα φράγματα μεταξύ των ειδών λοιπόν πέφτουν και η ίδια η φύση της φύσης θα αλλάξει. Οι δυνατότητες πρόβλεψης της λειτουργίας των φυσικών συστημάτων θα γίνουν δυσκολότερες.

 

ΠΗΓΗ: http://gmostop.org/thesi.html

 

Συνέχεια στο Μέρος ΙΙ

Πιο πίσω κι από τη χρεοκοπία του 1932!

Το 52% του προϋπολογισμού πάει στους τοκογλύφους!

 

Του Νίκου Μπογιόπουλου

 

Το 1932, όταν η Ελλάδα κήρυξε και επισήμως «χρεοστάσιο» (σ.σ. χρεοκοπία, δηλαδή…) τα πράγματα είχαν φτάσει στο σημείο που το 43% του προϋπολογισμού πήγαινε σε τόκους και χρεολύσια.

Αυτό ήταν και το καθοριστικό στοιχείο για την κήρυξη του «χρεοστασίου». Με τους τόκους και τα χρεολύσια να έχουν φτάσει τότε σε δυσθεώρητα ύψη, η χώρα ήταν αδύνατον πλέον να αντεπεξέλθει σε ένα τέτοιο αβάσταχτο φορτίο.

Η χρεοκοπία ήταν, πλέον, γεγονός. Μια χρεοκοπία που η πλουτοκρατία φρόντισε, φυσικά, τα βάρη της να τα φορτωθεί ο καθημαγμένος λαός. Και το φρόντισε διά των κομμάτων της, του Κόμματος των Φιλελευθέρων και του Λαϊκού Κόμματος. Τα οποία λίγο αργότερα έφεραν στην εξουσία τον Μεταξά…

Από το όχι και τόσο… μακρινό 1932 ας έρθουμε στο τώρα. Ας έρθουμε στο 2012: Με τον προϋπολογισμό για το 2012 που ψηφίζεται σήμερα το βράδυ – και για την ψήφιση του οποίου έχει τεθεί θέμα κομματικής πειθαρχίας από όλους τους συμμετέχοντες στην κυβέρνηση Παπαδήμου – το ποσοστό των ετήσιων συνολικών δαπανών του κράτους που προορίζεται να πάει την ερχόμενη χρονιά στους τοκογλύφους ανέρχεται στο 52%!!!

Επαναλαμβάνουμε: Το 52% των συνολικών δαπανών του προϋπολογισμού για το 2012 πηγαίνει σε τόκους και χρεολύσια!

Τα στοιχεία (όπως φαίνεται και στο σχετικό πίνακα) είναι αμείλικτα και παραδεδεγμένα, τόσο από τους συντάκτες του προϋπολογισμού, όσο και από τα κόμματα της συγκυβέρνησης του «μαύρου μετώπου» που θα τον καταστήσουν νόμο του κράτους.

Τι προκύπτει: Σύμφωνα με τα – δικά τους – στοιχεία, στα δύο χρόνια εφαρμογής του πρώτου μνημονίου και με έναν προϋπολογισμό που έχει φτιαχτεί σύμφωνα με τις προδιαγραφές του επερχόμενου δεύτερου μνημονίου, το αποτέλεσμα είναι η Ελλάδα να γυρίζει σε καταστάσεις χειρότερες κι από εκείνες που επικρατούσαν προπολεμικά!

Στο πλαίσιο, δηλαδή, αυτής της πολιτικής – «υπερδεκαετούς» (!!) μάλιστα διάρκειας – που σηματοδοτεί ο προϋπολογισμός τους, Η Ελλάδα γυρίζει σε καταστάσεις χειρότερες κι από εκείνες που είχαν ως αποτέλεσμα να επέλθει στη χώρα η χρεοκοπία του 1932!

Τι, λοιπόν, ψηφίζουν σήμερα οι κύριοι του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΛΑ.Ο.Σ.; Τι ψηφίζουν οι συγκροτούντες την κυβέρνηση «εθνικής σωτηρίας» του κ. Παπαδήμου;

1) Ψηφίζουν έναν προϋπολογισμό, ο οποίος επιβάλλει ότι από τα περίπου 170 δισ. ευρώ που θα είναι οι συνολικές δαπάνες για το 2012, τα περίπου 88,5 δισ. ευρώ (!!!) θα πάνε στους τοκογλύφους! Να, επομένως, γιατί «δεν υπάρχουν» λεφτά για μισθούς, συντάξεις, για Παιδεία, Υγεία και Πρόνοια.

2) Ψηφίζουν έναν προϋπολογισμό που προβλέπει ότι ενώ το σύνολο των εσόδων του κράτους θα είναι 54,5 δισ. ευρώ (εισηγητική έκθεση, σελ. 51), οι τοκογλύφοι θα εισπράξουν 88,5 δισ. ευρώ, δηλαδή ένα ποσό μεγαλύτερο κατά… 62% από όλα τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού! Να, επομένως, γιατί συνεχίζεται εσαεί ο φαύλος κύκλος των νέων δανείων, με τους νέους τόκους, με τα νέα χρεολύσια, που θα φέρουν νέα δάνεια, νέους τόκους κ.ο.κ

3) Ψηφίζουν έναν προϋπολογισμό που λέει ότι με βάση τις αποφάσεις της 26ης Οκτώβρη (για τις οποίες ο λαός θα πρέπει να… δοξολογεί τους Παπανδρέου, Σαμαρά, Καρατζαφέρη) ο ελληνικός λαός θα ζήσει με κομμένους μισθούς και κομμένες συντάξεις, με χαράτσια, με φόρους και χωρίς εργασιακά δικαιώματα, θα ζήσει στην ανεργία και τη φτώχεια, διότι ό,τι παράγεται (τώρα και στο μέλλον!) σε αυτόν τον τόπο «θα πρέπει» να πηγαίνει σε εγχώριους και ξένους δανειστές! Σε εγχώριους και ξένους ομολογιούχους. Στις τράπεζες και στους κεφαλαιοκράτες που «παίζουν» με το ελληνικό δημόσιο χρέος!

Αυτή είναι η κυβέρνηση Παπαδήμου και αυτή είναι η αποστολή που έχει αναλάβει. Η αποστολή της δεν είναι τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από εκείνο που στη γλώσσα τους το έχουν βαφτίσει «ελεγχόμενη χρεοκοπία».

Στο πλαίσιο αυτής της «ελεγχόμενης χρεοκοπίας» ψηφίζουν έναν προϋπολογισμό που οδηγεί τον ελληνικό λαό πέρα κι από τη χρεοκοπία! Πέρα κι από την πτώχευση! Μας οδηγούν στον αφανισμό!

Στο πλαίσιο αυτής της «ελεγχόμενης χρεοκοπίας» (σ.σ.: «ελεγχόμενη» μόνο για τους κεφαλαιοκράτες), όπου ο μισός και πλέον προϋπολογισμός πηγαίνει σε τοκογλύφους, κερδοσκόπους, δανειστές και κάθε λογής «σωτήρες», ο ελληνικός λαός οδηγείται σε καταστάσεις πιο οδυνηρές κι από εκείνες του 1932!

Στο πλαίσιο αυτής της «ελεγχόμενης χρεοκοπίας» ο ελληνικός λαός – αυτή είναι η αποστολή που ανέλαβε να φέρει σε πέρας η κυβέρνηση Παπαδήμου, αυτή είναι η αποστολή του «μαύρου μετώπου» ΠΑΣΟΚ – ΝΔ – ΛΑ.Ο.Σ. – οδηγείται στην ανεξέλεγκτη καταστροφή, στον πλήρη αφανισμό, στην απόλυτη χρεοκοπία!

 

ΠΗΓΗ: Τρίτη 6 Δεκέμβρη 2011, http://www.rizospastis.gr/wwwengine/story.do?id=6579364

Μεταξύ επιβίωσης και ανατροπής: το μάθημα του Τοκβίλ

 

Tου Νικόλα Σεβαστάκη*

 

Καρθαγένη 1936. Φωτογραφία του Ντέιβιντ Σέιμουρ

Σε ένα γράμμα του από τον πρώτο καιρό της εξουσίας του «Ναπολέοντος του Μικρού» – κατά τον σαρκαστικό χαρακτηρισμό του Ουγκώ για τον Λουδοβίκο Ναπολέοντα τον Τρίτο –, ο Τοκβίλ σημειώνει: «Σχεδόν ποτέ δεν σπάμε ένα καθεστώς πραγμάτων όταν αυτό βρίσκεται στην πιο μισητή του φάση, αλλά όταν, αρχίζοντας κάπως να βελτιώνεται, επιτρέπει στους ανθρώπους να αναπνέουν, να σκέφτονται, να επικοινωνούν τις σκέψεις τους και να μετρούν την έκταση των δικαιωμάτων και των δυστυχιών τους. Τότε λοιπόν το βάρος της κατάστασης, αν και μικρότερο, φαίνεται ανυπόφορο». [1]

Σε αυτές τις γραμμές, ο πολιτικός στοχαστής Τοκβίλ επαναλαμβάνει την υπόθεση την οποία έχει εξετάσει και στο βιβλίο του για τη Γαλλική Επανάσταση και το Παλαιό Καθεστώς. Κι εκεί υποστήριζε ότι η Επανάσταση δεν ξέσπασε στις περιοχές όπου οι «μεσαιωνικοί θεσμοί» ήταν περισσότερο ζωντανοί και ισχυροί, αλλά εκεί όπου αυτοί οι θεσμοί είχαν ήδη ξεθυμάνει: «Τα δεσμά τους έγιναν περισσότερο αβάσταχτα εκεί όπου ήταν στην πραγματικότητα λιγότερο βαριά».

Για να έλθουμε στο σήμερα, ακόμα και μετριοπαθείς φωνές όπως αυτή του Χάμπερμας αισθάνονται την ανάγκη να μιλήσουν για τον νέο πολιτικό δεσποτισμό που διαγράφεται στην Ευρώπη. Αλλά η γενική κατεύθυνση προς την αυταρχική «δημοσιονομική διακυβέρνηση» (αυτό είναι το δικό μας είδος δεσποτισμού) συμπίπτει με την όξυνση της κοινωνικοοικονομικής κρίσης, με σημαντικά προβλήματα υλικής επιβίωσης και αξιοπρέπειας για μεγάλα τμήματα της κοινωνίας. Τα πλήγματα στους πολιτικούς θεσμούς της λαϊκής κυριαρχίας επέρχονται, με καταιγιστικούς ρυθμούς, με τις λαϊκές τάξεις και ένα μεγάλο κομμάτι των μεσαίων στρωμάτων να παλεύουν με το αδιανόητο, να καταπίνουν τη βιοτική τους οπισθοδρόμηση και τη διάλυση των προοπτικών τους για εργασία και ικανοποιητική αμοιβή.

Σε αυτές τις συνθήκες καλείται κανείς να σκεφτεί την ανατροπή αυτής της πορείας και όσων την εκπροσωπούν μέσα στην πολιτική τάξη και στα άλλα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Δεν υπάρχουν πια δικαιολογίες για να μην αναγνωρίζει, ακόμα και ένας φιλελεύθερος με την μη υποκριτική έννοια του όρου, για να μην βλέπει πού πάει το πράγμα: προς μια ζοφερή κατάσταση όπου κάθε δικαίωμα, κάθε μικρή ελάφρυνση της ύπαρξης θα πρέπει να συνοδεύεται από τα απαραίτητα δικαιολογητικά προς τους λογής «κομισάριους» της καπιταλιστικής εξυγίανσης. Μόνο οι δικοί μας επαρχιώτες και αφάνταστα ετεροχρονισμένοι «φιλελεύθεροι» εξακολουθούν να πίνουν νερό στο όνομα αυτής της προσαρμογής στο αδιανόητο.

Μέχρις όμως να υπάρξει η ανατροπή ή έστω η αναστροφή της πορείας, ο κόσμος πρέπει να σταθεί στα πόδια του. Από ένα σημείο και έπειτα, το να επικοινωνεί απλώς τα άγη του, να μοιράζεται τα παθήματα και τις εμπειρίες του με τους άλλους, δεν προσφέρει ανάσα στον ίδιο αλλά σε όσους κυβερνούν με την απειλή του χειρότερου. Πέρα από τη γενική απογραφή των κινδύνων και των απειλών – που βέβαια είναι χρήσιμη για να μην υπάρχουν αυταπάτες – η συγκυρία χρειάζεται την ανακούφιση της καθημερινότητας. Η ελάφρυνση των κοινωνικών δεινών μέσα από την οργάνωση της αυτοάμυνας όσων πλήττονται, μέσα από πολιτικές της αλληλεγγύης δεν είναι παραίτηση από την πολιτική ούτε αφελής και στρεψόδικος εναλλακτισμός. Συνιστά τη μοναδική δυνατότητα για να κρατηθεί ζωντανή η αυτοπεποίθηση των ανθρώπων, για να μην παραδοθεί όλη η κοινωνία στον νόμο της κατάθλιψης και της συναισθηματικής αγανάκτησης στα καφενεία και στα διαδίκτυα. Τηρουμένων των αναλογιών, η έξοδος από το κράτος των νέων δεσποτισμών δεν θα έλθει αιφνιδίως με την «Επανάσταση», αφού πρώτα θα έχει ολοκληρωθεί ο κύκλος της αναμόρφωσης διά της λιτότητας και οι θεσμικές του (αντι)μεταρρυθμίσεις.

Όσοι ταυτίζουν την συνειδητοποίηση της ανατροπής με την όξυνση και την επέκταση των κοινωνικών δεινών ξεχνούν ότι ο περιορισμός και η ελάφρυνση του «δεσποτισμού» είναι ήδη η αρχή της ήττας του, η ρωγμή που μπορεί να οδηγήσει στην πτώση του. Έτσι, για παράδειγμα, πρέπει να εκτιμήσουμε πολιτικά όλες τις ενέργειες, νομικές ή κινηματικές, θεσμικές ή «πολιτικής ανυπακοής», που φανερώνουν την ένταση ανάμεσα σε έναν κοινωνικό θεσμό και στη νεοφιλελεύθερη νόρμα, ανάμεσα σε μια περιοχή του βίου και στην απόπειρα κατάληψης αυτής της περιοχής από τη «διακυβέρνηση του κράτους και των αγορών». Στο πανεπιστήμιο μπορεί να συναντήσει κανείς τέτοιες ενέργειες ακόμα και από την πλευρά ανθρώπων που δεν έγιναν ξαφνικά ριζοσπάστες, αλλά καταλαβαίνουν καλά το πού οδηγεί η αυταρχική διακυβέρνηση σε συνδυασμό με τον οικονομικό στραγγαλισμό της ανώτατης εκπαίδευσης. Και σε μια σειρά από άλλα ζωντανά μέτωπα, η προστασία του εισοδήματος και της επιβίωσης των ανθρώπων, αποκτά πια ξεχωριστή σημασία: δεν δημιουργεί, φυσικά, ελεύθερες από Μνημόνια περιοχές ούτε πραγματικές «αντιεξουσίες»· δίνει όμως το μέτρο για τη δύναμη των ανθρώπων να περιορίζουν το κόστος της κρίσης και να μην αποδέχονται το συλλογικό ακρωτηριασμό τους.

Μια τέτοια στρατηγική ανακούφισης και προστασίας δεν υποτιμά τις μικρές νίκες χάριν της φαντασίωσης του μεγάλου συντριπτικού πλήγματος στον αντίπαλο. Διατηρώντας τη θεμελιώδη πεποίθηση ότι η αρχιτεκτονική του νέου δεσποτισμού δεν επιδέχεται βελτιώσεις, ότι πρέπει δηλαδή να ανατραπεί το ίδιο το Παράδειγμα και όχι απλώς οι πιο βάναυσες όψεις του, πρέπει να προσέξουμε, παρ’ όλα αυτά, τις αντοχές των ανθρώπων, να απαντήσουμε στα επείγοντα, να φροντίσουμε τα τραύματα χωρίς να περιμένουμε πότε θα ηχήσουν οι κανονιές από το θωρηκτό Αβρόρα. Αυτή η στάση ορίζει και την πραγματική αριστερή ευθύνη πέρα και έξω από τους κήνσορες της «υπευθυνότητας» που ταυτίζουν τον ρεαλισμό με την εθελούσια παραίτηση και την νομιμοφροσύνη στους κανονισμούς του νεοφιλελεύθερου εργοστασίου, αυτού του εργοστασίου το οποίο αποτελεί τη μοναδική πρόταση των κυρίαρχων δυνάμεων της Ευρώπης προς τους λαούς της.

 

* Ο Νικόλας Σεβαστάκης διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ

 

[1] Επιστολή στον Pierre Freslon, στο Alexis de Tocqueville, Lettres choisies. Souvenirs, Quarto, Gallimard, Παρίσι 2003, σ. 1084.

 

ΠΗΓΗ: 4-12-2011, http://enthemata.wordpress.com/2011/12/04/sevastakis-24/ 

ΕΞΑΝΤΛΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

 

Του Χρήστου Τσουκαλά

 

«H μαζική παραγωγή πρέπει να συνοδεύεται από μαζική κατανάλωση. H μαζική κατανάλωση, με τη σειρά της, προϋποθέτει διανομή πλούτου για να παράσχει στα άτομα αγοραστική δύναμη. Αντί της αναδιανομής αυτής, μία γιγαντιαία αντλία αναρρόφησης συγκέντρωσε σε λίγα χέρια τον παραγόμενο πλούτο. Kάτι που μπορεί να βοήθησε στη συσσώρευση του κεφαλαίου αλλά αφαιρώντας αγοραστική δύναμη από τα χέρια των καταναλωτών, οι αποταμιευτές αρνήθηκαν στους εαυτούς τους το είδος της αποτελεσματικής ζήτησης για τα προϊόντα τους που θα δικαιολογούσε μία επανεπένδυση των συσσωρευμένων κεφαλαίων τους σε νέα εργοστάσια. Kατά συνέπεια, όπως συμβαίνει σε μία παρτίδα πόκερ όπου τις μάρκες συγκέντρωναν όλο και λιγότερα χέρια, οι άλλοι παίκτες μπορούσαν να παραμείνουν στο παιχνίδι μόνο με δανεισμό. Όταν η πίστωσή τους τελείωσε, το παιχνίδι σταμάτησε…..» … 

Kι’ όμως αυτό το κείμενο δεν αναφέρεται στην τρέχουσα συγκυρία. Eίναι η ανάλυση των αιτιών της κρίσης του ‘29, όπως παρουσιάζεται στα απομνημονεύματα του Mαρίνερ Eκλς, προέδρου της Fed από το 1934 έως το 1948. ( Χάρης Σαββίδης   Ημερησία 25/10/2008)

– Η συγκέντρωση του παραγόμενου πλούτου σε λίγα χέρια… αφαίρεσε αγοραστική δύναμη από τα χέρια των καταναλωτών..(της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας). Έτσι που δεν υπήρχε αποτελεσματική ζήτηση για τα προϊόντα (εμπορεύματα) των επιχειρήσεων. Επομένως ήταν ασύμφορη μια επανεπένδυση των συσσωρευμένων κεφαλαίων. Το κεφάλαιο, υπό το φως αυτής της θεώρησης,  μοιάζει στο αρνητικό είδωλο της μυθικής Κασσάνδρας. (Αυτή είχε την ευχή να προλέγει με ακρίβεια το μέλλον και την κατάρα να μην την πιστεύει κανείς.) Αντιστρόφως ανάλογα το κεφάλαιο έχει το χάρισμα να κερδίζει και να αναπτύσσεται σε βάρος των εργαζόμενων και της κοινωνίας και την ¨κατάρα¨, τον όρο ή τον περιορισμό να αυξάνει το συνολικό πλούτο της κοινωνίας. Διαφορετικά καταδικάζεται σε συρρίκνωση, στείρωση και αχρηστία.

Τον όρο αυτό αντιλαμβάνονταν οι παλαιότεροι θεματοφύλακες του κεφαλαίου αλλά τον παραβλέπουν οι νεότεροι, αυτοί του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού.  Έχοντας εξαντλήσει την αγοραστική δύναμη του πληθυσμού καθιστούν ανώφελη την επανεπένδυση των κερδών τους και συνεπώς εμποδίζουν την αύξηση του πλούτου της κοινωνίας. Έτσι τα όποια νέα κέρδη  τους μπορούν να προκύψουν μόνο από την αναδιανομή του πλούτου υπέρ του κεφαλαίου και σε βάρος της εργασίας, στη φάση της κρίσης. Ή,  στην καλή περίπτωση,  στη φάση ανάπτυξης, οποιαδήποτε  ανεπαρκής αύξηση του πλούτου προκύψει αυτήν θα την καρπωθεί ολόκληρη το κεφάλαιο ενώ ο κόσμος της εργασίας δεν έχει πια να περιμένει καμιά βελτίωση της οικονομικής του κατάστασης.

Πορευόμαστε  δηλαδή σε μια νέα ιστορική περίοδο του καπιταλισμού: στην εποχή που αυτός πλέον απαλλάσσεται από την ¨κατάρα¨, την υποχρέωση ,  να αυξάνει τον πλούτο της κοινωνίας, στην εποχή των μειωμένων, των ανεπαρκών, ρυθμών ανάπτυξης,  στην εποχή της στασιμότητας. (Κατ’ αρχήν βέβαια για τις καπιταλιστικά ανεπτυγμένες χώρες.) Η απαλλαγή του όμως αυτή δεν μπορεί να είναι μονόπλευρη. Αναγκαστικά θα χάσει και το χάρισμά του να κερδίζει. Γιατί αυτά πάνε μαζί, είναι ζευγάρι αχώριστο, μια ενότητα αντιθέτων. Γιατί είτε η κοινωνία θα ξεφύγει από το καπιταλιστικό αδιέξοδο είτε θα βαλτώσει σε αυτό.

Η εξάντληση της αγοραστικής δύναμης του πληθυσμού δεν αποτελεί  μόνο διαπίστωση έστω ακόμα και των κεντρικών τραπεζιτών αλλά πιστοποιείται επιπλέον και από μια σειρά στοιχεία:

1.Υπερδανεισμός: Στις ΗΠΑ  π.χ   τα δάνεια  υπερβαίνουν τα 30 τρις $. Δυο και τρεις φορές το ΑΕΠ της χώρας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν,  από την άποψη που εκθέτουμε, τα χρέη των κρατών, των ασφαλιστικών οργανισμών, των δημόσιων φορέων, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, των οικογενειακών επιχειρήσεων, των νοικοκυριών και των ατόμων, επειδή αυτά βαρύνουν τους εργαζόμενους είτε ως φορολογούμενους είτε ως άμεσους δανειολήπτες.   Τα δάνεια αυτά τα τελευταία πενήντα τουλάχιστον χρόνια παρουσιάζουν συνεχή αύξηση, έστω και σε κυματοειδή μορφή,  τόσο στο απόλυτο ύψος τους, όσο και στον ίδιο το ρυθμό αύξησής τους, στα επιτόκιά τους,  στο ποσοστό των ανθρώπων που αδυνατούν να ανταποκριθούν στις δανειακές τους υποχρεώσεις ακόμα και στο μέρος του εργατικού εισοδήματος που απαιτεί η εξυπηρέτησή τους, τέλος αυξάνονται οι χρεοκοπίες νοικοκυριών και ατόμων.  Ο δανεισμός λοιπόν, ενώ στην αρχική περίοδο έρχεται να καλύψει το έλλειμμα αγοραστικής δύναμης του πληθυσμού, στην ωρίμανσή του, ως υπερδανεισμός πλέον, αποκαλύπτει και επιδεινώνει το έλλειμμα αυτό  αποτελώντας μαζί και μέτρο του ελλείμματος. Οι πληρωμές των  τοκο- χρεολυτικών δόσεων όλων αυτών των δανείων αφαιρεί σημαντικό μέρος του εργατικού εισοδήματος.

2.H αύξηση της ανεργίας επίσης μειώνει αυταπόδεικτα την αγοραστική δύναμη των μισθοσυντήρητων.

3. Πιο  συγκαλυμμένη και πιο επικίνδυνη μείωση προκαλείται από την υποαπασχόληση, τη μερική και την ελαστική εργασία, την ωρομισθία, την ανασφάλιστη εργασία, αυτή με το κομμάτι,  με το μπλοκάκι, με το  part time,  με τα stage. Γιατί λειψή εργασία σημαίνει λειψό εισόδημα και συχνότατα λειψή ζωή. Αξιοπρόσεκτο είναι ότι όλες αυτές οι  μορφές μειωμένης εργασίας δεν καταγράφονται ως τέτοιες αντίθετα  στις στατιστικές  χρησιμοποιούνται για να μειώνουν την ανεργία.                                                     

4.Φτωχοί εργαζόμενοι: Αν και τυπικά έχουν κανονική, πλήρη, εργασία εντούτοις το εισόδημά τους δε φτάνει να καλύψουν τις  βασικές ανάγκες τους, όπως αυτές καθορίζονται με βάση τα κοινωνικά πρότυπα. Είναι αυτοί που αμείβονται με το βασικό ημερομίσθιο. Ανειδίκευτοι κυρίως. Ανησυχητική είναι επίσης και η αυξητική τάση της κατηγορίας αυτής.    Άλλωστε πολλοί ονομάζουν τους νέους της σημερινής εποχής «γενιά των 700 ευρώ»

5. Αν λοιπόν συνυπολογίσουμε τους ανέργους, τους υποαπασχολούμενους, τους ανασφάλιστους, τους εποχιακούς, και τους φτωχούς εργαζόμενους φτάνουμε σε  μεγάλο ποσοστό του κόσμου της εργασίας, που αναγκάζεται να περικόπτει ή να αναβάλει αγορές φυσικών αγαθών και δυσκολεύεται να ικανοποιήσει σημαντικές γι’ αυτόν επιθυμίες. Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται επίσης από τα ποσοστά φτώχειας, που στην Ελλάδα είναι πάνω από το 20% ή το 1/5 του πληθυσμού. Σύμφωνα με μετρήσεις ελληνικών κρατικών υπηρεσιών και ανάλογων ευρωπαϊκών π.χ eurostat. Επειδή προφανώς η εκπροσώπηση της αστικής τάξεως είναι ελάχιστη έως μηδαμινή, όλοι αυτοί, οι επίσημα αναγνωρισμένοι φτωχοί, είναι σάρκα της εργατικής τάξης. Άνεργοι, αυτοαπασχολούμενοι φτωχοί εργαζόμενοι, συνταξιούχοι, ανήλικοι, μονογονεϊκές οικογένειες. Λίγο παλιότερα μιλούσαν για την κοινωνία των δύο τρίτων (2/3), εννοώντας ότι το ένα τρίτο (1/3) της κοινωνίας έμενε εκτός παιχνιδιού, στο περιθώριο.

6.Μείωση μισθών-συντάξεων: είτε αυτή είναι ονομαστική όπως στην περίοδο της κρίσης είτε πραγματική αλλά δυσδιάκριτη όπως στην περίοδο της ανάπτυξης, τότε που οι αυξήσεις μισθών  και συντάξεων υπολείπονται του πληθωρισμού.

7.Αύξηση της φορολογίας: είτε της άμεσης στο εισόδημα είτε των έμμεσων φόρων στα αγαθά, στις υπηρεσίες, στην περιουσία. Εννοούμε βέβαια τη μικρής αξίας περιουσία που δεν αποφέρει κεφαλαιακά κέρδη, όπως  πρώτη κατοικία, οικογενειακό αυτοκίνητο, μικρά χωράφια και οικόπεδα  κλπ. ( φόροι  π.χ ΕΤΑΚ, τέλη κυκλοφορίας).

8. Ιδιωτικοποιήσεις βασικών κοινωνικών αγαθών: νερού, αποχέτευσης, ηλεκτρικής ενέργειας, δικτύων μεταφορών,  επικοινωνιών κλπ. Αυτά καθώς ικανοποιούν στοιχειώδεις, βασικές ανάγκες του ανθρώπου, αυτός δεν μπορεί να τα στερηθεί και οι δαπάνες για αυτά είναι σε μεγάλο βαθμό ανελαστικές. Έτσι οι εταιρείες που τα προμηθεύουν, ασκώντας μονοπωλιακή ή ολιγοπωλιακή εξουσία στους καταναλωτές, τα πουλάνε σε υψηλές τιμές. Τις οποίες μάλιστα αυξάνουν ταχύτερα του μέσου πληθωρισμού, χωρίς να κινδυνεύουν να χάσουν την πελατεία τους ή  να χρεοκοπήσουν και να κλείσουν.

9. Λιγότερο κράτος: πρόνοιας εννοείται. Πράγμα που σημαίνει λιγότερες κρατικές δαπάνες για την παιδεία, την υγεία, τις μεταφορές, το περιβάλλον, τις συντάξεις κλπ. Επειδή όμως αυτά είναι κοινωνικά αγαθά, με την έννοια ότι δημιουργούνται από την κοινωνία, προσφέρονται στα άτομα από την κοινωνία, καθορίζουν το επίπεδο ανάπτυξης και την ίδια την ισχύ της κοινωνίας. Επίσης καθορίζουν το βιοτικό επίπεδο των ατόμων, την ένταξή τους στην κοινωνία, τη θέση και το ρόλο. Έτσι τα άτομα ως μέλη δοσμένης κοινωνίας δεν μπορούν να τα στερηθούν, γιατί τότε θα βρεθούν στο περιθώριο. Οπότε όσο μειώνεται το κοινωνικό κράτος, τόσο  τα άτομα αναγκάζονται να αυξήσουν τις ιδιωτικές δαπάνες για υγεία, παιδεία, σύνταξη κλπ. Επιπλέον ο ιδιώτης θα πληρώσει  κατά κανόνα τις υπηρεσίες, εμπορεύματα πλέον, σε υψηλότερη τιμή απ’ότι το κράτος. Ακόμα, ιδιαίτερα στην υγεία, ο καταναλωτής-ασθενής δεν έχει δυνατότητα   αποφυγής ή και ελέγχου του κόστους των υπηρεσιών αυτών. Έτσι το μερίδιο του οικογενειακού εισοδήματος που δαπανάται για την υγεία, πρώτα, πρώτα και σε δεύτερη μοίρα  για την παιδεία αυξάνεται δεκαετίες τώρα σε βάρος ασφαλώς άλλων δαπανών-αναγκών.  Εννοείται ότι στους τομείς αυτούς η άνοδος των τιμών είναι ταχύτερη  του πληθωρισμού. Παράδειγμα προς αποφυγή είναι οι Η.Π.Α, οι οποίες έχουν ένα  ιδιωτικοποιημένο, πανάκριβο, και αναποτελεσματικό σύστημα υγείας.

10.χρεοκοπίες νοικοκυριών: Στις χώρες με ανεπτυγμένη καπιταλιστική οικονομία, τις λεγόμενες και μετα-βιομηχανικές, ο  απόλυτος αριθμός και το ποσοστό των νοικοκυριών που χρεοκοπούν αυξάνεται διαχρονικά ενώ πολλαπλασιάζεται στην εποχή της κρίσης. Κατάσχονται από τους δανειστές και χάνονται για τα νοικοκυριά σπίτια, αυτοκίνητα, άλλα περιουσιακά στοιχεία, κλείνουν οικογενειακές επιχειρήσεις. Επιπρόσθετα οι οικονομικά αδύνατοι πληρώνουν υψηλότερα επιτόκια. 

11.Αποταμιεύσεις νοικοκυριών: Σύμφωνα με στοιχεία που δίνουν οι τράπεζες μειώνονται οι καταθέσεις των ανθρώπων με μικρά και μεσαία εισοδήματα. Μάλιστα το μηδενικό ή ακόμα και αρνητικό πραγματικό επιτόκιο λειτουργεί ως αντικίνητρο για τις  καταθέσεις μικρών ποσών. Όσο αυξάνεται η ανάγκη των νοικοκυριών για δανεισμό τόσο μειώνεται η δυνατότητά τους για καταθέσεις.

12.Αποπληθωρισμός :το 2008, 2009,…παρότι οι κεντρικές τράπεζες (ισχυριζόμενες ότι έτσι καταπολεμούν την κρίση) με άμεσους και έμμεσους τρόπους τύπωσαν ή διοχέτευσαν στις αγορές πληθωριστικό χαρτονόμισμα, εντούτοις ο πληθωρισμός έπεσε σχεδόν στο μηδέν, στα όρια του αποπληθωρισμού. Το παράδοξο αυτό ερμηνεύεται αν κάνουμε τη θεωρητική αφαίρεση και χωρίσουμε την κοινωνία σε δύο σκέλη και στο ένα βάλουμε το κεφάλαιο, την προσφορά εμπορευμάτων και τους λίγους ενώ στο άλλο την εργασία, την αγορά εμπορευμάτων και τους πολλούς. Όταν λοιπόν το πληθωριστικό χαρτονόμισμα δίνεται στο κεφάλαιο και τους λίγους δημιουργείται πληθωρισμός κεφαλαίου, την ίδια στιγμή που μειώνεται η παραγωγή, το εμπόριο, η κατανάλωση και οι πολλοί χάνουν εισόδημα οπότε  έχουμε αποκλιμάκωση και αποπληθωρισμό στις τιμές των εμπορευμάτων. Οι δυο αυτές φαινομενικά αντίθετες τάσεις (πληθωρισμού-αποπληθωρισμού) συνυπάρχουν διαλεκτικά και επιβεβαιώνουν την ανεπαρκή αγοραστική δύναμη του πληθυσμού.

13.Καταναλωτισμός: Ως σπατάλη υλικών και φυσικών πόρων που η χρήση τους, η φθορά τους δεν ικανοποιεί κάποια βιολογική ανάγκη του ανθρώπου. Π.χ. σπατάλη νερού, ηλεκτρικής ενέργειας, τροφίμων, που καταλήγουν στα σκουπίδια. Ως κατανάλωση προϊόντων μιας χρήσης που επιβαρύνει το περιβάλλον. Ως πολιτισμός των σκουπιδιών, όταν μέτρο ανάπτυξης, πλούτου, εξέλιξης μιας κοινωνίας θεωρείται η ποσότητα των σκουπιδιών που παράγει. Και αυτό για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση στην ιστορία του ανθρώπινου είδους.

Ως «ροπή προς κατανάλωση όσο το δυνατόν περισσότερων υλικών (και άϋλων) αγαθών (όπως και θεαμάτων) εκ μέρους μιας κοινωνίας. Ροπή που αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της καταναλωτικής κοινωνίας…… Κατανάλωση για ικανοποίηση αναγκών που δημιουργεί το ίδιο το εμπορικό κύκλωμα…… πέρα από τις αντικειμενικές ανάγκες του ανθρώπου.» (λεξικά)

Ως «διαρκής πόλεμος του οπίου», ως μεθοδική, κυνική, επαγγελματική, επιστημονική προσπάθεια του κεφαλαίου να πουλήσει εμπορεύματα ακόμα και όταν είναι άχρηστα ή επιβλαβή και καταστροφικά για τη σωματική, τη ψυχική, την πνευματική και την κοινωνική υγεία του ανθρώπου. Γιατί «είναι η εποχή που ακόμα και εκείνα τα πράγματα που μπορούσαν….να δοθούν μα ποτέ να πουληθούν… – αρετή, αγάπη, γνώμη, επιστήμη, συνείδηση κλπ – η εποχή τέλος που όλα πέρασαν στο εμπόριο». (Κ. Μαρξ) Ως εμπορευματοποίηση, ως μετατροπή όλων σχεδόν των ανθρώπινων σχέσεων σε εμπορευματικές. Γιατί η πραγματοποίηση της υπεραξίας μπορεί να γίνει μόνο με την πώληση-αγορά των πάσης φύσεως προϊόντων. Γιατί ο έμπορος εκμεταλλεύεται τον πελάτη. Γιατί ο κεφαλαιοκράτης εκμεταλλεύεται διπλά τον εργαζόμενο και ως παραγωγό υπεραξίας και ως καταναλωτή.

Ως φετιχισμός του εμπορεύματος και του χρήματος, ως αλλοτρίωση του ανθρώπου, ως αντιστροφή των αξιών και του μέτρου του ανθρώπου-μέλους της κοινωνίας. Αντί δηλαδή οι απολαβές του, τα αγαθά που καρπώνεται από την κοινωνία να αποτελούν το μέτρο της κοινωνικής του προσφοράς αντίθετα ο πλούτος, η περιουσία, το εισόδημα που αποσπά ή και κλέβει από την κοινωνία θεωρούνται μέτρο της προσωπικής του επιτυχία και νίκης ακόμα. Έτσι η επιτυχία αυτή είναι κυρίαρχο  κριτήριο κοινωνικής καταξίωσης και κατάκτησης υψηλών θέσεων στην πυραμίδα της κοινωνικής ιεραρχίας. 

– Ως εξίσωση της προσωπικής ευτυχίας με την απόκτηση υλικών αγαθών.

– ως sopping therapy ως fashion victim

– ως καλλιέργεια επιθυμιών που ο μισθοσυντήρητος πληθυσμός δεν μπορεί να ικανοποιήσει. Έτσι που «η επιτυχία της σύγχρονης παραγωγής, η μεγάλη της αφθονία να επιστρέφει στον παραγωγό ως αφθονία της αποστέρησης» (Ντεμπόρ). Γιατί το άτομο-ελεύθερος καταναλωτής δεν μπορεί να αποτινάξει τα χιλιάδες αόρατα δεσμά του και να αρνηθεί τις κοινωνικά καθορισμένες ¨ανάγκες¨ του.

– ως «παραγωγή υπερβολικού αριθμού  χρήσιμων πραγμάτων που οδηγεί στη δημιουργία άχρηστων ανθρώπων» (Μαρξ).

– Αν μάλιστα εξετάσουμε το άτομα ή την οικογένεια με τα οικονομικά κριτήρια που χρησιμοποιούμε για μια επιχείρηση, ως οικονομική μονάδα, παρουσιάζει ενδιαφέρον να δούμε το σκέλος των εσόδων (το οποίο βέβαια είναι πάρα πολύ σπουδαίο), το ίδιο και το σκέλος των εξόδων. Αλλά πιο σπουδαίο είναι το μεταξύ τους ισοζύγιο. Η ‘’εξαθλίωση’’ λοιπόν του προλεταριάτου είναι ακριβώς αυτό: το ελλειμματικό ισοζύγιο της επιχείρησης ‘προλετάριος’!! όταν δηλαδή η καπιταλιστική επιχείρηση ‘’άνθρωπος’’ καθίσταται ζημιογόνος.

Όπως λοιπόν γίνεται απόσβεση στις μηχανές έτσι πρέπει να γίνεται ‘’απόσβεση’’ και στον εργάτη. Όταν όμως αυτός δεν παίρνει τόσα χρήματα ή παροχές ώστε να εξασφαλίσει στα παιδιά του τουλάχιστον την ίδια ανατροφή, φροντίδα, περίθαλψη, εκπαίδευση με τη δικιά του, τότε αυτός αναγκάζεται να πουλήσει την εργατική του δύναμη χαμηλότερα από την αξία της. Τότε, απλουστευτικά μιλώντας, το κόστος ζωής μιας εργατικής οικογένειας γίνεται μεγαλύτερο από τα έσοδά της. Συνέπεια αυτού του οικονομικού φαινομένου: η αναπαραγωγή της εργατικής τάξης είναι ανεπαρκής σε ποσότητα και ποιότητα.

 14. Μια σειρά κοινωνικοί και δημογραφικοί δείκτες, όπως υπογεννητικότητα, διαζύγια, μονογονεικές οικογένειες, νοικοκυριά ενός ατόμου, γήρανση πληθυσμού, ψυχασθένειες, νοσηρότητα, αν και βέβαια δεν εξαρτώνται μονοδιάστατα από την οικονομική κατάσταση αλλά είναι πολυδιάστατα, χαοτικά φαινόμενα, εντούτοις αλληλεπιδρούν με την οικονομία. Οπωσδήποτε η σμίκρυνση της οικογένειας, η λεγόμενη πυρηνική, πέρα από τα πλεονεκτήματα που έχει, αυξάνει το κόστος ανατροφής των παιδιών και φροντίδας των ηλικιωμένων, γιατί οι υπηρεσίες αυτές είναι πλέον εμπορεύματα και τις παρέχουν ξένα άτομα που πληρώνονται. Επίσης οι μονογονεικές οικογένειες και τα νοικοκυριά ενός ατόμου αυξάνουν το κόστος ζωής ανά άτομο. Η υπογεννητικότητα είναι χαρακτηριστικό φαινόμενο όλων σχεδόν των καπιταλιστικά αναπτυγμένων χωρών. Δείγμα της αδυναμίας της εργατικής τάξης να ανανεώσει τον πληθυσμό της. Της «προλεταριοποίησης» ακόμα της μεσαίας τάξης

 Συνοψίζοντας: η εξάντληση της αγοραστικής δύναμης του πληθυσμού δεν σημαίνει μόνο τη μείωση των εσόδων και την αύξηση των εξόδων για τον εργάτη-καταναλωτή αλλά επιπλέον την απώλεια της δυνατότητας και της ικανότητας ορθολογικής διαχείρισης των οικονομικών του πόρων. Ή, με διαφορετική προσέγγιση, τον πολλαπλασιασμό των ηττημένων και των θυμάτων του οικονομικού πολέμου.

Τελικά αν και οδηγούμαστε στο συμπέρασμα της εξάντλησης της αγοραστικής δύναμης του πληθυσμού με τη χρήση τόσων ποσοτικών μεγεθών, αυτή δεν είναι ποσοτικό μέγεθος αλλά ποιοτικό.

 

Υ.Γ. 2011: Εκτός από την εξάντληση της αγοραστικής  δύναμης του πληθυσμού,  εξαντλείται  και  η φοροδοτική του ικανότητα. Όσο και να αυξήσει το κράτος τους φόρους  στο εισόδημα που πληρώνουν  οι λαϊκές τάξεις  δεν πρόκειται να αυξήσει τα συνολικά του φορολογικά έσοδα.  Γιατί  τα εισοδήματα των λαϊκών τάξεων είναι ήδη μειωμένα και συνεχίζουν να μειώνονται. Μπορεί βέβαια να τους πάρει τις όποιες περιουσίες τους, όπως οι ληστές. Αλλά αυτό  μπορεί να γίνει μόνο μια φορά.

-Το λαϊκό εισόδημα το διεκδικούν επίσης και οι επιχειρήσεις. Και οι τράπεζες αλλά δεν φτάνει για όλους. Γι’ αυτό  θα χρεοκοπήσουν και άλλες επιχειρήσεις και άλλες τράπεζες και άλλα κράτη.  Πλούτο παράγει μόνο η εργασία και όσο αυτή καταστρέφεται δεν θα υπάρχει πλούτος  για κανέναν.

12-10-2011

Μοτίβα σε βίους αγίων των πρώτων χριστιανικών χρόνων

 

Της Αμαλία Κ. Ηλιάδη*

 

Μελετώντας τα αγιολογικά κείμενα των πρώτων χριστιανικών χρόνων(1^ος-3^ος αι. μ.Χ.) και της πρώϊμης βυζαντινής περιόδου(3^ος-6^ος αι. μ.Χ.), αποδελτίωσα σωρεία πληροφοριών οι οποίες φωτίζουν, από πολλές απόψεις, το πολύπτυχο μιας πολύπλοκης, αντιφατικής και μεταβατικής κοινωνίας όπως η κοινωνία της πρωτοβυζαντινής περιόδου. Οι ίδιες οι πληροφορίες με την ιδιόμορφη φύση τους κατευθύνουν το μελετητή στον εντοπισμό βασικών θεματικών περιοχών προς ανάλυση και μελέτη.

Παρακάτω αναφέρω τις βασικές αυτές θεματικές περιοχές με σκοπό τη σφαιρική κατόπτευση της φύσης του υλικού των αγιολογικών κειμένων της πρωτοβυζαντινής περιόδου:

1. Η Ελληνική αρχαιότητα (τέχνη, θρύλοι, μύθοι, παραδόσεις, συγκροτημένη μυθολογία, ναοί κ.ά. πολιτισμικά στοιχεία) όπως συναντάται στα αγιολογικά κείμενα. Η στάση των κειμένων αυτών απέναντί της: α) πάντα αρνητική επιφανειακά  β) όμως πέρα από την επιφάνεια, στο βάθος των πραγμάτων, η αρχαία ελληνική σκέψη, ο πολιτισμός, η μυθολογία και η παράδοση διεμβολίζουν τα αγιολογικά κείμενα και επιβιώνουν μέσω αυτών: πολλά στοιχεία της ελληνικής αρχαιότητας ιχνηλατούνται στα Μαρτυρολόγια και στα Συναξάρια απ’ τον 2^ο-3^ο αι. ως τον 6^ο  μ.Χ. αι.

2. Έμφαση στους αρχαίους θρύλους και μύθους που «περνούνε» στα αγιολογικά κείμενα, είτε αυτούσιοι είτε σε παραλλαγές. (Eλαφρώς  παραλλαγμένοι).

3. Βασανιστήρια μαρτύρων: τρόποι, «μηχανές», φρικτές επινοήσεις βασανισμού.

4. Πλούσιοι και φτωχοί μάρτυρες και άγιοι κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Κοινωνικά στρώματα και θρησκεία, σχέση άλλοτε ανάλογη και άλλοτε αντίστροφη.

5. Φανατισμός και μισαλλοδοξία: διατάραξη οικογενειακών δεσμών και σχέσεων. Ιδεολογίες, θρησκευτικές ιδεολογίες ιδίως, και θρησκείες αποδεικνύονται, σε πολλές περιπτώσεις αυτής της  κρίσιμης μεταβατικής περιόδου των πρώτων χριστιανικών αιώνων (χρόνων), ισχυρότερες απ’ τη συγγένεια του αίματος: γονείς προδίδουν τα παιδιά τους και το αντίστροφο πράγμα που οδηγεί σε χαλάρωση του κοινωνικού ιστού και της οικογενειακής αλληλεγγύης. (Bία, φόβος, καχυποψία).

6. Υπερβολές στους αριθμούς των προσηλυτισθέντων στο Χριστιανισμό.

7. Θαύματα: αντανάκλαση των ατομικών και κοινωνικών αναγκών (π.χ. θεραπείες μεταδοτικών ασθενειών, όπως η λέπρα, κ.τ.λ.).

8. Πρώτα σημάδια ανόδου του Χριστιανισμού: αγιότητα και εξουσία. Μεταστροφή ηγεμόνων στο Χριστιανισμό: αρχή αυτοκρατορικής προστασίας προς την καινούρια, προηγουμένως διωκόμενη απηνώς, θρησκεία, και βαθμιαία καθιέρωσή της ως μοναδικής επίσημης θρησκείας του κράτους.

9. Ιστορικές και γεωγραφικές πληροφορίες για τόπους, ταξίδια (δρομολόγια), ναούς, μοναστήρια, αυτοκράτορες, ηγεμόνες και εν γένει πρόσωπα και πράγματα της πρώιμης βυζαντινής περιόδου, λιγότερο γνωστά από άλλες πηγές.

10. Αντιλήψεις, ιδέες, στάσεις για τα δύο φύλα (άνδρα-γυναίκα) σε σχέση με την αγιότητα.

11. Επαγγέλματα (επαγγελματικές κατηγορίες: στρατός, κατώτερα επαγγέλματα: σκηνοποιοί κ.τ.λ., ευγενείς, πλούσιοι γαιοκτήμονες με μεγάλη μόρφωση (θύραθεν παιδεία), δούλοι κ.τ.λ.

12. Αιρέσεις και καταπολέμησή τους (Οικουμενικές Σύνοδοι).

13. Προφορικότητα-προφορικός πολιτισμός και διαπλοκή τους με τα αγιολογικά κείμενα της πρώιμης βυζαντινής περιόδου. Πολλές προφορικές λαϊκές διηγήσεις  στα βασικά τους στοιχεία δομής και περιεχομένου, ιχνηλατούνται στα αγιολογικά κείμενα ως πλέγμα, ιστός και καμβάς του ξετυλίγματος της υπόθεσης-ιστορίας του βίου ενός αγίου. Αυτή η διάσταση προκύπτει απ’ τη μελέτη των αγιολογικών κειμένων της πρώιμης βυζαντινής περιόδου σε σχέση με την ελληνική αρχαιότητα και κυρίως σε σχέση με τους αρχαίους ελληνικούς μύθους. Αυτού του είδους η οπτική γωνία καθορίζει και το κύριο θέμα της μελέτης  ο κεντρικός άξονας γύρω απ’ τον οποίο επικεντρώνω την ανάλυσή μου είναι ακριβώς η προφορικότητα, λαϊκότητα των αγιολογικών κειμένων που, είτε γράφτηκαν είτε αναφέρονται στην  πρωτοχριστιανική και πρωτοβυζαντινή περίοδο (2^ος-6^ος αι. μ.Χ.), παρουσιάζουν κοινά σημεία αναφοράς με πανάρχαιους κι αρχαίους μύθους.

Άλλωστε, το μεγαλείο της κλασσικής ηθικής, κατά τον Έρασμο είναι, ήταν και θα εξακολουθεί να είναι τεράστιο: «Ασφαλώς κανείς δεν μπορεί να ονομάσει κοσμικό κάτι που τρέφει την ευσέβεια και οδηγεί στην τελειοποίηση της ψυχής. Γι’ αυτή τη βελτίωση η πρώτη θέση ανήκει δικαιωματικά στην Αγία Γραφή. Κι όμως πολλές φορές μου συμβαίνει να ανακαλύπτω λόγους αρχαίων συγγραφέων…των οποίων η καθαρότητα, η αγιότητα και, θα μπορούσα να πω, η θεία προέλευση, μου δημιουργούν τέτοια εντύπωση, ώστε δεν μπορώ να μην πιστέψω ότι το χέρι τους είχε σαν οδηγό το Θεό. Άλλωστε το πνεύμα του Χριστού βρίσκεται στα αρχαία κείμενα περισσότερο απ’ ό,τι μπορούμε να φανταστούμε». (Εράσμου-Συνομιλίες).

 

* Η Αμαλία Κ. Ηλιάδη είναι φιλόλογος-ιστορικός (κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Βυζαντινής Ιστορίας απ’ το Α.Π.Θ.), Δ/ντρια  3ου Γυμνασίου Τρικάλων. E–mail: ailiadi@sch.gr, http://blogs.sch.gr/ailiadi/,  http://www.matia.gr, (Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη) http://users.sch.gr/ailiadi