Θράκη και Τουρκία

 

Του Φάνη Μαλκίδη

 

Τα δεδομένα

Η πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού της Τουρκίας και της πολυπληθούς  του συνοδείας, η οποία μας θύμισε παλαιότερες εποχές, άνοιξε ένα νέο κύκλο στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Κύκλος ο οποίος θα έχει μεγάλη διάρκεια, αν κρίνουμε, από τα μνημόνια που υπογράφτηκαν – συνολικά 21 –  τη σύσταση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας και από τις εκατέρωθεν δηλώσεις, ειδικά από την Τουρκική πλευρά.

«Ο αριθμός και το βάθος των συμφωνιών που υπογράψαμε είναι ένδειξη της ιστορικότητας της συνάντησης», είπε ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, ενώ ο Τούρκος ομόλογός του δήλωσε ότι «το casus belli που έχει κηρύξει η Τουρκική Εθνοσυνέλευση σε περίπτωση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια, δεν μπορεί να αρθεί μονομερώς και ότι κάτι τέτοιο συναρτάται προς την πορεία των διερευνητικών συνομιλιών για την υφαλοκρηπίδα».

Θυμίζουμε ότι  σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας η ελληνική πλευρά θεωρεί ότι η υφαλοκρηπίδα ανήκει σ' αυτήν, αν και μπορεί να συζητηθεί η διευθέτησή της, από τρίτους, εν προκειμένω από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.  Οι σχετικές δηλώσεις προετοιμασίας του εσωτερικού ακροατηρίου έχουν ήδη γίνει.

Ο Ερντογάν σχετικά με τις παραβιάσεις στο Αιγαίο πρότεινε «τον αφοπλισμό των ελληνικών και τουρκικών αεροσκαφών όταν εκτελούν πτήσεις», ενώ για το Κυπριακό, δήλωσε πως «η Τουρκία είναι αποφασισμένη να συνεχιστούν οι διαβουλεύσεις από το σημείο που τις άφησαν οι προηγούμενοι πρόεδροι πριν την «εκλογή» Έρολγου στα κατεχόμενα».  Η δήλωσή του ότι μέχρι το τέλος του χρόνου «θα πετύχουμε το στόχο μας», εκτός από ευσεβείς τουρκικούς πόθους, προφανώς θα αποτελεί μία προτεινόμενη λύση, στη βάση μίας νέας έκδοσης του σχεδίου Ανάν.

Για την Ελλάδα, είναι γεγονός ότι αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα η επαναλειτουργία της Θεολογικής σχολής της Χάλκης καθώς και την απόδοση του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.  Ζητήματα για τα οποία ο Τούρκος πρωθυπουργός δήλωσε «έτοιμος να πράξει τα αυτονόητα, συνδέοντας όπως συμβαίνει πάντα, τις «παραχωρήσεις» αυτές με την εκλογή των μουφτήδων στη Δυτική Θράκη, και με το θέμα των  ιμάμηδων,  ώστε να υπάρξει, παραλληλισμός με τα ισχύοντα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπου η κυβέρνηση, έδωσε το δικαίωμα στους υποψήφιους πατριάρχες να αποκτούν τουρκικής υπηκοότητα».

Οι 21 συμφωνίες, μνημόνια και διακηρύξεις, που υπεγράφησαν αποτελούν στην πραγματικότητα, μία σημαντική εξέλιξη στις διμερείς σχέσεις. Μεταξύ των άλλων συμφωνήθηκαν και υπογράφτηκαν  τα εξής: η Κοινή Πολιτική Διακήρυξη για την σύσταση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, το Πρωτόκολλο για τακτικές πολιτικές διαβουλεύσεις μεταξύ των Υπουργείων Εξωτερικών, η Συμφωνία σχετικά με την επικερδή απασχόληση των εξαρτώμενων μελών των διπλωματικών αποστολών, η Δήλωση για την άρση των περιορισμών που ισχύουν στους μεθοριακούς σταθμούς Καστανέων-Παζαρκουλέ, το Μνημόνιο Κατανόησης για την προώθηση της συνεργασίας σε θέματα επενδύσεων, η Διακήρυξη για την προώθηση της οικονομικής και επιχειρηματικής συνεργασίας, το μνημόνιο Κατανόησης για θέματα προστασίας δασών,  για την συνεργασία στον τομέα της ενέργειας, το μνημόνιο Κατανόησης για τη συνεργασία σε θέματα επιστήμης και τεχνολογίας, και  για τη συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης, το Μνημόνιο για την ανάπτυξη των σιδηροδρομικών και συνδυασμένων μεταφορών, η Διακήρυξη στους τομείς των Τεχνολογιών Πληροφορικής, Επικοινωνιών και των Ταχυδρομικών Υπηρεσιών, η Διακήρυξη για την ανάπτυξη της συνεργασίας στον τομέα των οδικών μεταφορών, η διακήρυξη για την κατάργηση της υποχρέωσης θεώρησης για τους κατόχους τουρκικών ειδικών διαβατηρίων,  η διακήρυξη συνεργασίας στον τομέα του πολιτισμού και του τουρισμού, το πρωτόκολλο συνεργασίας των δύο κρατικών ειδησεογραφικών πρακτορείων, το μνημόνιο Κατανόησης για την Τεχνική Συνεργασία μεταξύ των Οργανισμών  Τυποποίησης, το Μνημόνιο Κατανόησης για τη συνεργασία μεταξύ της Ελληνικής και της Τουρκικής Ένωσης Τραπεζών. Αυτό που έχει πολύ ενδιαφέρον είναι η Διακήρυξη επί θεμάτων παράνομης μετανάστευσης, ασύλου, οργανωμένου εγκλήματος, διακίνησης ναρκωτικών και προστασίας του πολίτη, η οποία η Τουρκία θα δέχεται τους λαθρομετανάστες που διέρχονται από το έδαφός της προκειμένου να έλθουν στην Ελλάδα. 

Κάτι που θα έπρεπε να γίνεται χωρίς περαιτέρω διαπραγμάτευση ήδη με τη συμφωνία επαναπροώθησης, η οποία όμως δεν εφαρμόζεται με αποτέλεσμα να εντείνεται το ζήτημα εδώ και χρόνια. Επίσης η συγκυρία της επίσκεψης συνδυάστηκε με την οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα, για την οποία ο υπουργός εξωτερικών εκφράστηκε με απαξίωση, μία βοήθεια που μπορεί να σχολιαστεί ποικιλοτρόπως….

 

Ο Ερντογάν και η Θράκη

 

Όπως είχε πει  ο παλιός πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Μιτεράν «αποτελεσματική πολιτική είναι η τέχνη της διαχείρισης των συμβόλων».

Η δημοσιοποίηση της επίσκεψης της τουρκικής αντιπροσωπείας δεν  έπιασε απροετοίμαστη  τη Θράκη και τους κατοίκους της, απλώς εξέπληξε με τη σημειολογία της. Για τους Θρακιώτες, η 14^η Μαΐου είναι η ημέρα απελευθέρωσής τους το 1920, μετά από 600 (!) χρόνια. Η  ημέρα αυτή επιλέχθηκε να επισκεφθεί την Ελλάδα ο πρωθυπουργός της Τουρκίας  και μάλιστα είχε προετοιμασθεί και η επίσκεψή του και στη Θράκη. Αυτή αναβλήθηκε, σύμφωνα με τις δηλώσεις του ίδιου του Ερντογάν, ως «χειρονομία καλής θέλησης» έναντι της Ελλάδας, λόγω της οικονομικής συγκυρίας και «για να μην παρεξηγηθεί η επίσκεψη». Επίσης η έλευση της τουρκικής αντιπροσωπείας έγινε σε μία περίοδο όπου ανά την Ελλάδα και τον κόσμο, οι προσφυγικής καταγωγής Θρακιώτες, Πόντιοι, Μικρασιάτες, τιμούν τη Γενοκτονία 1.000.000 προγόνων τους. Για το ζήτημα το οποίο υποβαθμίστηκε, αν όχι εξαφανίστηκε, οφείλουμε να πούμε περισσότερα και μάλιστα πιο συγκεκριμένα στο μέλλον, αφού κάθε Μάιο οι τουρκικές ενέργειες ακύρωσης της  ημέρας μνήμης της Γενοκτονίας, έχουν αποκτήσει χαρακτήρα εθίμου…..

Είναι γνωστό ότι ένας από τους κύριους μοχλούς πίεσης της τουρκικής πολιτικής προς την Ελλάδα, αποτελεί η Θράκη. Με μέσο το Τουρκικό προξενείο της Κομοτηνής,  επιχειρείται αρχικώς η χειραγώγηση των μουσουλμανικών μειονοτήτων, εκπέμποντας μηνύματα «συμβολικής και  ουσιαστικής συνδιοίκησης» στην Θράκη.

Παράλληλα εκτός από την προφανή εξωτερική απειλή και την αμφισβήτηση της κυριαρχίας της Ελλάδας στη Θράκη, υπάρχει και μία εσωτερική πτυχή αφού η κοινωνική και πολιτική συγκρότηση στην περιοχή, έχει μεγάλη Τουρκική δραστηριότητα.

Α) οικονομική, ήδη έχει δοθεί στη δημοσιότητα η πρόθεση τουρκικών εταιρειών να αγοράσουν τα κουφάρια των βιομηχανιών στην Θράκη,

Β) πολιτική με την διαχείριση της μειονοτικής ψήφου  και

Γ) κοινωνική- θρησκευτική, με την εκλογή των μουφτήδων και του μη διορισμού των ιμάμηδων από το ελληνικό κράτος, διαιωνίζοντας την εξάρτηση των θρησκευτικών λειτουργών από την Τουρκία.

Το σχέδιο που έχει σαν στόχο έχει την ομαδοποίηση της μειονότητας με βάση τη θρησκεία και η πολιτική της τουρκοποίησης των μουσουλμάνων πρέπει να σταματήσει.

Όπως και πρέπει να λυθεί το ζήτημα των σχολείων όπου διδάσκεται μόνο η τουρκική γλώσσα, καταπιέζοντας και εξαφανίζοντας τις άλλες μειονοτικές γλώσσες, την πομακική και τη Ρωμανί.

Το ζητούμενο για τη Θράκη σήμερα σε σχέση με την Τουρκία, είναι η απαλλαγή από τον τουρκικό εναγκαλισμό, ο εκδημοκρατισμός της κοινωνίας των μουσουλμανικών μειονοτήτων της Θράκης να αποκτήσει η μειονοτική κοινωνία  πολυφωνία, αυτόνομη έκφραση, ταυτότητα και αυτοπροσδιορισμό, όπου έχει καταπιεσθεί και συμπιεσθεί (Πομάκοι-Ρωμά).

Η κατάρρευση των δομών του τουρκικού κράτους στη Θράκη, δομές που θυμίζουν Ερεκνεγκόν, δηλαδή κράτος- παρακράτος, αποτελεί βήμα ενίσχυσης της εθνικής  κυριαρχίας, παράδειγμα απελευθέρωσης και εκσυγχρονισμού των μουσουλμάνων,  αποκόπτοντάς τους από τους εθνικιστές κεμαλικούς Τούρκους.  

Η  τουρκική  πολιτική όπως αυτή εμφανίστηκε με την πρόσφατη επίσκεψη του Ερντογάν δεν πρέπει να συνεχιστεί άλλο για τη Θράκη.  Η εφαρμογή μίας ελληνικής πολιτικής για την περιοχή, την πλειονότητα και τη μειονότητα, δεν πρέπει να εξαρτάται από μία ξένη δύναμη που εδώ και δεκάδες χρόνια αμφισβητεί την εθνική κυριαρχία.  Για να πάνε μπροστά οι διμερείς σχέσεις οφείλουν να κοιτούν  και πίσω, δηλαδή την ιστορία. Αυτή είναι η βασική θέση όλων των θεωριών των Διεθνών Σχέσεων. 

 

ΠΗΓΗ: Εφημερίδα Αδέσμευτος Τύπος της Κυριακής 6^ης Ιουνίου 2010

Τουρκία – Ισραήλ 2010

 

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

 

Μεταξύ αυτών ήταν και ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ερντογάν, ο οποίος εξαπέλυσε δριμεία φραστική επίθεση αποφεύγοντας τη χρήση της φλύαρης και χωρίς νόημα διπλωματικής γλώσσας. Κύλισαν μήνες με τον παλαιστινιακό λαό να υποφέρει από τον εγκλεισμό στη μεγαλύτερη φυλακή του πλανήτη, χωρίς την παρηγοριά ούτε της ανθρωπιστικής βοήθειας, η οποία κατακρατείται, λόγω εσκεμμένων διατυπώσεων, επί μακρόν στους τελωνιακούς σταθμούς.

Πρόσφατη αποστολή βοήθειας από λεγόμενες μη κυβερνητικές οργανώσεις δέχθηκε επίθεση στα διεθνή ύδατα εκ μέρους ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων με αποτέλεσμα τον θάνατο και τον τραυματισμό Τούρκων πολιτών και τη σύλληψη άλλων, μεταξύ των οποίων και Ελλήνων. Στον ΟΗΕ επικράτησε για μία ακόμη φορά η διπλωματική γλώσσα της κενολογίας, ενώ κάποιοι έσπευσαν, τόσο αλλού, όσο και στη χώρα μας, να επιρρίψουν την ευθύνη στους Τούρκους, καθώς αμφισβήτησαν ευθέως την ύπαρξη μη κυβερνητικών οργανώσεων στη γείτονα υπό το καθεστώς ανελευθερίας που επικρατεί εκεί. Δεν έχουμε λόγους να αμφισβητήσουμε τη σύνδεση των συμμετεχόντων στην αποστολή Τούρκων πολιτών με την κυβέρνηση της Τουρκίας ούτε την παρουσία μεταξύ αυτών και ανδρών της τουρκικής μυστικής αστυνομίας ΜΙΤ. Άλλωστε αρκετές ΜΚΟ σε διάφορες χώρες της γης αλλά και στη δική μας έχουν και σκοτεινό ρόλο και σκοτεινή χρηματοδότηση (Δεν υπονοώ τους συμμετέχοντες στην αποστολή Έλληνες ενεργούς πολίτες, ακτιβιστές στα ελληνικά). Εκείνο που θέλω να τονίσω είναι το ότι το σιωνιστικό Ισραήλ με τον τρόπο που παρουσιάστηκε το συμβάν κατάφερε να αποκλιμακώσει την κρίση και να διασκεδάσει τις άσχημες εντυπώσεις που προκάλεσε στη διεθνή κοινή γνώμη η κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου εκ μέρους του.

Στις μεγαλουπόλεις της Τουρκίας οργανώθηκαν ογκώδεις διαδηλώσεις κατά του Ισραήλ, αλλά και η χώρα μας διέκοψε κοινή αεροπορική άσκηση με το Ισραήλ. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 Τουρκία και Ισραήλ είχαν συνάψει συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας, η οποία, κατά δήλωση του Τούρκου υπουργού άμυνας, δεν πρόκειται να διαταραχθεί από το πρόσφατο συμβάν, αν και ματαιώθηκαν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις. Τι συμφωνία ισχύει μεταξύ της χώρας μας και του Ισραήλ αγνοούμε και τα ΜΜΕ δεν κρίνουν σκόπιμο να μας ενημερώνουν για τις κοινές ασκήσεις και για το πού αποβλέπουν αυτές. Από την άλλη σε ομιλία του στην κοινοβουλευτική ομάδα του κυβερνώντος κόμματος ο Ερντογάν, απευθυνόμενος στο Ισραήλ, είπε «κανείς να μη δοκιμάσει τις αντοχές της Τουρκίας. Όσο πολύτιμη είναι η φιλία της Τουρκίας, άλλο τόσο ισχυρή είναι και η εχθρότητά της». Άκρως εντυπωσιακή αυτή η σταθερή στάση της Τουρκίας έναντι του πανισχύρου σιωνιστικού Ισραήλ, μπροστά στο οποίο υποκλίνονται ακόμη και οι "πλανητάρχες"!

Ως απάντηση στην αποφασιστικότητα της Άγκυρας εκ μέρους ΜΚΟ οργανώσεων του Ισραήλ έγινε γνωστό ότι σχεδιάζεται αποστολή στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο με σκοπό να εξεταστεί η συμπεριφορά των αρχών κατοχής προς τους εγκλωβισμένους εκεί Ελληνοκυπρίους. Εντυπωσιάζει το με ανακούφιση άκουσμα από πολλούς συμπατριώτες μας της ειδήσεως. Ούτε σκέψη ότι και στο σιωνιστικό Ισραήλ δεν υπάρχουν ΜΚΟ μη ελεγχόμενες ούτε και ότι μεταξύ των ενεργών πολιτών θα περιλαμβάνονται πολύ πιθανόν και πράκτορες της Μοσάντ. Εμείς που αγνοούμε τους αγώνες της ηρωικής δασκάλας Φωκά, τους δικαστικούς αγώνες για τις περιουσίες στα κατεχόμενα Κυπρίων προσφύγων, που λησμονήσαμε σχετικά γρήγορα τους Σολωμό και Ισαάκ, καθώς και το δάκρυ του μακαριστού προέδρου Τάσου Παπαδοπούλου, που δεν πληροφορηθήκαμε τους πανηγυρισμούς των Άγγλων και Αμερικανών, πέραν των Τούρκων, για την επιτυχία του Χριστόφια (οι σιωνιστές δεν πανηγυρίζουν ποτέ, άλλοι πανηγυρίζουν για λόγου τους), που αγνοούμε ότι η κυπριακή κυβέρνηση δεν επέτρεψε τον ελλιμενισμό σε κυπριακά λιμάνια των πλοίων της αποστολής που δέχθηκε την επίθεση, προσβλέπουμε στο σιωνιστικό Ισραήλ ως ανέλπιστο σύμμαχο σε εποχή που κλιμακώνεται η τουρκική πρόκληση μέσω του δόγματος του νεοοθωμανισμού που πρεσβεύουν οι κυβερνώντες την Άγκυρα και το οποίο προβάλλει κυρίως ο υπουργός της επί των Εξωτερικών Νταβούτογλου!

Είναι όμως πράγματι αξιοπρεπής και ακόμη περισσότερο ηρωική η στάση της Άγκυρας; Είναι η Τουρκία η μεγάλη περιφερειακή δύναμη, όπως είχαμε την  ευκαιρία να περιγράψουμε σε προηγούμενα άρθρα; Δεν θα μπορούσαν οι Αμερικανοί να ενθαρρύνουν πραξικόπημα ανατροπής των ισλαμιστών από τους κεμαλικούς και εξέγερση των Κούρδων; Από την άλλη είναι τόσο ανίσχυρο το Ισραήλ, για χάρη του οποίου οι ΗΠΑ προβαίνουν σε πολέμους, προκειμένου να εγκαταστήσουν σε ισλαμικές χώρες φιλοδυτικές, δηλαδή φιλοσιωνιστικές κυβερνήσεις; Ας μη παρασυρόμαστε από αφελείς αναλύσεις. Η αποφασιστικότητα του Ερντογάν έναντι του Ισραήλ είναι ύποπτη. Ο Ερντογάν δεν είναι Αχμαντινετζάτ ούτε το Ισραήλ Ελλάδα, η οποία πρόσφατα φάνηκε γυμνή κατά την υποδοχή του Τούρκου πρωθυπουργού. Ο χρόνος θα αποκαλύψει το σχέδιο που βρίσκεται σε εξέλιξη και πού αποσκοπεί αυτό. Γι' αυτό τώρα που έχουμε υποταγεί στις βουλές του σιωνιστικού, όπως και όλοι οι ισχυροί διεθνείς οργανισμοί, ΔΝΤ, ας παραμείνουμε άκρως επιφυλακτικοί στο να τοποθετηθούμε στη διένεξη Τουρκίας Ισραήλ. Η κανόνας "ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου" έχει και εξαιρέσεις.

 

"ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ", 8-6-2010    

Επίθεση αυτοκτονίας του… Ισραήλ

 

Πολιτικό Βατερλώ η πειρατική επιδρομή άνοιξε τον δρόμο για άρση του αποκλεισμού της Γάζας και δρομολόγησε ανατροπές στη Μ. Ανατολή

 

Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

 

Αδιανόητη μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα, η θέση αυτή προέρχεται όχι από αγανακτισμένους Αραβες ή φιλοπαλαιστίνιους ακτιβιστές, αλλά από το κύριο άρθρο του Guardian. Η μεγάλης κυκλοφορίας βρετανική εφημερίδα δεν αποτελούσε εξαίρεση. Απηχώντας την υπερχειλίζουσα αγανάκτηση της κοινής γνώμης, τα πιο έγκριτα μέσα ενημέρωσης του δυτικού κόσμου κινήθηκαν σε παραπλήσιες συχνότητες: «Το Ισραήλ απωλέσθη εν πλω – ξεδιάντροπη πράξη πειρατείας», έγραφε το κύριο άρθρο των Finanancial Times. «Τριπλό φιάσκο για τους Ισραηλινούς», εκτιμούσε η σύνταξη της γαλλικής Le Monde. «Ρεσάλτο στη διεθνή νομιμότητα» ήταν ο τίτλος του κύριου ρεπορτάζ στην ισπανική El Pais, άρθρο της οποίας είχε τίτλο: «Αν σκοτώνουν Ευρωπαίους, σκεφτείτε τι κάνουν στους Παλαιστίνιους»! Ανεξάρτητη διεθνή έρευνα για την ισραηλινή επιδρομή και άρση του αποκλεισμού της Λωρίδας της Γάζας ζήτησαν, σε κύριο άρθρο, οι New York Times.

 

Ανθρωπιστική βοήθεια

 

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η φονική επιδρομή της Δευτέρας εξελίχθηκε σε πολιτικό Βατερλώ, κάτι σαν… «επιχείρηση αυτοκτονίας του κράτους του Ισραήλ», όπως έγραψε χαρακτηριστικά η τουρκική Zaman. Και δεν θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά, από τη στιγμή που έβαψαν στο αίμα έξι σκάφη με σημαίες δυτικών κρατών, τα οποία μετέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια και ακτιβιστές από 50 χώρες. Κι όλα αυτά, σε μια αποστολή όπου συμμετείχαν ευρωβουλευτές, βουλευτές από τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ιρλανδία και το Ισραήλ, μια κάτοχος του Νομπέλ Ειρήνης, ένας διάσημος Σουηδός συγγραφέας, ένας πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ, ένας πρώην αναπληρωτής γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, ένας πρώην αρχιεπίσκοπος της Καθολικής Εκκλησίας και μία επιβιώσασα του Ολοκαυτώματος.

Πολλοί μίλησαν για «γκάφα ολκής» της κυβέρνησης Νετανιάχου και προσωπικά του αμετακίνητου υπουργού Αμυνας Εχούντ Μπάρακ – ο οποίος διηύθυνε πέρυσι τον πόλεμο στη Γάζα και παραμένει ηγέτης των Εργατικών και αντιπρόεδρος της… Σοσιαλιστικής Διεθνούς! Οσοι μιλούν, όμως, για «επιχειρησιακά λάθη», παρακάμπτουν το μέγα πολιτικό θέμα. Το γεγονός, δηλαδή, ότι το Ισραήλ σχεδίασε με κρύο αίμα μια βάρβαρη καταδρομική επιχείρηση έτσι ώστε: Πρώτον, να παραταθεί ο αποκλεισμός της Γάζας, με τις τραγικές επιπτώσεις του σε 1,5 εκατομμύριο αθώους Παλαιστίνιους. Και δεύτερον, να δοθεί ένα σκληρό μάθημα στην κυβέρνηση Ερντογάν (δεν είναι ασφαλώς τυχαίο ότι το μακελειό έγινε σε τουρκικό πλοίο), η οποία έχει εξοργίσει επανειλημμένα το Ισραήλ, με πιο πρόσφατο δείγμα τη συμφωνία με τους Αχμεντινετζάντ και Λούλα για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Το ερώτημα αναδύεται αβίαστα: Από πού αντλεί το «θάρρος» αυτό το μικρό κράτος, που περιτριγυρίζεται από παραδοσιακούς εχθρούς, να προκαλεί με τόσο ωμό τρόπο τον κόσμο όλο; Ποιο άλλο κράτος θα μπορούσε να διαπράττει μέσα σε ένα χρόνο εγκλήματα πολέμου, με 1.400 νεκρούς, στη Γάζα – τα οποία καυτηρίασε η αρμόδια, εξεταστική επιτροπή του ΟΗΕ – μια μαφιόζικη δολοφονία Παλαιστινίου μαχητή στο Ντουμπάι από πράκτορες της Μοσάντ με πλαστά ευρωπαϊκά διαβατήρια και μια επιδρομή όπως αυτή της περασμένης Δευτέρας, και να εξακολουθεί να απολαμβάνει απόλυτης ατιμωρησίας;

Είναι ακριβώς αυτή η ατιμωρησία που κάνει τους Ισραηλινούς ιθύνοντες να αδιαφορούν για τις ανθρώπινες απώλειες των επιχειρήσεών τους, βέβαιοι ότι θα γίνει απλώς ένας επικοινωνιακός σαματάς, αλλά σε λίγο κι αυτό το έγκλημα θα ξεχαστεί, καθώς οι δυτικές κυβερνήσεις θα περιοριστούν σε ψηφίσματα ματαίων πόθων και τίποτα δεν θα έχει αλλάξει στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Ωστόσο, ο κυνικός αυτός υπολογισμός που δικαιώθηκε τόσες φορές στο παρελθόν, ενδέχεται να αποδειχθεί, αυτή τη φορά, εσφαλμένος.

Παρά τη χαλαρή δημόσια αντίδρασή του, ο Μπαράκ Ομπάμα ματαίωσε, ουσιαστικά, την προγραμματισμένη συνάντησή του με τον Βενιαμίν Νετανιάχου, την ώρα που ο αρχηγός της Μοσάντ, Μείρ Νταγκάν, αναγνώριζε, από το βήμα της ισραηλινής Βουλής, ότι η χώρα του «σταδιακά μετατρέπεται, από στήριγμα των ΗΠΑ, σε μπελά» – αποκάλυψε, μάλιστα, ότι η κυβέρνηση Ομπάμα σκεφτόταν να επιβάλλει μονομερώς λύση του παλαιστινιακού στο Ισραήλ. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν, κατήγγειλε το «λουτρό αίματος», έθεσε στο Ισραήλ προθεσμία 48 ωρών να απελευθερώσει όλους τους κρατούμενους ακτιβιστές και ζήτησε την άμεση άρση του αποκλεισμού της Γάζας.

 

Πολιτικό κόστος

 

Όλα δείχνουν ότι η πειρατική επιδρομή σήμανε την αντίστροφη μέτρηση για την άρση του αποκλεισμού, ο οποίος σωρεύει τεράστιο πολιτικό κόστος για το Ισραήλ, χωρίς να επιτυγχάνει τον στόχο του, δηλαδή την ανατροπή της Χαμάς. Είναι χαρακτηριστική η θαρραλέα στάση του Ιρλανδού πρωθυπουργού Μπράιαν Κόουεν, ο οποίος πήρε υπό την προστασία του το σκάφος «Ρέιτσελ Κόρεϊ» που κατευθυνόταν, όταν γράφονταν αυτές τις γραμμές, προς τη Γάζα μεταφέροντας ανθρωπιστική βοήθεια, παρά το μακελειό της Δευτέρας και ζήτησε από το Ισραήλ να εγγυηθεί τον ασφαλή ελλιμενισμό του – κάτι που ουδείς άλλος Ευρωπαίος πρωθυπουργός είχε τολμήσει.

Αλλά και η Αίγυπτος, συνένοχος μέχρι χθες στον αποκλεισμό της Γάζας, άνοιξε επ' αόριστον τα σύνορα και δώρισε στους Παλαιστίνιους 13 γεννήτριες ηλεκτρικού ρεύματος, φοβούμενη εξέγερση των Αιγυπτίων, που βλέπουν τον Ερντογάν να ποζάρει ως νέος Νάσερ και τους δικούς τους ηγέτες να συνεργάζονται με τις ισραηλινές δυνάμεις κατοχής. Παρότι το αυταρχικό καθεστώς Μουμπάρακ φοβάται τους ισλαμιστές περισσότερο κι από τους Ισραηλινούς, είναι αναγκασμένο να δεχθεί ότι δεν μπορεί να υπάρξει οποιαδήποτε λύση του παλαιστινιακού χωρίς τη σύμπραξη της Χαμάς – κάτι που αναγνώρισε και ο Ρώσος πρόεδρος Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος δέχθηκε στο Κρεμλίνο τον πολιτικό ηγέτη της οργάνωσης, Χαλέντ Μεσάλ. Σε κάθε περίπτωση, τα γεγονότα αυτής της εβδομάδας φαίνεται ότι θα εγκαινιάσουν αλυσιδωτές επιπτώσεις στο πολιτικό τοπίο της Μέσης Ανατολής, πολύ μεγαλύτερες από ό,τι άλλοι εκ των πρωταγωνιστών τους ήλπιζαν και άλλοι φοβούνταν.

 

ΠΗΓΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, Hμερομηνία δημοσίευσης: 06-06-10, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_100010_06/06/2010_403538

Η τουρκο–ισραηλινή αντιμαχία αλλάζει το μεσσανατολικό σκηνικό

 

Του mavro.fws

 

Αυτά τα δεδομένα από καιρό έχουν αρχίσει να αλλάζουν κάτω από την εμφάνιση και την επενέργεια του «Τρίτου Κατεργάρη» ήτοι μιας καινούργιας δυναμικής εκπορευομένης από το δίδυμο Ερντογάν-Νταβούτογλου. Στο κέντρο του «ισλαμοδημοκρατικού» προγράμματος τους είναι όχι απλώς ο στόχος για έναν αναβαθμισμένο και με δυτική υποστήριξη διαμεσολαβητικό νεοθωμανισμό αλλά ένα ευρύτερο γεωστρατηγικό όραμα. Και είτε πρόκειται για την μωροφιλόδοξη αιθεροβασία είτε για την μεγαλεπήβολη πρόσβλεψη μιας τουρκικής μεγάλης δύναμης με ρόλο αυτεξούσιο και ηγετικό σε διεθνές επίπεδο, είναι αυτό που τελικά εμπνέει και καθοδηγεί τις επιμέρους δράσεις της Άγκυρας στην ανατολικομεσογειακή και μεσοανατολική περιοχή για την περιφερειακή ηγεμονία. Δράσεις που ξεδιπλώνονται σε ορισμένους βασικούς άξονες:

1-Καταρχήν η Τουρκία οργανώνει με τρόπο μεθοδικό – σε πολιτικό, στρατιωτικό, πολιτισμικό και οικονομικό επίπεδο – τη λαβίδα προσπέλασης και ελέγχου του ανατολικομεσογειακού και βαλκανικού χώρου προσβλέποντας στην εξουδετέρωση και δορυφοροποίηση της Ελλάδας καθώς και των άλλων χωρών κάτω από το βάρος μιας εξελισσόμενης «υποδεκτικής» τουρκικής ισχύος.

2-Παράλληλα ανεγείρει το γεωπολιτικό προφίλ της «μεγάλης προστατευτικής μητέρας» του παλαιστινιακού και γενικότερα του μουσουλμανικού κόσμου. Προς τούτο εγκαλεί σταθερά το Ισραήλ να διανοίξει την εδαφική φυλακή-Γάζα. Ο Ερντογάν ζει στιγμές ηρωποίησης στο εξωτερικό στις πόλεις των Αράβων και στο εσωτερικό μέσα στην ίδια τη Τουρκία.

3-Προχωρεί σε στρατηγικές σχέσεις με τη Ρωσία στον πολιτικό, οικονομικό και ενεργειακό τομέα.Σε αυτά τα πλαίσια και η μεγάλη συμφωνία της 12 Μαΐου 2010 που υπογράφεται από τον αντιπρόεδρο της ρωσικής κυβέρνησης Ιγκόρ Σέτσιν και τον Τούρκο υπουργό Ενέργειας Τανέρ Γιλντίζ (κατά την επίσκεψη του Ρώσου προέδρου Ντμίτρι Μεντβέντεφ στην Άγκυρα) για την κατασκευή από τη ρωσική εταιρεία Atomstroiexport του πρώτου τουρκικού πυρηνικού σταθμού με τέσσερις πυρηνικούς αντιδραστήρες στις τουρκικές ακτές της Μεσογείου.

4-Υπό την επίδραση των αρνητικών εξελίξεων για τις ΗΠΑ σε Ιράκ-Αφγανιστάν την προϊούσα αποσταθεροποίηση του Πακιστάν και την καθήλωση της Σαουδικής Αραβίας, η Τουρκία αντιλαμβάνεται πως της παρουσιάζεται η ιστορική ευκαιρία να καλύψει το κενό ηγεσίας του σουνιτικού Ισλάμ. Και ως επίδοξος κηδεμόνας του να υποβοηθηθεί και να επωφεληθεί από τη διαχείριση μιας περιφερειακής διπολικής συνεννόησης με τον ηγεμονικό αντιπρόσωπο του σιιτικού μουσουλμανισμού, το Ιράν. Σε αυτή την κατεύθυνση κινεί τις μαραθώνιες διαβουλεύσεις με Βραζιλία και Ιράν που έχουν ως αποτέλεσμα τη συμφωνία ανταλλαγής πυρηνικών καυσίμων της 17 Μαΐου που προβλέπει τη μεταφορά 1.200 κιλών ουρανίου χαμηλού εμπλουτισμού (3,5%) στη Ρωσία και στη Γαλλία, όπου θα παράγεται καύσιμο για ένα ερευνητικό πυρηνικό αντιδραστήρα της Τεχεράνης. Η δε ανταλλαγή θα γίνει στη Τουρκία. Μετά τη συμφωνία ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στέλνει ένα προκλητικό «ping» τονίζοντας ότι δεν είναι πλέον απαραίτητες οι κυρώσεις κατά του Ιράν συναντώντας την δυσφορία των ΗΠΑ-Ε.Ε και βέβαια του Ισραήλ που αναπτύσσει το σχεδιασμό και τη προετοιμασία ενός τακτικού πυρηνικού πολέμου ενάντια στο Ιράν.

5-Η αμερικανοατλαντική εισβολή και κατοχή του Ιράκ μεταξύ των άλλων γέννησε ένα βλαπτικό εθνοτικό χάος για την μεγαλοκρατική ακεραιότητα και τα συμφέροντα του τουρκικού κοινωνικού σχηματισμού. Η δημιουργία του αυτόνομου ιρακινού Κουρδιστάν με τη μόνιμη στρατιωτική παρουσία ισραηλινών συμβούλων και εκπαιδευτών δημιουργεί ένα διαρκή πονοκέφαλο στο τουρκικό καθεστώς σχετικά με τις αποσταθεροποιητικές συνέπειες εντός της τουρκοκρατούμενης εδαφικής περιοχής των Κούρδων στην Ανατολία. Η αμφισβήτηση της πολιτικο-στατιωτικής δραστηριότητας του Ισραήλ ξεκινά λοιπόν ως ένας εσωτερικός όρος για την ίδια την επιβίωση και τη συνοχή της Τουρκίας.
Εδώ και καιρό στην ανατολικομεσογειακή θάλασσα έχει διαφανεί η καινούργια πραγματικότητα της τουρκο-ισραηλινής αντιμαχίας. Για την ασφάλεια και την επεκτατική πολιτική ελέγχου της Τουρκίας η εκφοβιστική στρατιωτική παρουσία του Ισραήλ σε αυτή τη θάλασσα συνιστά σημαντικό εμπόδιο και ως τέτοιο θα έπρεπε να παραμεριστεί. Το γεωστρατηγικό παιχνίδι αντιπαράθεσης ήταν ως ένα βαθμό προβλέψιμο και από τις δύο πλευρές καθώς κατανοούσαν πως δύσκολα θα απέφευγαν μια μορφή «θερμού επεισοδίου». Στις ειδικές συνθήκες που διαμόρφωναν τα δεδομένα της διεθνούς αποστολής των 700 ακτιβιστών του «Στολίσκου της Ελευθερίας» προς την Γάζα-Φυλακή, η αντιμαχία αυτή με την εκδίπλωση της σιωνιστικής ανθρωποσφαγής πάνω στο τουρκικό πλοίο «Mavi Marmara» πέρασε πλέον στην πλήρη ανταγωνιστική της ανάπτυξη.

Στη πρώτη φάση αυτής της σύγκρουσης η Τουρκία φαίνεται πως είναι η κερδισμένη και αυτό όχι μόνο στο «επικοινωνιακό-προπαγανδιστικό» και στο «ηθικο-πολιτικοδιπλωματικό» επίπεδο.Αντίθετα για το Ισραήλ θα υπάρξουν σημαντικές γεωπολιτικές επιπτώσεις πέρα από το συμβολισμό της καταδικαστικής γι αυτό απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Το ενδεχόμενο μιας νέας «Ιντιφάντα» στα παλαιστινιακά εδάφη είναι στην ημερήσια διάταξη παρά την ενσωμάτωση της Παλαιστινιακής Αρχής στη Δυτική όχθη. Επίσης το Ισραήλ δεν έχει να αντιμετωπίσει μοναχά ένα νέο ισχυρό περιφερειακό αντίπαλο το τουρκικό κράτος (πλάι σε Ιράν, Συρία, Λίβανο κλπ), αλλά ταυτόχρονα έχει τεθεί στο στόχαστρο των ίδιων των οργισμένων λαϊκών μαζών της τουρκικής κοινωνίας. Υπό αυτή την εξέλιξη θα ήταν μέγα λάθος να ερμηνεύσει κανείς τις δηλώσεις του δίδυμου Ερντογάν-Νταβούτογλου ως ανέξοδους λεονταρισμούς.«Ακόμα και όλοι να σωπάσουν, εμείς δεν θα γυρίσουμε την πλάτη στην Παλαιστίνη και την Γάζα…Εάν το Ισραήλ κάνει το λάθος να νομίσει πως η Τουρκία είναι σαν κάποιους άλλους, το κόστος θα είναι βαρύ» δηλώνει ο πρώτος. «το Ισραήλ χάνει το δικαίωμα να είναι αναγνωρισμένο μέλος της παγκόσμιας κοινότητας» προσθέτει ο δεύτερος μιλώντας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Η νέα τουρκο-ισαηλινή αντιπαράθεση διαμορφώνει ένα πρόσθετο αδιέξοδο στη μεσοανατολική πολιτική των ΗΠΑ και θέτει σε κρίσιμη δοκιμασία τις τουρκο-αμερικανικές σχέσεις. Είναι δεδομένο πως η δολοφονική επίθεση του σιωνιστικού κράτους απέναντι στο «Στολίσκο της Ελευθερίας» και στο «Mavi Marmara» προϋπόθετε την ενημέρωση της αμερικανικής κυβέρνησης. Η συγκατάθεση της μπορεί να πιθανολογηθεί καθώς θα μπορούσε να την αποτρέψει. Εξ άλλου στη συνέχεια μετά τα γεγονότα με τη στάση τους οι ΗΠΑ πρόσφεραν διπλωματική κάλυψη στο Ισραήλ.

-Η πρόκριση του μακελειού πάνω στο πλοίο Mavi Marmara ώστε να νουθετηθεί δια του «μηνύματος του αίματος» η Άγκυρα με σκοπό να πάψει το παιχνίδι υπόσκαψης του αμερικανο-ισραηλινού σχεδίου στην ευρύτερη Μέση Ανατολή είναι ένα σοβαρό ενδεχόμενο.Τουρκικά μέσα ενημέρωσης μιλάνε για έγγραφο που αποδεικνύει πως μια λίστα θανάτου είχε προετοιμαστεί εκ των προτέρων από τους Ισραηλινούς, με ονόματα και φωτογραφίες ατόμων προς εκτέλεση και όταν οι ισραηλινοί κομάντο επιτέθηκαν πειρατικά στο «Στολίσκο της Ελευθερίας» και στο Mavi Marmara είχαν αντίγραφα του καταλόγου θανάτου.

-Ταυτόχρονα η επίθεση αποτελεί μια τρομοκρατική-πολεμική κίνηση της ατλαντικο-σιωνιστικής συμμαχίας στα πλαίσια του γενικότερου στρατιωτικού προγραμματισμού που δρομολογεί μια τακτική πυρηνική επίθεση εναντίον του Ιράν. Η εγκληματική επιδρομή συνέπεσε με την προετοιμασία απόπλου τριών ισραηλινών υποβρύχιων γερμανικής κατασκευής εξοπλισμένων με πυρηνικούς πυραύλους Κρουζ προς τον Κόλπο πλησίον των ιρανικών ακτών (πηγή: Sunday Times). Καθώς επίσης με την ισραηλινο-ελληνική πολεμική άσκηση «Μίνωας 2010» πάνω από το Αιγαίο.

 

ΠΗΓΗ: 1-6-2010, http://tileplagktoiplanai.blogspot.com/2010/06/blog-post.html

SHOOT ME ρε μαλάκα!*

 

(Ημερολόγιο καταστρώματος, από το πλοίο σφενδόνη όταν οι κουκίδες των σκοπεύτρων λέιζερ γέμισαν τα σώματα όσων βρισκόταν στην γέφυρα και τα πηδάλια)

 

Του Θανάση Τζιούμπα

 

Εν αρχή ην ο λόγος, αυτός που μας έκανε να μπαρκάρουμε για Γάζα. Κι ο λόγος αυτός δεν ήταν άλλος από την ίδια την γραμματική της αντίστασης που οι ελεύθεροι πολιορκημένοι της στενής αυτής γης δίδαξαν στον κόσμο. Ο λόγος ήταν τα αναπηρικά καροτσάκια για αυτούς που οι βόμβες των σιωνιστών τους έκλεψαν τα πόδια, για να κουρσέψουνε μετά και μηχανικά πόδια που τους έστελνε η διεθνής αλληλεγγύη. Ο λόγος ήταν οι μνήμες σε μια περιοχή όπου η κοινή ιστορική μοίρα χύτευσε ακατάλυτους δεσμούς, τέτοιους που καμία μικρόψυχη και ευκαιριακή κυβερνητική μυωπία δεν μπορούσε να καταργήσει. Ο αγώνας που δώσαμε ήταν αγώνας ενάντια στην αδικία αλλά και αγώνας να βοηθήσουμε αυτούς τους τόσο κοντινούς μας συγγενείς.

Ένα μπουλούκι που έγινε πλήρωμα, έγινε ομάδα βρίσκοντας τρόπο να διαχειριστεί πολιτικές διαφορές και προβλήματα επιβίωσης στον στενό χώρο ενός καραβιού. Οι ισραηλινοί αντιμετώπισαν κάτι που δεν το είχαν σχεδιάσει, μια ντρίμ τήμ που εκκολάφτηκε στην θάλασσα και την στεριά.

Βραδιές στις γέφυρες των πλοίων και στους χάρτες όπου οι ελπίδες γινόταν γραμμές και νούμερα: πορεία 130 μοίρες, 180, 120. Παιχνιδιάρες αλκυόνες στα ξάρτια. Ατέλειωτες αναμονές έξω από την Κύπρο, όπου η ηλιθιότητα και οι δεσμεύσεις μιας «αριστερής» προεδρίας κινδύνεψαν να στείλουν τουρκικό (ή ακόμα χειρότερα, ελληνικό) πλοίο στην κατεχόμενη Αμμόχωστο.

Η αίσθηση της νηοπομπής, της «Φλοτίλα» στα νυχτωμένα νερά της Μεσογείου, τα φώτα των καραβιών σε σφιχτό σχηματισμό, κάτι σαν φάλαγγα πολεμιστών με μόνο όπλο την απόφαση τους  και τα ίδια τους τα κορμιά.

Το έγκλημα αγαπάει τη νύχτα, δεν αντέχει το φως. Οι πειρατές χτύπησαν νύχτα.

Σε καθηλώνει πιο πολύ αυτό που βλέπεις κι όχι αυτό που υφίστασαι ο ίδιος.. Σαν φίδια τα ισραηλινά φουσκωτά να περικυκλώνουν το «Μάβι Μάρμαρα» και την δική μας «Σφενδόνη». Μαύρα ελικόπτερα σε έναν μαύρο ουρανό, λάμψεις, κρότοι , πυροβολισμοί. Αυτό που κανείς δεν περίμενε, την επίθεση στα επιβατικά, την είδαμε μπροστά μας. Μαντέψαμε την στιγμή εκείνη την μάχη που γινόταν, αντιληφθήκαμε την ηρωική αντίσταση των ομάδων περιφρούρησης του «Μαβι Μαρμαρα», ακούσαμε τα τελευταία μηνύματα των καραβιών, νιώσαμε την ανατριχίλα στην φράση «ρίχνουν στον κόσμο». Ακούσαμε ένα -ένα τα τουρκικά φορτηγά και το Τσάλαντζερ να πέφτουν. Η αγωνία μεταμορφώθηκε σε αποφασιστικότητα, το «Ελεύθερη Μεσόγειος» θα συνέχιζε όσο ήταν ακόμη ελεύθερη. Πορεία προς τον προορισμό με τις μηχανές στα όρια τους.

Με το πρώτο φως ήρθε η σειρά μας, τα όρνεα χρειαζόταν επιδόρπιο για να χορτάσουν. Ένα περιπολικό άρχισε τους κύκλους στρέφοντας επάνω μας τα όπλα του. Προειδοποιήσεις. Ο Βαγγέλης με την ντουντούκα  να επικαλείται μια διεθνή νομιμότητα που το Ισραήλ γράφει στα παλιά του τα παπούτσια με την διεθνή ένοχη σιωπή. «Είναι ένα ελληνικό πλοίο, δεν παίρνουμε από εσάς οδηγίες, περιμένουμε οδηγίες από το ελληνικό κέντρο επιχειρήσεων» Οι οδηγίες, αναμενόμενο, δεν έφτασαν ποτέ. Τρία φουσκωτά έρχονται από πίσω και πλευρίζουν, γάντζοι, κουκουλοφόροι κάνουν ρεσάλτο αφήνοντας κομμάτια από την στολή τους στο συρματόπλεγμα που έζωνε το πλοίο. Οι κινήσεις τους αμήχανες, φοβισμένα κι επικίνδυνα παιδιά με όπλα που σκοτώνουν, μάλλον ο μύθος για τον ακατανίκητο ισραηλινό κομάντο πρέπει να αναθεωρηθεί. Η παθητική, δεδομένων των συνθηκών, αντίσταση τελειώνει όταν κάποιοι από μας βρίσκονται δεμένοι ή χτυπημένοι από τα φορητά όπλα ηλεκτροσόκ. Η «Ελεύθερη Μεσόγειος», κουρσεμένη και με τους ανθρώπους στοιβαγμένους στο κατάστρωμα πορεύεται προς το Άσντοτ.

Θα ακολουθήσει το λυντσάρισμα από τους ένστολους τραμπούκους που μας περίμεναν εκεί, ο εγκλεισμός στις φυλακές της Μπιρσίμπα, οι μέρες και οι νύχτες που η ανθρώπινη αξιοπρέπεια έπρεπε να αναμετρηθεί με τους δεσμοφύλακες, τις απειλές και τον ψυχολογικό πόλεμο που δεχτήκαμε για να αποσπάσουν την υπογραφή μας και να μας ξεφορτωθούν.

Τελικά και παρά την συνεχή πίεση (και κακοποίηση) που μας συνόδεψε μέχρι που το αεροπλάνο σηκώθηκε στον ουρανό, δεν πήραν αυτό που ήθελαν.

Μια χούφτα ανθρώπων αποφασισμένων να κινηθούν με την γεωστρατηγική της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης ήταν η πεταλούδα που πέταξε πάνω από τα νερά της Μεσογείου για να αναδιατάξει τον «ρεαλισμό» της γεωστρατηγικής της δύναμης των προστατών και της αδυναμίας των υποταγμένων.

Η φλοτίλα κέρδισε, ο αποκλεισμός ράγισε με έναν τρόπο που ίσως να είναι πιο αποφασιστικός από κάποιους τόνους ανθρωπιστικής βοήθειας: απονομιμοποιήθηκε στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, όλοι λίγο ως πολύ κατάλαβαν ότι οι καιροί έχουν αλλάξει, ότι αυτό που συνέβαινε τόσα χρόνια  με απίστευτο αριθμό θυμάτων του παλαιστινιακού λαού έπρεπε να σταματήσει καθώς οι θύτες επέκτειναν το μακελειό και σε διεθνείς αποστολές και σημαίες. Κι ακόμα πιο πολύ οι στρατοκράτες του Τελ Αβιβ θα είναι αναπότρεπτα μόνοι στα σχέδια τους για ευρύτερη ανάφλεξη της περιοχής.

Μένει ακόμη να πάρουμε πίσω όσα επιχείρησαν να λεηλατήσουν, όταν και τα έξη πλοία παραδώσουν το φορτίο τους στους νόμιμους αποδέκτες του, τον λαό της γάζας.

Σ' εμένα μένει μια εικόνα: αυτή των μικρών παιδιών του σχολικού λεωφορείου στο αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν, όπου βρισκόμασταν κυκλωμένοι από τους φονιάδες σαν σε μια μικρή φυλακή δίχως τοίχους, αυτά τα μάτια και τα χέρια των παιδιών της μεγάλης φυλακής που λέγεται Ισραήλ, να μας χαρίζουν το βλέμμα  και το σήμα της παλαιστινιακής νίκης, που θα είναι και νίκη της δικαιοσύνης. Αυτά μαζί με την πιο ακριβή αγκαλιά στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας είναι αυτό που δίνει δύναμη σε όλους να τελειώσουμε αυτό που αρχίσαμε, να φτάσουμε σε μια Γάζα που βοηθήσαμε κι εμείς στην λευτεριά της

 

*Το κείμενο θα δημοσιευτεί στη Ρήξη που θα κυκλοφορήσει το Σάββατο 5 Ιουνίου.

 

Ποιος ευθύνεται για την κατάσταση της χώρας;

 

Του Δημήτρη Καζάκη*

 

Πρόκειται για τις συνήθεις ανοησίες με τις οποίες διανθίζει, τόσο ο κύριος υπουργός, όσο και ο πρωθυπουργός της χώρας, τις λιγοστές αλήθειες που αναγκάζονται να ομολογήσουν. Άλλωστε δεν μπορεί να μην ξέρει κοτζάμ υπουργός οικονομικών ότι σε ασφαλιστικά ταμεία και ασφαλιστικές εταιρείες ανήκει μόλις το 15% των ελληνικών ομολόγων. Κι αυτοί που διαχειρίζονται τα λεφτά των «φορολογουμένων και ασφαλισμένων» λογοδοτούν σ' αυτούς, όσο λογοδοτούν και οι διαχειριστές των δικών μας ασφαλιστικών ταμείων, οι οποίοι καθ' υπόδειξη των κυβερνήσεων, αλλά και γνωστών κερδοσκοπικών κυκλωμάτων, έχουν φορτώσει τα ταμεία με κάθε λογής ομόλογα και άλλες ανάλογου τύπου επενδύσεις χωρίς αντίκρισμα.

Η αλήθεια είναι ότι οι πιστωτές του κράτους δεν είναι κάποιοι έντιμοι διαχειριστές του υστερήματος των φορολογουμένων και των ασφαλισμένων άλλων χωρών, αλλά επενδυτικά κεφάλαια και τράπεζες που ειδικεύονται στην διεθνή τοκογλυφία και κερδοσκοπία. Και δανείζουν την Ελλάδα γιατί γνωρίζουν πολύ καλά ότι έχουν να κερδίσουν πάρα πολλά. Πάντα με την αμέριστη βοήθεια των εκάστοτε κυβερνήσεων αυτής της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ολόκληρη την περίοδο της μεταπολίτευσης, 1974-2009, η Ελλάδα έχει πληρώσει σε εξυπηρέτηση χρέους πάνω από 640 δις ευρώ για ένα κυλιόμενο δημόσιο χρέος των 300 δις ευρώ το 2009. Πρόκειται για μια μέση απόδοση της τάξης του 215%!

Ποια άλλη επιχείρηση μπορεί να υπερηφανευτεί για τέτοιες αποδόσεις; Γιατί λοιπόν να μην φορτώσουν με δάνεια τη χώρα; Ωστόσο, αυτό που ομολογεί ο υπουργός των οικονομικών, ότι δηλαδή το βασικό πρόβλημα έγκειται στις «τόσο μεγάλες ανάγκες δανεισμού», είναι αυτό που αρνιόταν να παραδεχθεί η κυβέρνηση ευθύς εξαρχής. Αντ' αυτού είχε πλασάρει το γνωστό πια παραμύθι περί «αξιοπιστίας της χώρας στις αγορές». Για να μην μιλήσουμε για τον Καιάδα του ΔΝΤ, ο οποίος, όπως ομολόγησε πρόσφατα ο υφυπουργός των οικονομικών Σαχινίδης, ήταν εξαρχής ο κρυφός στόχος της κυβέρνησης, ήδη από την επομένη των εκλογών.

Όμως αυτό που δεν διευκρινίζει ο κ. Παπακωνσταντίνου είναι το πώς γεννήθηκαν αυτές οι «τόσο μεγάλες ανάγκες δανεισμού». Η «τόσο μεγάλη εξάρτηση από δανεικά κεφάλαια» δεν είναι απαραίτητη για να λειτουργήσει η χώρα, όπως ισχυρίζεται ο υπουργός, αλλά για να χρηματοδοτηθεί η εκτεταμένη διαφθορά, η ρεμούλα των ημετέρων και η συστηματική λεηλασία της χώρας ήδη από την εποχή της ιδρύσεως του ελληνικού κράτους. Το ελληνικό κράτος δανειζόταν ανέκαθεν, όχι για να επενδύσει στην ανάπτυξη της χώρας και στην ευημερία του λαού, αλλά για να ξεπληρώσει παλιότερα δάνεια που είχε συνάψει με επαχθείς όρους. «Η μεγάλη αυτή δανειακή επιβάρυνσις εδημιουργήθη συνεπεία των υποχρεώσεων των παλαιών δανείων και μάλιστα δανείων μη εισπραχθέντων και μη χρησιμοποιηθέντων χάριν της εθνικής οικονομίας», έγραφε το 1937 ο καθηγητής Άγγελος Αγγελόπουλος σχετικά με την υπέρογκη δανειακή επιβάρυνση του κράτους εκείνης της εποχής.

Οι σημερινές δανειακές ανάγκες, τα σημερινά αδιέξοδα της υπερχρέωσης, έχουν την καταγωγή τους στις ρυθμίσεις των προπολεμικών χρεών της χώρας που έγιναν στη δεκαετία του 1960 από τις κυβερνήσεις της ΕΡΕ και της Ένωσης Κέντρου. Από την περίοδο της απελευθέρωσης, τόσο το ΕΑΜ, όσο και σύσσωμη η αριστερά αργότερα με κύρια έκφρασή της την ΕΔΑ, είχαν ως βασική θέση τη διαγραφή των προπολεμικών χρεών της χώρας με σκοπό την αυτοδύναμη παραγωγική ανασυγκρότησή της προς όφελος του λαού της. Την άποψη αυτή, περί διαγραφής των προπολεμικών χρεών, είχαν υιοθετήσει την εποχή εκείνη και μια σειρά σεβαστοί καθηγητές της οικονομίας, όπως ο μετέπειτα ακαδημαϊκός Άγγελος Αγγελόπουλος, ο διατελέσας διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Ξενοφών Ζολώτας, ο καθηγητής Δημήτριος Καλιτσουνάκης, κ. ά. Το θεωρούσαν – εκτός όλων των άλλων – και ως έναν ελάχιστο φόρο τιμής από τους συμμάχους προς την Ελλάδα που υπέστη ανυπολόγιστες καταστροφές κατά την διάρκεια του πολέμου.

Φυσικά οι Βρετανοί και οι Αμερικάνοι κάθε άλλο παρά ήταν διατεθειμένοι να ξεχάσουν τα προπολεμικά χρέη της Ελλάδας. Αντίθετα θέλησαν να τα χρησιμοποιήσουν για να την μετατρέψουν ουσιαστικά σε αποικία τους. Εν τη μεγαθυμία τους, αντί για διαγραφή, πρότειναν αναδιαπραγμάτευση και ρύθμιση των προπολεμικών χρεών. Έτσι ξεκίνησε ένας οργανωμένος διεθνής διασυρμός της χώρας από τους πιστωτές της προκειμένου να εξασφαλίσουν, μέσα από την αναδιαπραγμάτευση του προπολεμικού χρέους, όσο το δυνατόν μεγαλύτερα οφέλη. Ο διασυρμός αυτός διάρκεσε σχεδόν δυο δεκαετίες με αποτέλεσμα μια αποικιοκρατική ρύθμιση των προπολεμικών χρεών.

Την τελική αυτή ρύθμιση επέτυχε – ποιος άλλος; – ο κ. Μητσοτάκης ως υπουργός οικονομικών της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου τον Ιούλιο του 1964. Ο Μητσοτάκης προχώρησε σε τέτοια ρύθμιση χρεών που μπροστά της ωχριούσε ακόμη και η παλιότερη της ΕΡΕ. «Η ονομαστική αξία των χορηγηθεισών νέων ομολόγων εις τους κομιστάς προπολεμικών εσωτερικών δανείων διαπλασιάζεται, ο τόκος αυξάνεται και θεσπίζεται λαχείον. Εν συγκρίσει προς την ρύθμισην υπό της κυβερνήσεως της ΕΡΕ, δίνονται ήδη 160% επί πλέον», θριαμβολογούσε τότε η φιλική προς τον Μητσοτάκη Ελευθερία (16/7/1964). Ο διακανονισμός αποπληρωμής αυτής της λεόντειας σύμβασης προβλεπόταν να γίνει εντός 42 έως 45 ετών. Ο κ. Μητσοτάκης, δηλαδή, το 1964 υποθήκευσε τη χώρα έως το 2006 και 2009!

Με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα αναγνώριζε και όφειλε να αποπληρώσει προπολεμικά δάνεια από το 1881 σε τουλάχιστον διπλάσια από την τρέχουσα αξία τους. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι είχαν μεσολαβήσει δυο επίσημες πτωχεύσεις της χώρας (το 1893 και το 1932) και δυο παγκόσμιοι πόλεμοι που την είχαν κυριολεκτικά ισοπεδώσει. Το ύψος αυτών των υποχρεώσεων αντιστοιχεί σε σημερινές τιμές γύρω στα 100 δις ευρώ! Δηλαδή σχεδόν το 1/3 του σημερινού δημόσιου χρέους.

Αυτές αποτέλεσαν τη βάση της δυναμικής του σημερινού χρέους που είναι πλέον αδύνατο να αποπληρωθεί. Ο γνωστός ιστορικός της περιόδου, Ζωρζ Μεϊνό, παρατηρούσε ότι ο «εξαναγκασμός της χώρας ν' αναλάβη την εξυπηρέτηση του δημοσίου της χρέους, υποχρέωση με αμφίβολη ηθική βασιμότητα», αποκτά εκ των πραγμάτων «δυσάρεστο χαρακτήρα για την οικονομική κατάσταση μιας χώρας από την στιγμή που η κυβέρνησή της είναι υποχρεωμένη να συνάπτη νέα χρέη για να εξασφαλίση την υπηρεσία των παλαιών.» Κι αυτά γράφονταν το 1964.

Η χούντα κατόπιν θεσμοθέτησε ως αναπόφευκτη την πολιτική υπερχρέωσης ισχυριζόμενη ότι «ο συνεχώς διογκούμενος δανεισμός από την ξένην κεφαλαιαγοράν, ακολουθεί ως αναπόφευκτον δυσμενές σύνδρομον αυτής της ανωμαλίας [του ελλειμματικού ισοζυγίου πληρωμών], καθιστών ακόμη στενωτέραν την εξάρτησιν από το εξωτερικόν. Και το τελευταίον αυτό αποτελεί την πλέον εντυπωσιακήν ομοιότητα μεταξύ των μικρών εθνικών οικονομικών μονάδων.» (Ελεύθερος Κόσμος, 29/12/1968). Με άλλα λόγια ως τυπική ψωροκώσταινα η Ελλάδα δεν μπορεί να αποφύγει τον δυσμενή δανεισμό από τη διεθνή κεφαλαιαγορά. Ότι δηλαδή ισχυρίζονται και οι σημερινοί κυβερνήτες.

Με την μεταπολίτευση, οι κυβερνήσεις Καραμανλή του πρεσβύτερου όχι μόνο αναγνώρισαν τα κρυφά και φανερά χρέη της χούντας, αλλά συνέχισαν στον ίδιο καταστροφικό δρόμο. Ο υφυπουργός συντονισμού Στ. Δήμας διευκρίνιζε ότι «η χώρα μας… θα συνεχίσει για αρκετά ακόμη χρόνια να έχει την ανάγκη προσφυγής στον εξωτερικό δανεισμό…» (Ναυτεμπορική, 20/10/1979). Ενώ ο κ. Μητσοτάκης, ως υπουργός συντονισμού, δήλωνε υπερήφανος: «Όλοι επιδιώκουν να μας δανείσουν!» (ό.π.) Και πώς να μην επιδιώκουν να μας δανείσουν, όταν κάθε σύμβαση δανείου ιδίως από το εξωτερικό συνοδευόταν με προνομιακούς όρους αποπληρωμής και ταυτόχρονα με δεσμεύσεις αγοράς προϊόντων, βιομηχανικών και άλλων, από την πιστώτρια χώρα;

Κι ενώ ο ελληνικός λαός από τον «γύψο» της χούντας, έμπαινε στο «γύψο» της μόνιμης λιτότητας επί μεταπολίτευσης, οι κυβερνήσεις Καραμανλή ανακάλυπταν ένα νέο κόλπο για να φορτώνουν με χρέη το δημόσιο. Αντί να δανείζεται η κεντρική κυβέρνηση, έβαζαν τις δημόσιες επιχειρήσεις και τις κρατικές τράπεζες να δανείζονται για να καλύπτονται οι «μαύρες τρύπες» στον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά και να τροφοδοτούνται με «δανεικά και αγύριστα» οι μεγαλοβιομήχανοι και οι κρατικοδίαιτοι μεγαλοεπιχειρηματίες της εποχής. Έτσι εντέχνως εμφανιζόταν ο δημόσιος δανεισμός να είναι περιορισμένος, την ίδια στιγμή που οι δημόσιες επιχειρήσεις και οι τράπεζες φορτώνονταν με χρέη έως και 10 φορές την κεφαλαιακή τους σύνθεση.

Το 1981 η πλειοψηφία του ελληνικού λαού πίστεψε ότι θα απαλλάξει τη χώρα από αυτό τον βραχνά και ανέδειξε στην κυβέρνηση το ΠΑΣΟΚ, το οποίο είχε υποσχεθεί «σεισάχθεια» για τα χρέη και τιμωρία για τους ενόχους της εξωτερικής υπερχρέωσης της χώρας. Δυστυχώς όμως οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ ανακάλυψαν στο δανεισμό ένα καλό εργαλείο για να εξαναγκάσουν το λαό να πορευτεί στον ίδιο καταστροφικό κατήφορο. Μάλιστα ο ίδιος ο Α. Παπανδρέου στην 9η Σύνοδο της ΚΕ του ΠΑΣΟΚ το 1983 ανακάλυπτε ότι λόγω της κρίσης «η Ελλάδα θα πρέπει να στηριχτεί αρκετά στον εξωτερικό δανεισμό, όχι περισσότερο από πριν, αλλά τουλάχιστον όσο πριν. Και εδώ είναι το κλειδί της ιστορίας. Εάν η οικονομία σου δεν κριθεί φερέγγυα, με κάποια έννοια του νοικοκύρη, θα αναγκαστείς να πας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και να χτυπήσεις την πόρτα του. Και αυτοί θα σου δώσουν. Αλλά υπό τον όρο πλέον, ότι αυτοί θα επιβάλουν – εκείνοι σε σένα – την οικονομική πολιτική της κυβέρνησής σου. Και αυτό σημαίνει: τέρμα το σοσιαλιστικό πείραμα.»

Το σκηνικό της προσφυγής στο ΔΝΤ άρχισε να στήνεται από την εποχή που ο Α. Παπανδρέου έκανε την ιστορική ανακάλυψη ενός «σοσιαλιστικού πειράματος» με δανεικά και μάλιστα χρωστούμενα στις ξένες κεφαλαιαγορές. Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ όχι μόνο αποδέχτηκαν να συνεχίσουν την αποπληρωμή όλων των προηγούμενων ληστρικών δανειακών συμβάσεων, αλλά ξεκίνησαν και τον δικό τους καταστροφικό κύκλο υπερχρέωσης.

Για παράδειγμα φρόντισαν να φορτώσουν στον κρατικό προϋπολογισμό τις αποκαλούμενες «προβληματικές επιχειρήσεις», αυτές δηλαδή τις επιχειρήσεις που είχαν λεηλατήσει οι ιδιοκτήτες τους με την αμέριστη βοήθεια των «δανεικών κι αγύριστων» των κυβερνήσεων Καραμανλή. Όχι μόνο φόρτωσαν στο κράτος τα τεράστια ιδιωτικά χρέη που είχαν συσσωρεύσει αυτές οι επιχειρήσεις, αλλά τις κράτησαν για σχεδόν μια δεκαετία ουσιαστικά ανενεργές ή σε κατάσταση σκόπιμης υπολειτουργίας, πληρώνοντας μέσω του Οργανισμού Ανασυγκρότησης των Επιχειρήσεων (ΟΑΕ) τους μισθούς των εργαζομένων σ' αυτές με αντάλλαγμα την ψήφο τους. Με τον τρόπο αυτό όχι μόνο κατέστρεψαν την αφρόκρεμα των παραγωγικών επιχειρήσεων της ελληνικής οικονομίας εκείνης της εποχής, όχι μόνο εκμαύλισαν συστηματικά το πιο παραγωγικό εργατικό δυναμικό της χώρας, αλλά μετασχημάτισαν την ληστεία των προβληματικών σε ένα τεράστιο δημόσιο χρέος. Τελικά, άλλες τις έκλεισαν και άλλες τις πούλησαν για παλιοσίδερα.

Κι όχι μόνο αυτό. Ο εναγκαλισμός των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ με την τότε ΕΟΚ είχε ως αντάλλαγμα τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα (ΜΟΠ), τα οποία αποτέλεσαν την απαρχή των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων προς την χώρα, έχοντας ευθύς εξαρχής ως σκοπό να εκμαυλίσουν και να διαφθείρουν πλατιά κοινωνικά στρώματα, ώστε να αποδεχτούν την υποταγή της χώρας στην «ευρωπαϊκή ολοκλήρωση». Προκειμένου οι αγρότες να μην φωνάζουν για την αδιάθετη παραγωγή τους, τους έμαθαν να νοιάζονται μόνο για τα θαφτικά των χωματερών και τις επιδοτήσεις άνευ αντικρίσματος. Προκειμένου η επαγγελματική διανόηση να μην διαμαρτύρεται για την μάστιγα της ανεργίας, της υποαπασχόλησης και της ετεροαπασχόλησης, τους έμαθαν να βολεύονται με τα διάφορα κοινοτικά προγράμματα. Έτσι έκαναν τη δουλειά τους ανενόχλητοι και οι ποικίλοι επιτήδειοι του κομματικού μηχανισμού που συντηρούν ανέκαθεν και αναπαράγουν την εξουσία. Έτσι, για κάθε 100 ευρώ κοινοτικών επιχορηγήσεων, το δημόσιο χρέος αυξάνονταν κατά 250.

Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ αδιαφόρησαν πλήρως για την εκτίναξη των εξωτερικών ελλειμμάτων, στην οποία συνέβαλε αποφασιστικά πρώτα η ΕΟΚ και αργότερα η ΕΕ. Πώς αντιμετώπισαν αυτήν την εκτίναξη; Με τον πολύ παραδοσιακό τρόπο. Με επιστροφή, από το 1984 και μετά, στην μονόπλευρη λιτότητα και φυσικά στην έξαρση του δημόσιου δανεισμού.

Την εποχή εκείνη πλήθαιναν οι προειδοποιήσεις για τον εκτροχιασμό του δημόσιου χρέους, ειδικά του εξωτερικού. Ο ακαδημαϊκός Άγγελος Αγγελόπουλος προειδοποιούσε ότι τα 75% των νέων δανείων χρησιμοποιούνται για την εξυπηρέτηση των παλιών και επομένως «είναι πολύ αμφίβολο αν κατά τα προσεχή έτη η Ελλάς θα μπορεί να δανείζεται τόσο σημαντικά ποσά δίχως παρεμβάσεις διεθνών οργανισμών, δίχως δεσμεύσεις έναντι των δανειστών και δίχως υποθήκευση του οικονομικού μέλλοντος της χώρας.» (Βήμα, 15/9/1985).

Η προειδοποίηση του Αγγελόπουλου δεν άργησε να επαληθευθεί. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αδυνατώντας να δανειστεί από το εξωτερικό προσέφυγε το 1986 στην ΕΟΚ. Οι Βρυξέλλες ανταποκρίθηκαν με δάνειο της τάξης των 1,75 δις ΕΝΜ, το οποίο θα δινόταν σε δυο δόσεις «μετά από ανασκόπηση εκ μέρους της Νομισματικής Επιτροπής του ΔΝΤ, της πορείας της ελληνικής οικονομίας κατά το 1986», όπως σημείωνε η έκθεση του ΔΝΤ εκείνη τη χρονιά. Ήταν η πρώτη φορά που οι Βρυξέλλες έστελναν την Ελλάδα στο ΔΝΤ με μοχλό το δανεισμό. Το τι ζητούσε το ΔΝΤ για να εγκρίνει τον εξωτερικό δανεισμό της ελληνικής κυβέρνησης ήταν αυτονόητο: «σταθερή εισοδηματική πολιτική ώστε να περιοριστεί η αύξηση του κόστους εργασίας συνοδευόμενη από αυστηρή νομισματική και οικονομική πολιτική…» (Ναυτεμπορική, 24/8/1986) Δηλαδή, περικοπές μισθών, περικοπές δαπανών, άνοιγμα των αγορών, ιδιωτικοποιήσεις, κοκ.

Αυτός που ανέλαβε να διεκπεραιώσει τις έξωθεν «υποδείξεις» ήταν ο γνωστός κ. Σημίτης, ο οποίος ως υπουργός οικονομικών υποστήριζε το 1986 ότι «η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου οδήγησε σε αύξηση του εξωτερικού χρέους της χώρας.» Κι επομένως «πρόγραμμα για τη συγκράτηση του εξωτερικού χρέους, χωρίς συγκράτηση της εγχώριας ενεργούς ζήτησης δεν μπορεί να υπάρξει.» (Εξόρμηση, 7/2/1986) Τι φταίει λοιπόν για τον δανεισμό; Το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων. Τσακίστε το. Αυτή ήταν η φιλοσοφία Σημίτη.

Αυτό που ακολούθησε ήταν ουσιαστικά δυο δεκαετίες αυστηρής λιτότητας, ανοίγματος των αγορών, ιδιωτικοποιήσεων, απορρύθμισης των πάντων, κοκ. Το αποτέλεσμα ήταν η Ελλάδα να γίνει το λατρεμένο παιδί των διεθνών κεφαλαιαγορών και να δανείζεται ασύστολα. Το δημόσιο χρέος και η εξυπηρέτησή του εκτινάζονται στα ουράνια, όπως μπορεί να δει κανείς και στον Πίνακα. Όσο έβρισκε δάνεια καμμιά κυβέρνηση δεν νοιάστηκε για το δημόσιο χρέος. Ούτε ο Μητσοτάκης, ούτε ο Α. Παπανδρέου, ούτε ο Σημίτης, ούτε κι ο Καραμανλής. Κι όσο συμπίεζαν μισθούς και συντάξεις, όσο άνοιγαν όλο και περισσότερο τις αγορές, όσο ξεπουλούσαν και ιδιωτικοποιούσαν το σύμπαν, τόσο περισσότερο πίστευαν ότι θα βρίσκουν εσαεί να δανείζονται όσα ήθελαν ανεξάρτητα από το ύψος του δημόσιου χρέους.

Κι έτσι φτάσαμε εδώ που είμαστε σήμερα, με μια διαλυμένη οικονομία, ένα χρεοκοπημένο κράτος και υπό καθεστώς κατοχής. Κι αντί να καθίσουμε στο σκαμνί τους αρχιτέκτονες αυτής της καταστροφής, τον κ. Μητσοτάκη, τον κ. Σημίτη και όλους τους υπόλοιπους, τους ανεχόμαστε να βγαίνουν δημόσια και να διαγκωνίζονται για νέους ρόλους στη «νέα μεταπολίτευση» που σχεδιάζουν οι επικυρίαρχοι πάνω στο πτώμα της χώρας και του λαού της.

 

Συνολικό Δημόσιο Χρέος και Εξυπηρέτηση 1974-2014 (εκατ. ευρώ)
	Σύνολο εξυπηρέτησης χρέους	Συνολικό Δημόσιο Χρέος	% χρέους στο ΑΕΠ	% Εξυπηρέτησης στο ΑΕΠ
1974	34	336	22,5	2,3
1975	43	443	25,4	2,4
1976	55	536	25,1	2,6
1977	67	633	25,5	2,7
1978	85	1.002	33,6	2,8
1979	127	1.158	31,7	3,5
1980	159	1.390	31,1	3,6
1981	243	1.972	36,1	4,4
1982	267	2.724	40,2	3,9
1983	382	3.725	46,4	4,7
1984	611	5.525	49,4	5,5
1985	912	7.845	58,3	6,8
1986	1.315	9.480	59,5	8,3
1987	2.167	11.873	64,5	11,8
1988	3.589	15.798	58,7	13,3
1989	4.354	19.659	61,5	13,6
1990	7.170	27.534	71,4	18,6
1991	14.753	36.200	76,0	30,9
1992	19.070	45.655	82,9	34,6
1993	22.606	68.763	110,9	36,4
1994	28.398	82.444	117,4	40,4
1995	33.356	93.857	117,4	41,7
1996	37.428	106.371	121,1	42,6
1997	39.021	114.570	117,8	40,1
1998	33.652	121.943	115,3	31,8
1999	30.971	129.168	114,7	27,5
2000	29.030	139.184	114,5	21,3
2001	23.347	145.927	111,4	15,9
2002	30.177	157.018	111,1	19,3
2003	32.269	182.390	118,3	18,7
2004	35.430	201.244	120,4	19,1
2005	35.151	215.416	108,5	18,0
2006	34.156	226.218	105,7	16,2
2007	56.696	239.658	105,8	25,0
2008	63.126	262.071	109,6	26,4
2009	77.224	298.524	125,7	32,5
2010	75.900	325.600	140,0	32,9
2011	85.300	342.900	153,1	37,9
2012	88.100	357.900	163,7	40,0
2013	83.300	368.700	168,2	37,7
2014	86.700	374.600	167,8	38,4
Πηγή: Κρατικοί προϋπολογισμοί και Εθνικοί Λογαριασμοί. Για την περίοδο 2010-2014 οι προβλέψεις έγιναν με βάση τον Πίνακα που δημοσιεύσαμε στο Ποντίκι, 22/4/2010.

 

* Ο Δημήτρης Καζάκης είναι Οικονομολόγος – Αναλυτής

 

ΠΗΓΗ: Δημοσιεύτηκε στο "Ποντίκι" 20-5-2010.

 

ΑΝΑΡΤΗΣΗ: http://youpayyourcrisis.blogspot.com/2010/05/blog-post_20.html

 

Σημείωση: Οι υπογραμμίσεις έγιναν από τον admin.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται 

 

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

 

Σε δύο περίπου αιώνες η Βενετία, πανίσχυρη πλέον στη θάλασσα, διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην πρώτη άλωση και λεηλασία της Κωνσταντινούπολης με το να μεταφέρει εκεί τους διψασμένους για θησαυρούς σταυροφόρους έναντι αδρών ανταλλαγμάτων. Βέβαια την αφορμή έδωσε ανάξιος διεκδικητής του θρόνου, ο Ισαάκιος Άγγελος. Έκτοτε η αυτοκρατορία στάθηκε ανήμπορη να ορθοποδήσει και η υποταγή στους ορμητικούς Οθωμανούς Τούρκους ήταν αναπόφευκτη. Αυτοί, όταν κατέλαβαν τη βασιλεύουσα, βρήκαν αρκετούς θησαυρούς καλά φυλαγμένους σε οικίες πλουσίων, ενώ ο τελευταίος αυτοκράτορας δεν είχε τα στοιχειώδη, για να επισκευάσει τα τείχη, πόσο μάλλον για να κρατήσει κοντά του τον παραδόπιστο Ουρβανό με τη μπομπάρδα του, ο οποίος τελικά έθεσε τις πολεμικές του υπηρεσίες στη διάθεση του πορθητού Μωάμεθ.

Ο Ιωσήφ Βρυέννιος πού έζησε στα τέλη του 14^ου και στις αρχές του 15^ου αιώνα, καθηγητής στην Κωνσταντινούπολη, ήταν από τους λίγους που ανησυχούσε για την πορεία της αυτοκρατορίας. Με επιστολές και ομιλίες προσπάθησε να συνετίσει άρχοντες πρώτα και λαό στη συνέχεια πλην όμως μάταια. Ορισμένα από τα χαρακτη-ριστικά της τότε κοινωνίας διασώθηκαν στις επιστολές του και πληροφορούμαστε τα ακόλουθα:

Το ιερατείο είχε διαφθαρεί, οι περισσότεροι από τους κληρικούς χειροτονούνταν με χρήματα και στη συνέχεια φρόντιζαν να αποκομίσουν από το ποίμνιό τους πολλαπλάσια (σιμωνία). Είχαν καταστεί εθνική συμφορά, άλας μωρόν. Τα μυστήρια πωλούνταν, ακόμη και ή άφεση αμαρτιών και το σώμα και αίμα του Χριστού δινόταν με πληρωμή και με δώρα. Επίσκοποι, άγαμοι κληρικοί και μοναχοί που είχαν δώσει υπόσχεση παρθενίας συζούσαν με μοναχές. Οι λαϊκοί, μιμούμενοι τους κληρικούς, συζούσαν με τη μέλλουσα σύζυγο τους προ της τελέσεως του μυστηρίου του γάμου. Το άγιο όνομα του Θεού βλασφημείτο δημόσια και κανείς δεν διαμαρτυρόταν, ενώ θα έπρεπε να υπερασπιστεί την τιμή του ονόματος του Θεού προτιμώντας ακόμη και τον μαρτυρικό θάνατο από το να καταστεί συνένοχος των βλασφημούντων με την ανοχή του. Οι όρκοι ήσαν σε δημόσια διάταξη. Η αδιαφορία των πολιτών για τις ανάγκες του γείτονα, της κοινωνίας, του κινδύνου που διέτρεχε το κράτος ήταν μεγίστη. Η φιλαυτία εβασίλευε. Τα συμφέροντα του καθενός εξυπηρετούνταν. Τα τείχη είχαν ανάγκη επείγουσας επισκευής, αλλά εκείνοι που κατείχαν τα πλούτη προτιμούσαν να κτίζουν τριόροφες οικοδομές παρά να διαθέσουν το χρήμα υπέρ της κοινής ασφάλειας.

Πόσο εκείνη η εποχή της παρακμής μοιάζει με τη σημερινή! Με την ένταξή μας στην ΕΟΚ αρχικά, την ΕΕ και την ΟΝΕ στη συνέχεια, παραχωρήσαμε πλήθος προνομίων στις σύγχρονες Βενετίες, με συνέπεια να μειωθεί στο ελάχιστο η δική μας παραγωγή, αγροτοκτηνοτροφική και βιομηχανική. Οι πρόσοδοι εισρέουν στα γερμανικά ταμεία και εμείς, άφρονες ως οι πρόγονοί μας τότε, καταναλώνουμε, ώστε να επιδεινώνουμε διαρκώς την οικονομική κατάσταση του κράτους. Οι ασκούντες την εξουσία καλούν τους ξένους για να στηρίξουν δήθεν την οικονομία της χώρας (ΔΝΤ). Δεν έχουν την εντιμότητα να αποδεχθούν ότι επαναλαμβάνουν την αθλιότητα του Ισαακίου, τον οποίο ενδιέφερε αποκλειστικά και μόνο ο θρόνος. Οι ισχυροί οικονομικοί παράγοντες δεν είναι φιλανθρωπικοί οργανισμοί. Θα λεηλατήσουν τη χώρα εξαναγκάζοντας, ως "πολιτισμένοι" πλέον, να παραχωρήσει τον εναπομείναντα πλούτο (δημόσιες επιχειρήσεις και υπέδαφος), χωρίς κάποια εγγύηση ανάκαμψης υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες στην αγορά. Ο Νεοοθωμανός της εγγύς Ανατολής φιλοδοξεί να διαδραματήσει σημαντικό ρόλο στα Βαλκάνια με εφαλτήρια τις ισλαμικές κοινότητες με πρώτη και καλύτερη την εγκαταληφθείσα από το αθηναϊκό κράτος Θράκη.

Εκείνοι που συνετέλεσαν στον ξεπεσμό αυτό της χώρας μας και του λαού της δεν κινδυνεύουν. Πέρα από το ότι ο "άρχοντας του κόσμου" σέβεται την περιουσία όσο τίποτε άλλο, ιδιαίτερα αν ο κατέχων αυτήν είναι πρόθυμος να συνεργαστεί στα πλαίσια της παγκοσμιοποιημένης αγοράς, ο πλούσιος δεν είναι άφρων, ώστε να την ασφαλίσει σε εγχώριες κρυψώνες (τράπεζες). Από καιρό ο ιδρώτας του λαού φυγαδεύτηκε σε ασφαλείς κρυψώνες εκτός Ελλάδος.

Ο λαϊκός θρύλος αποδίδει την άλωση της Κωνσταντινούπολης στην Κερκόπορτα, τη λησμονημένη ανοικτή θύρα. Αυτό δεν επιτρέπει να αντλήσουμε διδάγματα από το παρελθόν. Οι θύρες ήσαν ορθάνοικτες, καθώς πολλοί είχαν φροντίσει να απομακρυνθούν έγκαιρα από την ψυχορραγούσα πόλη και να καταφύγουν στη Δύση, όπως και κατά τη διάρκεια της κατοχής στην Αίγυπτο, αναμένοντας τη διανομή εξουσίας μετά τη λήξη του πολέμου. Λίγοι, πολύ λίγοι, είχαν απομείνει να την υπερασπιστούν, καθώς ο ευδαιμονισμός είχε επιφέρει τη δημογραφική κατάρρευση. Κι απόμεινε ο λαός μόνος στη μανία του κατακτητού και υπέστη τα πάνδεινα, που όμως θέλουν οι νέοι Ισαάκιοι να λησμονήσουμε στα πλαίσια της "ειρηνικής συνύπαρξης" που επιβάλλει η αποχαυνώνουσα "Νέα τάξη πραγμάτων", η εξανδραποδίζουσα λαούς και λεηλατούσα πολιτισμούς, αξίες και παραδόσεις.

Σε μας εναπόκειται να συνειδητοποιήσουμε το τί ακριβώς συνέβη πρόσφατα, πριν μας "ξαλαφρώσουν" και από τις τελευταίες μας οικονομίες. Ας αναλάβουμε την προσωπική μας ευθύνη: Πιστέψαμε σ' αυτούς που τάσσονται με το μέρος των ισχυρών. Αυτούς που εξασφάλισαν με θεμιτούς και αθέμιτους τρόπους γενεές επιγόνων τους εκποιώντας τον εθνικό πλούτο στους ξένους και επίβουλους. Τους πιστέψαμε, επειδή μοίρασαν κάτι και σε μας.

 

                                                                        "ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ", 31-5-2010       

Το Βυζάντιο ήταν μονοπολιτιστικό,  αλλά όχι μονοεθνικό

 

Συνέντευξη της Ελένης Γλύκατζη – Αρβελέρ

(στον Στέλιο Κούκο)

 

Παρόλο που η αφορμή της συνομιλίας μας με την Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ ήταν η επέτειος της Άλωσης, εντούτοις θεωρήσαμε πως αυτό αποτελεί μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να της απευθύνουμε ερωτήσεις εφ' όλης της… βυζαντινής ύλης.

Το ιδιαίτερο όμως στην περίπτωση της κορυφαίας στον κόσμο βυζαντινολόγου είναι η ξεχωριστή ενάργεια με την οποία παρακολουθεί και τα σημερινά γεγονότα, όπου στην ελληνική τουλάχιστον περίπτωση η βυζαντινή εμπειρία έχει να προσφέρει πάρα πολλά. Γι' αυτό και η κυρία Αρβελέρ δεν διστάζει να προτείνει και τις λύσεις. Έτσι, οι σύγχρονες ελληνικές περιπέτειες μπήκαν κι αυτές στη συζήτησή μας, όπως και η μοναδική ίσως ευκαιρία για την ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης.

Ποια στοιχεία φανερώνουν τη συνέχεια του αρχαίου ελληνικού κόσμου μέσα στο Βυζάντιο; Η διατήρηση της ελληνικής γλώσσας και ίσως και η γνώση του Ομήρου. Στα μέσα του 11ου αιώνα, όταν η ερωμένη του αυτοκράτορα Μονομάχου, η ωραιοτάτη Σκλήραινα, πέρασε από την αγορά της Κωνσταντινούπολης, ένας μάγκας της είπε το περίφημο "Ου νέμεσις" του Ομήρου. Αυτό δηλαδή που οι γέροι Τρώες είπαν όταν είδαν την ωραία Ελένη. Ποιος από τους μάγκες της αγοράς σήμερα ξέρει τον Όμηρο;

Κάποιος θα μπορούσε να πει πως από το Βυζάντιο λείπουν οι φιλόσοφοι και οι σχολές ή ακόμη και οι ποιητές. Οι πατέρες της εκκλησίας, οι βυζαντινοί λόγιοι και οι επιστήμονες, όπως και οι υμνογράφοι, μπορούν να συγκριθούν κατ' αναλογία με τους φιλοσόφους και τους ποιητές της αρχαιότητας; Κάθε εποχή έχει το πνεύμα της. Δεν μπορώ λοιπόν να κάνω σύγκριση. Οι αρχαίοι έγιναν πανανθρώπινο κτήμα, ενώ οι Βυζαντινοί μένουν πάντοτε υπόδειγμα για τους χριστιανούς.

Πάντως τα τελευταία χρόνια με την πρόοδο των βυζαντινών σπουδών, ο χαρακτηρισμός "βυζαντινός", που ξεκίνησε ως υποτιμητικός, φαίνεται πως έχει πάρει αντίθετες διαστάσεις και περιεχόμενο. Απόδειξη και οι μεγάλες διεθνείς εκθέσεις που πραγματοποιούνται τα τελευταία χρόνια με τίτλους όπως η "δόξα" και η "λάμψη" του Βυζαντίου… Το μόνο που έχω να πω είναι: Ευτυχώς!

Η Θεσσαλονίκη με την ιστορία της, τα βυζαντινά κτίρια (κάστρα, εκκλησίες) και την πνευματική της ενδοχώρα, τον Άθωνα, δεν θα έπρεπε να "επενδύσει" στις σπουδές αυτές; Ή ακόμη να το αξιοποιήσει αυτό για την τουριστική της προβολή; Η Θεσσαλονίκη καλή, μετά την καλλίστη. Δηλαδή μετά την Κωνσταντινούπολη. Η πραγματικά συν-πρωτεύουσα του Βυζαντίου το δείχνει και τώρα ακόμη με το εξοχότατο και αξιολογότατο βυζαντινό μουσείο που έχει και το οποίο, όπως ξέρετε, έτυχε του βραβείου των Μουσείων από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Δεν θα μπορούσε λοιπόν η Θεσσαλονίκη να αναδειχθεί ως βυζαντινή πόλη και να προκαλέσει και ανάλογο τουριστικό ενδιαφέρον; Μα για όνομα του Θεού, είναι το μόνο που πρέπει να κάνει. Όπως για παράδειγμα αυτό που έκανε η Αθήνα με την ενοποίηση των αρχαιολογικών της χώρων. Η Θεσσαλονίκη θα πρέπει να αναδείξει τη βυζαντινή της υπόσταση. Η πόλη έχει επίσης, όπως είπα, και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού που πραγματικά είναι απ' τα καλύτερα. Η πρώην διευθύντρια, Αναστασία Τούρτα, έχει κάνει τεράστια δουλειά.

Αυτά θα πω και στις 5 Ιουνίου που θα μιλήσω στη Θεσσαλονίκη. Είναι ένα από τα πράγματα που πρέπει να κάνει τώρα ως η πρώτη πραγματικά ευρωπαϊκή πόλη. Γιατί η Θεσσαλονίκη διαθέτει και αρχαία και ρωμαϊκή αλλά και πρωτοχριστιανική ιστορία, ως πόλη που επισκέφθηκε ο Παύλος.

Αυτό δεν πρέπει να είναι άλλωστε και το μέλημά μας; Να δείξουμε δηλαδή τη συνέχεια από τον αρχαίο κόσμο στον βυζαντινό. Περνώντας όμως από έναν κόσμο που κανείς δεν ξέρει ή που δεν θέλει να μάθει, ή που η Ελλάδα τον έχει βάλει σε παρένθεση. Περνώντας δηλαδή από τη Ρώμη. Αν δεν αναδειχθεί η μεγαλοσύνη της Ρώμης, δεν μπορεί να αναδειχθεί η μεγαλοσύνη της Θεσσαλονίκης. Η Θεσσαλονίκη είχε ρωμαϊκό ανάκτορο, είχε ιππόδρομο και πολλά άλλα. Μολονότι η Αθήνα είχε πάψει τότε να υπάρχει και παρά τη δόξα του Αλεξάνδρου, όπως γράφει τον 2ο μ.Χ. αιώνα ο Έλιος Αριστείδης, κανένας δεν θέλησε να είναι απόγονος της Πέλλας ή γόνος της Πέλλας. Όλοι θέλουν να είναι γόνοι της Αθήνας.

Ποια στοιχεία της πολιτικής ιδεολογίας της Βυζαντινής αυτοκρατορίας θα μπορούσαν να είναι ακόμη χρήσιμα για τους κυβερνώντες στην Ελλάδα και τον λοιπό κόσμο; Ίσως το… "χρήζομεν οικονόμου και ουχί βασιλέως", που ανεφώνησεν ο Μιχαήλ Παλαιολόγος στα μέσα του 15ου αιώνα! Πάντως, για να μιλήσω πιο σοβαρά, δύο τέτοια στοιχεία είναι η πολυεθνικότητα, ως μοχλός για νέα ξεκινήματα, αλλά και η προσήλωση στα πάτρια, ως μαγιά για την ενσωμάτωση των ξένων σε έναν ενιαίο πολιτισμό.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία αποτελεί μια ευρύτερη ένωση εθνών, λαών, κρατών, θα μπορούσε να πάρει κάποια παραδείγματα από την πολιτική ιδεολογία και πρακτική των Βυζαντινών; Η κωνσταντινουπολιτική προσπάθεια αποτελεί και την απαρχή της δημιουργίας μιας καινούργιας ταυτότητας. Αυτό παρά τις διαφορές, εθνικές και άλλες. Γιατί οι Βυζαντινοί ήταν πολυεθνικό και όχι μονοεθνικό κράτος. Ήταν μονοπολιτιστικό, χάρη στην ελληνική γλώσσα, αλλά όχι μονοεθνικό.
Σε ποια κατάσταση βρίσκονται η παιδεία και ο πολιτισμός της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας τον καιρό της Άλωσης; Σε διχασμό και ανταγωνισμό, ανάμεσα σε ενωτικούς και ανθενωτικούς, σε αναμοχλεύσεις παλιού μεγαλείου. Τόσο που τους Τούρκους, με τους οποίους πολεμούσαν, τους αποκαλούσαν Πέρσες και Αχαιμενίδες, σαν να ήταν δηλαδή οι απόγονοι των μαραθωνομάχων. Και βεβαίως βρισκόταν σε μια κατάσταση δεισιδαιμονίας, που χαρακτήριζε την εποχή εκείνη το Βυζάντιο.
Πώς κυβερνάται το κράτος την εποχή αυτή; Είναι υπόθεση ενός ανδρός, δηλαδή του αυτοκράτορα; Η εκκλησία είναι αυτή που οργανώνει την κοινή γνώμη. Άρα δεν είναι μόνον οι πολιτικοί, ο αυτοκράτορας, αλλά και οι εκκλησιαστικοί που φέρνουν το βάρος αλλά και την ευθύνη αν θέλετε της εποχής. Το Βυζάντιο θεωρείται και ήταν δημιούργημα θρησκευτικών λόγων, ως αποδέκτης δηλαδή της χριστιανικής θρησκείας. Αλλά και ο θάνατός του ίσως επήλθε για λόγους επίσης θρησκευτικούς. Ως μη αποδέκτης δηλαδή της ένωσης με τους Δυτικούς.

Σε τι κατάσταση βρίσκονται οι πολίτες της Βασιλεύουσας τα τελευταία χρόνια πριν από την πτώση; Να θυμίσω ότι είναι μια πόλη καταδικασμένη από τις πολλαπλές πολιορκίες που έχουν γίνει ήδη πριν από το 1453, που βρίσκεται σε οικονομική εξάντληση λόγω ακριβώς των προνομίων των Βενετών, των Γενοβέζων και άλλων, οι οποίοι έχουν μεταφέρει και τον πόλεμό τους στα λιμάνια της, και επίσης λόγω των δυναστικών διχασμών. Να τονίσω αυτό που γράφει ο Παλαμάς: "Πόρνη η Πόλις και περίμενε τον μακελάρη και περίμενε τον Τούρκο να την πάρει".

Πέρα από τα γνωστά κείμενα, όπως του Φραντζή, του Μπάρμπαρο κ.ά., ποιες άλλες πηγές πληροφόρησης αξιοποιούνται από τους ιστορικούς για τις μέρες της Αλώσεως; Τα ανακαλήματα, οι θρήνοι, ενώ έχουμε και αρκετά δείγματα από την αλληλογραφία μεταξύ των παθόντων εκείνης της εποχής. Υπάρχουν επίσης και πολλά έργα των Δυτικών, μεταξύ των οποίων του Έλιο Σίλβιο, του μετέπειτα πάπα της Ρώμης.
Όπως έχετε πει, η Ελλάδα είναι η μοναδική βαλκανική χώρα η οποία συγκροτήθηκε χωρίς την απελευθέρωση της πρωτεύουσάς της, δηλαδή της Κωνσταντινούπολης. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που μετά την απελευθέρωση έγινε προσπάθεια σύνδεσής μας κατευθείαν με την αρχαιότητα; Πόσο μας ταλαιπωρούν ακόμη τα δύο αυτά γεγονότα; Νομίζω πως αυτό αποτελεί μια αιτία εθνικής σχιζοφρένειας, όπως παραδείγματος χάριν το δείχνει η σημερινή μας παιδεία. Μιλάμε για αρχαίους συγγραφείς στο σχολειό, αλλά δεν διδάσκουμε κανέναν βυζαντινό, ενώ τα παιδιά όταν πηγαίνουν στο σπίτι βλέπουν να ξαναζεί το Βυζάντιο, είτε από τα χριστιανικά ονόματα που φέρουν στην οικογένεια, είτε από το εικονοστάσι κτλ. Και επιπλέον μένει πάντοτε το ερώτημα, ανήκομεν άραγε εις την Δύσιν ή εις την Ανατολήν; Ο Ζουράρις θα γράψει για ευρωλιγούρηδες, άλλοι για ευρωσκεπτικιστές και άλλοι για ευρωλάτρες. Άρα βρισκόμαστε ακόμα στο ερώτημα: πού είμαστε; Ασφαλώς ανάμεσα στα δύο, και δεν ξεχνάμε ότι η Δύση της Ανατολής είναι η Ανατολή της Δύσης.

Μια διαφορετική παιδεία θα μπορούσε να μας φέρει πιο κοντά στην ιστορική και πολιτισμική μας φυσιογνωμία, στη μη απελευθερωμένη πρωτεύουσά μας; Δεν μιλάω ρατσιστικά, εθνικιστικά, ούτε για κάποια απομόνωσή μας. Αλλά για να ζούμε και να υπάρχουμε ως Έλληνες Ευρωπαίοι, οικουμενικοί άνθρωποι. Όπως φαντάζομαι ζείτε κι εσείς… Ασφαλώς ναι. Μια διαφορετική παιδεία. Αλλά το ποια πρέπει να είναι αυτή η παιδεία είναι θέμα όχι μόνο ελληνικό. Αυτό σημαίνει ότι ο κόσμος μας δεν μπορεί πια να περιορίζεται στα ελληνικά όρια, ούτε η παιδεία.

Τι σήμαινε η Άλωση της Πόλης για τον υπόλοιπο κόσμο; Ένας Πολωνός γράφει ότι η "χριστιανοσύνη έμεινε μονόφθαλμη". Στη Δύση, όταν οι Βυζαντινοί υπέγραψαν την Ένωση στη σύνοδο της Φεράρας του 1438, οι ιερωμένοι κυρίως νόμιζαν πως πλέον είχαν γίνει μία κοινότητα και γι' αυτό πλέον ερχόταν η δική τους σειρά. Αυτά στη Δύση. Οι Ρώσοι, οι οποίοι τότε ήταν άκρως ανθενωτικοί και βρίσκονται εναντίον των βυζαντινών πολιτικών οι οποίοι είχαν αποδεχθεί την Ένωση, μένουν σχεδόν μακριά από το γεγονός της Άλωσης. Ο Κωνσταντίνος ο 11ος ακριβώς στις 12 Δεκεμβρίου του 1452 υπέγραψε την Ένωση στην Αγιά-Σοφιά. Μόνο μία μικρή ανάμνηση γράφει "έπεσε η Πόλις". Μετά θα ξυπνήσουν για να την κλάψουν, κυρίως όταν θέλουν να θεωρήσουν τη Μόσχα ως Τρίτη Ρώμη.

Όσο για τους Βυζαντινούς, η πτώση της Πόλης σημαίνει το τέλος του κόσμου. Κατά τις προφητείες το τέλος του κόσμου το περίμεναν χρόνια και χρόνια μετά. Σχεδόν ακόμη… Να σκεφθείτε ότι έχουμε ένα γράμμα ενός Κωνσταντινουπολίτη που γράφει σε φίλο του στην Κρήτη και του λέει, στείλε μου το τάδε εσχατολογικό έργο με τις προφητείες, το έχω απόλυτη ανάγκη τώρα που περιμένουμε το τέλος του κόσμου.

Η Δύση δεν βοήθησε την Αυτοκρατορία για λόγους ανταγωνισμού μεταξύ των εκκλησιών ή για καθαρά πολιτικούς λόγους επικράτησης; Αυτό είναι λάθος. Η Δύση δεν είναι μία πολιτική ενότητα. Δεν υπάρχει ένα κράτος, όπως ήταν το Βυζάντιο που θα μπορούσε να βοηθήσει τη Δύση. Το πρόβλημα μπορεί να τεθεί μόνο όσον αφορά τον πάπα, ο οποίος είναι η μόνη ενιαία αρχή της Δύσης. Ωστόσο το 1450 ο πάπας της εποχής, Νικόλαος Ε', όταν γιορταζόταν το ιωβηλαίο του, αναγγέλλει ότι όλες οι αφέσεις αμαρτιών που δίνει, τα συγχωροχάρτια δηλαδή, τα οποία τότε πληρώνονταν αδρά, θα χρησιμοποιηθούν για την εκστρατεία contra Turcos. Λοιπόν μόνο ο Αντωνίνος, ένας επίσκοπος της Φλωρεντίας, λέει εκείνη την εποχή "άσ' τους να χαθούν εφόσον είναι και σχισματικοί". Ενώ τόσο στην παπική μεριά όσο και στους αρχηγούς των τότε μικρών κρατών υπάρχει η προετοιμασία για την εκστρατεία contra Turcos. Λοιπόν αυτό είναι ένα από τα πράγματα που πρέπει να πάψουμε να λέμε στα παιδιά, ότι η Δύση δεν βοήθησε. Έκανε ό,τι μπορούσε, και πρέπει να πούμε πως δεν μπορούσε τότε να κάνει πολλά.

Πώς κρίνετε την άποψη ότι ο ξεριζωμός των Ελλήνων της Μικράς Ασίας αποτελεί μεγαλύτερη καταστροφή από την Άλωση; Κατά τη γνώμη μου αποτελεί την κατακλείδα της ίδιας ιστορίας, της ιστορίας δηλαδή που άρχισε με την Άλωση. Αλλά πλέον σημαίνει το τέλος, που πια δεν έχει επιστροφή. Είναι η μη αναστρέψιμη λύση. Τότε ασφαλώς, κατά κάποιον τρόπο, θάφτηκε ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς. Οπότε μ' αυτή την έννοια ίσως αποτελεί μια συμφορά μεγαλύτερη και από αυτήν της άλωσης της Πόλης.

Στη σημερινή κρίση που μαστίζει την Ελλάδα τι θα μπορούσαμε να πάρουμε από τους Βυζαντινούς; Η αποφυγή του διχασμού ίσως θα ήταν το μόνο πράγμα που θα μπορούσε να μας βοηθήσει για να μη γίνουμε όπως οι Βυζαντινοί στο τέλος τους. Όσο για τα άλλα, πρέπει να κρατήσουμε και την ακράδαντη πίστη των Βυζαντινών στο παρελθοντικό μεγαλείο. Πιο πριν είπα πως οι Βυζαντινοί έλεγαν Πέρσες και Αχαιμενίδες τους Τούρκους, όχι γιατί πίστευαν ότι οι Τούρκοι ήταν απόγονοι των Περσών, αλλά γιατί οι ίδιοι οι Βυζαντινοί πίστευαν ότι συνέχιζαν τη μάχη του Μαραθώνα και της Σαλαμίνας.

 

ΠΗΓΗ: Ημερομηνία: 30/05/2010, http://www.makthes.gr/news/politics/56131/

Η Άλωση και ο "φιλοτουρκισμός" των Ανθενωτικών

 

Του Porta Aurea *

 

 

Οι νεοαρχαιόθρησκοι θα αναφέρουν την Άλωση ως μία ακόμη απόδειξη του εκκλησιαστικού ανθελληνισμού. Τέλος, οι Νεορθόδοξοι (ο κύκλος των Γιανναρά, Μεταλληνού) και ο Κιτσίκης δεν χρειάζεται την επέτειο και τη συγκεκριμένη (μία) μέρα για να τονίζουν τον ευεργετικό κατ' αυτούς φιλοτουρκισμό της Εκκλησίας, τον τονίζουν όποτε μπορούν σε αγαστή συνεργασία με τις δυο παραπάνω ιδεολογικές παρατάξεις. Τα πράγματα με τους Ανθενωτικούς δεν είναι ακριβώς έτσι.

Για να αρχίσουμε με τον Νοταρά:

Σύμφωνα με τον Δούκα (Βυζαντινοτουρκική Ιστορία, XXXVIII, 17) «ο μέγας δούκας με πεντακόσιους στρατιώτες έκανε περιπολίες στην Πόλη, για να ενθαρρύνει όλους τους υπερασπιστές, να ελέγξει τους προμαχώνες και να ψάξει όσους έλειπαν από τις θέσεις τους. Και αυτό το επαναλάμβαναν κάθε μέρα». Όταν, μετά την Άλωση, ο Μωάμεθ τον ρώτησε γιατί δεν του παρέδωσαν την Πόλη, ο Νοταράς απάντησε (Βυζαντινοτουρκική Ιστορία, XL, 3): «Εμείς δεν είχαμε τόσο μεγάλη εξουσία, ώστε να σου παραδώσουμε την Πόλη, ούτε καν ο ίδιος ο αυτοκράτορας». Σύμφωνα με τον Κριτόβουλο (Ιστορίαι, Α', 73, 7-10), οι ανώτατοι άρχοντες του σουλτάνου τον συμβούλευσαν να εκτελέσει τον Νοταρά, γιατί στο μέλλον θα απειλούσε την εξουσία του σουλτάνου. Ο άγνωστος χρονογράφος (Ζώρας Γ.Θ., Χρονικόν περί των Τούρκων σουλτάνων (κατά τον Βαρβερινόν ελληνικόν κώδικα 111), Αθήναι 1958, σ. 93, φ. 59ν, 8-14) αναφέρει ότι ο σουλτάνος τιμώρησε τον Νοταρά, γιατί προσπάθησε να κάνει ψεύτικη φιλία μαζί του: «Τότε τους είπε "Διατί δεν επαρακαλέσετε τον βασιλέα σας να μου δώση την χώρα και να κάμη αγάπη;" Τότε αποκρίθη ο κυρ Λουκάς, τάχα να έχη την φιλία του, και είπε τον:

"Αφέντη, οι Γαλατινοί και οι Βενετζάνοι δεν τον αφήσανε, διατί του εδώσανε φλωρία και άρματα και σολτάδους πολεμιστάδες, και του είπανε: Κράτειε και εμείς σού βοηθούμε, μόνο μην παραδοθής εις τον Τούρκον"». Ο Χαλκοκονδύλης (Απόδειξις ιστοριών, Η') δεν αναφέρει κάποια προδοσία του Νοταρά, παρά μόνο το θάνατό του εξαιτίας της άρνησής του να παραδώσει το γιο του στον Μωάμεθ. Ο Φραντζής δεν αναφέρει κάτι. Μόνο ο Ψευδο-Φραντζής (Chronicon Maius, Γ', VII, 2) από τους 8 ιστορικούς της Άλωσης (Δούκα, Κριτόβουλο, Σφραντζή, Ψ-Φραντζή, Χαλκοκονδύλη, Μπαρμπάρο, Ισκεντέρη, Χρονικό περί των Τούρκων σουλτάνων) αναφέρει τη διένεξη Ιουστινιάνη-Νοταρά, επειδή ο δεύτερος αρνήθηκε να δώσει τα τηλεβόλα που διέθετε στον πρώτο ισχυριζόμενος ότι τα χρειαζόταν στις περιοχές τις οποίες ο ίδιος [ο Νοταράς] φρουρούσε, με αποτέλεσμα ο Ιουστινιάνης να τον αποκαλέσει άχρηστο, υπερόπτη και εχθρό της πατρίδας. Επίσης αναφέρει (ό.π., Γ', XI, 3-4) ότι μετά την Άλωση ο Νοταράς προσέφερε το θησαυρό του στο Σουλτάνο επειδή «είχε την ελπίδα ότι με αυτά θα κέρδιζε την ελευθερία του, ο ίδιος και η οικογένειά του», όχι λόγω φιλοτουρκισμού˙ τότε ο Σουλτάνος τον επέπληξε γιατί ο Νοταράς δεν του προσέφερε τους θησαυρούς του πριν ξεκινήσει τον πόλεμο εναντίον της Πόλης και γιατί δεν συμβούλευσε τον αυτοκράτορα να παραδώσει ειρηνικά την Πόλη σε αυτόν (τον Σουλτάνο). Ειδικά η δεύτερη επίπληξη του Σουλτάνου συνεπάγεται ότι ο Νοταράς δεν συμβούλευε την παράδοση, ενώ η πρώτη επίπληξη εκ μέρους του Σουλτάνου συνεπάγεται ότι ο Νοταράς δεν είχε συνεννοηθεί κρυφά μαζί του πριν αλωθεί η Κωνσταντινούπολη.

Όσον αφορά τους μοναχούς ο Φραντζής (Chronicon minus, XXXV, 7) αναφέρει ότι ο αυτοκράτορας κατέγραψε «πόση δύναμη μπροούσε να παραταχθεί στο κάστρο από τους λαϊκούς και τους μοναχούς και τι όπλο διέθεταν για άμυνα». Το Χρονικόν περί των Τούρκων σουλτάνων (σ. 85, φ. 55r, 6-8) αναφέρει ότι οι μοναχοί φρουρούσαν τα τείχη: «Και οι καλόγεροι και οι παπάδες τους έβαλε απάνω και τους εμέρασε εισέ πολλούς τόπους απάνω εις τα τειχία δια να βιγλίζουνε, δια να είναι ξαγρυπνοί». Ο Ψευδο-Φραντζής (Γ', V, 7) αναφέρει ότι η Εκκλησία προσέφερε τα σκεύη της για την υπεράσπιση της Πόλης: «επειδή στα βασιλικά ανάκτορα δεν υπήρχαν χρήματα για να πληρωθούν οι στρατιώτες, έδωσε εντολή ο αυτοκράτορας να συγκεντρώσουμε τα ιερά σκεύη των εκκλησιών, που ήταν αφιερωμένα στον Θεό, και κατόπιν τα εκποιήσαμε». Την ίδια πληροφορία δίνει και το Χρονικόν περί των Τούρκων σουλτάνων (σ. 84, φ. 54r, 4-7): «Διατί ο βασιλεύς είχε μεγάλην σύχυσι και δεν ήξερε πλέο το τι να κάμη και επειδή δεν του εδίδανε φλωρία οι πλούσιοι, δεν είχε τι κάμη και επήρε από τις εκκλησίες και από τα μοναστήρια τα ασημικά τους και τα έκαμνε μονέδα… και επλήρωνε τους δουλευτάδες οπού εδουλεύαν εις τα τειχία». Επίσης ο Κριτόβουλος (Α', 18, 9) αναφέρει ότι «συγκέντρωναν χρήματα από το κράτος, από τους ιδιώτες και από την Εκκλησία».

Ούτε πάλι προκύπτουν από τους ιστορικούς της Αλώσεως εξεγέρσεις Ανθενωτικών κατά του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Ο Ψευδο-Φραντζής (Γ', VI, 4) αναφέρει ότι κάποιοι «απείθαρχοι και απάνθρωποι» από τους κατοίκους της Πόλης «βρήκαν την ευκαιρία και προκαλούσαν κάθε μέρα εξεγέρσεις και αναστατώσεις και ξεστόμιζαν από το μιασμένο τους λαρύγγι λόγια υβριστικά και κοροϊδευτικά στις πλατείες και στους δρόμους εναντίον του δύστυχου αυτοκράτορος κι άλλων αρχόντων», διότι, όπως προαναφέρει ο Ψ-Φραντζής «δεν έπαψαν να καταφθάνουν στους εχθρούς καθημερινά νέα εκστρατευτικά σώματα από την Ασία, ο δικός μας στρατός μειωνόταν και εξευτελιζόταν» και οι προαναφερθέντες «απείθαρχοι και απάνθρωποι» συμπεριφέρονταν έτσι «βλέποντας τις δυνάμεις μας να μειώνονται». Κάτι το οποίο δεν έχει σχέση με τον φιλενωτισμό ή τον ανθενωτισμό. Η μόνη αντίδραση των Ανθενωτικών, η οποία αναφέρεται κατά την παραμονή και  διάρκεια της Άλωσης ήταν (Δούκα, Βυζαντινοτουρκική ιστορία, XXXVII, 5) ότι οι ανθενωτικοί εξομολόγοι κληρικοί επέβαλαν επιτίμια σε όσους εξομολογούνταν ότι παρακολούθησαν ενωτική λειτουργία και ότι οι ανθενωτικοί κληρικοί απέφευγαν τη συλλειτουργία με τους Ενωτικούς. Ο Γεννάδιος Σχολάριος συνέγραφε αντιρρητικά συγράμματα κατά του καθολικού θεολόγου Θωμά Ακινάτη και του φιλοδυτικού Δημήτριου Κυδώνη (ό.π., XXXVII, 10). Αλλά μήπως είχαν συμφωνήσει μυστικά οι Ανθενωτικοί με τους Οθωμανούς για παράδοση της Πόλης;

Ενώ ο Κορδάτος λέει ότι οι Τούρκοι «όσα [=εκκλησίες, περιουσίες κ.ά.] ανήκαν στους ανθενωτικούς τα σεβάστηκαν» (Ακμή και παρακμή του Βυζαντίου, σ. 373), αυτό δεν αληθεύει: «Ουδεμία διάκρισις των διασωθέντων ναών κατά συνοικίας είναι δυνατή. Ο ναός των Αγίων Αποστόλων, ο οποίος διετηρήθη άθικτος εις ουδεμίαν από τας δήθεν συνθηκολογήσας συνοικίας ανήκει. Ωσαύτως η Μονή της Χώρας, ο ναός των Αγίων Σεργίου και Βάκχου, η Αγία Θεοδώρα, η Περίβλεπτος, εκκλησίαι, αι οποίαι διετηρήθησαν χριστιανικαί και μετά την Άλωσιν, μεταβληθείσαι αργότερον εις τζαμιά, ευρίσκονται εις διαφόρους συνοικίας. Την λεηλασίαν εξάλου, όπως παραδίδουν πάντες οι ιστορικοί της Αλώσεως, ουδείς των ναών της Κωνσταντινουπόλεως διέφυγεν» (Μαρία Κ. Χαιρέτη, Μνημοσύνη I, (1967) σ. 336, στο Ι.Μ. Χατζηφώτη, Βυζάντιο και Εκκλησία, σ. 42). Χαρακτηριστικά γράφει ο Νικόλο Μπαρμπάρο, υπερασπιστής της Πόλης: «όσους έβρισκαν στους δρόμους τούς περνούσαν από τη λεπίδα της χατζάρας τους, γυναίκες και άντρες και γέρους και παιδιά, αδιακρίτως». Ο Ψευδο-Φραντζής πάλι, λέει, απορρίπτοντας την άποψη του Κορδάτου: «κανένα μέρος ή καταφύγιο δε γλίτωσε από την έρευνα [των Τούρκων] ή τη βεβήλωση» και «παντού ακούγονταν θρήνοι και παντού γίνονταν αρπαγές γυναικών όλων των ηλικιών» (βιβλίο Γ', κεφάλαιο 8). Οι Τούρκοι έσφαζαν αδιακρίτως ανθενωτικούς και φιλενωτικούς. Εάν υπήρχε συμφωνία ανθενωτικών και Τούρκων, τότε οπωσδήποτε ο Μωάμεθ θα είχε δώσει εντολή να μη σφάζουν οι στρατιώτες όποιον έβρισκαν μπροστά τους και να μην λεηλατούν όλα τα σπίτια, άρα κι αυτά των ανθενωτικών.

Κανείς από τους ιστορικούς της Άλωσης, ούτε ο Δούκας ούτε ο Σφραντζής ούτε ο Χαλκοκονδύλης ούτε ο Κριτόβουλος, δεν αναφέρει πουθενά για μερική παράδοση της Κωνσταντινούπολης ή για συνθηκολόγηση του Παλαιολόγου. Αυτοί οι τέσσερις ιστοριογράφοι, μαζί με άλλους δύο, έναν Ρώσο κι έναν Βενετό, πουθενά δεν κάνουν λόγο για συνθηκολόγηση του Παλαιολόγου ή μερική παράδοση εκ μέρους των κατοίκων. Ούτε οι τουρκικές πηγές αναφέρουν κάτι τέτοιο. Ο Κορδάτος βασίζεται αποκλειστικά στον Καντεμίρη, ο οποίος έγραψε 200 με 250 χρόνια μετά την Άλωση. Είναι λογικότερο να γίνει πιστευτός ο  αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας Φραντζής, ο αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας Βενετός Νικόλο Μπαρμπάρο, ο αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας Ρώσσος Νέστορας Ισκεντέρης καθώς και οι Δούκας (XXXIX, 13 κ.ε.), Κριτόβουλος (Α', 61, 62, 66, 67) και Χαλκοκονδύλης, οι οποίοι ήταν σύγχρονοι της Άλωσης, αλλά δεν αναφέρουν τίποτε περί προσυμφωνημένης κρυφής παράδοσης, προδοσίας των Ανθενωτικών ή συνθηκολόγησης, παρά οι μυθοπλασίες του Καντεμίρη, δύο αιώνες μετά την Άλωση, τις οποίες κανείς άλλος πριν από αυτόν δεν είχε ισχυριστεί.

Αλλά και η ίδια η στάση των Ανθενωτικών, να θέσουν τη θρησκευτική πίστη τους πάνω από τα εθνοκρατικά συμφέροντα, η οποία θεωρείται σήμερα εθνοπροδοτική, είναι ακριβώς η ίδια με τη στάση των αγωνιστών του 1821. Για παράδειγμα ο Κολοκοτρώνης είπε: «όταν πιάσαμε τ' άρματα, είπαμε πρώτα υπέρ Πίστεως και έπειτα υπέρ Πατρίδος» (στην εφημ. "Αιών" των Αθηνών, 13/11/1838). Τα ίδια έλεγε κι ο Υψηλάντης. Ο αφορισμός από το Πατριαρχείο και η άρνηση υπακοής των Επαναστατών στον αφορισμό αυτόν, με τίποτε δε συνεπάγεται αντίφαση με την προαναφερθείσα λεκτική ή έμπρακτη προτεραιότητα των Επαναστατών ούτε συνεπάγεται εναντίωση στην Εκκλησία εκ μέρους των Επαναστατών, γιατί οι επαναστάτες του 1821 γνώριζαν ότι η απόφαση αυτή της Εκκλησίας ήταν προϊόν βίας. Έτσι, αν κατηγορήσει κανείς τη στάση των Ανθενωτικών, θα πρέπει να κατηγορήσει και τον Κολοκοτρώνη, το Μακρυγιάννη κι άλλους Αγωνιστές του 1821, οι οποίοι έλεγαν ακριβώς τα ίδια με τους Ανθενωτικούς: πρώτα η θρησκευτική πίστη, μετά η πατρίδα. Κατά τον Φραντζή (XXIII, 4) η σύνοδος της Φερράρας-Φλωρεντίας υπήρξε η πρώτη και μεγαλύτερη αιτία της Άλωσης. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος υποκρινόταν ότι δεχόταν την Ένωση:

«ακόμα κι ο ίδιος ο βασιλιάς έκανε τάχα πως συναινούσε [στην Ένωση]» (Δούκα, Βυζαντινοτουρκική ιστορία, XXXVI, 2)  και δέχθηκε η μνημόνευση του Πάπα να γίνεται «με την ελπίδα να μας συνδράμουν οι δυτικοί σε περίπτωση ανάγκης. Όσοι, όμως, θελήσουν να το κάνουν αυτό, θα το κάνουν μόνο στον ναό της Αγίας Σοφίας, ενώ οι υπόλοιποι δε θα έχουν καμία ευθύνη και θα παραμείνουν ειρηνικοί» (Σφραντζής, XXXVI, 6), ενώ οι φιλενωτικοί Βυζαντινοί «αποδέχθηκαν τον όρο της Ενώσεως με την προϋπόθεση ότι, μόλις περάσει η αναστάτωση με τους Τούρκους και επικρατήσει ηρεμία, θα συνεδριάσουν κάποιοι από τους πλέον μορφωμένους, για να εξετάσουν τους όρους και να τους διορθώσουν, αν υπάρχει κάτι το οποίο έρχεται σε αντίθετση με την ορθή πίστη» (Δούκα, Βυζαντινοτουρκική ιστορία, XXXVI, 5). «Ο δε καρδινάλιος [=που λειτούργησε στην Αγία Σοφία] αντιλαμβανόμενος τις προθέσεις και τα σχέδια των Γραικών – άλλωστε δεν του έμεναν απαρατήρητα τα τεχνάσματα και οι πανουργίες τους – έπρεπε να έχει κάποιο κίνητρο για να βοηθήσει την Πόλη, επειδή ανήκε στο ίδιο γένος, κι έτσι αρκούσε αυτό που συνέβη [=η κοινή συλλειτουργία στην Αγία Σοφία] για να το αναφέρει στον πάπα» (ό.π., XXXVI, 6). Οι σημερινοί κατήγοροι των Ανθενωτικών δε φαίνεται να αντιλαμβάνονται ότι ακόμη και οι – στη φαντασία των πρώτων – φιλοδυτικοί πνευματικοί πρόγονοι των σημερινών φιλοδυτικών Νεοελλήνων, οι Ενωτικοί, υποκρίνονταν στην πλειοψηφία τους ότι αποδέχονταν την Ένωση.

 

* http://www.portaaurea.gr/  

Μνήμες Βυζαντίου: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29 ΜΑΪΟΥ, μέρα θλίψης  γιατί «Η ΠΟΛΙΣ ΕΑΛΩ…»

 

Της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη*

 

Το Βυζάντιο ως κρατικό μόρφωμα και η Ορθόδοξη παράδοση συνδέονται στενά. Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία του βυζαντινού πολιτισμού είναι η πνευματικότητα. Ωστόσο, η καθημερινότητα της ζωής των απλών ανθρώπων, τα ψήγματα Βυζαντινού πολιτισμού της καθημερινότητας στις ποικίλες όψεις της Βυζαντινής κοινωνίας, τα κοινωνικά προβλήματα, η σημασία της μόρφωσης στο μοναχισμό, η σημασία της εγγραμματοσύνης στην κοινωνική ζωή, το διαζύγιο και ο βιασμός, ο υπόκοσμος και οι φυλακές, η επαιτεία-ζητιανιά δεν μπορούν επ' ουδενί να παραβλεφτούν από το μελετητή.

Το Βυζάντιο αποτελεί επίσης ένα αναγκαίο συστατικό της σύγχρονης ελληνικής ταυτότητας. Τα τελευταία πενήντα χρόνια έχουμε δει στον Δυτικό Κόσμο μιαν αξιοσημείωτη ανάπτυξη των βυζαντινών σπουδών, σύμφωνα με τις οποίες το Βυζάντιο εκπροσωπεί μια συνέχεια επιλεγμένων στοιχείων της κλασικής παράδοσης, με όρους συνέχειας παρά αντίθεσης.

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης, πρωτεύουσας του Βυζαντινού κράτους, από τους Τούρκους το 1453, το τέλος ουσιαστικά του Βυζαντίου ως πολιτικής οντότητας, δεν σήμανε και το τέλος της διάχυσης του Βυζαντινού πολιτισμού. Μπορεί  τα τουρκικά στρατεύματα του Μωάμεθ Β' μετά από γενική έφοδο, κυρίως στην πύλη του Αγίου Ρωμανού, να μπαίνουν αλαλλάζοντας  στην Κωνσταντινούπολη, όμως ο ηρωικός, σύμφωνα με την παράδοση, θάνατος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, του τελευταίου Αυτοκράτορα του Βυζαντίου, επισφραγίζει την άλωση της Βασιλίδας από το Μωάμεθ τον Πορθητή, με μεταφυσικό νόημα, σχεδόν με μυστηριακή πνοή. Η πτώση της ιστορικής πόλης και η ηρωική και ιερή μορφή του τελευταίου υπερασπιστή Αυτοκράτορα, σημειώνουν και το τέλος του Βυζαντίου με την υπερχιλιετή, ένδοξη και σκληρή πολεμική ιστορία του, με την ορθόδοξη χριστιανική πίστη και τον απαστράπτοντα πολιτισμό του.

Ο τρόπος που θυσιάστηκε ο τελευταίος Αυτοκράτορας, καθώς και ότι δεν διασώθηκαν πληροφορίες για τις τελευταίες στιγμές του στο πεδίο της μάχης, αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για ποικίλους θρύλους με κυριότερο αυτόν του «μαρμαρωμένου βασιλιά» που περιμένει την στιγμή να ανακτήσει την Πόλη και την Αυτοκρατορία του. Μια λαϊκή, χριστιανική παράδοση, αναφέρει ότι τη στιγμή που διέρρηξαν οι Τούρκοι την πύλη της Αγίας Σοφίας τελούνταν θεία λειτουργία και ο ιερέας τη στιγμή που είδε τους μουσουλμάνους να ορμούν στο πλήθος των πιστών, εισήλθε και εξαφανίσθηκε μέσα στον τοίχο, πίσω από το Άγιο Βήμα, που άνοιξε μπροστά του κατά τρόπο μαγικό. Λέγονταν ότι όταν η Κωνσταντινούπολη θα επανέλθει στα χέρια των Χριστιανών, ο ιερέας θα βγει από τον τοίχο για να συνεχίσει την λειτουργία.

Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, ο Αμερικανός ιστορικός Ε. Α. Γκρόσβενορ αναφέρει ότι στην συνοικία Αμπού Βεφά στην Κωνσταντινούπολη, υπήρχε ένας χαμηλός ανώνυμος τάφος τον οποίο οι Έλληνες της πόλης τιμούσαν ως τάφο του Κωνσταντίνου και τον χρησιμοποιούσαν κρυφά ως τόπο προσευχής. Όμως η Οθωμανική Κυβέρνηση επενέβη εκείνη την εποχή επιβάλλοντας ποινές και ερημώνοντας το μέρος .

Χάρις στα απόρθητα τείχη της και στην ισχύ του βυζαντινού κράτους η Κωνσταντινούπολη έμεινε απόρθητη για σχεδόν 1000 χρόνια. Γνώρισε πολλές πολιορκίες από τους Αβάρους, τους Άραβες, τους Ρώσους, τους Βουλγάρους, αλλά έμελλε να πέσει για πρώτη φορά το 1204 στα χέρια των Σταυροφόρων, οι οποίοι κατευθύνονταν προς την Παλαιστίνη για να ελευθερώσουν τους Αγίους Τόπους. Οι Βυζαντινοί ξαναπήραν στην κατοχή τους την Κωνσταντινούπολη το 1261 και τη διατήρησαν για σχεδόν 200 χρόνια ακόμη. Παρά την αδυναμία τους, θα αποκρούσουν και άλλες πολιορκίες μέχρι να φθάσει η αποφράδα μέρα του 1453.

 Η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς Τούρκους κράτησε περίπου 3 μήνες και, τελικά, ο σημαντικά ισχυρότερος Μωάμεθ την κατέλαβε την Τρίτη 29 Μαΐου 1453. Μετά τον θάνατο του Κωνσταντίνου οι Τούρκοι όρμησαν μέσα στην πόλη αρχίζοντας μαζικές λεηλασίες. Ένα μεγάλο πλήθος πολιτών κατέφυγε στην Αγία Σοφία, ελπίζοντας να βρει εκεί ασφάλεια. Αλλά οι Τούρκοι διέρρηξαν την κεντρική πύλη και όρμησαν μέσα στην εκκλησία όπου έσφαξαν το πλήθος, χωρίς διάκριση φύλου και ηλικίας. Την ημέρα της πτώσης της Κωνσταντινούπολης, ή πιθανόν την επόμενη, ο Σουλτάνος εισήλθε επίσημα στην πόλη και πήγε στην Αγία Σοφία, όπου και προσευχήθηκε. Κατόπιν ο Πορθητής εγκαταστάθηκε στα αυτοκρατορικά ανάκτορα των Βλαχερνών.

Όπως παραδίδει ο Γεώργιος Φραντζής, δόθηκε διαταγή για τριήμερη λεηλασία της πόλης. Άλλες πηγές αναφέρουν πως ουσιαστικά η λεηλασία έπαυσε μετά την πρώτη ημέρα. O ιστορικός Μιχαήλ Δούκας αναφέρει πως ο σουλτάνος επιφύλαξε για τον εαυτό του τα οικοδομήματα και τα τείχη της πόλης, αφήνοντας τα υπόλοιπα αγαθά, τους αιχμαλώτους και τα λάφυρα στη διάθεση των στρατευμάτων . Ο άμαχος πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης θανατωνόταν χωρίς διάκριση. Οι εκκλησίες με επικεφαλής την Αγία Σοφία, καθώς και τα μοναστήρια, με όλο τους τον πλούτο, λεηλατήθηκαν και βεβηλώθηκαν, ενώ οι ιδιωτικές περιουσίες έγιναν αντικείμενο αρπαγής και λαφυραγωγίας. Κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών χάθηκαν αναρίθμητοι πολιτιστικοί θησαυροί. Πολύτιμα βιβλία κάηκαν, κομματιάστηκαν ή πουλήθηκαν σε εξευτελιστικές τιμές. Ο ιστορικός Κριτόβουλος, που ανήκε στο φιλο-οθωμανικό στρατόπεδο, αναφέρει ότι δεν υπήρξε στοιχειώδης οίκτος κατά τις λεηλασίες και η πόλη ερημώθηκε ολοσχερώς.

 

Κείμενο – Μαρτυρία: "Εάλω η Πόλις…" Λαόνικος Χαλκοκονδύλης, "Απόδειξις ιστοριών"

 

«…. Οι Έλληνες μόλις διέτρεξε η φήμη πως έπεσε η Πόλη, άλλοι άρχισαν να τρέχουν προς το λιμάνι στα πλοία των Βενετσιάνων και των Γενοβέζων και καθώς ορμούσαν πολλοί πάνω στα πλοία βιαστικά και με ακαταστασία χάνονταν, γιατί βούλιαζαν τα πλοία. Και έγινε εκείνο που συνήθως γίνεται σε τέτοιες καταστάσεις. Με θόρυβο, φωνές και χωρίς καμιά τάξη έτρεχαν να σωθεί ο καθένας μέσα σε σύγχυση…

…. Ένα μεγάλο πλήθος άνδρες και γυναίκες, που όλο και μεγάλωνε από τους κυνηγημένους, στράφηκε προς τον πιο μεγάλο ναό της Πόλης, που ονομάζεται Αγιά Σοφιά. Μαζεύτηκαν εδώ άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Σε λίγο όμως πιάστηκαν από τους Τούρκους χωρίς αντίσταση. Πολλοί άνδρες σκοτώθηκαν μέσα στο ναό από τους Τούρκους. Άλλοι πάλι σ' άλλα μέρη της Πόλης πήραν τους δρόμους χωρίς να ξέρουν για που. Σε λίγο άλλοι σκοτώθηκαν, άλλοι πιάστηκαν και πολλοί όμως από τους Έλληνες φάνηκαν γενναίοι: αντιστάθηκαν και σκοτώθηκαν, για να μη δουν τις γυναίκες και τα παιδιά τους σκλάβους.

Σε όλη την Πόλη τίποτε άλλο δεν έβλεπες παρά αυτούς που σκότωναν και αυτούς που σκοτώνονταν, αυτούς που κυνηγούσαν και κείνους που έφευγαν».

Ουσιαστικά το Βυζάντιο υπήρξε πολυσχιδέστερο και πολυπλοκότερο από ό,τι φαντάζονται οι πολέμιοι του. Και όπως κάθε πολιτισμός, έχει κι αυτό τους επικριτές του και τους φανατικούς οπαδούς του. Το μόνο βέβαιο είναι ότι  σήμερα δεν θα μπορούσαμε να μιλούμε για ελληνική μόρφωση και παιδεία αν δεν ήταν αυτό που διέσωσε και, μέσω των αιώνων, διέσπειρε το ελληνικό πνεύμα σε όλο τον κόσμο.

Ας πάψουμε να είμαστε μίζεροι και ας αισθανθούμε υπερήφανοι για τη μοναδική αυτοκρατορία στον κόσμο που κράτησε τόσα χρόνια και έδωσε τα φώτα του πολιτισμού σε κάθε έθνος που ήρθε σε επαφή μαζί του. Ας πάψουμε να παπαγαλίζουμε τις ανθελληνικές αθλιότητες ορισμένων ξένων ιστοριογράφων που εξυμνούν κρατίδια διάρκειας δεκαετιών και λησμονούν έστω και να αναφέρουν το χιλιόχρονο οικοδόμημα του Βυζαντίου. Ας πάψουμε να πιστεύουμε τις εκ του πονηρού υπεκφυγές μερικών ξένων ιστοριογράφων οι οποίοι από τη μία θεωρούν το Βυζάντιο ως μη-σημαντικό και από την άλλη προσπαθούν να υποστηρίξουν – ο καθένας για τη χώρα του – ότι η δική τους χώρα είναι οι πραγματικοί συνεχιστές αυτής της "μη-σημαντικής" χιλιόχρονης αυτοκρατορίας. Η Ρωσσία, η Αυστροουγγαρία και η Γερμανική Συνομοσπονδία (και όχι μόνο) χρησιμοποίησαν σαν σημαία το δικέφαλο αετό για να αποδείξουν ότι ήταν συνεχιστές του Βυζαντίου. Δεν πρέπει να αφήσει ο καθένας τις προσωπικές του αντιθρησκευτικές απόψεις να επικαλύψουν όλα τα λαμπρά και ενδιαφέροντα, θετικά στοιχεία του Βυζαντινού πολιτισμού. Δυστυχώς μόνο στην Ελλάδα της γκρίνιας και της μιζέριας μπορεί να παρατηρηθεί το φαινόμενο του να υπάρχουν μερικοί που πιστεύουν ότι το ελληνικό έθνος για 1100 χρόνια ως δια μαγείας "εξαφανίστηκε" από προσώπου Γης και μετά το 1821, ως δια μαγείας πάλι, εμφανίστηκε ξανά στον ίδιο χώρο! Ας γίνουμε η Ελλάδα της αυτογνωσίας που προσφέρει η ιστορική γνώση. Γιατί ο Βυζαντινός πολιτισμός ήταν πλούσιος και σε κάθε περίπτωση αντικειμενικά ανώτερος από κάθε άλλον της ίδιας περιόδου.  Το Βυζάντιο ήταν περισσότερο "φως"…από όσο ήταν σκοτάδι.

 

* H Αμαλία Κ. Ηλιάδη είναι φιλόλογος-ιστορικός (Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας απ' το Α.Π.Θ.), Υπεύθυνη Σχολικής Βιβλιοθήκης 2ου Ε.Π.Α.Λ.  Τρικάλων, E-mail: ailiadi@sch.gr, http://users.sch.gr/ailiadi, http://blogs.sch.gr/ailiadi,  http://www.matia.gr,

http://www.emy67.wordpress.com