Το κακό ως πρόταγμα
Του Χάρη Ναξάκη*

«Δεν υπάρχει μαρτυρία κουλτούρας
η οποία να μην είναι την ίδια στιγμή
μαρτυρία βαρβαρότητας.»
Walter Benjamin
Στο βιβλίο «ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ» η μεγάλη γερμανοεβραία φιλόσοφος Χάνα Άρεντ, μιλώντας για τον Άιχμαν, τον εκτελεστή του τελικού σχεδίου των Ναζιστών ενάντια στους Εβραίους, κάνει μια ενοχλητική παρατήρηση για τους εραστές των ταξικών αναλύσεων και του καλοκάγαθου αλλά παραστρατημένου λαού. Το κακό είναι κοινότυπο. Για να διαπραχθεί δεν χρειάζονται τέρατα αλλά κοινοί, φυσιολογικοί άνθρωποι, σαν αυτούς της διπλανής πόρτας. Ο ίδιος ο Άιχμαν ήταν ένας από αυτούς. Καλός πατέρας, σύζυγος, αγαπητός στους φίλους του. «Εγώ», είπε, «τη δουλειά μου έκανα, τόσα βαγόνια, τόσοι φούρνοι, δεν ήμουν και ο τελικός αρμόδιος.» Το ίδιο κοινοί, φυσιολογικοί και λαϊκοί άνθρωποι ήταν οι Αμερικανοί στρατιώτες που εκτέλεσαν τα φρικτά βασανιστήρια των Ιρακινών κρατουμένων στο Άμπου Γκράιμπ. Θα το πω καθαρά. Οι Ναζί ήξεραν τι έκαναν, δεν είχαν παραπλανηθεί από κάποια σκοτεινά κέντρα, είχαν συνείδηση ότι συμπεριφέρονταν κτηνωδώς και ακόμα περισσότερο έκαναν το θάνατο και τη γενοκτονία επάγγελμα και μάλιστα τα εξορθολόγησαν, όπως ο Άιχμαν. Ποιος είπε ότι η λογική δεν γεννάει τέρατα; Λογική και τρέλα δεν αλληλοαποκλείονται. Το κακό βρισκόταν μέσα τους.
Συνέχεια →