Αρχείο ετικέτας Χριστόφορος Αρβανίτης

Για μια Θεολογία της Παρακλήσεως

Για μια Θεολογία της Παρακλήσεως

Του Χριστόφορου Αρβανίτη*

Εισαγωγή στη θεολογία των Κατανυκτικών Εσπερινών

Για την Ορθόδοξη Εκκλησία η ζωή του ανθρώπου είναι μια συνεχής πορεία που έχει ως σκοπό και στόχο το πέρασμα από την κατ΄εικόνα της εικόνας του Θεού δημιουργία στην καθομοιωτική κατά χάριν θέωσή του. Αυτή την πορεία του ανθρώπου προς την κατά χάριν θέωση, η Εκκλησία την χαρακτηρίζει ως πνευματική και την τοποθετεί στο πλαίσιο του κινητού και εορταστικού της κύκλου, καλώντας τους πιστούς σε συμπόρευση με τα ιστορικά της πρόσωπα, την Ιστορία της, η οποία δεν είναι άλλη από τη ζωή των Αγίων της. Ιδιαιτέρως, όμως, υπερτονίζει την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και του Τριωδίου ως το «στάδιο των αρετών», όπου ο πιστός καλείται να προγυμνασθεί σωματικά και πνευματικά με σκοπό να υποδεχθεί τον αναστάντα εκ νεκρών Κύριο, μέσα από ασκήσεις πνευματικές και σωματικές. Αν εντάξουμε αυτή την πορεία στη ροή του ιστορικού χρόνου θα δούμε ότι υπάρχει το στάδιο της προετοιμασίας που ξεκινά από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου, ακολουθεί με την Κυριακή του Ασώτου και καταλήγει με τη λεγόμενη Κυριακή της Αποκρέω. Και οι τρεις αυτές εβδομάδες, καλούνται, κατά την εκκλησιαστική γλώσσα «προφωνήσιμες», καθώς προγυμνάζουν τους πιστούς, (κατά τον τρόπο της προετοιμασίας που κάνουν οι αθλητές, το λεγόμενο «ζέσταμα» πριν να μπουν στο στάδιο διεξαγωγής του αγώνα), για να εισέλθουν στο Κατανυκτικό περιβάλλον της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Επιχειρώντας να κωδικοποιήσουμε τα βασικά σημεία αυτού του Κατανυκτικού περιβάλλοντος, ώστε να βοηθηθούμε στην κατάδειξη του επιδιωκόμενου στόχου, δίνουμε τέσσερις λέξεις, τις οποίες είναι εύκολα να συγκρατήσουμε στη μνήμη μας: νηστεία, εγκράτεια, αλληλεγγύη και μετάνοια. Πρόκειται για ένα τετραδιάστατο αρχιτεκτονικό πνευματικό σχέδιο με διάφορα επίπεδα, στα οποία ο πιστός καλείται να μεταβεί διαδοχικά, αντιμετωπίζοντας τις δυσκολίες που εμφανίζονται μπροστά του, υπερβαίνοντάς τες και αξιοποιώντας τις ασκήσεις που του προσφέρονται από την Εκκλησία. Σε αυτό το πλαίσιο των προσφερόμενων πνευματικών γυμνασμάτων  εντάσσονται και οι Κατανυκτικοί Εσπερινοί των πέντε Κυριακών της Μ. Τεσσαρακοστής. Με μια προσεκτική ανάλυση των τροπαρίων που συνθέτουν τις εσπερινές αυτές ακολουθίες καταλήγουμε όσον αφορά στο περιεχόμενο και τη στοχοθέτησή τους επιγραμματικά στα εξής χαρακτηριστικά:

1ον Αναμνηστικό

2ον Σωτηριολογικό-Απελευθερωτικό

3ον Παρακλητικό

Θρησκεία και Επιστήμη: η εσχατολογική διαλεκτική

Θρησκεία και Επιστήμη: η εσχατολογική διαλεκτική

ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ: Η ΕΣΧΑΤΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

Του Χριστόφορου Αρβανίτη*

1.  Εισαγωγή

Αναζητώντας η μοντέρνα χριστιανική σκέψη την κοινωνική και ανθρωπολογική διάσταση του λόγου της, ανακαλύπτει ότι, αν θέλει η πορεία και η εξέλιξή της να συγκινεί, θα πρέπει πρωτίστως να διαλέγεται με όλα αυτά που την περιβάλλουν. Σε αντίθετη περίπτωση, θα θεωρούσε την ανθρώπινη ιστορία ως γεγονός ξένο προς την ιστορία της ελευθερίας του ανθρώπου και θα αποτελούσε άρνηση κοινωνικοποίησης της θεολογίας. Η θεολογική σκέψη, ως σκέψη, την οποία γεννά το ανθρώπινο πνεύμα, είναι και αυτή σάρκα της ιστορίας του κόσμου. Αποκαλύπτει τον άνθρωπο ως πρόσωπο της δράσης και αναζητεί τρόπους διαλόγου με τα υπόλοιπα ρεύματα της ανθρώπινης σκέψης, αποκλείοντας, η καλλίτερα θα έπρεπε να επιδιώκει να αποκλείει, οποιαδήποτε a priori δεδομένα.

Συνέχεια