Αρχείο ετικέτας Χρήστος Τσουκαλάς

ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

Του Χρήστου Τσουκαλά*

     ΟΙ ΚΑΚΟΙ ΕΜΠΟΡΟΙ

Κύριε, άνθρωποι απλοί
πουλούσαμε υφάσματα,
(κι η ψυχή μας
Ήταν το ύφασμα που δεν τ’ αγόρασε κανείς).
Την τιμή δεν την κανονίζαμε απ’ την ούγια
η πήχη και τα ρούπια ήταν σωστά
τα ρετάλια δεν τα δώσαμε μισοτιμής ποτέ:
η αμαρτία μας.
Είχαμε μόνο ποιότητας πραμάτεια.
Έφτανε στη ζωή μας μια στενή γωνιά
-πιάνουν στη γη μας λίγο τόπο τα πολύτιμα.
Τώρα με την ίδια πήχη που μετρήσαμε
μέτρησέ μας ̇ δε μεγαλώσαμε το εμπορικό μας·
Κύριε, σταθήκαμε έμποροι κακοί!  

(ΑΝΤΩΝΙΟΥ)

1.  Η  ανισότητα των συναλλαγών.

Η ΓΝΩΣΗ ΩΣ ΔΥΝΑΜΗ

Η ΓΝΩΣΗ  ΩΣ  ΔΥΝΑΜΗ

Του Χρήστου Τσουκαλά*

Knowledge is power    …scientia potentia est.

    Η πιο πάνω διάσημη  φράση, που πολλοί κατά παράδοση  αποδίδουν στον Φράνσις Μπέικον, συνομήλικο του Γαλιλαίου, σηματοδοτεί θεμελιακή μεταστροφή στις σχέσεις φιλοσοφίας- επιστήμης –τεχνολογίας. Η αντίληψη αυτή χαρακτηρίζει τη νεότερη εποχή και αποτελεί κορυφαίο προωθητικό συντελεστή της ήδη εξελισσόμενης επιστημονικής επανάστασης. Καθώς μάλιστα αυτή είναι συστατικό στοιχείο της κυρίαρχης ιδεολογίας,  είτε επειδή  εκπορεύεται από την άρχουσα τάξη είτε επειδή  αποτελεί βασικό κριτήριο ανάδειξής της. Επίσης ως νέα αντίληψη, ως  νέα φιλοσοφία,  αντιστοιχεί σε κοινωνία στην οποία η ταξική σύνθεση και  πάλη  διαφοροποιείται.

     Καθώς η κοινωνία αλλάζει ευνοείται η αλλαγή ιδεολογίας, η αλλαγή κοσμοθεωρίας, η οποία με τη σειρά της ευνοεί αυτές τις  κοινωνικές αλλαγές. Είναι άλλωστε γνωστό πως: » δεν είναι η συνείδηση των ανθρώπων που καθορίζει το «Είναι» τους  μα αντίθετα  το κοινωνικό »Είναι» τους καθορίζει τη συνείδησή τους».  Η τελευταία βέβαια καθορίζει τη συμπεριφορά τους.

Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Του Χρήστου Τσουκαλά*

Με την Αναγέννηση τελειώνει ο Μεσαίωνας και  μπαίνει ολόκληρος  πια ο πλανήτης,  ακολουθώντας αναγκασμένος  τη  Δ. Ευρώπη,  στη Νεότερη εποχή. Ήταν  μια κοινωνία που ενσυνείδητα διακήρυσσε  τη  «χαρμόσυνη ρήξη» με το άμεσο παρελθόν της και  αναζητούσε  τη δικαίωσή της στην Αρχαιότητα. Πρόκειται  και για την επαναφορά της φιλοσοφίας, πρόκειται για την αναγνώρισή της από την πνευματική ηγεσία της  εποχής, για τη ‘‘νομιμοποίησή’’ της ακόμα και  από τους επίσημους και κυρίαρχους θεσμούς του κράτους και της εκκλησίας. Αυτό είναι το λογικό σχήμα που εξηγεί την ονοματοθεσία των εποχών: κλασική Αρχαιότητα με την ακμή της φιλοσοφίας, Μεσαίωνας σκοταδιστικός με την κατάργησή της, Αναγέννηση με την επαναφορά της. 

Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΑΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΥΦΑΝΣΗ ΜΥΘΟΥ ΚΑΙ ΛΟΓΟΥ

Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΑΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΥΦΑΝΣΗ ΜΥΘΟΥ ΚΑΙ ΛΟΓΟΥ

Του Χρήστου Τσουκαλά*

«…κόσμον τόνδε, τν ατν πάντων, οτε τις θεν οτε νθρώπων ποίησεν,  λλ  ν  ε  κα                  στιν  κα  σται πρ είζωον, πτόμενον  μέτρα καὶ                            aποσβεννύμενον μέτρα… γινομένων γρ  πάντων κατ τν λόγον…»,

Ηράκλειτος.

Εικοσιπέντε αιώνες τώρα, από την αρχή σχεδόν της εμφάνισης του »λόγου», της φιλοσοφίας και της επιστήμης, απασχολεί φιλοσόφους, στοχαστές, θεολόγους, επιστήμονες, ποιητές και άλλους η σχέση του μύθου με το λόγο, όπως και η μετάβαση της ανθρώπινης νόησης από τον ένα τρόπο νόησης στον άλλο, κάτι που συνδέεται άρρηκτα με τη γέννηση της φιλοσοφίας και της επιστήμης. Προφανώς το ζήτημα είναι θεμελιακό, κομβικό, έχει πολλές πτυχές, επιδέχεται πολλές προσεγγίσεις και γι’ αυτό θα συνεχίσει να προσφέρεται ως θέμα μελέτης σε πολλούς ερευνητές στο απροσδιόριστο μέλλον. Ο όγκος των εργασιών, των βιβλίων, των άρθρων, των σχολίων που έχει παραχθεί είναι τεράστιος και ανεξάντλητος, καθώς έχουν δουλέψει τόσοι πολλοί, για γενεές πολλές, σε πλανητική κλίμακα, πάνω σε αυτό το ζήτημα.

Συνέχεια

Ο ΠΕΖΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΣΕΙΣ

Ο ΠΕΖΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΣΕΙΣ

Του Χρήστου Τσουκαλά*

Ο προφορικός λόγος προηγείται του γραπτού. Χρειάστηκαν χιλιετίες εξέλιξης του ανθρώπινου πολιτισμού μέχρι να εφεύρει ο άνθρωπος τη γραφή. Αυτή πάλι πέρασε πολλά στάδια εξελικτικών μετασχηματισμών από τα εικονογράμματα και τα ιδεογράμματα στη φωνητική-συλλαβική (π.χ Μινωική) και εν τέλει στην αλφαβητική γραφή. Ανάλογη λίγο-πολύ ακολουθία παρατηρείται και οντογενετικά, το παιδί πρώτα μιλά και μετά γράφει. Επειδή προφανώς η γραφή απαιτεί υψηλότερο στάδιο νοητικής ανάπτυξης του ανθρώπου.

Επιπλέον το γράψιμο, ιδιαίτερα στην αρχαία εποχή, ήταν διαδικασία χρονοβόρα, δαπανηρή και επίπονη. Όσοι κατέχουν την τέχνη της γραφής, γράφουν μόνο ό,τι είναι ανάγκη και ό,τι αξίζει να γραφεί κατά την υποκειμενική τους εκτίμηση ή κατά την εκτίμηση των εντολέων τους. Έτσι έχουν βρεθεί γραπτά κείμενα σε ναούς, σε παλάτια, στις έδρες των κρατικών διοικητικών μηχανισμών, σε ταφικά μνημεία, σε επιγραφές, σε αγγεία και πινακίδες κλπ. Συνήθως γράφονταν ονόματα θεών, βασιλιάδων, νικητών αγώνων, ύμνοι προς τιμήν των θεών και των βασιλιάδων, λογιστικοί κατάλογοι, λογαριασμοί, κρατικά αρχεία κλπ.

Συνέχεια

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Του Χρήστου Τσουκαλά

Δεν ήταν σχέδιο ούτε του Πάπα ούτε κάποιου αυτοκράτορα ούτε άλλης αρχής ή  εξουσίας η ίδρυση των πανεπιστημίων στη Δυτική Ευρώπη τον ύστερο Μεσαίωνα (12ος–13ος αιώνας). Αντίθετα τα πρώτα πανεπιστήμια προέκυψαν αυθόρμητα, ως πρωτοβουλία των «μελετητών» από τα societates, δηλ. τα ελευθέρια συμβόλαια μεταξύ διδασκάλων και σπουδαστών, που μετατράπηκαν σε universitates, δηλαδή σε συντεχνιακές ενώσεις σπουδαστών κατά ενότητες σπουδών. Ιδρύθηκαν, επίσης, ως Studium general1* κοσμοπολίτικα και πολυ-τεχνικά.  Τέτοιο ήταν το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια στην Ιταλία, το παλαιότερο του σύγχρονου κόσμου, που ιδρύθηκε το 1088 ως «scholarium  Bolognese Universitas», ενώ το πανεπιστήμιο του Παρισιού ήταν γνωστό ως «universitas magistrorum et scholarium», «συντεχνία ή κοινότητα των  δασκάλων  και των λογίων».

Συνέχεια