Μας απειλούν με συσσίτια!  Οι άνανδροι!

 

Της Σοφίας Βούλτεψη

 

Αν καταλάβαμε καλά από τα πρωτοχρονιάτικα μηνύματα των κρατούντων, πάμε γραμμή για τα συσσίτια. ΟΛΟΙ! Διότι ουδείς εχέφρων μπορεί να υποστηρίξει πως με τη «συλλογική προσπάθεια» στην οποία αναφέρθηκε ο πρωθυπουργός κ. Παπαδήμος – και η οποία μεταφράζεται σε πειθήνια αποδοχή της βαριάς φορολογίας και των περικοπών – μπορεί να βγει το χρέος της χώρας.

Η Ιστορία επαναλαμβάνεται με δραματικό τρόπο. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η άρχουσα τάξη στάθηκε ανίκανη να διαχειριστεί επ’ ωφελεία της χώρας τη Νίκη και τον πλούτο της Εθνικής Αντίστασης και τη φήμη που είχε αποκτήσει το ελληνικό μεγαλείο σε όλον τον κόσμο, πράττοντας το ακριβώς αντίθετο:

Δεν απέτρεψε την εμφύλια σύρραξη, με αποτέλεσμα να μηδενιστεί η χώρα και να περάσει ο λαός πενήντα χρόνια μέσα στην ανέχεια και στον διχασμό. Τι θα πει, κ. πρωθυπουργέ, «πρέπει να συνεχίσουμε με αποφασιστικότητα την προσπάθεια»; Ποιοι να συνεχίσουμε την προσπάθεια; Διότι μέχρι σήμερα, το μόνο που συμβαίνει είναι να υποβάλλεται σε θυσίες ο λαός (οι οποίες – ό,τι και να λέτε και πήγαν και θα πάνε χαμένες, όπως δείχνουν οι αριθμοί), ενώ τόσο η προηγούμενη, όσο και η δική σας κυβέρνηση (που είναι η προηγούμενη) ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΑΝΕΙ ΤΙΠΟΤΕ.

Και τι θα πει «για να μην μεταβληθεί η κρίση σε μια άτακτη, καταστροφική χρεοκοπία. Για να παραμείνουμε στο ευρώ. Για να επανέλθουμε σε τροχιά ανάπτυξης και να μειώσουμε την ανεργία»;

Αν εννοείτε πως στην περίπτωση που η κρίση μεταβληθεί σε άτακτη χρεοκοπία και φύγουμε από το ευρώ, θα φταίει το γεγονός πως δεν υπήρξε «συλλογική προσπάθεια», σας λέμε πως ΟΧΙ. Αν συμβούν όλα αυτά, υπεύθυνοι θα είναι αυτοί που σας παρέδωσαν την εξουσία και εσείς προσωπικώς.

Είναι άνανδρο να μην κάνεις τίποτε, ενώ γι’ αυτό ανέλαβες μια θέση και μετά να ρίχνεις τα βάρη στους άλλους, που ούτε κυβερνούν, ούτε σχεδιάζουν, ούτε γνώση των γεωπολιτικών συμφερόντων που αναπτύσσονται έχουν, ούτε να παρέμβουν σ’ αυτά μπορούν, ούτε βρίσκονται σε θέση ή διαθέτουν τις αναγκαίες γνώσεις για να σχεδιάσουν και να διαπραγματευτούν.

Αν είχατε κάποιο μήνυμα να στείλετε, αυτό έπρεπε να το στείλετε μόνο στον εαυτό σας. Το ίδιο και ο κ. Παπανδρέου, που επιμένει να λέει ότι «καταφέραμε να στεκόμαστε όρθιοι». Και ότι «όλοι μαζί» γίναμε «σοφότεροι», αποκτήσαμε «προσωπική και συλλογική αυτογνωσία» και πως «πρέπει να συνεχίσουμε τον αγώνα».

Μιλάμε για τον πρώτο πληθυντικό που σκοτώνει. Διότι προσωπικά ο ίδιος ο κ. Παπανδρέου ούτε έλαβε μέρος σε καμιά συλλογική προσπάθεια, ούτε αισθάνθηκε στο πετσί του τις συνέπειες της καταστροφικής πολιτικής του και της εκ μέρους του κατασυκοφάντησης της χώρας.

Από την στιγμή που ο κ. Παπανδρέου εξακολουθεί να είναι σε θέση, μετά από όλα αυτά, να στέλνει πρωτοχρονιάτικά μηνύματα, χωρίς να αισθάνεται την παραμικρή ανάγκη να απολογηθεί και χωρίς να έχει τιμωρηθεί, δεν μπορούμε να μιλάμε για αποκατάσταση της ηθικής και της δικαιοσύνης, που πρέπει να αποδοθεί.
Επίσης δεν αντιλαμβάνομαι τι νόημα έχει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας από τη μια να ζητά υπεράσπιση των αδυνάμων και από την άλλη να υποστηρίζει πως γίνεται πόλεμος στον κ. Παπαδήμο, ένας πόλεμος, που όπως είπε, τον βλέπει «στις εφημερίδες με σχόλια που θα μπορούσαν να μην γίνονται»!

Πώς γίνεται δηλαδή να υπερασπίζεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συγχρόνως και τους αδυνάμους και την κυβέρνηση Παπαδήμου, η οποία επιβάλλει τα μέτρα που πλήττουν τους αδυνάμους; Δηλαδή, κ. Πρόεδρε, ποια είναι τα σχόλια «που θα μπορούσαν να μην γίνονται»;

Ότι ο κ. Παπαδήμος δέχθηκε να λειτουργεί με ένα υπουργικό συμβούλιο πενήντα ατόμων, οι σαράντα από τους οποίους είναι οι προηγούμενοι ανίκανοι; Ότι δύο μήνες τώρα δεν έχει αλλάξει τίποτε, δεν έχει καν προχωρήσει το PSI; Ότι το μόνο που ζητά (ο κ. Παπαδήμος) είναι θυσίες και πάλι θυσίες; Ότι μόνο λόγια λέει κι’ αυτός για ανάπτυξη και ανάταξη και στην πράξη δεν έχει λάβει ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ προς αυτήν την κατεύθυνση;

Και τι είναι αυτά περί Ιταλίας που επίσης αντιμετωπίζει δυσκολίες, αν και η κυβέρνησή της έχει λιγότερα μέλη; Τι προβλήματα έχει η κυβέρνηση της Ιταλίας και δεν τα ξέρουμε; Ότι κάτι είπε ο Μπερλουσκόνι;  Δικαιολογεί δηλαδή ο Πρόεδρος αυτό το πρωτοφανές αίσχος, αυτό το απίστευτο συνονθύλευμα ανικάνων και φιλοδόξων; Ακατανόητα πράγματα που δείχνουν ότι έχουν ανάψει στο φουλ οι μηχανές για διάσωση των καταστροφέων της χώρας, στους οποίους σύντομα θα προστεθεί και ο κ. Παπαδήμος.

Επίσης, δεν αντιλαμβανόμεθα σε ποιον απευθύνθηκε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Προβόπουλος όταν, σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή» διεκτραγώδησε την κατάσταση που θα επικρατούσε στη χώρα, αν επιστρέφαμε στη δραχμή.

Όπως είπε, τα πρώτα χρόνια θα βρισκόμασταν σε αληθινή κόλαση, καθώς «θα παρουσιαστούν σημαντικές ελλείψεις σε καύσιμα, πρώτες ύλες, ακόμη και σε αγροτικά προϊόντα. Τα σχολεία, τα νοσοκομεία και γενικά οι δημόσιες υπηρεσίες θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες στη λειτουργία τους. Ελλείψει καυσίμων, ο στρατός και η αστυνομία δεν θα μπορούν να κινούν τα οχήματα».

Προειδοποίησε επίσης ότι σε τέτοιες ανώμαλες καταστάσεις, αυτοί που κυρίως χάνουν είναι οι πολλοί και οι αδύνατοι, ενώ αυτοί που επωφελούνται είναι οι λίγοι επιτήδειοι.

Σωστά. Η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η χώρα οδηγήθηκε στον εμφύλιο και στο τέλος επικράτησαν οι μαυραγορίτες και οι συνεργάτες των κατακτητών. Αλλά και… λάθος! Διότι δεν επικρατούν σήμερα οι ίδιες συνθήκες από πλευράς βιοτικού επιπέδου του λαού και ενημέρωσης.

Οπότε, κ. Προβόπουλε, θα χάσουν μεν οι πολλοί και οι αδύνατοι, αλλά κάποιοι μπορεί να χάσουν το κεφάλι τους.  Αφήστε, λοιπόν, όλοι σας τις κινδυνολογίες, διότι δεν αντιλαμβανόμαστε σε ποιους απευθύνεται αυτή η ομοβροντία του τύπου… μέτρα, δυσκολίες, αμάν έρχεται πάλι η τρόικα και τι θα κάνουμε. Αφήστε όλοι σας τα περί ανάγκης συλλογικότητας (δηλαδή «πληρώστε και μη μιλάτε») και πείτε μας ΤΙ ΘΑ ΚΑΝΕΤΕ ΕΣΕΙΣ! Διότι μέχρι στιγμής ΔΕΝ ΕΧΕΤΕ ΚΑΝΕΙ ΤΙΠΟΤΕ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΡΕΨΕΤΕ ΤΗ ΧΩΡΑ.

Οι πολιτικοί και οι οικονομικοί παράγοντες της χώρας δεν αρκεί να μιλούν γενικά και αόριστα για συλλογικότητες (δηλαδή… πληρώστε) και μελλοντικές ελπίδες. Οφείλουν να πουν τώρα τι έχουν σχεδιάσει να κάνουν άμεσα.

Θα βγουν στο εξωτερικό να εξηγήσουν τις δυνατότητες της χώρας χωρίς να την συκοφαντούν; Θα παραπέμψουν τους συκοφάντες για εθνική προδοσία; Θα φέρουν επενδύσεις (κανονικές, όχι αυτές για τις οποίες μιλούν στις συναντήσεις τους ο Παπαδήμος και ο Χρυσοχοΐδης); Θα δεσμευτούν οι κινδυνολογούντες σε κάτι χωρίς – για μια φορά – να αναμιγνύουν τον λαό;

Τι θα κάνουν; Θα διαπραγματευτούν καλύτερα, θα βγάλουν πετρέλαια, θα ζητήσουν πίσω τα κλεμμένα αρχαία από τα οποία κόβουν μονέδα οι δανειστές μας, θα πουλήσουν σήμερα (χθες) τον ήλιο στους Γερμανούς που τον χρειάζονται, θα υιοθετήσουν επιτέλους την τακτική του μαστίγιου και του καρότου, βάζοντας στο τραπέζι ακόμη και τις γερμανικές οφειλές;

Θα καταλάβουν ότι η λύση του οικονομικού προβλήματος της Ελλάδας περνά μέσα από την ενεργειακή αυτοτέλεια της Γερμανίας, η οποία έχασε δύο παγκοσμίους πολέμους επειδή έμειναν από βενζίνη τα άρματά της – οπότε, σε καιρό ειρήνης και με δεδομένο ότι μέχρι το 2020 θα κλείσουν τα ευρισκόμενα σε γερμανικό έδαφος πυρηνικά εργοστάσια, υπάρχει κίνδυνος να μείνουν από ενέργεια τα εργοστάσιά της;

Επί όλων αυτών δεν ακούσαμε τίποτε. Οι μεγάλοι οικονομολόγοι και οι μεγάλοι τεχνοκράτες το έχουν ρίξει στην ανάγκη για κοινωνική συνοχή και φιλανθρωπία. Την ώρα που είναι βέβαιο πως μόνο πολιτική λύση (σε συνδυασμό με σοβαρά μέτρα ανάταξης) μπορεί να δοθεί στο πρόβλημά μας, ακούμε τα ίδια και τα ίδια.

Το Πρόγραμμα «Ήλιος», στο οποίο αναφέρθηκε και πάλι ο Σόιμπλε πρωτοχρονιάτικα, εξακολουθεί να καρκινοβατεί.

Η Κύπρος ανακοινώνει τα σημαντικά αποτελέσματα από τις έρευνες για φυσικό αέριο και εμείς, χρόνια μετά, είμαστε ακόμη στο «Θα βγάλουμε πετρέλαια».

Η έννοια της διαπραγμάτευσης και της άσκησης πίεσης έχει εξαφανιστεί. Καμιά υπόσχεση ότι θα μπουν επιτέλους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τα μεγάλα θέματα της Ελλάδας: Οι εξοπλισμοί και η μη εφαρμογή της Συνθήκης της Λισαβόνας, ο τεράστιος όγκος λαθρομεταναστών και το κόστος για την ελληνική οικονομία (έχουν βουλιάξει τα νοσοκομεία μας), οι γερμανικές οφειλές που είναι απόλυτα νόμιμο να διεκδικηθούν.

Ο άνθρωπος (Παπακωνσταντίνου), που εξαιτίας του ανέβηκε τεχνητά το έλλειμμα της χώρας, είναι υπεύθυνος για τα πιο σοβαρά θέματα της χώρας – το Πρόγραμμα Ήλιος και τα Πετρέλαια. Είναι δυνατόν ο άνθρωπος που έλαβε ενεργά μέρος στον μηδενισμό της χώρας να την αγαπά και να αγωνίζεται γι’ αυτήν, έχοντας την ευθύνη των πιο κρίσιμων τομέων;

Ο άνθρωπος (Παπανδρέου) που είναι ο κατ’ εξοχήν υπεύθυνος για τον μηδενισμό της χώρας δια της συκοφάντησής της, στέλνει στους «διεφθαρμένους» μηνύματα… ενότητας και συλλογικής προσπάθειας.

Και ο πρώην σύμβουλος αυτού του καταστροφέα, είναι σήμερα πρωθυπουργός της χώρας. Όλοι μαζί, μας απειλούν ότι θα πάμε στα συσσίτια. Αντί να διαπραγματευτούν με τους ξένους, απειλούν τον λαό τους. Οι άνανδροι!

 

ΠΗΓΗ: 02/01/2012, http://www.elzoni.gr/html/ent/254/ent.17254.asp

Για τους χριστιανούς της Μέσης Ανατολής – Μέρος ΙΙ

Οι χριστιανοί στην Μέση Ανατολή: Χτίζοντας γέφυρες ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, ανάμεσα στο παλιό και το νέο

 

Του Παντελή Καλαϊντζίδη*

 

Συνέχεια από το Μέρος Ι

Πλάι, όμως, σε αυτά τα τόσο θετικά και ελπιδοφόρα σημεία, οφείλω να ομολογήσω ότι υπάρχουν και ανησυχητικά σημάδια στα οποία και θα ήθελα να αναφερθώ με συντομία στη συνέχεια της παρουσίασής μου:

1. Η κοινοτιστική (communitarian), και όχι απλώς κοινοτική (communal) συγκρότηση των χριστιανικών κοινοτήτων και εκκλησιών στη Μέση Ανατολή. Παρά την ανοιχτή προς τη Νεωτερικότητα και τον εκσυγχρονισμό στάση τους, οι χριστιανοί της περιοχής, ίσως και λόγω του ότι είναι παντού μειονότητα και αισθάνονται αμυνόμενοι, φαίνεται να βρίσκουν ασφάλεια και καταφυγή σε αυτό το σχήμα. Αδυνατούν συνήθως να κατανοήσουν τον κόσμο έξω από τα κοινοτιστικά σχήματα· δεν μπορούν τις πιο πολλές φορές να σκεφτούν τον εαυτό τους ξέχωρα από το πλαίσιο ή και τη μοίρα της κοινότητάς τους.

Μην έχοντας παρά ελάχιστα αναπτύξει συνείδηση εξατομίκευσης και αυτονομίας, κατανοούν την κοινωνία όχι ως δημιούργημα των πολιτών, αλλά ως άθροισμα και συνισταμένη των θρησκευτικών ή εθνο-πολιτισμικών κοινοτήτων. Όντας οι ίδιοι, πολλές φορές, πολίτες δεύτερης κατηγορίας, χωρίς ουσιαστικά την εμπειρία του αυτοσυνείδητου και υπεύθυνου, ως προς τις αποφάσεις του, ατόμου/προσώπου, προσλαμβάνουν τον κόσμο κυρίως μέσα από την κοινοτιστική προοπτική και διαμεσολάβηση, αποδίδοντας, φυσικώ τω λόγω, προτεραιότητα στην κοινότητα και στους συλλογικούς-πολιτισμικούς αλλά και στους φυσικούς κληρονομημένους δεσμούς και θεσμούς έναντι του ατόμου/προσώπου, των δικαιωμάτων και των ελευθεριών του. Γι’ αυτό και τα προβλήματα που παρουσιάζονται από αυτήν την κοινοτιστική διάρθρωση των κοινωνιών και των εκκλησιών στην Μέση Ανατολή είναι πολλά και ποικίλα, και αναφέρθηκαν ήδη αρκετές φορές στο παρόν συνέδριο. Το πρόβλημα είναι ότι μια ορισμένη θεολογία — και μάλιστα στο όνομα της θεολογίας του προσώπου — σπεύδει να δικαιολογήσει και να δικαιώσει θεολογικά τον κοινοτισμό και την κυριαρχία του προνεωτερικού παραδείγματος στην Ορθοδοξία, παραμένοντας έτσι ουσιαστικά ανυποψίαστη για τα νεωτερικά και χειραφετητικά στοιχεία που κόμισε ο αρχέγονος χριστιανισμός αλλά και η ίδια η Ορθοδοξία στην Ιστορία[6].

2. Συναφές προς το παραπάνω είναι και το γεγονός ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι χριστιανικές κοινότητες και εκκλησίες, όπως και γενικότερα οι κοινωνίες της Μέσης Ανατολής, μαζί ή και παράλληλα προς τα «νεωτερικά» χαρακτηριστικά στα οποία αναφερθήκαμε, παρουσιάζουν έντονα αρχαϊκά και πατριαρχικά στοιχεία. Η συνύπαρξη αυτή παραδοσιαρχίας και εκσυγχρονιστικών τάσεων, πατριαρχικών και νεωτερικών δομών, αποτυπώνεται με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο στη θέση της γυναίκας όχι μόνο στις κοινωνίες της Μέσης Ανατολής που κυριαρχούνται από το Ισλάμ, αλλά και στις ίδιες τις εκκλησίες, και μάλιστα στις ορθόδοξες, που υποτίθεται πως είναι φορείς ενός άλλου ήθους και μιας άλλης πραγματικότητας, αυτής του «ουκ ένι άρσεν και θήλυ» (Γαλ. 3:28).

3. Η κοινοτιστική δομή και συγκρότηση των εκκλησιών στην Μέση Ανατολή, ως αποτέλεσμα του ομολογιακού κατακερματισμού του χριστιανισμού και της μετατροπής των χριστιανών σε μειοψηφία, έχει ακόμη μία σοβαρή επίπτωση, αυτή του εκκλησιαστικού κουλτουραλισμού, της κατανόησης δηλαδή της πίστης και της Εκκλησίας με όρους ταυτότητας και πολιτισμού, και της συνακόλουθης σύγχυσης ανάμεσα στους κοινωνιολογικά και πολιτισμικά χριστιανούς και τους χριστιανούς χωρίς άλλους προσδιορισμούς. Βέβαια το φαινόμενο αυτό απαντάται πάρα πολύ συχνά και εκεί όπου ο χριστιανισμός είναι πλειοψηφούσα θρησκεία, όπως στην Ελλάδα, τη Ρωσία και τις ορθόδοξες βαλκανικές χώρες. Όπως έχω μάλιστα υποστηρίξει σε πρόσφατο άρθρο μου στο περιοδικό Istina[7], αποτελεί το σοβαρότερο ίσως πρόβλημα για την Ορθοδοξία, η οποία, στις εκτός ιεραποστολής περιοχές, λόγω ακριβώς του γνωστού στενότατου ―έως ταυτίσεως ορισμένες φορές― συνδέσμου Εκκλησίας και έθνους, Εκκλησίας και τοπικών/πολιτισμικών παραδόσεων, αυτό που φαίνεται να χρειάζεται επειγόντως είναι μία αποδέσμευση από τους συγκεκριμένους πολιτισμούς και τις τοπικές παραδόσεις (deculturation), μία επανιεράρχηση προτεραιοτήτων ανάμεσα στα θεολογικά και πολιτισμικά κριτήρια, μία νέα ισορροπία ανάμεσα στο τοπικό και το οικουμενικό, στο επί μέρους και το καθολικό, και όχι τόσο τον εμπολιτισμό (inculturation). Αυτή, όμως, η σύνδεση της ιστορικής Ορθοδοξίας με έναν συγκεκριμένο τόπο και πολιτισμό, φαίνεται να είναι και το σοβαρότερο πρόβλημα ―αλλά δυστυχώς όχι το μόνο― για την προσαρμογή της Ορθοδοξίας στις νέες συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, όπου σύμφωνα με τον Γάλλο καθηγητή Olivier Roy[8], ειδικό του πολιτικού Ισλάμ και του θρησκευτικού φαινομένου, στις νέες συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, της δορυφορικής τηλεόρασης, του ίντερνετ και των άϋλων δικτύων, οι θρησκείες που είναι υπερβολικά δεμένες ή ταυτισμένες με έναν τόπο ή με έναν πολιτισμό, όπως η Ορθοδοξία και ο Ρωμαιοκαθολικισμός, έχουν μεγάλη δυσκολία προσαρμογής. Αντιθέτως, οι θρησκευτικές παραδόσεις που διακρίνονται για την μεγάλη τους κινητικότητα και την αποδέσμευση από μια συγκεκριμένη κουλτούρα και από τον εγκλεισμό τους στα στενά γεωγραφικά πλαίσια, όπως ο Προτεσταντισμός και το σαλαφιτικό Ισλάμ, κινούνται με μεγαλύτερη άνεση και έχουν μεγαλύτερη «επιτυχία» στην «ελεύθερη» θρησκευτική αγορά.

4. Η κατανόηση, όμως, της πίστης και της Εκκλησίας με όρους ταυτότητας και πολιτισμού έχει πολύ συχνά ως συνέπεια την εργαλειοποίησή της και τη χρήση της για αλλότριους σκοπούς, εθνικούς, κοινωνικούς, κλπ, όσο θεμιτοί και νόμιμοι κατά κόσμον και αν είναι αυτοί οι σκοποί. Η πίστη παύει τότε να αποτελεί τον έσχατο και υπέρτατο σκοπό και μεταβάλλεται σε μέσο για την πραγματοποίηση άλλων στόχων και σκοπών. Το φαινόμενο είναι γνωστό στον ορθόδοξο χώρο λόγω των εθνικών εκκλησιών και της στράτευσής τους στην εθνική ιδέα και τις εθνικές αφηγήσεις των επιμέρους εθνικών κρατών. Και παρότι ο εθνοφυλετισμός έχει καταδικαστεί από τη Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως του 1872, εξακολουθεί εντούτοις να ορίζει ουσιαστικά το πλαίσιο οργάνωσης και δράσης των Ορθοδόξων Εκκλησιών στον σύγχρονο κόσμο. Βεβαίως, στην περίπτωση της Μέσης Ανατολής, δεν έχουμε να κάνουμε με αυτήν ακριβώς την περίπτωση, καθώς η μειοψηφική, από πληθυσμιακή άποψη, παρουσία των χριστιανικών εκκλησιών δεν επιτρέπει καμιά τέτοιου είδους φιλοδοξία. Για να πάρουμε, όμως, μόνο ένα παράδειγμα, αυτό της Παλαιστίνης, είναι ορατός ο κίνδυνος η καθόλα θεμιτή δίψα του παλαιστινιακού λαού για εθνική αναγνώριση και αποκατάσταση σε ένα διεθνώς αναγνωρισμένο κράτος να οδηγήσει σε εργαλειοποίηση της πίστης και σε υποταγή της εκκλησιακής στην εθνική ταυτότητα που γίνεται πλέον το περιέχον ενώ η χριστιανική ταυτότητα μεταβάλλεται σε περιεχόμενο. Επιπλέον, σε ένα άλλο καθαρά εκκλησιαστικό και μάλιστα ενδορθόδοξο επίπεδο, ο συστηματικός αποκλεισμός και η αποξένωση των Αράβων ορθοδόξων από τη διοίκηση και τις θέσεις ευθύνης στο Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, παρότι αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία του ποιμνίου που εξακολουθεί να ποιμαίνεται από μια ιεραρχία αποκλειστικά ελληνική ή «ρωμαίικη» αν προτιμάτε, κινδυνεύει όχι μόνο να στερήσει την ορθόδοξη κοινότητα στην Παλαιστίνη, το Ισραήλ και την Ιορδανία από μορφωμένα στελέχη και καταρτισμένους θεολογικά κληρικούς, αλλά είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε ανάλογου τύπου εκκλησιολογικά προβλήματα, και από τον εθνοφυλετισμό των Ελλήνων μοναχών να οδηγηθούμε, στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, στον εθνοφυλετισμό των αραβόφωνων και μάλιστα με μαθηματική ακρίβεια στις μεταξύ τους διαμάχες (Παλαιστίνιοι-Ιορδανοί, αλλά και ορθόδοξοι χριστιανοί ρωσικής παράδοσης και εβραϊκής καταγωγής) αλλά και στην πλήρη υποταγή τους και τη σύζευξή τους με την πολιτική ηγεσί [9].

5. Πολλοί από εμάς, που δεν είμαστε από τη Μέση Ανατολή, έχουμε την αίσθηση ότι όλο και περισσότερο μεταξύ των χριστιανών υπάρχει μια τάση φυγής και μια αυξανόμενη ανασφάλεια, καθώς πολύ συχνά πέφτουν θύματα των ποικίλων εθνοτικών και εμφύλιων συγκρούσεων, των ανερχόμενων πολύχρωμων φονταμενταλισμών (ισλαμικού και εβραϊκού), αλλά και του ίδιου του υψηλού βιοτικού τους επιπέδου και του επιπέδου εκπαίδευσης και καλλιέργειας, που τους προσφέρει μεγαλύτερη κινητικότητα και περισσότερες επιλογές, με πρώτη αυτήν της μετανάστευσης. Δεν μπορούμε εδώ να επεκταθούμε περαιτέρω στους λόγους και τα βαθύτερα αίτια αυτής της κατάστασης, δεν είμαστε καν σίγουροι πως η τάση αυτή επιβεβαιώνεται πλήρως στην πράξη. Δεν είναι δυνατόν, όμως, να μην δώσουμε την δέουσα προσοχή σε ορισμένα σημάδια που μοιάζει να είναι όντως ανησυχητικά. Είμαστε για παράδειγμα μάρτυρες για τα καταστροφικά αποτελέσματα που είχε η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ καθώς και για την όλο και διογκούμενη έξοδο των χριστιανών από τη χώρα αυτή, των χριστιανών του Ιράκ που, για λόγους που μπορούμε να υποψιαστούμε, συνήθως υποστηρίζουν και νοσταλγούν το καθεστώς του Σαντάμ Χουσείν, όπως και ένα πολύ σημαντικός αριθμός των χριστιανών στη Συρία σήμερα, και μάλιστα η εκκλησιαστική τους ηγεσία, φαίνεται να υποστηρίζουν το καθεστώς Άσσαντ· στη Συρία όπου, εξαιτίας της εξέγερσης που συχνά προσλαμβάνει ισλαμιστικά χαρακτηριστικά, παρακολουθούμε την αγωνία και την περιχαράκωση των χριστιανών, που παρά τις αυταρχικές ή και δικατορικές μεθόδους του συντάσσονται μάλλον με το υπάρχον καθεστώς καθώς φοβούνται για το μέλλον τους και για την ίδια την επιβίωση και τη συνέχιση της φυσικής τους παρουσίας σε περίπτωση νίκης των ισλαμιστών. Η περίπτωση, όμως, του Ιράκ και της Συρίας δεν είναι οι μόνες που εμπνέουν ανησυχία: Η οριακή και δύσκολη επιβίωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη, η σχεδόν ολοκληρωτική εξαφάνιση των χριστιανών στη Νοτιοανατολική Τουρκία, η δυναμική, πολυπληθής αλλά ταυτοχρόνως αβέβαιη παρουσία των Κοπτών στην Αίγυπτο, η δυσμενής δημογραφική, εις βάρος των χριστιανών, ανατροπή στο Λίβανο και το φάσμα ενός νέου εμφυλίου πολέμου, η δραματική συρίκνωση του χριστιανικού πληθυσμού στην Παλαιστίνη και την Αγία Γη, στην πανάρχαια αυτή κοιτίδα του χριστιανισμού, συμπληρώνουν χωρίς να εξαντλούν τον ιδιότυπο αυτό χάρτη της αβεβαιότητας και της επισφάλειας των χριστιανικών πληθυσμών της Μέσης Ανατολής[10].

Δεν ξέρω πόσο σωστά μπόρεσα να κατανοήσω και να αναλύσω τα προβλήματα και τις σημαντικές προκλήσεις που η παρούσα συγκυρία θέτει στους χριστιανούς της Μέσης Ανατολής, σήμερα μάλιστα που η κατάρρευση των αυταρχικών και δικτατορικών καθεστώτων τους αναγκάζει να πάρουν θέση είτε υποστηρίζοντας το παλιό είτε διακινδυνεύοντας με το καινούργιο. Δεν είμαι σίγουρος επίσης ότι κατάλαβα και ερμήνευσα σωστά τα αισθήματα που διακατέχουν τους χριστιανούς της περιοχής σήμερα. Θα ήθελα, όμως, να τους διαβεβαιώσω και να σας διαβεβαιώσω πως ό,τι λέχθηκε ήταν καρπός της αγάπης και της αγωνίας μου για την χριστιανική παρουσία και μαρτυρία, για το παρόν και το μέλλον των χριστιανών στην Μέση Ανατολή.

Σημειώσεις:

 [6]. Βλ. περισσότερα γι’ αυτή μου τη θέση στο βιβλίο μου, Ορθοδοξία και Νεωτερικότητα. Προλεγόμενα, Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών/Ίνδικτος, Αθήνα, 2007, ιδίως σ. 47-67, 75-84. Πρβλ. P. Kalaitzidis, “Challenges of Renewal and Reformation Facing the Orthodox Church,” The Ecumenical Review, 61 (2009), σ. 136-164.

[7].  P. Kalaitzidis, « La relation de l’Eglise à la culture et la dialectique de l’eschatologie et de l’histoire », Istina, 55 (2010), σ. 7-25.

[8].  Βλ. σχετικά, Ol. Roy, La Sainte Ignorance, Seuil, Paris, 2008.

[9].  Ευρύτερη ανάπτυξη αυτής μου της θέσης στο: Π. Καλαϊτζίδης, «Ο Θεός και ο Καίσαρας. Επίκαιρο θεολογικό σχόλιο στην εκκλησιαστική κρίση και στο ζήτημα του χωρισμού κράτους και Εκκλησίας. Με ένα υστερόγραφο για τα συμβαίνοντα στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων», Ίνδικτος, τχ. 19, Απρίλιος 2005, κυρίως σ. 19-21. Πρβλ. την σχετική «Επιστολή» του Ηλ. Μαλεβίτη, και την απάντησή μου, Ίνδικτος, τχ. 20, Ιανουάριος 2006, σ. 273-275 και 275-279 αντίστοιχα.

[10].  Δίνω εδώ κάποιες ελάχιστες βιβλιογραφικές αναφορές για όποιον θα επιθυμούσε να εμβαθύνει στα ζητήματα που σχετίζονται με τους χριστιανούς στην ευρύτερη περιοχή της Εγγύς και της Μέσης Ανατολής: Ου. Νταλρίμπλ, Ταξίδι στη σκιά του Βυζαντίου, μτφρ. Κατερίνα Οικονομάκου, Ωκεανίδα, Αθήνα, 2000· Ρ. Ντεμπρέ, Οδοιπορικό στις χώρες της Βίβλου, μτφρ. Αννα Καρακατσούλη, Πρόλογος Στ. Ζουμπουλάκης, «Πόλις», Αθήνα, 2010· Ant. Sfeir (ed.), Chrétiens d’Orient. Et s’ils disparaissaient?, Bayard, Montrouge, 2009· S. de Courtois, Le nouveau défi des chrétiens d’Orient. D’Istanbul à Bagdad, Jean-Claude Lattès, Paris, 2009 · J.-M. Cadiot, Les Chrétiens d’Orient. Vitalité, souffrances, avenir, Salavator, Paris, 2010. Βλ. Επίσης για το ίδιο θέμα την περιοδική έκδοση: Les Cahiers de l’Orient (: “Chrétiens d’Orient, Quel avenir ?”), nr 93, hiver 2009.

Ολόκληρο το ενδιαφέρον συνέδριο μπορείτε να παρακολουθήσετε εδώ.

 

* Παντελής Καλαϊτζίδης είναι Δρ. Θ., Συντονιστής Ακαδημίας Θεολογικών, Διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Επισκέπτης Καθηγητής στο Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου

 

ΠΗΓΗ: Πέμπτη, 29 Δεκεμβρίου 2011, http://panagiotisandriopoulos.blogspot.com/2011/12/blog-post_3091.html

Για τους χριστιανούς της Μέσης Ανατολής – Μέρος Ι

Οι χριστιανοί στην Μέση Ανατολή: Χτίζοντας γέφυρες ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, ανάμεσα στο παλιό και το νέο

 

Του Παντελή Καλαϊντζίδη*

 

 

Εισήγηση στο Διεθνές Συνέδριο «Η χριστιανική μαρτυρία στη Μέση Ανατολή σήμερα: Θεολογικές και πολιτικές προκλήσεις». Διοργάνωση: Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών  και Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, Βόλος, 20-22 Ιουνίου 2011

Θα ήθελα ευθύς εξ αρχής να διευκρινίσω ότι δεν είμαι ειδικός των προβλημάτων και των ευρύτερων εξελίξεων στην Μέση Ανατολή. Γι’ αυτό και δεν θα τολμούσα να πάρω το λόγο και να μιλήσω σε συνέδριο για το παρόν και το μέλλον των χριστιανών σε αυτήν την περιοχή, αν δεν υπήρχε η τελευταία ενότητα αυτού του συνεδρίου με τον χαρακτηριστικό τίτλο: «Μάρτυρες ζωντανής εμπειρίας».

Όχι ότι η ζωή μου και η καθημερινότητά μου εμπλέκονται με τα όσα δύσκολα, και πολλές φορές τραγικά, συμβαίνουν στο ευρύτερο χώρο της Μέσης Ανατολής• αλλά γιατί πιστεύω ότι η μαρτυρία λειτουργεί διπλά: εμείς οι εκτός Παλαιστίνης και Μέσης Ανατολής έχουμε πολλά να μάθουμε και να πληροφορηθούμε από την καθημερινότητα και τα προβλήματα των εκεί χριστιανών, αλλά ίσως και εμείς από την πλευρά μας, αντιστρόφως, κάτι να έχουμε να πούμε και να μεταδώσουμε στους χριστιανούς της Μέσης Ανατολής, όχι επειδή γνωρίζουμε καλύτερα από εκείνους την καθημερινότητα και πραγματικότητα τους, αλλά επειδή η μαθητεία και η σπουδή μας στα υπό συζήτηση προβλήματα, καθώς και στην παράδοση και τη ζωή των χριστιανών της Μέσης Ανατολής, μας έμαθε και μας δίδαξε πολλά. Στην παρουσίασή μου, λοιπόν, ξεκινώντας από την περιορισμένη προσωπική μου εμπειρία από τους ανθρώπους, τις εκκλησίες και τις χώρες της περιοχής, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις γι’ αυτά που έμαθα και διδάχθηκα από τη συναναστροφή μου και τις επισκέψεις μου στις χώρες της Μέσης Ανατολής. Η παρουσίαση αυτή έχει να κάνει με το πώς ένας Έλληνας ορθόδοξος θεολόγος αντιλαμβάνεται την παρουσία και την μαρτυρία των χριστιανών στην Μέση Ανατολή σήμερα, τι θα μπορούσε να αναμένει από αυτούς και τι θα έπρεπε να φοβάται γι’ αυτούς. Πρόκειται, λοιπόν, για μια ομιλία πολύ διαφορετική από αυτές με τη συστηματική δομή και τη θεωρητική επεξεργασία που ο ομιλών εκφωνεί συνήθως. Πρόκειται στην ουσία για μια προσωπική μαρτυρία, και σε καμία περίπτωση για τα συμπεράσματα του συνεδρίου, μια μαρτυρία που δεν διεκδικεί ούτε την αμεσότητα ούτε την εγκυρότητα και βαρύτητα των άλλων προσωπικών μαρτυριών που είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε, για μια μαρτυρία που ίσως και να μην αποφεύγει σε κάποια σημεία της τις απλουστεύσεις ή και τα «οριενταλιστικά» στερεότυπα.

Όλα μοιάζει να άρχισαν τον Ιούλιο του 1982 στη Θεσσαλονίκη, όταν μπαίνοντας σε ένα θρησκευτικό βιβλιοπωλείο στο κέντρο της πόλης μαγεύτηκα από τη μουσική και τις ψαλμωδίες στα αραβικά και τα ελληνικά που εκεί άκουσα. Μια γυναικεία φωνή, απαλή σαν το χάδι και ευαίσθητη σαν το μετάξι, με μετέφερε σε άλλους κόσμους, πολύ οικείους και πολύ διαφορετικούς ταυτοχρόνως από αυτούς που ως τότε γνώριζα. Κανείς δεν ήξερε να μου πει τότε τι ακριβώς ήταν αυτό που άκουγα, εκτός από το ότι προέρχονταν από το Λίβανο. Λίγο αργότερα, κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών μου σπουδών στη Γαλλία, ανακάλυψα ότι η μουσική και η ψαλμωδία που με μάγεψαν και με συγκίνησαν ήταν από το δίσκο “Good Friday” της Fairuz, της χριστιανής στο θρήσκευμα τραγουδίστριας από το Λίβανο. Μέχρι εκείνη τη στιγμή αγνοούσα το βάρος που έφερε αυτό το όνομα, αγνοούσα τη συγκίνηση και τη νοσταλγία που προκαλούσε σε όλη την Ανατολή — όχι μόνο στους χριστιανούς. Αυτή ήταν μόνο η αρχή στην πολύχρονη και πολυεπίπεδη σχέση μου με τους χριστιανικούς και τους άλλους πληθυσμούς της Ανατολής. Μετά τη Fairuz πολλοί άλλοι καλλιτέχνες, κυρίως μουσικοί, αλλά και ποιητές και συγγραφείς της περιοχής, Άραβες, Τούρκοι, Ιρανοί, Αρμένιοι, Εβραίοι, ήρθαν να πλουτίσουν τον «μυστικό μου κήπο» και να ανοίξουν τους ορίζοντές μου. Με την απόσταση ασφαλείας που παρείχε η απουσία από τη χώρα καταγωγής μου, πολλά πράγματα άρχισαν σιγά-σιγά να ξεκθαρίσουν μέσα μου, διάφορα στερεότυπα και ταμπού άρχισαν να ξεπερνιούνται, μεταξύ των οποίων το κυριότερο, η σχέση με την Τουρκία και τους άλλους γείτονες της Ελλάδος. Ήταν έτσι στα χρόνια της παραμονής μου στο Παρίσι που μπόρεσα να καταλάβω τι πραγματικά υπήρξε διαχρονικά ο Ελληνισμός στην ιστορική του πορεία πριν κρατικοποιηθεί και εθνικοποιηθεί: μια ουτοπία μάλλον, παρά ένας τόπος ή ένα κράτος, ένας τρόπος του βίου, ένας πολιτισμός, καθώς η ελληνικότητα ήταν πάντα ένα ασαφές και ακαθόριστο κράμα παιδείας, πολιτισμού, θρησκείας, γλώσσας και πνευματικών επιλογών, που δεν μπορούσε να οριστεί και να καθοριστεί ούτε γεωγραφικά, ούτε εθνοφυλετικά[1]. Το άνοιγμα, όμως, και ο απεγκλωβισμός πέρα από τα στενά ελλαδικά πλαίσια, μου επέτρεψε να κατανοήσω καλύτερα όχι μόνο τη δική μου ταυτότητα και παράδοση αλλά και τους «άλλους», και μάλιστα τους εγγύς «άλλους» της Εγγύς και Μέσης Ανατολής, είτε για χριστιανούς πρόκειται είτε για μουσουλμάνους και Εβραίους.

Από όλα όσα έμαθα από τη σχέση μου με την καθ’ ημάς Ανατολή, δεν ξέρω πόσα θα μπορούσα, λόγω χρόνου κυρίως, να μοιραστώ σήμερα μαζί σας. Θα περιοριστώ αναγκαστικά σε ορισμένα μόνο από αυτά, κυρίως σε όσα σχετίζονται με το θεολογικο-πολιτικό θέμα του συνεδρίου μας και με το αίτημα της «μαρτυρίας», διατυπώνοντας παράλληλα και ορισμένους φόβους και ανησυχίες για την εξέλιξη των πραγμάτων.

Θα συνόψιζα στα παρακάτω τα θετικά και ελπιδοφόρα σημεία:

1. Είναι σε όλους γνωστό, και πολύ περισσότερο μέσα σε αυτήν την αίθουσα με τους τόσους ειδικούς για τα θέματα που συζητάμε, ότι οι Άραβες χριστιανοί έπαιξαν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην εθνική αραβική αφύπνιση, στην αναγέννηση των γραμμάτων και των τεχνών, καθώς και στη διαμόρφωση και το σχηματισμό των σύγχρονων αραβικών κρατών. Εκτός σπανίων εξαιρέσεων ήταν υπέρ του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους, της πολυπολιτισμικότητας, της ειρηνικής συμβίωσης και της ανεκτικότητας με τις άλλες θρησκευτικές κοινότητες. Ο σύγχρονος αραβικός χριστιανισμός ενσαρκώνει έτσι μια άλλη σχέση με τη Νεωτερικότητα και την εκκοσμίκευση, μια σχέση με θετικό κατά βάση πρόσημο και προσανατολισμό. Όταν συγκρίνει κανείς αυτή τη θετική στάση με τις έντονες αντιμοντερνιστικές τάσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ρωσία, την Ελλάδα ή και αλλού στα Βαλκάνια, ή και σε αρκετές προτεσταντικές και καθολικές εκκλησίες στην Ευρώπη και την Αμερική, μπορεί τότε ίσως να εκτιμήσει τη σημασία της. Ο χριστιανισμός συνήθως στη συνάφεια των χωρών της Μέσης Ανατολής αντιπροσωπεύει το μοντέρνο και το καινούργιο, την ανανέωση και την πρόοδο, την κοινωνική απελευθέρωση και τον εκσυγχρονισμό. Η αυξανόμενη ζήτηση της Βίβλου, ακόμη και μεταξύ των μουσουλμάνων στην Τουρκία και τη Μέση Ανατολή, ίσως κάτι έχει να μας πει πάνω σε αυτό, όπως και το γενικότερο ενδιαφέρον για το χριστιανισμό που καταγράφεται τελευταία στην Τουρκία σε ορισμένους κύκλους διανοουμένων και μορφωμένων, κυρίως γυναικών[2].

Σημειώσεις:

[1]. Τις απόψεις μου για τα εν λόγω ζητήματα έχω αναπτύξει στα παρακάτω κείμενά μου: «Ορθόδοξος φονταμενταλισμός και παραλλαγές του ελλαδικού και βαλκανικού μεγαλοϊδεατισμού», στο ειδικό ένθετο αφιέρωμα της εφημ. Ελευθεροτυπία: «Φονταμενταλισμός, ο ιερός φασισμός», 21-10-2000, σ. 16-23· «Ορθοδοξία και νεοελληνική ταυτότητα. Κριτικές σημειώσεις από τη σκοπιά της θεολογίας», Ίνδικτος, τχ. 17, 2003, κυρίως σ. 56-63· Ορθοδοξία και Ελληνισμός στη σύγχρονη Ελλάδα, Ίνδικτος, Αθήνα, 2011, κυρίως σ. 23-33.

[2]. Για το τελευταίο αυτό σημείο η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών της Ι. Μητροπόλεως Δημητριάδος, σε συνεργασία με την Ελληνική Βιβλική Εταιρεία, διοργάνωσε στις 19-4-2007 ημερίδα με θέμα: «Η διάδοση της Αγίας Γραφής στις κατά παράδοση ισλαμικές χώρες, την Τουρκία και την Μέση Ανατολή», βλ. σχετικά, www.acadimia.gr/content/view/1/50/1/3/lang,el/ Για το ίδιο αυτό θέμα βλ. και τις παρατηρήσεις της Μερόπης Αναστασιάδου και του Πωλ Ντυμόν, Οι Ρωμηοί της Πόλης. Τραύματα και προσδοκίες, Εστία, Αθήνα, 32010, σ. 211-213.

[3]. R. Rizk, « Les orthodoxes dans le drame du Liban », entretien pour le Service Orthodoxe de Presse (S.O.P.), no 139, juin, 1989, σ. 22.

[4]. R. Rizk, όπ. π., σ. 22. Πρβλ. επίσης, Georges Khodr (Métropolite de Byblos, Botris et du Mont-Liban), Et si je disais les chemins de l’enfance, μτφρ. από τα αραβικά R. et G. Rizk, Le sel de la terre-Cerf, Paris, 1997, σσ. 6-7, 71 κ. ε.

[5]. Timothy Ware (Bishop Kallistos of Diokleia), The Orthodox Church, Penguin Books, 1987 (first published in 1963), p. 145.

 

* Παντελής Καλαϊτζίδης είναι Δρ. Θ., Συντονιστής Ακαδημίας Θεολογικών, Διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Επισκέπτης Καθηγητής στο Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου

ΠΗΓΗ: Πέμπτη, 29 Δεκεμβρίου 2011, http://panagiotisandriopoulos.blogspot.com/2011/12/blog-post_3091.html

 

 Συνέχεια στο Μέρος ΙΙ

Για έναν διεθνικό πατριωτισμό

 

Του Ευτύχη Μπιτσάκη

 

Μήνες τώρα ακούμε πως οι Μάγια πίστευαν ότι το 2012 θα έρθει το τέλος του κόσμου. Δεν ξέρω για τον κόσμο, ίσως όμως το 2012 σημάνει την κατάρρευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι οπαδοί της ευρωπαϊκής (καπιταλιστικής) ολοκλήρωσης φαντάζονταν μια Ευρώπη ισότιμων εθνών, μία ήπειρο ευημερίας και ειρήνης. Η πραγματικότητα διέψευσε τις προσδοκίες.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αυτοδιαλυθεί ως συνέπεια της ανισότιμης ανάπτυξης και των ενδοκαπιταλιστικών ανταγωνισμών ή θα μετατραπεί σε ένα περισσότερο συγκεντρωτικό και αυταρχικό μόρφωμα υπό την ηγεμονία του γερμανικού κεφαλαίου; Και η Ευρώπη του Σένγκεν, η Ευρώπη – φρούριο, θα γίνει για άλλη μια φορά φυτώριο του ρατσισμού και των επί μέρους εθνικισμών;

Η κρίση της Ε.Ε. είναι η χρονικά και τοπικά συγκεκριμένη μορφή της δομικής κρίσης του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, ο οποίος, έχοντας φτάσει στα ιστορικά του όρια, γεννά νέες μορφές πολέμων, εκμετάλλευσης και φτώχειας και νέες μορφές φενακισμού της συνείδησης.

Συγκεκριμένα: Ορισμένοι ιδεολόγοι της αστικής τάξης είχαν πιστέψει ότι ο αστικός διαφωτισμός θα σήμαινε τον θάνατο των θεών. Αλλά οι θεοί, αείζωοι, επιστρέφουν στη «μετα-νεωτερική» εποχή μας, μορφές της αλλοτριωμένης συνείδησης των αντινομιών του σημερινού κόσμου. Αντίστοιχα, σύμφωνα πάντα με τους ιδεολόγους της αστικής τάξης, η λεγόμενη (οικονομικο-τεχνική) παγκοσμιοποίηση θα σήμαινε την υπέρβαση του έθνους – κράτους και των εθνικών συγκρούσεων. Η κρίση, οι παγκοσμιοποιημένες αντιθέσεις και οι πόλεμοι της Νέας Τάξης διεύψευσαν τα διαφωτιστικά σχήματα.

Η νεοαποικιακή εκμετάλλευση και οι πόλεμοι της Νέας Τάξης γεννούν νέες μορφές εθνικισμών και φονταμενταλισμών. Αλλά σήμερα πρέπει να διακρίνουμε ανάμεσα στον αντιδραστικό αντιαμερικανισμό και τον αντιδραστικό εθνικισμό από τη μία και τον υγιή πατριωτισμό από την άλλη, όπως επίσης ανάμεσα στις σκοταδιστικές μορφές του θρησκευτικού φονταμενταλισμού και τα θετικά του αστικού διαφωτισμού, υπέρβαση του οποίου αποτελεί η μαρξιστική φιλοσοφία και ανθρωπολογία. Ο καπιταλισμός, όπως έγραψαν οι Μαρξ και Ένγκελς στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο, διέλυσε τις ρομαντικές αυταπάτες των προκαπιταλιστικών κοινωνιών μετατρέποντας τις ανθρώπινες σχέσεις στην αισχρή ανταλλαγή «τοις μετρητοίς».

Και η Ελλάδα; Εκποιείται. Η γη, ο δημόσιος τομέας της οικονομίας, ο ορυκτός πλούτος και οι πλουτοπαραγωγικές πηγές, στο πλαίσιο ενός νεοαποικιακού πειράματος. Αλλά η εκποίηση προκαλεί νέες συνειδησιακές διεργασίες. Πολλοί μιλούν για νέα κατοχή και για νέο ΕΑΜ. Άλλοι γίνονται φορείς εθνικιστικών και ρατσιστικών ιδεολογιών. Αλλά: «αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις». Κανείς ξένος στρατός δεν έχει εισβάλει στην Ελλάδα. Δεν έχουμε ούτε κατοχή ούτε νέα κατοχή. Όπως ξανάγραψα, κανείς Άρης δεν θα κηρύξει την επανάσταση στα ελληνικά βουνά. Σήμερα έχουμε μια ιδιότυπη οικονομικο-πολιτική κατοχή, επιλογή της κυρίαρχης τάξης μας. Κατά συνέπειαν ο αγώνας εναντίον της νέας χούντας και των επικυρίαρχων είναι σήμερα βασικά ταξικός: αντικαπιταλιστικός και αντιιμπεριαλιστικός.

Και το εθνικό; Το πατριωτικό; Πριν απαντήσουμε, ας θέσουμε το ερώτημα: Τι σημαίνει πατρίδα; Πατρίδα είναι η γη, οι πλουτοπαραγωγικές πηγές, προπαντός οι άνθρωποι, οι επιστημονικές και τεχνολογικές κατακτήσεις, ο λαϊκός πολιτισμός, οι βιώσιμες πολιτιστικές μορφές που δημιούργησε η αστική τάξη. Όλα αυτά εκποιούνται σήμερα.

Η αριστερά είναι εξ ορισμού πατριωτική. Ένας αριστερός πατριωτισμός θα έχει σήμερα ως περιεχόμενο την υπεράσπιση της πατρίδας, με την ευρύτατη έννοια. Αλλά ένας τέτοιος πατριωτισμός, στοιχείο της μαρξιστικής ιδεολογίας, είναι, εξ ορισμού, διεθνιστικός. Επιστρέφουμε λοιπόν στο πρόβλημα της Ευρώπης: Έξω από την Ε.Ε., επιστροφή στο έθνος – κράτος; Ή αγώνας του ελληνικού λαού σε συντονισμό με το εργατικό και το κομμουνιστικό κίνημα του ευρωπαϊκού προλεταριάτου, για την Ευρώπη των ενωμένων σοσιαλιστικών δημοκρατιών;

Ουτοπία; Πιθανόν. Αλλά η ουτοπία του σήμερα (το μη εισέτι ον) μπορεί να γίνει ο τόπος της συναδέλφωσης των λαών της Ευρώπης. Εδώ βρίσκεται και η ιστορική ευθύνη και της δικής μας αριστεράς, η οποία, πολυδιασπασμένη και χωρίς στρατηγική, συνεχίζει τον αδιέξοδο εμφύλιο.

 

ΠΗΓΗ: Ημερομηνία δημοσίευσης: 01/01/2012, http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=660735

ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΕΤΟΣ ΣΕ ΚΑΙΡΟ ΠΕΡΙΣΥΛΛΟΓΗΣ

 

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

 

Το έτος είναι υποδιαίρεση του χρόνου που εξυπηρετεί πλείστες όσες ανάγκες του ανθρώπου ως κοινωνικού όντος. Στη λήξη του αυτό γεννά πλήθος συναισθημάτων χαρμοσύνων αλλά και μελαγχολικών. Στο απερχόμενο έτος, το οποίο απεικονίζεται ως γέρος και γι’ αυτό εξοβελίζεται σύμφωνα με το τραγουδάκι των ημερών, έχουμε την τάση να επιρρίπτουμε όλα τα κακά που μας συνέβησαν κατά τη διάρκειά του. Στο νέο έτος, το οποίο απεικονίζεται ως βρέφος φορτωμένο με δώρα για τους ανθρώπους, εναποθέτουμε όλες μας τις ελπίδες.

Όμως ο χρόνος, που χαρακτηρίζεται με φιλοσοφική διάθεση άλλοτε πανδαμάτωρ άλλοτε ανελέητος και άλλοτε αλλιώς, είναι παντελώς αναίτιος για τα καλά ή τα κακά που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του βίου μας. Ο χρόνος απλώς κυλά. Ίσως αυτό να είναι και το πλέον σοβαρό υπαρξιακό μας πρόβλημα, καθώς έχουμε τη βεβαιότητα ότι η παρέλευση ενός ακόμη έτους μας οδηγεί πλησιέστερα προς το αναπόδραστο τέλος, τον θάνατο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο βιώνουμε την ακραία αντίφαση: Εναποθέτουμε στο μέλλον όλες μας τις ελπίδες (το μέλλον είναι η μόνη υπερβεβαιότητα των ανθρώπων χωρίς θεό, σύμφωνα με τον Γάλλο φιλόσοφο Αλμπέρ Καμύ) και συνάμα επιθυμούμε διακαώς να βραδύνει ο ρυθμός με τον οποίο κυλά ο χρόνος, ώστε να διαρκέσει περισσότερο ο βίος μας. Σε ακραίες καταστάσεις παραισθήσεων επιχειρούμε απόδραση από τα δεσμά του ορθολογισμού και ονειρευόμαστε την δια της επιστήμης παράταση του βίου μας, όνειρο που μας προσγειώνει τόσο πιο σκληρά στην πραγματικότητα, όσο πιο πολύ διαρκεί.

Τελικά, τι επί τέλους θέλουμε εμείς οι άνθρωποι του κόσμου της αφθονίας; Ως πότε αλαζονικά και με κομπασμό θα εμμένουμε σε στάση βίου, που είναι πλέον καταφανές ότι μας οδηγεί σε πλήθος αδιεξόδων; Ίσως κάποιοι αγανακτούν με το να συμπεριλαμβάνω στους προνομιούχους του πλανήτη και μας, τους Έλληνες. Όμως είναι αναμφισβήτητο ότι ανήκουμε στα πεντακόσια εκατομμύρια των προνομιούχων ανθρώπων του πλανήτη έναντι εξήμισυ περίπου δισεκατομμυρίων αποκλήρων αυτού. Καυχόμαστε ότι είμαστε μέτοχοι του δυτικού πολιτισμού, της ανώτερης μορφής πολιτισμού που εμφανίστηκε στην επιφάνεια του πλανήτη σύμφωνα με τους φορείς του. Θεμελιώδεις αξίες αυτού του πολιτισμού είναι ο άνθρωπος και τα δικαιώματά του, όπως αυτά απορρέουν από να ιδεώδη της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Έχοντας μετατρέψει, μέσω του αυτοθαυμασμού, τον εαυτό μας σε είδωλο, έχουμε απομακρυνθεί από τον Θεό δημιουργό μας, τον οποίο αρνούμαστε με την καύχηση του απελευθερωμένου από τις προλήψεις του παρελθόντος. Και δεν αντιλαμβανόμαστε στην έπαρσή μας ότι έχουμε υποδουλωθεί σε πλείστα όσα πάθη, τα οποία μας καθιστούν δημίους αλλά και αυτόχειρες. Ναι, εμείς οι προνομιούχοι που καυχώμαστε για την υπεράσπιση των πανανθρωπίνων αξιών είμαστε οι αίτιοι της συμφοράς των αποκλήρων του πλανήτη. Και ας μην αντιδρούμε, οι Έλληνες, νίπτοντας τα χέρια μας, κατά το προηγούμενο του Ποντίου Πιλάτου. Μετέχουμε στο ΝΑΤΟ, στην ΕΕ, στον ΟΟΣΑ; Ε, λοιπόν μετέχουμε στον εσμό των εγκληματιών που αιματοκυλούν τον πλανήτη ή λεηλατούν τα προς το ζην των συνανθρώπων μας! «Ανήκομεν εις την Δύσιν», δεν υπήρξε ρήση πολιτικού μας, την οποία αποδεχθήκαμε με ενθουσιώδη χειροκροτήματα; Δεν καμαρώσαμε για την ένταξή μας στη χωρία των ισχυρών; Δεν σπεύσαμε να υιοθετήσουμε τον τρόπο σκέψης και βίου τους κατά τρόπο δουλικό, περιφρονώντας την παράδοσή μας κατά τρόπο ακραίο και εξευτελιστικό για τους προγόνους μας;

Αλλά τώρα, επιτέλους, βλέπουμε ότι οι φίλοι μας, οι εταίροι μας, οι σύμμαχοί μας επιβουλεύονται όλα όσα μας ανήκουν: Τα όσα κατ’ αρχήν καταφέραμε να αποταμιεύσουμε κατά τη χρονική διάρκεια της τριακονταετούς πλασματικής ευημερίας, όταν πολλαπλάσια σπαταλήσαμε αφρόνως για ικανοποίηση πλασματικών αναγκών στα πλαίσια της καταναλωτικής μανίας, του δεύτερου, μετά το χρήμα, ιδανικού του καπιταλιστικού συστήματος. Έτσι ζητούν τώρα τις όποιες σε χρήμα αποταμιεύσεις μας, τις κατοικίες, ακόμη και τις πρώτες, που με μόχθο κατασκευάσαμε, σύμφωνα με την παράδοσή μας, μια από τις ελάχιστες που μας απόμειναν. Ζητούν τον δημόσιο πλούτο, για τον οποίο δεν φαίνεται να πολυνοιαζόμαστε, γιατί δεν τον θεωρούμε δικό μας, καθώς έχουμε μετακινηθεί από το «εμείς» της κοινοτικής μας παράδοσης στο «εγώ» του μοναχοκυνηγού του πλούτου, της ανέλιξης και της καταξίωσης. Ζητούν τον θησαυρό του υπεδάφους και τον υποθαλάσσιο, που ως πρόσφατα διατυμπάνιζαν οι ασκούντες την εξουσία στη χώρα μας εντολοδόχοι ξένων συμφερόντων πως δεν υπάρχει. Ζητούν την εθνική μας αξιοπρέπεια ή μάλλον την έχουν αποσπάσει χωρίς ιδιαίτερη από μέρους μας αντίσταση, καθώς μας αποκαλούν απατεώνες, τεμπέληδες, γουρούνια και εμείς σιωπούμε. Ζητούν την εθνική μας συρρίκνωση, καθώς σφυρίζουν αδιάφορα στις εκκλήσεις μας προς αντιμετώπιση του μείζονος θέματος της λαθρομετανάστευσης, την οποία αυτοί με την άθλια πολιτική τους προκαλούν και εντείνουν. Ίσως μας ζητήσουν και τις γυναίκες μας, προκειμένου να μας χορηγήσουν την επόμενη δόση του δανείου, και εμείς πρέπει να τις προσφέρουμε κατά την άκρως «αξιοπρεπή» πρόταση αρχηγού κόμματος σε τηλεοπτική εκπομπή.

Λοιπόν, τί το καλό αναμένεται να μας φέρει ως δώρο το νέο έτος, όταν είναι βέβαια: Η αύξηση της ανεργίας, ιδίως μεταξύ των νέων. Η μετανάστευση επιστημόνων προς πάσαν κατεύθυνσιν. Η υποχώρηση της βιομηχανικής μας παραγωγής. Η επιδείνωση της θέσης των οικογενειακών επιχειρήσεων. Η κάμψη της αγοραστικής δυνάμεως, λόγω της ληστρικής επίθεσης της Πολιτείας κατά των πολιτών που διαθέτουν κάποιο εισόδημα με στόχο την αύξηση των φτωχών, ενώ οι πλουτοκράτες δεν αισθάνονται την παραμικρή όχληση. Μήπως θα φέρει ως δώρο τις διατυμπανιζόμενες από τους κρατούντες ξένες επενδύσεις, όταν παραπαίουν οι επιχειρήσεις ακόμη και σε χώρες με κόστος εργασίας κατά πολύ χαμηλότερο από αυτό της δικής μας υπό τα πλήγματα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, η οποία έχοντας ως βάση κυρίως την Κίνα, της κομμουνιστικής καταπίεσης προς τον ταλαίπωρο λαό της, και της ασύδοτης ελευθερίας κινήσεως του κεφαλαίου, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια όλους τους προνομιούχους ως τώρα λαούς στην εξαθλίωση;

Το δώρο που ίσως φέρνει το νέο έτος στον λαό μας είναι η μετάνοια. Ας αναλογιστούμε όλοι ότι επί μία τριακονταετία μας είχε αποκοιμίσει το γλυκό τραγούδι των σειρήνων της ευμάρειας με δάνεια χρήματα και διαρκή συρρίκνωση της παραγωγικότητας και της εγχώριας παραγωγής. Είχαμε αποθέσει την αξιοπρέπειά μας στον βωμό της αναξιοκρατείας, αισθανθήκαμε ισχυροί πλευρίζοντας ένα από τα κόμματα εξουσίας, λησμονήσαμε τα εθνικά μας θέματα και δώσαμε δείγματα σαφή απαγκίστρωσης από τον «εθνικισμό του παρελθόντος» (Πώς να μη τρίζουν τα κόκκαλα των ηρώων μας;), ξεχάσαμε τον Θεό και του γυρίσαμε την πλάτη περιφρονώντας την ορθόδοξη παράδοσή μας. Τι μας απομένει; Επιστροφή στις παραδόσεις μας: Εγκατάλειψη του «εγώ» και επιστροφή στο «εμείς». Όλοι μαζί να αντιμετωπίσουμε την κρίση, ώστε αυτή τη φορά να μην εμφανιστούν άπληστοι που σωρεύουν αγαθά στις αποθήκες τους ή μαυραγορίτες. Όλοι μαζί να ξαναβρούμε τη χαμένη αγάπη προς την πατρίδα. Ας ξεκινήσουμε από την επιλεκτική προμήθεια προϊόντων της χώρας μας και μάλιστα ελληνικών και όχι πολυεθνικών επιχειρήσεων. Ας στηρίξουμε τον παραγωγό που έχει αδιάθετο το προϊόν του με ομαδικές παραγγελίες. Αυτός θα μας στηρίξει, όταν επιδεινωθεί η κατάσταση. Ας επανέλθουμε στη γη που περιφρονήσαμε και εγκαταλείψαμε. Ας περισώσουμε όσους σπόρους γηγενών ποικιλιών διασώζονται και ας τους διασπείρουμε, ώστε να σπαρούν. Παράλληλα ας ενισχύσουμε και τους κτηνοτρόφους, τα θύματα της άγριας εκμετάλλευσης των ολιγοπωλείων, κατά τον ίδιο τρόπο. Κυρίως όμως ας επιστρέψουμε στον Θεό. Τότε όχι μόνο θα πάψουμε να τρέμουμε μπροστά στον θάνατο, αλλά θα ξαναβρούμε τις χαμένες μας ελπίδες. Θα διαπιστώσουμε ότι μπορούμε να ζήσουμε με ποιότητα ικανοποιώντας πολύ λιγότερες ανάγκες από ό,τι ως σήμερα. Παράλληλα θα βρούμε το θάρρος να καταγγείλουμε τη διεθνή ληστοκρατεία, να αντισταθούμε στον εκμαυλισμό και την αλλοτρίωση των λαών, να σταθούμε, ως πλησίον, προς τους καταφρονεμένους και δοκιμαζόμενους λαούς της γης μας.

                                                                                   

Ο άης Βασίλης και τα πρωτοχρονιάτικα έθιμα της Κύπρου

 

Του «NOCTOC»

 

Πλούσια είναι στην Κύπρο η λαογραφία η σχετική με τον καλό άγιο Βασίλη και πολλά είναι τα έθιμα τα σχετικά με τη γιορτή του που συμπίπτει με τη πρώτη μέρα του χρόνου. Το λήμμα αυτό εξετάζει ακριβώς τα έθιμα αυτά, που αρκετά είναι παγκύπρια, άλλα τοπικά ή με παραλλαγές από περιοχή σε περιοχή, που άλλα επιζούν μέχρι σήμερα κι άλλα έχουν εγκαταλειφθεί

Την παραμονή της πρωτοχρονιάς οι γυναίκες κάνουν κόλλυβα. Στο Ριζοκάρπασο προσθέτουν σ' αυτά αμυγδαλόψιχα, σπυριά ροδιού, σταφίδες και σησάμι και τα λένε «βασιλούθκια». Πάνω σ' αυτά τοποθετούν τη βασιλόπιττα με ένα κερί αναμμένο. Η τελευταία ζυμώνεται την παραμονή των Χριστουγέννων μαζί με τ' άλλα Χριστόψωμα (γεννόπιττες). Η βασιλόπιττα είναι ένα μεγάλο ψωμί με σησάμι (ή χωρίς) κι ένα ζυμαρένιο σταυρό, μέσα της δε περιέχει ένα νόμισμα. Στο Ριζοκάρπασο ζύμωναν κι ένα ανθρωπόμορφο ψωμί που 'λεγαν «Βασίλη» και το κρεμούσαν με κόκκινη κορδέλα από την «καρελιά» (αλλού «ταπατζιά» και το φύλαγαν μέχρι την επόμενη χρονιά.

 Τα πιο πάνω κόλλυβα είναι μέρος του δείπνου που ετοίμαζαν οι γυναίκες την παραμονή της πρωτοχρονιάς για τον άη Βασίλη. Σε μερικές περιοχές (Ανώγυρα Λεμεσού κ.α) τοποθετούν και κλωνάρια ελιάς κι ένα δοχείο με κρασί. Ακόμη συνηθιζόταν να τοποθετούν κοντά στο δείπνο και το πορτοφόλι του νοικοκύρη και μια «χτενιά» (τσατσάρα). Στη Κυθρέα η βασιλόπιττα ετοποθετείτο σ' ένα κόσκινο στο σέντε (χώρος φύλαξης των δημητριακών) του σπιτιού. Κοντά της τοποθετούσαν κι ένα καντήλι που άναβε όλη νύκτα. Ο άης Βασίλης που πιστεύεται ότι θα επισκεφτεί το σπίτι, θα δοκιμάσει το δείπνο που του ετοίμασαν, θα χτενίσει τα γένια του και θα ευλογίσει τα αγαθά του σπιτιού. Λίγα κόλλυβα ρίχνονται στις φάτνες των βοδιών (παλαιότερα μαζί με φύλλα ελιάς), τα δε βόδια πιστεύεται πως τότε μιλούν και λένε: Φάτε να φάμεν τζι' ένι που τους κόπους μας (υπάρχουν μικρές παραλλαγές της φράσης αυτής). Στο Ριζοκάρπασο ρίχνουν λίγα κόλλυβα στις στέγες των σπιτιών. Στην Πιτσιλιά βράζουν τα κόλλυβα κατά τα Κάλαντα των Φώτων.

Σε μερικά χωριά (ιδίως της Πάφου, όπως Γουδί κ.ά.) συνηθίζεται να ρίχνουν λίγο σιτάρι πάνω στο θυμάρι της στάμνας του νερού, την παραμονή. Με την υγρασία του νερού το σιτάρι βλαστά και λέγεται «Βασίλης» (σ' άλλες περιοχές Βασίλης λέγεται η Βασιλόπιττα). Στο Άγιο Δημήτριο Μαραθάσας το πρωί της Πρωτοχρονιάς συναγωνίζονται οι γυναίκες ποια θα πρωτοπάει στη βρύση με τη στάμνα της για να πάρει τα «κάλλη της βρύσης». Ρίχνουν πρώτα λίγο σιτάρι στη γούρνα και λίγο πάνω στο θυμάρι της στάμνας, που φέρει και ένα κλωνάρι ελιάς. Μετά νίβονται και λένε: Καλημέρα βρύση, δος μου που τα κάλλη σου, να σου δώσω που τα δικά μου. Σ' άλλες περιοχές φυτεύονται σιτάρι, κριθάρι, φακές κ.ά. σε πιάτο που περιέχει βρεγμένο με νερό βαμβάκι. Υπάρχει μαρτυρία ότι παλιότερα τοποθετούσαν σιτάρι σε καλάθι ή κοφίνι με κλαδιά ελιάς και το έβρεχαν καθημερινά ώστε να βγάζει ρίζες που λέγονταν «τ' άσπρα γένια του άη Βασίλη». Το φυτρωμένο σιτάρι στο πιάτο τοποθετείται μαζί με το δείπνο για να το ευλογήσει ο Άγιος κι αυτό. Την εικονική αυτή σπορά μερικοί την κάνουν γύρω στα Χριστούγεννα, άλλοι την Πρωτοχρονιά κι άλλοι του αγίου Σπυρίδωνα (12 Δεκεμβρίου). Του αγίου Αντωνίου (17 Ιανουαρίου) οι βλαστισμένοι σπόροι μεταφυτεύονται την ημέρα των Καλάντων, ενώ ραντίζονται ταυτόχρονα με αγιασμό, ενώ ο ιδιοκτήτης του αγρού, μαζί με όλους τους παρευρισκόμενους ψάλλει το εν Ιορδάνη βαπτιζομένου Σου Κύριε… Από την ανάπτυξη των σπόρων αυτών οι γεωργοί βγάζουν συμπεράσματα για τη βλάστηση και τη παραγωγή της χρονιάς.

Άλλο έθιμο, της νύκτας της παραμονής της Πρωτοχρονιάς. είναι η εμπυροσκοπία με φύλλα χλωρής ελιάς. Κάθονται γύρω από την αναμμένη «τσιμινιά» (τζάκι) και ρίχνουν πάνω στα κάρβουνα χλωρά φύλλα ελιάς (κάποτε τα σαλιώνουν) λέγοντας ταυτόχρονα διάφορες επικλήσεις στον άγιο Βασίλη για να φανερώσει αν τους αγαπά πρόσωπο που κατονομάζουν:

 

Άη Βασίλη βασιλιά

τζιαι πρωτολουτουρκίτη

επήες πέρα των περών

τζ' ηύρες την τύχην, των τυχών

ήυρε τζι' εμέν την τύχην μου

τζιαι πέτης πως την σσαιρετώ

τζιαι νάρτει πόψε να την δω

δείξε τζιαι φενέρωσε

για τούτην την δουλιάν

αν μ΄αγαπά (ο…η…)

 

Υπάρχουν πολλές παραλλαγές αυτής της επωδού.

Αν το φύλλο της ελιάς, αφού θερμανθεί, ανατραφεί με κρότο, τούτο είναι ένδειξη αγάπης εκείνου που ονομάστηκε προς το πρόσωπο που έριξε το φύλλο, ειδάλλως αγάπη δεν υπάρχει. Λίγα από τα κλωνάρια αυτά της ελιάς (που κόβονται μόλις ακουστεί η καμπάνα του εσπερινού) αναρτώνται σ΄ορισμένες περιοχές (Πάφος, Τηλλυρία, Μαραθάσα, Σολιά) στις πόρτες και τα παράθυρα των σπιτιών. Το ίδιο έθιμο είχαν κι οι Βυζαντινοί καθώς και οι Πόντιοι. Στη Πάφο κ.ά. κλωνάρια ελιάς τοποθετούνται πάνω στα χοιρινά κρέατα για να μην ουρήσουν εκεί οι Καλικάντζαροι.

Επειδή υπάρχει υπάρχει η λαϊκή αντίληψη ότι όπως θα περάσει η μέρα της πρωτοχρονιάς θα περάσει κι ολόκληρος ο χρόνος, οι Κύπριοι προσέχουν τη μέρα αυτή. Αν και είναι αργία, δουλεύουν λίγο για να 'χουν δουλειά ολόκληρο τον χρόνο. Δεν δανείζουν χρήματα τη μέρα αυτή, απεναντίας προσπαθούν να πάρουν. Οι άνδρες που παίζουν χαρτιά στα καφενεία προσπαθούν πολύ να κερδίσουν, κλπ.

Σχετικό με την πιο πάνω αντίληψη είναι και το ποδαρικό. Αυτός που πρώτος θα μπει στο σπίτι πρέπει να μπει με το δεξί πόδι (για να 'ρχονται όλα δεξιά) και να ' ναι και τυχερός. Σε μερικές περιοχές χτυπούσαν τα μεσάνυχτα οι καμπάνες, σημαίνοντας την άφιξη του νέου χρόνου. Ένα παιδί που εθεωρείτο τυχερό έκανε το ποδαρικό στα σπίτια, των οποίων οι ένοικοι το φίλευαν με γλυκό ή χρήματα, την «πουλουστρίνα». Στο Ριζοκάρπασο οι πόρτες παρέμεναν κλειστές κατά το υπόλοιπο της μέρας, για να μην μπει στο σπίτι κάποιος κακότυχος και φέρει την κακοτυχία.

Ένας τρόπος να βρεθεί ο τυχερός της χρονιάς είναι το κόψιμο της βασιλόπιττας, που την κόβει σε κομμάτια ο αρχηγός της οικογένειας και τα μοιράζει στους παρευρισκόμενους. Τυχερός είναι εκείνος που θα βρει το νόμισμα στο κομμάτι του. Υπάρχουν διάφορες παραλλαγές του τρόπου που διανέμονται τα κομμάτια. της βασιλόπιττας. Συνήθως κόβεται πρώτα το κομμάτι του Χριστού, ύστερα εκείνο της Παναγίας, κι ακολουθούν εκείνα του άη Βασίλη, του φτωχού, του σπιτιού, του νοικοκύρη, της νοικοκυράς και των παιδιών, αρχίζοντας από το μεγαλύτερο. Άλλοι κόβουν κομμάτια για συγγενείς που απουσιάζουν. Στην Πιτσιλιά η βασιλόπιττα κόβεται τα Κάλαντα.

Σε μερικά μέρη πιστεύουν πως όποιος φταρνιστεί κατά την πρωτοχρονιά θα ζήσει και την επόμενη χρονιά. Στο Ριζοκάρπασο πάλι, συνήθιζαν να κρεμάζουν στα δοκάρια του σπιτιού ή της μάντρας μια «αβρόσσιλλα» (σκιλλοκρεμμύδα) και την άφηναν εκεί όλο το χρόνο. Πολλές φορές ξαναβλάσταινε κι έβγαζε φρέσκα φύλλα, συμβόλιζε δε τη θαλερότητα του σπιτιού.

Στην Κώμα του Γιαλού και στη Κώμη Κεπήρ συνήθιζαν να μαζεύουν διπλούς βολβούς σκιλλοκρεμμύδας και τους ρίχνουν την πρωτοχρονιά στις μάντρες για να γεννήσουν οι προβατίνες δίδυμα.

Αν έμπαινε στο σπίτι στο σπίτι σκύλος την πρωτοχρονιά, νομιζόταν κακός οιωνός. Αν έμπαινε βόδι, το αντίθετο.

Σε μερικά χωριά συνήθιζαν να παίρνουν την πρωτοχρονιά κόλλυβα στα νεκροταφεία κι ο παπάς μνημόνευε τους νεκρούς.

Υπάρχουν τέλος, και πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα που εισήλθαν στην κυπριακή ύπαιθρο από τις πόλεις, κυρίως μέσω των ιερέων, των δασκάλων και της χειρόγραφης παράδοσης. Τα Κάλαντα συνηθίζεται να τα τραγουδούν, με τη συνοδεία οργάνων και κυρίως βιολιού πολλές φορές, από σπίτι σε σπίτι. Οι ένοικοι του σπιτιού φιλεύουν εκείνους που τραγουδούν τα Κάλαντα είτε με χρήματα είτε με είδος, όπως γενόπιττα στο Ριζοκάρπασο.

Υπάρχουν διάφορες παραλλαγές των πρωτοχρονιάτικων Καλάντων ή του Τραγουδιού του άη Βασίλη.

Από τη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια. Μεταφέρθηκε στο διαδίκτυο από NOCTOC

 

ΠΗΓΗ: Posted by NOCTOC, Δευτέρα, 26 Δεκεμβρίου 2011, http://noctoc-noctoc.blogspot.com/2011/12/blog-post_26.html