Εμείς θα προσεγγίσουμε, ως άνθρωποι των τοπικών κοινωνιών, ακριβώς αντίθετα τα τρία ρεύματα. Θα παρουσιάσουμε αρχικά με συνοπτικό σχολιασμό το άρθρο της κ. Αικ. Στατηρά. Κατόπιν κομμάτια της συνέντευξης της κ. Βασιλικής Κατή, επίσης με συνοπτικό σχολιασμό. Τέλος θα παρουσιάσουμε τα όσα παρουσιάζει και όσα «κρύβει» το άρθρο του κ. Κων/νου Χ. Γκαράκη με πιο ανεπτυγμένο σχολιασμό εκ των πραγμάτων.

ΙΙ. Ψέματα και αλήθειες για τις ανεμογεννήτριες

Ανάμεσα σε πολλά, γράφει η αρθρογράφος:

1) «Οι επιδοτήσεις από την ΕΕ για τις επενδύσεις σε ΑΣΠΗΕ είναι ιδιαίτερα ελκυστικές και με υπερτιμολογήσεις μεγαλώνει το κέρδος (στην συνέχεια θα πούμε γιατί τις επιδοτεί η ΕΕ).

Τα οικόπεδα εγκατάστασης είναι δωρεάν (βουνά, νησιά, δημόσια γη που δεν ανήκει στους ξένους και ντόπιους επιχειρηματίες αλλά στον ελληνικό λαό). Με τη αύξηση της τιμής του ρεύματος και το ειδικό τέλος για ΑΠΕ χρηματοδοτούνται σημαντικά και από την φορολογία μας (το ταμείο ανάκαμψης προορίζει 30% αποκλειστικά για ΒΑΠΕ).

Μόνον τον Δεκέμβριο 2020 υπήρξαν 1544 εγκεκριμένες αιτήσεις για αιολικά συνολικής ισχύος 34.48 GW, πέντε φορές πάνω από τον εθνικό μας στόχο 2030 σύμφωνα με την ΡΑΕ. (energy press 3/6/21)».

2) «Σε καμία χώρα δεν έχουν εκχωρηθεί τα βουνά, οι τόποι φυσικού κάλλους, οι περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές, οι βιότοποι, οι ιστορικής σημασίας τόποι, οι αρχαιολογικοί τόποι, το ευρωπαϊκό δίκτυο Natura σε εταιρείες ανεμογεννητριών, υδροηλεκτρικών, φωτοβολταϊκών.

Σε καμία χώρα τα δάση και οι αναδασωτέες εκτάσεις από φωτιές δεν χαρίζονται στην κατ’ όνομα “πράσινη ανάπτυξη” (ναι, οι αναδασωτέες εκτάσεις δεν προστατεύονται πια, μπορούν να δίνονται για επενδύσεις ΑΠΕ σύμφωνα με πρόσφατο προεδρικό διάταγμα). Σε καμία πολιτεία συνειδητοποιημένων πολιτών δεν αίρεται η προστασία της φύσης, δεν παρακάμπτεται και ακυρώνεται η δημοκρατία του Συντάγματος χάριν κατ’ επίφαση της πράσινης ενέργειας. Να μπορεί η εταιρεία να δείξει ένα προστατευόμενο τόπο και κανένας νόμος, κανένα δίκιο να μην μπορεί να την εμποδίσει να ανοσιουργήσει, να βιάσει την φύση, καλυπτόμενη από το νομοσχέδιο Χατζηδάκη.

Πάντα οι εταιρείες διαχειριζόταν την ενέργεια, και διά της ιστορίας το αληθές η πρακτική των ΑΠΕ στα βουνά και περιβαλλοντικά προστατευόμενες περιοχές ξεκίνησε από προηγούμενες κυβερνήσεις, όμως τώρα ασύδοτα διαχειρίζονται την χώρα από βουνά σε νησιά για τα υπερκέρδη που τα ΑΠΕ τους αποφέρουν. Επιπλέον οι τοπικές κοινωνίες δεν έχουν καμία ενημέρωση και ξαφνικά ανακαλύπτουν ότι στα βουνά της μνήμης των νεανικών τους χρόνων εγκαθιστούν ανεμογεννήτριες και τα κελαρυστά νερά των χωριών τους κλείνονται σε μπετά υδροηλεκτρικών και πηγαίνουν στις εταιρείες…Πού ζούμε;».

3) «… Αν κάνουμε την παραδοχή ότι οι ΑΠΕ είναι η κατ’ ανάγκη λύση για την κλιματική αλλαγή τότε η χωροθέτησή τους είναι για κάθε χώρα και πόσο μάλλον για το πετράδι που λέγεται Ελλάδα ένα σοβαρό και ευαίσθητο ζήτημα. Η επιστημονική έρευνα (Κατή) προτείνει να εγκαθίστανται σε υποβαθμισμένα, κοντά σε οδικά δίκτυα μέρη. Σε λόφους κάτω από 800 μέτρα είναι η τάση στην Ευρώπη με ελάχιστες εξαιρέσεις. Στην Ευρώπη δεν καταστρέφουν τα βουνά τους γιατί τα εκτιμούν και πεζοπορούν σε αυτά. Η φύση είναι η ποιότητα της ζωής τους. Διαφημίζουν βουνά, τουριστικές περιοχές ως ελεύθερες από ανεμογεννήτριες.

Η χώρα μας είναι μοναδική σε βουνά, νησιά, πολυσχιδή φύση, βιοποικιλότητα. Κι όμως εμείς ακόμα και τα νησιά μας έχουμε δώσει στις εταιρείες για ανεμογεννήτριες.

Οι ΜΠΕ -μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων- τι ρόλο παίζουν; Είναι επιστημονικά εμπεριστατωμένες; Συντάσσονται από αντικειμενικούς ανθρώπους που γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες του κάθε τόπου και τις λαμβάνουν υπόψη; Κάθε άλλο. Συντάσσονται από ανθρώπους ( γραφεία) που πληρώνονται από τον επενδυτή».

4) «…Η πραγματική παραγόμενη ισχύς είναι το 0.3% της ονομαστικής τους ισχύος. Οι ανεμογεννήτριες είναι ασταθής και μεταπτωτική μορφή ενέργειας η οποία δεν αποθηκεύεται (η αποθήκευση είναι εξαιρετικά δαπανηρή και καταστροφική για το περιβάλλον ). Έτσι οι σταθμοί ορυκτών καυσίμων αναλαμβάνουν να παράξουν ενέργεια. Τα χιλιάδες MW αιολικής ενέργειας που σχεδιάζονται να διεισδύσουν στο σύστημα πρέπει να υποστηρίζονται από αντίστοιχα ΜW ενέργειας εργοστασίων άνθρακα, λιγνίτη, φυσικού αερίου.

Στην Μεγάλη Βρετανία χρειάζονται 14.000 ανεμογεννήτριες για να παραχθεί το 4.4% της ενέργειας. Στην Γερμανία και Δανία μείωσαν τις επιδοτήσεις για ανεμογεννήτριες οπότε έπαψαν να είναι ελκυστικές για τις εταιρείες οι οποίες ψάχνουν καινούργιο έδαφος με καλύτερους όρους εγκατάστασης ΑΠΕ.

Η Γερμανία επιταχύνει την εγκατάσταση του αγωγού φυσικού αερίου Nord stream και εγκαινιάζει καινούργιο ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο λιγνίτη. ( Άκης Τσελέντης)

… Γιατί τόση βιασύνη ενώ υπάρχει χρονικό περιθώριο για μια βαθμιαία μετάβαση δίχως προχειρότητες, αλλά ειλικρινείς μελέτες που προστατεύουν την χώρα μας για το διακύβευμα όλων των γενεών, την φύση όπως μας την έδωσε ο πλανήτης μας;

… Η Ευρώπη, ο εταίρος μας, γιατί δεν επεμβαίνει; Εδώ η απάντηση είναι: Η Ευρώπη μας χρηματοδοτεί αλλά όχι… δωρεάν… θα παίρνουν σχεδόν το 80% της παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ και έτσι μειώνουν το δικό τους αποτύπωμα (ρύπους)! Οι ΑΠΕ εδώ και καιρό εγκαθίστανται για ενέργεια εκτός Ελλάδας. Η Ελλάδα μεταμορφώνεται από χώρα μοναδικού κάλλους στην μπαταρία της Ευρώπης.

… Λογικά θα πρέπει να σταματήσουν οι εξορύξεις υδρογονανθράκων (πετρελαίου και φυσικού αερίου). Αυτό συμβαίνει; Όχι. Η Repsol και η Energean Oil and Gas αναλαμβάνουν δραστηριότητες εξορύξεων στην Ήπειρο. Κλείνουμε τα λιγνιτωρυχεία και συνεχίζουμε με τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα;».

Συνοπτικός σχολιασμός:

α) Οι πολύ ισχυρές επιδοτήσεις σε ιδιωτικές εταιρίες και το υπερβολικό κέρδος ερμηνεύει τη βιασύνη τους και το ξεπέρασμα των όποιων αρχικών τους στόχων. Παράλληλα δεν επιθυμούν ούτε σοβαρές περιβαλλοντικές μελέτες, ούτε ειδικό ρόλο των τοπικών κοινωνιών,

β) Τα δημόσια βουνά παραχωρούνται δωρεάν, όπως και γίνεται και στην ΑΔΜΗΕ. Το δημόσιο κατ’ αρχάς όφειλε να παίρνει ειδικό τέλος που ένα πολύ μεγάλο μέρος να πηγαίνει στις τοπικές κοινωνίες, όταν συναινούν.

γ) Οι ανεξάρτητες επιστημονικές έρευνες γιατί δεν λαμβάνονται υπόψιν;

δ) Το 80% της ενέργειας θα πηγαίνει στην ΕΕ, πέραν του κράτους μέλους! Εμείς θα έχουμε την υποβάθμιση κι αυτοί το κέρδος. Και ταυτόχρονα ο ρυθμός απολιγνιτοποίησης είναι και γρήγορος και περίεργος.

ΙΙΙ. «Ντιμπέιτ» για αιολικά και Natura

Ξεκινώντας την παρουσίαση της συνέντευξης ο κ. Γιώργος Λάλιος προσημειώνει:

«Το υπουργείο Περιβάλλοντος δεν πρέπει να αδειοδοτήσει νέα αιολικά πάρκα σε περιοχές Natura, προκειμένου να προστατεύσει επαρκώς τα φυσικά οικοσυστήματα και τα απειλούμενα είδη. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας νέας έρευνας από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, οι ανεμογεννήτριες που ήδη βρίσκονται σε διάφορα στάδια αδειοδότησης για περιοχές εκτός Natura επαρκούν για να υπερκαλυφθεί κατά δύο έως τρεις φορές ο εθνικός στόχος για το 2030. Παρά ταύτα, αυτή τη στιγμή εκκρεμεί η αδειοδότηση για επιπλέον 5.514 ανεμογεννήτριες μέσα σε προστατευόμενες περιοχές».

Η κ. Βασιλική Κατή, ανάμεσα σε πολλά ξεκαθαρίζει:

1) «…Κατ’ αρχάς, οι στόχοι που έθεσε το νέο εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα είναι ιδιαίτερα θετικοί, όπως και η δέσμευση της κυβέρνησης για τη μετάβαση σε μια κοινωνία κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050… Είναι πολύ σημαντικό ότι υπάρχει πολιτική βούληση για αυξημένη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών στην κατανάλωση ενέργειας έως το 2030. Πρόκειται για πολιτικές εξαιρετικές με σημαντικότατο όφελος για το περιβάλλον και την κοινωνία. Η περιβαλλοντική επίδοση της χώρας είναι σήμερα υψηλή ως προς την κάλυψη του εθνικού στόχου των 7.050 MW έως το 2030…».

2) «…Το επενδυτικό ενδιαφέρον –άρα και η καταλληλότητα του αιολικού δυναμικού– στις περιοχές εκτός του δικτύου των προστατευόμενων περιοχών είναι τόσο μεγάλο που υπερκαλύπτει κατά δύο έως τρεις φορές τον εθνικό στόχο για την επόμενη δεκαετία. Λαμβάνοντας υπόψη τις ανεμογεννήτριες που ήδη λειτουργούν, εντός και εκτός Natura, καθώς και τις ανεμογεννήτριες που έχουν λάβει άδεια κατασκευής ή άδεια παραγωγής με έγκριση περιβαλλοντικών όρων αποκλειστικά για περιοχές εκτός Natura, φθάνουμε ήδη στον εθνικό στόχο…».

3) «Η επέκταση των δρόμων έχει σημαντικές συνέπειες στο περιβάλλον και στη βιοποικιλότητα… Η δημιουργία αιολικών πάρκων σε απρόσιτα ορεινά ή νησιωτικά οικοσυστήματα προκαλεί μεγαλύτερη περιβαλλοντική βλάβη από ό,τι περιβαλλοντικό όφελος και αυτό είναι πλέον αποδεδειγμένο επιστημονικά».

Συνοπτικός σχολιασμός:

α) Αφού η υπερκάλυψη του στόχου εκτός Natura είναι πραγματικότητα, τότε γιατί διεισδύουν σ’ αυτές;

β) Γιατί οδηγούνται σε επεκτάσεις δρόμων στα παρθένα βουνά, όπου οι περιβαλλοντικές ζημίες είναι και ανεπανόρθωτες και ισχυρότερες του δημόσιου οφέλους;

IV. Οι ανεμογεννήτριες και η υγεία των ανθρώπων και θηλαστικών

Ο κ. Κωνστ/νος Χαρ. Γκαράκης υπερασπίζεται τις ανεμογεννήτριες μόνο για τις εύκολες κριτικές. Ας δούμε μερικές:

1) «…Oι ανεμογεννήτριες είναι πλήρως συμβατές με τον άνθρωπο, καθώς και με το αστικό και οικιστικό περιβάλλον. Για παράδειγμα, ανεμογεννήτριες υπάρχουν μέσα στον αστικό ιστό του Άμστερνταμ, του Αμβούργου, της Βοστώνης, του Τορόντο, στο London Eye σε απόσταση μόλις 10 μίλια από το City και σε άλλες ανεπτυγμένες πόλεις.

Είναι θετικό πάντως ότι την τελευταία δεκαετία έχουν μειωθεί οι ανησυχίες για τον θόρυβο που προκαλούν ή την ακτινοβολία που δήθεν εκπέμπουν οι ανεμογεννήτριες. Σε αυτό πιθανόν να έχει συμβάλλει και η μεγαλύτερη εξοικείωση των ανθρώπων με τις ανεμογεννήτριες που τους βοηθάει να κρίνουν το αβάσιμο αυτών των ισχυρισμών…».

Σχόλιο: Οι περιοχές στις οποίες αναφέρεται δεν έχουν καμία σχέση με την κοιλάδα του Βουραϊκού: α) Είναι σχετικά επίπεδες και δεν συσσωρεύεται ο ήχος σε «μουσικό σκάφος» όπως στην κοιλάδα του Βουραϊκού. β) Οι περιοχές αυτές είναι ήδη βουτηγμένες στον θόρυβο, επομένως συγκριτικά η επίπτωση απ’ αυτές είναι συγκριτικά μικρή. Έτσι παραθέτει τον επόμενο πίνακα, ο οποίος όμως δεν έχει καμία σχέση με το παρθένο σχετικά μέρος της περιοχής μας:

2) Σημειώνει: «…Η ελάχιστη απόσταση των 500 m από τις α/γ  και το όριο των 45dB(A) που ορίζει η νομοθεσία υπερκαλύπτει τη διάδοση θορύβου και δεν υπάρχει ουσιαστικά καμία έκθεση σε θόρυβο των κατοίκων, όταν σε απόσταση 200m από το αιολικό πάρκο η στάθμη θορύβου είναι 45dB(A).

Οι ανεμογεννήτριες είναι γενικά μηχανές αθόρυβες, οι οποίες δεν προκαλούν ηχητική ρύπανση και ενόχληση στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. Ο αεροδυναμικός θόρυβος ο οποίος δημιουργείται λόγω των στρεφόμενων πτερυγίων της μηχανής είναι ιδιαίτερα χαμηλός και, σε καμία περίπτωση, δεν μπορεί να συγκριθεί με τη στάθμη θορύβου αντίστοιχων συμβατικών σταθμών παραγωγής ενέργειας….».

Σχόλιο: α) Η νομοθεσία αποτελεί μια δυναμική κατάσταση και συχνά δικαιώνει τους ισχυρότερους. β) Τα επιχειρήματα ισχύουν σε ανοικτούς, και όχι κλειστούς χώρους (κοιλάδες). γ) Τα εργοστάσια είναι συγκεντρωμένα σε λίγα μέρη, ενώ οι ανεμογεννήτριες απλώνονται εκτατικά και ενοχλούν πολλά οικοσυστήματα και πολλές περιοχές.

3) Γράφει: «…Τα κοινά όρια της οδηγίας της ICNIRP και της σύστασης του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη συνεχή έκθεση του κοινού σε πεδία συχνότητας 50 Ηz είναι: για τη μαγνητική επαγωγή: Β=100 μΤ και για την ένταση του ηλεκτρικού πεδίου: Ε= 5000 V/m

Τα παραπάνω όρια ισχύουν στην Ελλάδα βάσει της Κοινής Υπουργικής Απόφασης, Αριθμ. 3060 (ΦΟΡ)238 (ΦΕΚ 512/Β/25.4.2002): «Μέτρα προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία διατάξεων εκπομπής ηλεκτρομαγνητικών πεδίων χαμηλών συχνοτήτων».

Η μη υπέρβαση των ορίων των Κανονισμών εξασφαλίζει την προστασία των ανθρώπων έναντι του ηλεκτρικού και μαγνητικού πεδίου. Τονίζεται ότι τα παραπάνω όρια δεν είναι όρια επικινδυνότητας, αλλά εμπεριέχουν πολύ μεγάλους συντελεστές ασφάλειας.

Το θέμα των ενδεχόμενων επιπτώσεων του ηλεκτρικού και μαγνητικού πεδίου των γραμμών μεταφοράς υψηλής τάσης στην ανθρώπινη υγεία, έχει απασχολήσει από χρόνια τη ΔΕΗ, η οποία παρακολουθεί στενά τις διεθνείς εξελίξεις και έχει αναπτύξει στενή συνεργασία με τα ελληνικά πανεπιστήμια.

Διαπιστώθηκε, τόσο από θεωρητικές μελέτες του Καθηγητή κ. Τσανάκα (Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών), όσο και από μετρήσεις σε διάφορες εγκαταστάσεις μεταφοράς και διανομής στον ελλαδικό και διεθνή χώρο, ότι οι τιμές των πεδίων είναι σημαντικά χαμηλότερες από τα όρια των παραπάνω Κανονισμών. Ειδικότερα, οι τιμές του μαγνητικού πεδίου, που την τελευταία 15ετία αποτέλεσε αντικείμενο επιστημονικής διερεύνησης για ενδεχόμενες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, είναι δεκάδες έως και εκατοντάδες φορές μικρότερες από τα όρια Κανονισμών.

Συνοπτικά, επεξεργαζόμενοι πραγματοποιηθείσες μετρήσεις της ΔΕΗ, η μέγιστη θεωρητική τιμή του μαγνητικού πεδίου στην είσοδο μιας γραμμής Υψηλής Τάσης σε Μετασχηματιστή Υποσταθμού 20/150 kV, αναλόγου μεγέθους με αυτόν που χρησιμοποιείται για την ηλεκτρική διασύνδεση αιολικών πάρκων, υπό συνθήκες μέγιστης δυνατής ηλεκτρικής φόρτισης, ανέρχεται περίπου σε 6μΤ<<100μΤ. Η πραγματική μετρηθείσα τιμή είναι αρκετά χαμηλότερη…».

Σχόλιο: Το άρθρο αποκρύπτει α) Ότι τα κατώτατα όρια της «συνετής αποφυγής» βαίνουν τα τελευταία 50 χρόνια συνεχώς μειούμενα. Στις ανατολικές χώρες (π.χ. Ρωσία) είναι 100 φορές μικρότερα από αυτά της Ε.Ε.. β) Τα όρια της είναι: για τη μαγνητική επαγωγή: Β=0,2 μΤ και για την ένταση του ηλεκτρικού πεδίου: Ε= 10 V/m, εδώ και 20 χρόνια [4].

4) Σημειώνει: «…Έχει αποδειχθεί διεθνώς ότι ο θόρυβος που προκαλούν οι ανεμογεννήτριες σε συνθήκες λειτουργίας (ταχύτητες ανέμου>4m/s) στο ανοικτό περιβάλλον, αναμιγνύεται με το θόρυβο του περιβάλλοντος χώρου (θόρυβος ανέμου, θρόισμα των φυλλωμάτων των δένδρων κλπ.) και, επομένως, μειώνεται η όποια δυσμενής αντίληψη προκαλείται από την πηγή και μόνο, που προκαλεί το θόρυβο. Σε κατάσταση νηνεμίας και σε ταχύτητες ανέμου < 4 m/s δεν προκαλείται κανένας θόρυβος, αφού οι ανεμογεννήτριες παύουν τη λειτουργία τους.

Αντίθετα, σε μεγάλες ταχύτητες ανέμου (> 8m/s) ο θόρυβος του περιβάλλοντος υπερκαλύπτει το θόρυβο των ανεμογεννητριών. Παρατίθεται το παρακάτω σχήμα…».

Σύγκριση  θορύβου α/γ και περιβαλλοντικού θορύβου σε ταχύτητα ανέμου σε 10m ύψος [2].

Σχόλιο: Τι σημαίνει ότι αναμειγνύεται ο θόρυβος με αυτού του περιβάλλοντος; Μήπως πρόκειται για αντίθετα μεγέθη και εξουδετερώνεται; Φυσικά και όχι, αφού συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Ο θόρυβος προστίθεται. Δεν έχει καμία σημασία στις περιπτώσεις που αναφέρεται ποιος είναι ο μεγαλύτερος κάθε φορά. Είναι νομίζω φανερό σε όσους γνωρίζουμε την αλφαβήτα της φυσικής, ότι το όλο αυτό σημείωμα θολώνει τα νερά για όσους δεν γνωρίζουν περί πρόσθεσης των εντάσεων.

5) Δεν κάνει καμία αναφορά για τους τεράστιους δρόμους που ανοίγονται μέχρι τις βουνοκορφές, για τα προβλήματα στα αποδημητικά πουλιά και τις νυχτερίδες, στις τεράστιες εκτάσεις των τσιμεντωμένων γηπέδων για κάθε ανεμογεννήτρια, αλλά και το διώξιμο των σύννεφων από τα πτερύγια. Το ζήτημα του νερού στα βουνά είναι κορυφαίο.

Τα συμπεράσματα λοιπόν δικά σας, του δημοτικού συμβουλίου Καλαβρύτων και των φορέων της περιοχής.

V. Παραπομπές

[1]. 27 Απριλίου 2021, https://www.prevezanews.gr/stiles/arthra/50814-oi-anemogennitries-kai-i-ygeia-ton-anthropon-kai-thilastikon/.

[2]. 23.03.2020, https://www.kathimerini.gr/life/environment/1070315/ntimpeit-gia-aiolika-kai-natura/.

[3]. 12/06/2021, https://www.agon.gr/triti-apopsi/51786/psemata-kai-alitheies-gia-tis-anemogennitries/.

[4]. Κωνσταντίνος Θ. Λιολούσης, «Βιολογικές επιδράσεις της Η. Μ. ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ», εκδ. «ΔΙΑΥΛΟΣ»: σελ.106 και 208.

*  Ο Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κέρτεζη. Είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός ως φυσικός, πτ. θεολογίας, συγγραφέας και ειδικός ερευνητής της Κέρτεζης.