Αρχείο κατηγορίας Εορτολόγιο

Συζητώντας για τον ιστορική, κοινωνική και ιδεολογική σημασία του έργου των Τριών Ιεραρχών;

Συζητώντας για τον ιστορική, κοινωνική και ιδεολογική σημασία του έργου των Τριών Ιεραρχών;

Του Βλάση Αγτζίδη*

Η ανάδειξη της σημασίας των Τριών Ιεραρχών και των πατερικών κειμένων στη σχολική αίθουσα συνιστά μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόκληση

Μεγάλη συζήτηση έχει ανοίξει με αφορμή την κατάργηση της σχολικής αργίας την ημέρα των Τριών Ιεραρχών (30 Ιανουαρίου) και τη μετατροπή της σε μέρα εκδηλώσεων μέσα στο σχολείο. Είναι αυτό τόσο αρνητικό όπως προβάλλεται;

Βεβαίως και όχι! Γιατί η κοινωνική σημασία του έργου των 3 αυτών θεολόγων (Ιωάννης Χρυσόστομος, Βασίλειος ο Μέγας και Γρηγόριος Ναζιανζηνός) υπήρξε αντιπλουτοκρατική – και με βάση τη σύγχρονη ορολογία αντικαπιταλιστικη- και αντιεξουσιαστική. Στα πατερικά κείμενα ενυπάρχει η ριζοσπαστική κριτική του πλούτου και της ιδιοκτησίας, η αντίθεση στην κοινωνική αδικία και εκμετάλλευση, και συνυπάρχει με το πνεύμα της φιλανθρωπίας και της ελεημοσύνης και της έμπρακτης αλληλεγγύης προς τους αδυνάτους μέσα από την κοινωνική στράτευση. 

Ουσιαστικά οι Πατέρες υποστήριξαν το πρωτοχριστιανικό εξισωτικό πνεύμα και αγωνίστηκαν για  ένα από τα χριστιανικά αξιώματα, που ήταν  η άρνηση των κοινωνικών και φυλετικών διακρίσεων μεταξύ των ανθρώπων. Επανέφεραν τον ορισμό της ελευθερίας ως κανόνα των ανθρώπινων σχέσεων, έτσι όπως διατυπώθηκε στην Επί του Όρους Ομιλία: «καθς θέλετε να ποισιν μν ο νθρωποι, κα μες ποιετε ατος μοίως».  Αυτά τα πρωταρχικά αξιώματα ελευθερίας και ισότητας αποτυπώθηκαν εξαιρετικά στην εξής πρόταση: «Οκ νι ουδαος οδ λλην, οκ νι δολος οδ λεύθερος, οκ νι ρσεν κα θλυ· πάντες γρ μες ες στε ν Χριστ ησο.» (Προς Γαλάτας επιστολή γ΄23–δ΄5) Το πνεύμα αυτό περιθωριοποιήθηκε από τη στιγμή που η κοσμική εξουσία -μετά την καταστολή του επαναστατικού χριστιανικού = κινήματος όπως υποστηρίζει ο Κάουτσκι- ενσωμάτωσε τον χριστιανισμό και τον μετέτρεψε σε κρατική ιδεολογία. 

Από τη Ρόζα Λούξεμπουργκ στον Κάουτσκι

Ο χριστουγεννιάτικος Παπαδιαμάντης

Ο χριστουγεννιάτικος Παπαδιαμάντης

Το λιμάνι της Σκιάθου. Ταχυδρομική κάρτα – επιχρωματισμένη φωτογραφία του Στέφανου Στουρνάρα, εποχής 1910-1920.

Του Θανάση Μπαντέ*

Τα χριστουγεννιάτικα διηγήματα του Παπαδιαμάντη είναι τόσα πολλά σε αριθμό, που θα μπορούσε κανείς να τα ταξινομήσει σε μια ξεχωριστή κατηγορία. Εξάλλου, κυκλοφορούν αρκετές συλλογές που εστιάζουν σ’ αυτά και που έχουν τίτλους όπως  «χριστουγεννιάτικα διηγήματα» ή «χριστουγεννιάτικες ιστορίες» αναδεικνύοντας ακριβώς αυτό το λογοτεχνικό κομμάτι. Όμως, το αδιαμφισβήτητο της χριστουγεννιάτικης θεματολογίας δε σηματοδοτεί ένα αυτόνομο τμήμα στο έργο του Παπαδιαμάντη, αφού τα Χριστούγεννα δεν αποτελούν αφορμή προς αναζήτηση νέων εκφραστικών ή ιδεολογικών διαδρομών. Με άλλα λόγια, τα Χριστούγεννα στον Παπαδιαμάντη δε λειτουργούν ούτε προς τόνωση της θρησκευτικής κατάνυξης ούτε ως πεδίο κατήχησης ή παραγωγής διδαγμάτων ούτε ως ευκαιρία για πάσης φύσεως συγκινησιακή κατανάλωση.

Εικονογραφία του Αγίου Νικολάου: αρχαία και βιβλική θεώρηση της ναυτικής προστασίας

Από την αρχαία και βιβλική θεώρηση της ναυτικής προστασίας, στην εικονογραφία του Αγίου Νικολάου

Του Κωνσταντίνου Κόττη*

Ο Οδυσσέας Ελύτης είχε πει πως μια «αποσύνθεση» της Ελλάδος θα απέδιδε μια ελιά, ένα αμπέλι και ένα καράβι και κατά συνέπεια με αυτά τα υλικά αναγεννάς την Ελλάδα. Ωστόσο λιγότερο γνωστό είναι, πως ο κότινος, η αγριελιά, πέρα από σύμβολο του αρχαίου Ελληνισμού, γνωστό και στον απ. Παύλο, συγκεφαλαίωνε ως έπαθλο των Ολυμπιακών Αγώνων, την ένωση των Ελλήνων στο πλαίσιο της οίκησης και των μαντείων, καθώς και της πνευματικής σχέσης της μητρόπολης πόλης με την αποικία. Ο κότινος υπήρξε βασικό υλικό της ναυπηγικής, απαραίτητης στον ελληνικό αποικισμό, ο οποίος γνώρισε πολλές φάσεις στην ελληνική ιστορία.

Η ιχνιλάτευση του συλλογικού ανθρώπου στην Πάτρα

Η ιχνιλάτευση  του συλλογικού ανθρώπου στην Πάτρα

(βιβλιοπαρουσίαση, Πάτρα 3 Οκτωβρίου 2019)

Της Διονυσίας Μαραθιά*

Όταν μου προτάθηκε να παρουσιάσω το βιβλίο «στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου», ομολογώ ότι με χαρά αποδέχτηκα την πρόταση, αν και δεν είχα προλάβει να το διαβάσω. Και αυτό γιατί γνωρίζω τον συγγραφέα, Παναγιώτη Μπούρδαλα, μέσα από τη συνδικαλιστική του δράση αλλά και από την αρθρογραφία του και τις ιστολογικές του αναρτήσεις. Είναι ένας εμπνευσμένος δάσκαλος. Άνθρωπος της δράσης, μαχητής του ονείρου για τη μεταμόρφωση αυτού του κόσμου, ευαίσθητος κοινωνικά, ένας άνθρωπος που κινείται  καθημερινά στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου, που νοιάζεται τον άλλον άνθρωπο, που οι ηθικισμοί και οι ηθικολογίες τον σκανδαλίζουν.

Τα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου …στο Μύλο του Παπά της Λάρισας

Τα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου …στο Μύλο του Παπά της Λάρισας

Της Φωτεινής Οικονόμου*

Με χαρά υποδεχθήκαμε στην πόλη μας τον αγαπητό συνάδερφο και συγγραφέα, Παναγιώτη Μπούρδαλα. Ο συγγραφέας είναι καθηγητής φυσικής, αλλά και πτυχιούχος θεολόγος. Η ενασχόληση και προσφορά του και στα δύο φαινομενικά διαφορετικά πεδία, αποδεικνύει την υπέρβασή του στο πλασματικό δίλημμα: «επιστήμη ή πίστη;», όχι μόνο γιατί υπηρέτησε και υπηρετεί και στα δύο, αλλά και επειδή η επιστημονική του ιδιότητα χαρακτηρίζεται από την έμπρακτη πίστη του στο Θεό και όχι το αντίθετο.

Με ακόμη περισσότερη χαρά κληθήκαμε σήμερα να μιλήσουμε για το βιβλίο του με τίτλο: «Στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου» και με υπότιτλο: «55 σημαδούρες κοινωνικής και υπαρκτικής θεανθρωπολογίας».

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΠΟΥΡΔΑΛΑ «ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ»: Παρουσίαση

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΠΟΥΡΔΑΛΑ «ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ  ΑΝΘΡΩΠΟΥ»: Παρουσίαση στο βιβλιοπωλείο «Πρωτοπορία» Πάτρα 03.10.2019

Του Νίκου Προσκεφαλά*

«Στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου» ο τίτλος, «55 σημαδούρες κοινωνικής και υπαρκτικής θεανθρωπολογίας» ο υπότιτλος, προδιαθέτουν τον αναγνώστη εξ αρχής για ό,τι πρόκειται να συναντήσει στις σελίδες του βιβλίου. Γίνεται λοιπόν εξ αρχής απόλυτα σαφές πως, παρόλο που το βιβλίο αποτελεί ένα συμπίλημα άρθρων, παρεμβάσεων και συνολικότερα δημοσιεύσεων του συγγραφέα με κοινωνικό, πολιτικό, ή πολιτιστικό περιεχόμενο, η αφετηριακή του βάση αλλά και ο βασικός συνεκτικός άξονας όλων τούτων των άρθρων είναι ξεκάθαρα θεολογικός με την ευρύτητα των σημειολογικών και οντολογικών σημάνσεων  που η γνήσια θεολογία εξ ορισμού διαθέτει.

Καλή Ανάσταση!

Καλή Ανάσταση!

 

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου

Ξεχειλίζει γύρω μας η ευχή, καθώς ζυγώνει το Πάσχα! Και προσοχή: Την διατυπώνουν και ένθεοι και άθεοι. Άλλοι κυριολεκτικά, άλλοι μεταφορικά, πάντως την κάνουν όλοι, κι αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία: Φανερώνει δίψα για ζωή, ελπίδα για ζωή αληθινή, απελευθερωμένη από κάθε θανατίλα!

Δυο σκέψεις έχω, ωστόσο:

Συνέχεια

Του Λαζάρου, του Νίκου Προσκ.

Του Λαζάρου

Του Νίκου Προσκεφαλά*

Έχω κρυφά φυλάξει από καιρό
μια χούφτα κάρβουνα
απ’ τη θράκα
της νιότης.

Συνέχεια

Χριστουγεννιάτικη ιστορία από την παλιά Κέρτεζη

Χριστουγεννιάτικη ιστορία από την παλιά Κέρτεζη

Του Κώστα Ι. Γιαννόπουλου*

Αν δεν με γελά η μνήμη μου ήταν το 1960, από το πρωί έριχνε σταχτόχιονο, ο βοριάς φυσούσε με λύσσα και έκανε ανεμοστοιβιάσματα, το σπίτι ήταν χωρίς ταβάνι και από τις χαραμάδες περνούσε το χιόνι και κόντευε να το στρώσει μέσα στο πάτωμα. Στα μαυρισμένα από το τζάκι πάτερα κρέμονταν τζουτζούκια από καρύδια και μουσταλευριά, κυδώνια και κάμποσα όψιμα σταφύλια.

Συνέχεια

Η σιωπή της Μαρίας – Τα Εισόδια της Θεοτόκου

Η σιωπή της Μαρίας – Τα Εισόδια της Θεοτόκου

Του Μητροπ. Διοκλείας Κάλλιστου Ware*

Αν ήμουν γιατρός
και ζητούσαν τη συμβουλή μου,
θα έπρεπε να απαντήσω:
Δημιουργήστε σιωπή!

Soren Kirkegaard

Πολλοί από σας θα έχετε διαβάσει το αξιόλογο μυθιστόρημα Silence του Γιαπωνέζου συγγραφέα Shusaku Endo, στο οποίο μιλά για τη σιωπή του Θεού· αναμφίβολα δε, θα γνωρίζετε και το έργο του Joseph Pieper The Silence of St Thomas. Αναρωτιέμαι συχνά γιατί κανείς δεν έχει γράψει ένα βιβλίο με τίτλο Η σιωπή της Μαρίας. Πρόσφατα, με μεγάλη χαρά, έμαθα ότι υπάρχει όντως ένα τέτοιο βιβλίο με αυτόν ακριβώς τον τίτλο·[1] επειδή όμως είναι γραμμένο στα Ισπανικά και δεν έχει μεταφραστεί, δεν το έχω ακόμη διαβάσει. Η σιωπή της Μαρίας είναι ασφαλώς ένα θέμα που αξίζει να διερευνηθεί. Διότι η σιωπή δεν είναι απλώς μια άρνηση, μια απουσία ήχου, μια παύση του λόγου. Η σιωπή είναι γόνιμη και δημιουργική, μια απ’ τις βαθύτερες πηγές του είναι μας, πρωταρχική, αντικειμενική πραγματικότητα, η οποία δεν μπορεί να αναχθεί ή να αντικατασταθεί από οτιδήποτε άλλο. είπαν ότι «η σιωπή είναι θεμελιώδες δομικό υλικό του ανθρώπου»[2] χωρίς τη διάσταση της σιωπής, δεν είμαστε γνήσια ανθρώπινοι. Η ευλογημένη Θεοτόκος λοιπόν, ως αρχέτυπο και πρότυπο ανθρώπου -μετά βεβαίως από τον Χριστό, τον Υιό της, το κάτοπτρο εντός του οποίου βλέπουμε να ανακλάται το δικό μας αληθινό ανθρώπινο πρόσωπο- πρέπει ασφαλώς να αποτελεί παράδειγμα αυτής της ουσιαστικής ανθρώπινης ιδιότητας της σιωπής.

Συνέχεια